Opgesteld door Doorle Offerhaus Vanda da Costa Martins Edith Mulder Joanneke Halbertsma Wim van Ginkel Mathilde Reintjes Angela Gallé

Transcriptie

1 Evaluatie POVO-procedure Utrecht schooljaar Aangeboden op 3 juni 2015 aan het POVO-bestuur: De heer L.W. de Wit Mevrouw drs. M.T.C. Blom Mevrouw T. Meijer De heer C. Laenen En aan de organisatie SterkVO Opgesteld door Doorle Offerhaus Vanda da Costa Martins Edith Mulder Joanneke Halbertsma Wim van Ginkel Mathilde Reintjes Angela Gallé met input van vele Utrechtse ouders die zich bij ons meldden via Twitter, Facebook, mail en face to face

2 Inhoud 1. Inleiding Praktische tips voor de procedure Voorstellen en vragen aan de Schoolbesturen... 9

3 1. Inleiding in Utrecht is een groep ouders die zich sinds 2013 bezig houdt met de lotingsproblematiek op VO-scholen in Utrecht. In 2013 zijn er 134 kinderen uitgeloot, in en in 2015 waren het er 245. In 2015 is er voor het eerst (voor zover wij weten althans) een tweede loting gehouden waarin ook kinderen zijn uitgeloot. Een dieptepunt, zeker gezien de te verwachten groei van leerlingen de komende jaren. Onze conclusie is dat de lotingsproblematiek elk jaar groter wordt. Onze drijfveer is onze wens om het systeem beter te maken. Natuurlijk snappen we dat niet alles maakbaar is, en dat je niet altijd kunt krijgen wat je het liefste wilt. Maar we geloven wel dat het huidige systeem veel beter kan, met maatregelen op korte termijn en maatregelen die meer tijd vergen. Wij merken dat wij soms als lastig worden ervaren. We hebben bijvoorbeeld feedback vanuit de schoolbesturen gekregen over het interview met een ouder van ons in het AD. Het bericht was dat dit door de schoolbesturen als onprettig werd ervaren. Wij doen dit niet omdat we zo graag in het AD willen staan, of op RTV Utrecht willen komen. Wij doen dit omdat we geloven dat het beter moet en ook beter kan. En dat is ook wat ons bindt met de schoolbesturen. Wij gaan dan ook graag met de schoolbesturen daarover in gesprek. Aanvulling d.d. 25 januari 2016 Wij boden ons evaluatierapport op 3 juni 2015 aan de schoolbesturen aan. In december 2015 ontvingen we een schriftelijke terugkoppeling. Deze is in rood opgenomen in deze versie. Wij hebben weer gereageerd op de terugkoppeling in blauw; deze versie is naar de schoolbesturen gestuurd op 25 januari Wij verzoeken lezers hun evaluatiepunten over naar ons te mailen zodat wij die in onze kunnen opnemen.

