Chirurgie Kwaadaardige huidafwijkingen

Transcriptie

1 Chirurgie Kwaadaardige huidafwijkingen Geneesmiddelengebruik Wanneer u met bloedverdunnende middelen wordt behandeld bespreek dit met uw behandelend arts. Uw arts vertelt u dan precies hoe u de medicatie gedurende de behandeling moet aanpassen. Gebruikt u andere geneesmiddelen waarover u twijfelt of het gebruik kan doorgaan rondom de operatie, overlegt u dan ook met de arts. Insulinegebruik Als u insuline gebruikt en s morgens nuchter moet komen mag u voor de operatie geen insuline spuiten. Overleg dit tijdig met de behandelend arts. Zwangerschap Als u zwanger bent of de kans op een zwangerschap bestaat, vertel dit dan aan uw behandelend arts. De arts bespreekt dan met u of de operatie kan doorgaan. Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht over de meest frequent voorkomende kwaadaardige huidafwijkingen. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven. Algemeen Kwaadaardige huidafwijkingen komen veel voor. De meeste ontstaan als gevolg van inwerking van ultraviolette (UV) straling uit zonlicht op de daarvoor gevoelige huid. Omdat het de huid betreft kunnen

2 ze gelukkig in een vroeg stadium gezien, herkend en behandeld worden. De sterfte als gevolg van de kwaadaardigheid is dan ook gelukkig relatief laag, maar dat is ook afhankelijk van de aard van de huidaandoening. Het basalioom of het basaalcelcarcinoom Het basalioom is de meest voorkomende kwaadaardige huidaandoening. Het ontstaat in de onderste cellaag van de opperhuid en overmatige blootstelling aan zonlicht of vroegere röntgenbestraling speelt een belangrijke rol. Er zijn meerdere vormen van het basalioom. Het kan gaan om een glazig bultje op de huid of om een wondje wat maar niet wil genezen, herhaaldelijk opengaat of bloedt. Hoe ernstig is het Het basalioom zaait vrijwel niet uit en gedraagt zich daarmee betrekkelijk vriendelijk Het kan wel plaatselijk doorgroeien, waardoor het gezonde weefsel kan worden aangetast. Behandeling is dus zeker nodig. Hoe kan het behandeld worden Over het algemeen verdient chirurgische excisie (verwijdering) de voorkeur. Er kan echter ook gekozen worden voor bestraling. Dit komt met name in aanmerking op plaatsen waar chirurgische verwijdering tot ongewenste cosmetische resultaten zou leiden (bijvoorbeeld op de neus of lip). Controle Als het basalioom eenmaal is verwijderd, is het daarmee afdoende behandeld. Basaliomen kunnen echter op andere plaatsen opnieuw ontstaan en men moet dan ook alert blijven en zo nodig tijdig een arts raadplegen. Het plaveiselcelcarcinoom (spinocellulair carcinoom) Dit is een kwaadaardige woekering van de hoornvormende cellen in de huid (keratocyten) en deze tumor wordt dan ook vaak gekenmerkt door hoornvorming. Ook is ulceratie (zweervorming) mogelijk en bloedt de tumor makkelijk. De tumor heeft vaak een voorstadium van kleine hoornplekjes (zogeheten keratosis actinica) die makkelijk bloeden, vooral in het gelaat en op de handen. Dat zijn dus gebieden die veel aan zonlicht zijn blootgesteld. Hoe ernstig is het Het plaveiselcelcarcinoom kan uitzaaien. Vroege behandeling is dan ook belangrijk, want dan is de kans op uitzaaiing gering. 2

3 Hoe kan het behandeld worden De behandeling bestaat ook hier uit chirurgische verwijdering (excisie) of bestraling, afhankelijk van plaats en grootte. Als er sprake is van vergrootte lymfklieren in de nabijheid van de tumor zullen deze onderzocht moeten worden op eventuele uitzaaiingen. Het kan op grond daarvan nodig zijn de behandeling nog verder uit te breiden. Controle Ook als er geen aanwijzingen zijn voor uitzaaiingen, wordt controle in verband met de grotere kans daarop vaak aangeraden. Het melanoom Een melanoom is een kwaadaardig gezwel dat meestal ontstaat uit een aanvankelijk goedaardige bruine moedervlek. Bijna iedereen heeft een of meerdere moedervlekken, zogenaamde naevus. Moedervlekken zijn op zichzelf niet verontrustend en geven zelden aanleiding tot de ontwikkeling van een melanoom. Echter als er groeiactiviteit/verandering optreedt (zie hieronder), is een bezoek aan de huisarts noodzakelijk. Wat zijn de klachten/verschijnselen waarop gelet moet worden. De volgende veranderingen van een tot voorheen normale moedervlek kunnen een aanduiding zijn van groeiactiviteit en mogelijke ontwikkeling tot melanoom: - jeuk - vormverandering - toename in grootte - sterk donkere verkleuring - bloeden - zweervorming - het ontstaan van een nieuwe moedervlek al dan niet vergezeld van een combinatie van bovenstaande klachten. Goed opletten als er ook: - Melanomen of onrustige moedervlekken (dysplastische naevi) in de familie voorkomen. - Als er sprake is van veelvuldige/ernstige zonverbranding op jeugdige leeftijd; gemakkelijk verbranden en moeilijk bruin worden; sproetenvorming na zonnebaden 3

4 Aanvullend onderzoek Een moedervlek die voldoet aan een of meerdere bovenstaande criteria moet chirurgisch worden verwijderd. Het optreden van bovenstaande klachten wil echter niet zeggen dat er altijd sprake is van een melanoom. De kans dat er daadwerkelijk sprake is van een melanoom blijkt in de praktijk te variëren tussen de 40 80% en is afhankelijk van de ervaring van de beoordelend arts. Om onnodige littekens te voorkomen wordt de moedervlek bekeken met behulp van een speciaal vergrootglas door een arts met ervaring, bijvoorbeeld een huidarts (dermatoloog). De nauwkeurigheid waarmee de huidarts de aanwezigheid van een melanoom kan voorspellen kan op deze manier worden verhoogd tot meer dan 90%. Bij verdenking op melanoom zijn bloedonderzoek of röntgenfoto s in eerste instantie niet zinvol. Prognose Melanomen gedragen zich agressief, wat wil zeggen dat ze vrij snel uitzaaien. Eventuele uitzaaiingen houden nauw verband met de groeidikte van het melanoom in de diepte van de huid. Deze groeidikte wordt uitgedrukt in mm dikte (Breslowmethode). Over het algemeen kan gesteld worden: hoe dunner de tumor bij microscopisch onderzoek, hoe beter de levensverwachting zal zijn, maar ook: hoe dikker de afwijking, hoe slechter de levensverwachting. Chirurgische behandeling: operatieve verwijdering van het melanoom waarbij de definitieve diagnose gesteld wordt. De verdachte moedervlek wordt in principe eerst onder plaatselijke verdoving in ruime mate uitgesneden en voor onderzoek ingestuurd. Mocht blijken dat er sprake is van een melanoom, dan kan het nodig zijn om een ruimer vlak uit te snijden. De marge is afhankelijk van de Breslow-dikte van het melanoom. In theorie kunnen er zich in het onderhuidse vetweefsel rondom de plaats waar eerder het melanoom werd verwijderd nog losse cellen bevinden als begin van een uitzaaiing. Afhankelijk van de dikte van het melanoom, snijdt de chirurg een nog groter vlak uit. Als voorbeeld: een marge van 1 cm rondom betekent dat aan beide kanten van het litteken 1 cm aanvullend wordt weggesneden: totale breedte = 2 x 1 cm. 4