4 2. Praktische tips voor de procedure Afgelopen jaar zijn een paar verbeteringen doorgevoerd, mede naar aanleiding van gesprekken met de wethouder, het Oberon-onderzoek en gesprekken binnen de Ouderpool. We zijn echter van mening dat het beter kan en er nog meer stappen gezet kunnen worden. In dit hoofdstuk 13 praktische tips, die eenvoudig te realiseren zijn en in elk geval transparantie verhogend werken. 1. Stel in november aan leerlingen van groep 8 de vraag voor welke school zij zouden kiezen en publiceer de resultaten. Je zou het als een soort poll kunnen doen, het geeft inzicht aan iedereen en geeft ouders en kinderen de gelegenheid hun plan nog aan te passen. Een eigen keuze is altijd beter dan een afgedwongen plaatsing. Reactie POVO: We verzamelen de voorlopige adviezen in november om te onderzoeken of er op elk niveau voldoende plaatsen ter beschikking zijn, maar verzamelen op dat moment geen informatie over de school van eerste voorkeur. Er is in de praktijk verschil tussen de voorkeur op dat moment en de school van daadwerkelijke aanmelding. Schoolvoorkeuren inventariseren in november geeft geen betrouwbaar beeld. Reactie : We realiseren ons dat er ook nadelen aan deze methode zitten. Het zou alleen zo goed zijn als er een manier gevonden kan worden waarbij ouders wel het gevoel hebben eigen regie te hebben in plaats van overgeleverd te zijn aan een alles of niets -loting. Ander alternatief is tussentijds bekend maken van de aantallen aanmeldingen. Dat doen ze in Amsterdam ook. Waarom is dat in Utrecht geen optie? Zoals eerder aangegeven, we weten dat het niet zaligmakend is, maar geeft ouders wel meer regie. Als je je aanmeldt op een school die al vol zit kies je bewust voor een loting en dat helpt bij de acceptatie daarvan. 2. Zorg op de Open Dagen voor een genuanceerd advies over het aantal plaatsen, maak van er geen reclame-feestje (wees bescheiden in de communicatie). Zolang de capaciteit niet uitgebreid wordt c.q. zolang er geen inzicht is voor iedereen in de werkelijke cijfers is er feitelijk geen vrije keuze van VO-school. Reactie POVO: De communicatie door de scholen is aan de scholen. De keuze is wel vrij, de plaatsing kan niet altijd op de school van eerste voorkeur. De eenduidigheid in informatieverstrekking door scholen op POVO-gerelateerde zaken tijdens open dagen en op andere momenten is zeker een punt van verbetering. De besturen hebben op 1 juli afgesproken dat zij hun schoolleiders hierop attenderen en op het punt dat zij op de open dagen een realistisch beeld schetsen. Onduidelijkheden in de POVO-procedure zijn verhelderd om misinterpretatie of communicatie te te voorkomen. Deze punten zijn ook expliciet met de schoolleiders besproken. Reactie : Het is fijn te horen dat eenduidigheid in informatieverstrekking en een realistisch beeld een punt van aandacht is. Wij zullen de communicatie ook dit jaar weer kritisch volgen.

5 3. Communiceer tijdens de aanmeldingsperiode continu eerlijk álle cijfers: het aantal aanmeldingen in elke fase, het aantal beschikbaar plaatsen in elke fase en de uitlotingen. Geef daarbij ook aan hoeveel broertjes-zusjes zich afgelopen jaren gemiddeld aangemeld hebben. Reactie POVO: op de website van POVO komt informatie over het aantal beschikbare plaatsen per niveau per school, het aantal aanmeldingen en of er geloot moet worden of niet. Na de eerste ronde wordt aangegeven wat de uitlotingen zijn en welke scholen nog plaatsen beschikbaar hebben. De besturen hebben met hun schoolleiders afgesproken dat zij dit jaar op hun website inzicht geven in de toepassing van de broertjes/zusjes-regeling en het gemiddelde percentage broertjes/zusjes onder de aanmeldingen. Nb. tussentijdse communicatie over cijfers geeft geen zekerheden, want er gebeurt ook veel in de regio (in en uit). Bijkomend effect is dat het communiceren van cijfers strategisch kiezen in de hand werkt en volgens het onderzoek van de VU tot aanmeldingen leidt die niet overeenkomen met werkelijke voorkeuren. Reactie : Wij gaan er vanuit dat de informatie over het aantal beschikbare plaatsen voorafgaand aan de aanmeldingsprocedure op de website van de scholen komt te staan. Goed te horen dat er meer transparantie komt over de broertjes/zusjes regeling. Wij zijn benieuwd naar de informatie daarover (het getal van vorig jaar, of een gemiddelde van de afgelopen jaren) en welke effecten dat gaat hebben. Wat is het standpunt over ons voorstel om de broertjes/zusjes zich eerder aan te laten melden en daarna te laten weten hoeveel plaatsen er nog over zijn? 4. Uit de cijfers van voorjaar 2015 werd ons duidelijk dat broers/zussen bijna 20% van de drie lotingsscholen bezetten. Van de 777 aanmeldingen op de drie scholen, werden circa 152 leerlingen al geplaatst omdat ze broer/zus zijn of een speciale behoefte kind. Feitelijk is de broertjes-zusjesregeling een onwenselijke situatie die alle toekomstige oplossingen in de weg staat. Het creëert ongelijkheid tussen leerlingen daar de kansen om op de school van je eerste keuze terecht te komen, ongelijk zijn. Met een oudere broer/zus heb je 100% kans en zonder ligt de kans (veel) lager dan het gemiddelde uitlotingspercentage. Als zodanig pleiten wij ook voor afschaffing ervan. Indien de ze broertjes/zusjesregeling blijft bestaan, zorg dat deze leerlingen twee weken eerder hun keuze bekend maken, deel deze leerlingen in op hun school en geef daarna het realistisch aantal plekken op de scholen weer, zodat andere leerlingen en hun ouders weten hoeveel 'echte' plekken er nog zijn. Reactie POVO: Zie ook onder punt 3. De instandhouding dan wel afschaffing van de broertjes/zusjesregeling is aan de besturen. Wel is afgesproken dat de scholen transparant zijn over de toepassing ervan en het gemiddelde percentage broertjes/zusjes dat zich onder de aanmeldingen bevindt. Reactie : Zie onze reactie onder punt 3, waarom niet eerder aanmelden? Dan hoef je niet met gemiddelden te werken maar weten kinderen zonder broertje of zusje precies waar ze aan toe zijn als ze zich toch bij die school willen aanmelden. 5. Verbloem geen zaken door de cijfers van de Stichtse Vecht erbij te nemen. Reactie POVO: De afgelopen jaren zijn cijfers steeds inclusief Stichtse Vecht gepubliceerd. Daar is het afgelopen schooljaar niet van afgeweken om de cijfers vergelijkbaar te houden.

6 Reactie : Het klopt dat de afgelopen jaren ook de Stichtse Vecht is meegenomen in de cijfers, maar dat is ons inziens al jaren een verdraaiing van de cijfers. Doordat de schoolbesturen een hele regio erbij halen waar nauwelijks wordt geloot, verdoezel je de problematiek in de stad Utrecht. Feitelijk probeer je met zulke tabellen te zeggen dat de lotingsproblematiek in Utrecht wel meevalt, want in Maarssen wordt niet geloot. Hoe erg is het nu om de feitelijke cijfers van de stad Utrecht weer te geven en daarmee de problematiek erkennen (een voorbeeld: bijvoorbeeld uitloten in de eerste ronde op HAVOniveau rond de 18%). Dat is een stuk transparanter dan persberichten rondsturen dat bijna iedereen is ingeloot, terwijl er in de stad Utrecht 10% is uitgeloot. Voorstel: publiceer 3 tabellen, één van de Stichtse Vecht, één van Utrecht en één cumulatief, dan kan iedereen daar zijn conclusies uittrekken. 2014/ 2015 Niveau BBL BBL KBL KBL GL tm TL GL tm TL HAVO HAVO VWO VWO Totaal Totaal Utrechts VO ,6% ,7% ,5% ,7% Ander VO Totaal Zorg dat de loting in het begin van de week plaatsvindt, niet op donderdag of vrijdag, zodat ouders de POVO kunnen bellen bij vragen in plaats van een weekend te moeten wachten. Reactie POVO: De loting is nu gepland op donderdagmorgen (i.p.v. vrijdag). Hierdoor ontstaat meer ruimte om over de tweede keuze na te denken en ouders kunnen bellen bij vragen in plaats van een weekend te moeten wachten. De loting verder naar voren halen heeft grote consequenties voor de planning, met name voor wat betreft de tijd die het VO heeft om de aanmeldingen te behandelen. Reactie : Dat is goed te horen. De loting hoeft overigens niet naar voren te worden gehaald, uitstel tot de maandag erna zou ook nog een optie zijn, dat geeft nog meer ruimte. Wij zijn benieuwd hoe de loting op donderdag bevalt. 7. Zorg voor langere tijd tussen eerste en tweede loting, zodat er iets meer tijd is om scholen te bezoeken en tot een weloverwogen keuze te komen. 1 Vaak hebben ouders/kinderen zich niet op de restscholen georiënteerd, omdat deze bijvoorbeeld een heel ander type onderwijs aanbieden. Reactie POVO: De meningen verschillen over de gewenste tijd hiertussen, een ander geluid is dat hoe meer tijd er tussen zit, hoe groter de spanning wordt. Basisscholen benadrukken dat 1 In een mail naar een ouder heeft Povo het volgende aangegeven: Volgend jaar kan de periode tussen eerste en tweede ronde mogelijk worden ingekort, om de spanning zo kort mogelijk te laten duren. Dit wordt in de evaluatie meegenomen.

7 leerlingen en ouders zich voorafgaand aan de daadwerkelijke aanmelding bij een VO-school WEL breed moeten oriënteren ivm risico op uitloting. Dit wordt ook zo gecommuniceerd door POVO. Afgelopen schooljaar hebben de scholen voor VO in de week tussen de eerste en tweede ronde extra open avonden gehouden. Dit schooljaar is de eerste ronde op 7 april en is er tot 13 april uur tijd voor aanmelding voor de tweede ronde. Hiertussen zijn weer extra informatieavonden van scholen die nog plaats hebben. 8. Maak de uitslag van de tweede ronde in één keer bekend en niet in twee stappen zoals dit jaar. Reactie POVO: Dit is nu zo opgenomen in de jaarkalender voor dit schooljaar (alles op één dag). Reactie : Dat is goed te horen. 9. Het onderhandelen over de plaatsing in de tweede ronde zoals dit in voorjaar 2015 plaatsvond 2, is volgens ons niet conform de procedure gegaan. Hierin staat dat het 'stedelijk toewijzing systeem' plaatsvindt onder notarieel toezicht en wordt uitgevoerd door POVO. Wees dus in 2016 duidelijk over de methode van de tweede ronde. Als het zo is dat de rectoren bij elkaar gaan zitten en proberen iedereen te plaatsen (desnoods door klassen iets uit te breiden) en pas als dat niet lukt, dat er dan pas geloot wordt, communiceer dit dan ook helder. Noem het dan geen lotingsprocedure. Reactie POVO: Dit is verhelderd in de procedure. Streven van schoolbesturen is om een loting in de tweede ronde te voorkomen. In uiterste instantie wordt er opnieuw geloot. Reactie : We hopen dat de procedure nu wel helder is en er ook conform procedure gecommuniceerd en gehandeld wordt. We wachten het af. 10. Vermijd verhullend taalgebruik. Zeg niet nieuwe eerste keuze als je tweede keuze bedoelt (idem met 'nieuwe tweede keuze' in plaats van 'derde keuze'). Reactie POVO: Dit woordgebruik komt voort uit verschillen tussen voorkeur en keuze. In de tweede ronde kunnen alleen nieuwe schoolkeuze(s) gemaakt worden op scholen die plekken beschikbaar hebben. Je zou alleen kunnen spreken over een werkelijke tweede en derde keuze als leerlingen in één keer drie of meer keuzes doorgeven. Dat is nu niet de situatie in Utrecht. Reactie : Overgebleven plaatsen dekt de lading en is duidelijk over wat er precies te kiezen valt. 11. Vermijd juichende communicatie. Zeg niet We hebben slechts 7 leerlingen van de 4000 niet op hun eerste keuze kunnen plaatsen", maar geef realistische aantallen. Reactie POVO: Uitloting leidt op individueel niveau tot teleurstelling en extra spanning. Op de website is realistisch gecommuniceerd. Reactie : Woorden zoals slechts en maar zijn niet realistisch en wekken vooral de indruk dat er iets goedgepraat zou worden. Ongeacht of dat de bedoeling is. 12. Nieuw dit jaar was het - niet landelijk geadviseerde, in Utrecht wel gehanteerde - enkelvoudige schooladvies, hetgeen meer duidelijkheid zou geven (voor wie?). De uitvoering ervan heeft in 2 waarbij alle TL- en Vwo-leerlingen op hun tweede keuze geplaatst konden worden, en een groot deel van de Havisten ook (hoewel dat pas de dag erna bekend werd gemaakt)

8 Utrecht juist het tegenovergestelde opgeleverd. Er werd namelijk op enkelvoudig schooladvies geloot, waardoor het plaatsingsadvies (het brugklastype) geen enkele waarde meer had. Leerlingen verwachtten dus in een havo/vwo klas te komen na inloting, maar konden dus ook geplaatst worden in een tl/havo klas omdat er bij de VO-scholen geen rekening gehouden werd met de plaatsingsadviezen van de lotende leerlingen. Landelijk wordt een dubbel schooladvies geadviseerd, maar als Utrecht het enkelvoudige schooladvies hanteert, zorg dan wel dat er op brugklastype geloot wordt, om e.e.a. zo eerlijk en transparant mogelijk te laten verlopen. Reactie POVO: In Utrecht wordt al een aantal jaren enkelvoudig geadviseerd. Naast een enkelvoudig advies kunnen basisscholen een voorkeur voor een brugklastype doorgeven, ook wel plaatsingsadvies genoemd. Het plaatsingsadvies is een nadere toelichting op het schooladvies. Bij enkelvoudige advisering hoort ook loting op enkelvoudig advies. De brugklasindeling wordt gemaakt aan de hand van de leerlingen die binnenkomen om zo goed mogelijk aan te sluiten bij hun niveau en mogelijkheden. De brugklasindeling is aan de scholen zelf, de middelbare school kan rekening houden met het plaatsingsadvies bij het plaatsen van de leerling, maar dit hoeft niet. Landelijk wordt er zowel enkelvoudig als meervoudig geadviseerd. Reactie : Enkelvoudig of meervoudig advies is aan sich niet het probleem. De essentie is dat VO-scholen bepalen op welke niveau van de meervoudig (bv. HAVO/VWO)ze de leerlingen instromen indien ze geen dakpanklassen hebben. Verder staat in deze brief van de Staatssecretaris het volgende: In de berichtgeving naar scholen toe over de nieuwe regelgeving heb ik basisscholen erop gewezen dat zij altijd het recht hebben om een meervoudig advies mee te geven en dat het in bepaalde gevallen ook in het belang van een leerling is. Ik heb ook meegegeven dat het basisschooladvies leidend is. Daar waar een leerling bij een school voor voortgezet onderwijs wordt aangemeld met een dubbel advies, moet de school voor voortgezet onderwijs de leerling toelaten op basis van dit dubbele advies. Ook zal ik de PO-Raad en VO-raad vragen om het belang van meervoudige adviezen te benadrukken in hun voorlichting aan scholen en hun besturen. Waar nodig zal ik dit ook onder de aandacht brengen van regio s waarin genoemde afspraken zijn of worden gemaakt. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan het in de genoemde motie Grashoff c.s. opgenomen verzoek dat poscholen worden aangemoedigd om, waar wenselijk vanuit het perspectief van de leerling, meervoudige schooladviezen te blijven geven. 13. Aanvullend hierop: maak hierbij onderscheid tussen Atheneum en Gymnasium. In de procedure van voorjaar 2015 werd eerst wél per school het aantal Gymnasiumplekken aangegeven, maar bij de loting werd de splitsing losgelaten zonder toelichting. 3 Reactie POVO: Gymnasium is een VWO advies, dit is wettelijk vastgelegd. Er wordt aangemeld, geloot en geplaatst op VWO-advies. Dit is in de POVO-procedure verhelderd. 3 In een mail naar een ouder heeft Povo het volgende aangegeven: Dit staat als een belangrijk (evaluatie)punt op de agenda van de besturen. Zij zullen bespreken en besluiten of dit onderscheid volgend jaar gehandhaafd wordt of dat er aanpassingen op dit punt komen.

9 3. Voorstellen en vragen aan de Schoolbesturen 1. Ga met ouders (al dan niet verenigd in in Utrecht) in gesprek op regelmatige basis en met open vizier. 2. We hebben het idee dat het huidige systeem geen prikkel biedt aan slecht presterende scholen om zich te verbeteren en geen stimulans biedt aan goed presterende scholen om te mogen uitbreiden. Klopt dit? Zo nee, wat zijn dan de geplande stappen om VO-scholen sterker te maken voor de toekomst. 3. Hoeveel jaren wordt er vooruit gepland en op basis van welke cijfers? En welke maatregelen worden er hiervoor genomen? Of wordt er niet vooruit gepland? 4. Leg ons uit wat uw toekomstvisie is met betrekking tot de ondercapaciteit en de verdeling van leerlingen. Wie is volgens u verantwoordelijk voor de oplossing van het capaciteitsvraagstuk? 5. Leg ons uit waarom u zo bevreesd bent voor strategisch kiezen. Er zal altijd strategisch gekozen worden, hoeveel of hoe weinig informatie er ook is. Reactie POVO: Er is geen duidelijke strategie te volgen omdat de populariteit van scholen en daarmee de toestroom van leerlingen per jaar verschilt. Uit onderzoek van de VU blijkt dat de inschatting van plaatsingskansen door leerlingen en ouders veelal niet overeenkomt met de werkelijkheid. Dit leidt tot een suboptimale uitkomst. 6. Start zo spoedig mogelijk met de analyse van het aantal verwachte leerlingen, plaatsen en aanmeldingen voor en pas het beleid daar op aan. Reactie POVO: De analyse is gebeurd in november op basis van de voorlopige adviezen en de beschikbare capaciteit. 7. Betrek ons veel eerder bij het opstellen van de procedure voor komend jaar (in plaats van op het moment dat bijna alles al besloten is). En als u ons betrekt, dan ook tot het einde toe. Afgelopen jaar konden we input leveren via Oberon, maar een inhoudelijke terugkoppeling op het Oberondocument is nooit gekomen. Reactie POVO: deze evaluatie namens is betrokken bij de brede evaluatie van de POVO-procedure. Zie de stand van zaken per punt. De terugkoppeling op het Oberon rapport bestond onder andere uit het communiqué POVO, waarin alle verbeterpunten stonden beschreven. De vorig jaar ingerichte ouderpool is in de

10 gelegenheid gesteld om hierop te reageren en heeft dit ook gedaan. Zie over betrokkenheid ouders ook de opmerkingen die in het gesprek van 19 november 2015 zijn gemaakt. 8. Licht de uitslag van het matchingonderzoek toe en laat ons meedenken wat ermee gedaan kan worden in de toekomst. Reactie POVO: is persoonlijk uitgenodigd voor de presentatie van het onderzoek op 1 oktober 2015 maar was niet vertegenwoordigd. 9. In z n totaliteit beschouwd: waarom kunnen of mogen scholen eigenlijk niet uitbreiden, ondanks dat er komende jaren voldoende aanwas is van nieuwe leerlingen? Waarom kunnen er in Amsterdam wel vijf nieuwe scholen geopend worden en in Utrecht geen nieuwe school en zelfs geen uitbreiding? De doelstelling is in Amsterdam: in de hoop dat ieder kind naar een school van zijn voorkeur kan. Dit zou ook in Utrecht het streven moeten zijn. 10. Op deelniveau: waarom passen scholen niet op deelniveau hun capaciteit aan? De verdeling bij het Boni was (wederom) ongunstig voor havoleerlingen. Er is de komende jaren een duidelijke tendens naar meer havoleerlingen, zorg dus nu al voor extra havo-klassen. 11. Zelfs op klasniveau kan maatwerk geboden worden als de scholen dit willen: waarom zijn er bij het CGU dit jaar geen 180 plaatsen aangeboden (klassen van 30 dus; dit is ook de klasgrootte op het GRC, Boni en tot dit jaar ook op het USG; vorig jaar had CGU ook 30 in een klas). Dan waren er geen 65 maar 55 kinderen uitgeloot. 12. Het gerucht is rondgegaan dat het Gerrit Rietveld College niet iedereen mocht aannemen omdat dit in het samenwerkingsverband niet afgesproken was. We maken hieruit op dat de 160 plekken die het Gregorius nog had eerst gevuld moesten worden. Zit hier een kern van waarheid in? Reactie POVO: Nee. 13. Wordt er nagedacht over het starten van een nieuwe scholengemeenschap in Utrecht? Reactie POVO: zie de opmerkingen die in het gesprek van 19 november 2015 zijn gemaakt 14. Zorg voor meer regionale samenwerking. Ouders en leerlingen denken ook regionaal, zorg dat procedures daarop aansluiten in plaats van dat de procedures dit verhinderen. Reactie POVO: Dit wordt zoveel mogelijk in afstemming gedaan. Utrecht kan het beleid van de regio s echter niet afdwingen.