5 Schildwachtklier procedure (Sentinel Node) Als een melanoom zich uitzaait, gebeurt dat in de meeste gevallen via het afvoerende lymfevocht naar de lymfklieren in de oksel of de lies. De lymfeklieren fungeren als het ware als een soort filter van uitzaaiende melanoomcellen, met als doel ze tegen te houden. De schildwachtklier is de eerste klier waar het lymfevocht doorheen stroomt en waar eventuele uitzaaiende melanoomcellen worden tegengehouden. Soms kan het zijn dat meerdere klieren als een groepje klieren het eerste tussenstation vormen. Als er sprake is van meerdere schildwachtklieren (2 soms 3) worden ze beiden verwijderd omdat met het blote oog niet te zien is welke de eerste klier is. Het is zeer goed mogelijk dat het lymfevocht zowel naar de ene als naar de andere klier direct afvloeit. Voor een melanoom hoog op de rug komt het voor dat zowel afvloed is naar een schildwachtklier in de linker als in de rechteroksel. Beiden zullen in dat geval worden verwijderd. Het onderzoek wordt gedaan met een radioactieve stof. Het transport naar de lymfklier gaat over het algemeen vrij snel. Er worden daarom gedurende 20 minuten aaneengesloten foto s gemaakt met een speciale camera. U moet proberen zo stil mogelijk te blijven liggen. Na een aantal uren wordt er nogmaals een aantal foto s gemaakt. De nucleair geneeskundige markeert met een viltstift de plaats van de lymfklier(en) op de huid. Na dit onderzoek wordt de chirurg geïnformeerd dat u voorbereid bent voor de operatie. Wij vragen u gemakkelijk zittende kleding aan te trekken op de ochtend van het onderzoek omdat u zich regelmatig moet ontkleden. Wij stellen het op prijs als op de ochtend van het onderzoek iemand van uw familie of vrienden bij u is. Op de operatiekamer brengt de anesthesist u onder narcose. Als u onder narcose bent, spuit de chirurg een blauwe kleurstof op dezelfde plaats als de radioactieve stof. Met een speciaal instrument (gamma-probe) kan de chirurg de radioactieve stof in de lymfklieren opsporen. Tevens zijn deze klieren door de blauwe kleurstof gekleurd. Tijdens de operatie verwijdert de chirurg de radioactieve lymfklier(en), die dus ook blauw zijn. De overige klieren worden niet verwijderd. Na de operatie kan het gebied rond om het litteken blauw van kleur zijn en u kunt blauw verkleurde urine hebben. 5

6 Uitslag De eerste keer dat u voor de uitslag komt, hoort u of de verdachte moedervlek inderdaad een melanoom is en of het nog ruimer moet worden uitgesneden (zie hierboven bij chirurgische behandeling). Ook hoort u dan of het nodig is om een schildwachtklier procedure (zie boven) te doen. De patholoog onderzoekt of de verwijderde lymfklier(en) kankercellen bevat(ten). Tijdens het polikliniekbezoek, dagen na de operatie, bespreekt de chirurg met u de uitslag. Mocht de schildwachtklier kankercellen bevatten dan zullen de andere lymfklieren in de oksel of lies alsnog operatief verwijderd moeten worden. Mogelijke risico s en complicaties De hoeveelheid radioactieve stof die u krijgt toegediend bij een nucleair onderzoek is erg klein. De hoeveelheid straling waaraan u wordt blootgesteld is vergelijkbaar met die van het maken van een röntgenfoto. U zult hiervan geen nadelig effect ondervinden Hebt u nog vragen? Hebt u nog vragen, stel ze gerust aan uw behandelend arts, nurse practioner of huisarts. Bij dringende vragen of problemen vóór uw behandeling kunt u zich het beste wenden tot de afdeling waar de behandeling plaats moet vinden. 6

7 Wanneer zich thuis na de operatie problemen voordoen, neem dan contact op met de huisarts of: Polikliniek chirurgie ziekenhuis Rivierenland Tiel Tel. (0344) Polikliniek chirurgie Barbara poli Culemborg Tel. (0345) Nurse practioner chirurgie Tel. (0344) Tot slot Bent u van mening dat bepaalde informatie ontbreekt of onduidelijk is, dan vernemen wij dat graag van u. 7

8 Ziekenhuis Rivierenland Tiel Pres. Kennedylaan WP Tiel Postbus HA Tiel Tel. (0344) Fax (0344) Internetsite: