tweemaandelijks tijdschrift nummer 4 - achtste jaargang - juni 2002 Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen

Transcriptie

1 Nieuwsbrief FO PEM vzw tweemaandelijks tijdschrift nummer 4 - achtste jaargang - juni 2002 Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen Scholen weten beter, ze evalueren zichzelf Doorlichting, inspectie, zelfevaluatie, eindtermen, het zijn allemaal bekende termen in onderwijskringen. Sinds een aantal jaren ligt zelevaluatie goed in de markt: zelfevaluatieinstrumenten worden ontwikkeld, nascholingen ingericht, functionerings- en evaluatiegesprekken afgenomen,... Om deze evolutie in het onderwijs te duiden, laten we in deze laatste nieuwsbrief van het schooljaar Roger Peeters van de inspectie basisonderwijs aan het woord. Ter illustratie kun je lezen hoe de schoolevaluatie in een FOPEM-school verloopt. Scholen evalueren zichzelf niet zomaar, ze willen er beter van worden. FOPEM staat voor Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen en overkoepelt de volgende 17 basisscholen die vernieuwend onderwijs (Freinet-, ervaringsgerichte en projectscholen) aanbieden: De Klaproos - Geraardsbergen De Levensboom - Kortrijk De Levensboom - Wevelgem De Torteltuin - Poperinge De Tuimelaar - Schoten De Vlindertuin - Hingene De Waterval - Ekeren De Weide - Erpe-Mere De Wip - Wezemaal De Witte Merel - Ekeren De Zevensprong - Leuven Freinetschool De Vier Tuinen - Oudenaarde Klimop - Oostkamp Methodeschool De Buurt - Gent t Schommelbootje - Alken t Speelscholeke - Deurne Zeppelin - Mortsel Maar vooraleer scholen zichzelf in de spiegel kunnen kijken, moeten ze een dak boven hun hoofd hebben. En daar wringt het schoentje voor vele FOPEM-scholen. Het bij wijlen schrijnende verhaal van Klimop uit Oostkamp is wellicht voor velen herkenbaar. Het toont meteen aan dat zonder het engagement van vele ouders het vinden en opknappen van een schoolgebouw ondenkbaar is. In de Rondetafelconferentie pleit FOPEM ervoor dat de overheid ingrijpt om de zware (financiële) gebouwenlast van scholen over te nemen of drastisch te verminderen. Ondertussen nadert het einde van het schooljaar met rasse schreden. Wij wensen jullie alvast een deugddoende grote vakantie toe. Kris Denys Wat vind je in deze nieuwsbrief? Scholen weten beter, ze evalueren zichzelf... 1 Dossier Scholen weten beter, ze evalueren zichzelf... 2 Hoe gaat het met ons?... 4 Actueel Intrinsiek onderwijs of hoe goed onderwijs kleurrijk is... 6 Klimop heeft een schoolgebouw... 8 Voor u geplukt Helena spreekt Uit Het Wekelijks Tortelnieuws Navorming Gejaagd door de wind De stap van de kleuterklas naar het 1 ste leerjaar Vrije werktijd, atelier en taalbeschouwing

2 Dossier FO PEM vzw Scholen weten beter, ze evalueren zichzelf Een gesprek met Roger Peeters van de inspectie basisonderwijs Sinds 1991 worden scholen doorgelicht door een team van inspecteurs. Zo n doorlichting kun je beschouwen als een audit van de pedagogische werking en de mate waarin scholen de wettelijke voorschriften respecteren. Daar waar een doorlichting een vorm van externe evaluatie is, wil de overheid scholen stimuleren om aan interne evaluatie te doen. Scholen die zichzelf evalueren krijgen zicht op hun eigen sterke en zwakke punten en zullen veel meer geneigd zijn om voor zichzelf werkpunten te selecteren. Over deze zelfevaluatie van scholen had de nieuwsbrief een gesprek met Roger Peeters 1, die aan het hoofd staat van de inspectie basisonderwijs. Nieuwsbrief: Je zou de indruk hebben dat in vele scholen de directie de cruciale figuur is bij de schoolevaluatie. Maar is in een participatieve school niet de ganse school het kruispunt van de interne en externe evaluatie? R. Peeters: Ik volg u volkomen dat niet de directie het kruispunt is van de interne en externe evaluatie. Niet alleen in een participatieve school maar in elke school is het het volledige schoolteam dat zich om de kwaliteitszorg moet bekommeren. Of het nu gaat om een interne (zelf)evaluatie of om de resultaten van een doorlichting, als die niet gedragen wordt door het overgrote deel van de leerkrachten, is de kans op een geslaagde verandering in het schoolbeleid zeer gering. Hierin kan de directeur een hefboom, een stimulator of een initiatiefnemer zijn. Uiteraard kan je werken met kernteams, maar het gedachtegoed moet door iedereen gedragen worden. Nieuwsbrief: In de benadering van de kwaliteit van onderwijs merkt u op dat de pedagogisch-didactische visie aansluit bij de situatie in Vlaanderen. In deze visie wordt bij het beoordelen van kwaliteit van onderwijs 1 Op 19 maart 2002 hield Dhr. Peeters een uiteenzetting over deze materie op een symposium georganiseerd door de Organisatie van Directeurs van het Basisonderwijs (ODVB). Een verslag van deze uiteenzetting vind je op afdrukvb0202/pr_ze_symposium.htm. 2 rekening gehouden met de context van de school. Komt deze visie niet in het gedrang door het afnemen van peilingsproeven bij de leerlingen van het 6 de leerjaar? R. Peeters: Je moet goed voor ogen houden dat een peilingsproef geen centraal examen is! In landen waar de economisch-technische visie overheerst, wordt veelal gewerkt met centrale examens aan de hand waarvan scholen gerangschikt worden. Bij de peilingsproeven bij ons gaat het om een landelijk onderzoek waarbij de overheid wil nagaan of de vooraf vastgelegde kwalitietsnormen ook effectief door het overgrote deel van de leerlingen behaald worden. Indien zou blijken dat voor een aantal eindtermen de lat te hoog ligt, dan zal men die eindtermen kritisch in vraag moeten stellen en eventueel bijsturen. Nieuwsbrief: Waarom worden de eindtermen van muzische vorming 2 niet gepeild? R. Peeters: Ja, men kan niet alles tegelijk aanpakken. En men is begonnen met die eindtermen waarvan de leerplannen het eerst geïmplementeerd zijn, namelijk die van wiskunde en taal. We merken dat vele leerkrachten nog maar weinig aandacht besteden aan de eindtermen voor muzische vorming en technologische opvoeding. Bovendien is het bereiken van de eindtermen van wiskunde en begrijpend lezen makkelijker meetbaar dan die van muzische vorming. Nieuwsbrief: Is meten dan weten? R. Peeters: Neen, zeker niet maar je kan wel een aantal evoluties zakelijk nagaan. Bijvoorbeeld of een leerling een tekst kan structureren of verbanden kan leggen tussen verschillende tekstelementen, of een getallenreeks beheerst. Maar attitudes daarentegen, die even belangrijk zijn als de meer meetbare eindtermen, zijn uiteraard niet op eenzelfde wijze meetbaar. Vandaar dat ik tegenstander ben van een centraal opgelegd examen die alleen kennis evalueert die meetbaar is. Kwaliteit van onderwijs heeft niet alleen te maken met datgene wat je kan meten, het is veel omvangrijker. Scholen kun je trouwens niet vergelijken 2 Met muzische vorming bedoelen we muziek, beeldend werken, drama, dans en media.

3 Dossier - juni 2002 op hun prestaties voor centrale examens want hun contexten zijn verschillend. Wat veel belangrijker is, is de leerwinst die scholen maken, met andere woorden wat leren kinderen bij rekening houdend met de achtergrond van de leerlingenpopulatie én van de leerkrachten. Nieuwsbrief: U verwijst naar de context van een school waaraan ook in de pedagogisch-didactische visie veel aandacht wordt besteed. Is deze visie te rijmen met de tendens tot schaalvergroting in het basisonderwijs? R. Peeters: Ik vind dat je de term schaalvergroting moet nuanceren. Het is de overheid er niet om te doen om mastodontscholen te creëren in het basisonderwijs. Men wil samenwerkingsverbanden stimuleren waardoor schooloverstijgende administratieve eenheden kunnen ontstaan. Zo kan hetzelfde werk dat in verschillende scholen gebeurt gebundeld worden en efficiënter verlopen. De schaalvergroting heeft dus alleen betrekking op bestuurlijke entiteiten. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling om het aantal scholen of vestigingsplaatsen te verminderen. Ik zie deze evolutie niet in tegenspraak met de pedagogisch-didactische visie op kwaliteit van onderwijs. Nieuwsbrief: U pleit voor een projectmatige zelfevaluatie in plaats van een door de overheid opgelegde zelfevaluatie. Wat bedoelt u precies met deze projectmatige zelfevaluatie? R. Peeters: Eigenlijk is de term projectmatig verwarrend en gebruikt door de auteur van de samenvatting van mijn lezing. Ik bedoel daarmee een zelfevaluatie bij een project zoals nu in het ontwerpdecreet gelijke kansen is opgenomen. Ik pleit er dus niet voor dat zoals in Schotland en Nederland zelfevaluatie bij scholen bij wet verplicht is en binnen een bepaalde termijn ook moet uitgevoerd worden. Ik geloof daar niet in omdat het zinvoller is om scholen te stimuleren de weg van de zelfevaluatie in te slaan. Zoniet krijg je een schijnvertoning met een hoop paperassen en vragenlijsten die uiteindelijk niet veel opleveren. Wanneer scholen intrinsiek gemotiveerd zijn om aan schoolverbetering te doen, dan is de kans op slagen veel groter. Zelfevaluatie is veel meer dan het het invullen van vragenlijsten. En finaal mag een zelfevaluatie nooit bedreigend zijn voor een school. Nieuwsbrief: In zelfevaluatieinstrumenten komen het mens- en maatschappijbeeld die het pedagogisch project onderbouwen niet of nauwelijks in beeld. Merkt u tijdens doorlichtingen dat scholen zichzelf bevragen op hun pedagogisch project? R. Peeters: Wij stellen vast dat schoolteams slechts zelden hun pedagogisch project hanteren om zichzelf te evalueren. Meestal worden toetsresultaten van leerlingen gebruikt als toetssteen voor het eigen functioneren. Andere vormen van zelfevaluatie zijn meestal 3 gebaseerd op occasionele activiteiten zoals een tevredenheidsonderzoek bij ouders of leerkrachten. Maar de vragen zijn we goed bezig? en waar staan we voor? worden door scholen vooralsnog niet gesteld. Nieuwsbrief: Een vraag vanuit de gekleurde bril van FOPEM. Aangezien de interne en de externe evaluatie complementaire processen zijn, kan een verslag van een doorlichting - op vraag van een schoolbestuur - door het inspectieteam toegelicht worden voor het ganse schoolbestuur? R. Peeters: Theoretisch heb ik geen bezwaren, maar praktisch gezien is dit niet haalbaar. Als alle Vlaamse scholen dit vragen, dan kunnen we gezien de werkdruk en de tijdsinvestering daar niet op ingaan. Maar als er een gemotiveerde vraag was van een school hebben we inderdaad - waar haalbaar - een aantal keren het verslag van de doorlichting voor de school toegelicht. Nieuwsbrief: Uit de conclusies van het jaarlijks verslag van de inspectie 3 blijkt dat zelfevaluatie (nog) niet tot de cultuur van basisscholen behoort. Hoe kunnen scholen daartoe aangezet worden? R. Peeters: Je kan scholen laten inzien dat zelfevaluatie enorm functioneel kan zijn. Zo denk ik aan het tevredenheidsonderzoek bij ouders dat wij nu in de doorlichting hebben opgenomen. Maar indien de scholen hun ouders zelf een goede vragenlijst aanbieden, dan gaan wij voort op de gegevens van deze vragenlijst. Wij gaan dan onze eigen formulieren niet opdringen aan de scholen. Scholen zijn het best geplaatst om ouders te bevragen over een aantal accenten die specifiek zijn voor hun school. Onze vragenlijst daarentegen is gebaseerd op de niet bestaande gemiddelde basisschool. Het is een goede zaak dat nu meer en meer scholen zelf hun ouders bevragen. En we merken dat de meeste ouders globaal genomen tevreden zijn over de school van hun kinderen. Dit is toch een positieve stimulans voor leerkrachten om gezamenlijk hun werking te bekijken. De school is de focus van de kwaliteitszorg en daarbij onlosmakelijk verbonden de kwaliteitsbewaking. Als een school zo n bewaking systematisch uitvoert en verbetertrajecten opzet dan zal het inspectieteam bij een externe doorlichting zich meer baseren op de interne (zelf)evaluatie van de school. Ik verkies een externe evaluatie op basis van een interne evaluatie dan omgekeerd want in dat geval wordt een interne evaluatie opgedrongen aan de school. Nieuwsbrief: Meneer Peeters, dank u voor dit gesprek. Interview afgenomen door Kris Denys 3 In de Onderwijsspiegel vind je de bevindingen van de inspectie van het afgelopen schooljaar. De Onderwijsspiegel van het schooljaar kun je verkrijgen op het FOPEM-secretariaat.

4 Dossier - juni 2002 Hoe gaat het met ons? Evalueren in de Zevensprong De Zevensprong is een Leuvense Freinetschool met ruim 200 kinderen in 10 klasgroepen en 17 leerkrachten. De school is in 1989 opgericht door een groep ouders wiens kinderen niet terecht konden in De Appeltuin. De jaarlijkse evaluatie in De Zevensprong omvat globaal drie delen. Het perspectief van de schoolevaluatie is heel duidelijk: behouden wat goed is en werken aan de verbetering wat minder goed loopt. Er wordt grote aandacht besteed aan een goede communicatie van alle betrokken groepen. 1. De teamwerking, de teamleden en de andere personeelsleden In de loop van de maand maart organiseert het leerkrachtenteam tijdens een pedagogische studiedag een evaluatie van zijn werking, eventueel met externe begeleiding. Vóór de paasvakantie schrijft ieder teamlid een zelfevaluatie als voorbereiding op het functioneringsgesprek met de coördinator. Deze zelfevaluatie omvat onder meer een reflectie op het organiseren van het klasgebeuren, de relatie met de kinderen en de ouders en werkpunten voor de leerkracht. De raad van beheer neemt het initiatief om met ieder personeelslid van de school een evaluatiegesprek te hebben. De vertegenwoordigers van de raad van beheer bespreken met het personeelslid diens functioneren en de omstandigheden waarin het personeelslid functioneert. Van deze besprekingen brengen de raadsleden verslag uit bij de raad van beheer. 2. Evaluatie van de werkgroepen en van de raad van beheer Iedere werkgroep van de school evalueert zijn werking en brengt daarover verslag over bij de raad van beheer. De raad van beheer evalueert zijn werking tijdens de laatste vergadering van het schooljaar. Werkpunten worden geselecteerd en het jaar daarop opgevolgd. 3. Evaluatie van de hele schoolwerking Sinds twee jaar is er in de school een werkgroep actief die de schoolevaluatie in goede banen leidt. Aan deze werkgroep werken leerkrachten en ouders mee. De zelfevaluatie behandelt op het niveau van de school en op klasniveau een aantal thema s. Per doelgroep (kleuters vanaf 5 jaar, leerkrachten, ouders en personeelsleden) worden er vragenlijsten opgemaakt. Die vragenlijsten gaan telkens over dezelfde thema s maar bevatten andere vragen per doelgroep: naargelang van de info die je van die mensen kan verwachten. De resultaten van deze bevraging worden na de paasvakantie besproken tijdens een klasvergadering met de ouders en de leerkracht. Tijdens deze bijeenkomst selecteren de groep ouders en de leerkracht een aantal aandachtspunten voor het volgende schooljaar. Deze aandachtspunten beogen zowel de school- als de klaswerking te verbeteren. De punten voor de school die door de tien klassen gekozen werden, worden op het einde van het schooljaar voorgelegd aan de algemene vergadering. Die beslist op zijn beurt welke aandachtspunten effectief werkpunten zullen worden. Er worden dan afspraken gemaakt wie volgend schooljaar welke werkpunten opvolgt. De globale opvolging van deze werkpunten gebeurt door de raad van beheer. Vóór de algemene vergadering komt de werkgroep evaluatie bijeen om het hele evaluatieproces nog eens te overlopen. ( Waren de vragen goed opgesteld?, Waren de thema s goed gekozen?, ) Deze vorm van zelfevaluatie is er gekomen vanuit de overtuiging dat het functioneren van een leerkracht en van een school in grote mate bepaald wordt door de context. Zo is een goede klaswerking alleen maar mogelijk indien er een goede bijdrage is van ouders. Vorig schooljaar werden twee thema s belicht: de communicatie in de school en het welbevinden van kinderen, ouders, leerkrachten en personeelsleden. Een aantal voorbeelden van stellingen waarover ouders hun mening konden geven waren: Ik vind het belangrijk dat ik informatie krijg via de verslagen van raad van beheer Ik hecht belang aan de pedagogische visie van de school Ik kan met mijn vragen terecht bij de leerkracht Ik vind dat ik de leerkracht voldoende ondersteuning bied in de klaswerking Omdat uit de resultaten van deze zelfevaluatie bleek dat nagenoeg alle ouders voor de school kiezen omwille van het pedagogisch project werd dit schooljaar gepeild of de Freinetvisie wel terug te vinden is in de schoolen klaswerking. De vragen werden opgedeeld in drie categorieën: Is wat de kinderen aanbrengen uitgangspunt voor het leren? 4

5 Dossier - juni 2002 Welke plaats krijgen zelfexpressie en creativiteit in het leerproces van de kinderen? Kunnen kinderen zich ontplooien in hun totale persoonlijkheid? Maakt ook de levensbeschouwing van de gezinnen deel uit van de leeromgeving? Kunnen kinderen, ouders en leerkrachten hun levensbeschouwing inbrengen? Voelen wij ons thuis op school met onze waarden en meningen? Kris Denys (met dank aan Johan Baert) School in de kijker Klimop 5

6 Actueel FO PEM vzw Intrinsiek pluralisme of hoe goed onderwijs kleurrijk is De afgelopen maanden was er in de media nogal wat commotie over pluralisme, levensbeschouwelijk onderwijs en vrijheid van onderwijs. Omdat wij vinden dat ook de stem van FOPEM mag gehoord worden, hebben wij daarover van gedachten gewisseld. Dit artikel is daarvan het resultaat. Nu de Rondetafelgesprekken over het Vlaamse onderwijs aan de gang zijn, en de tenoren uit het veld hun zeg over pluralisme gedaan hebben, vinden we het hoog tijd om ook onze mening te laten horen. We zijn immers als FOPEM (Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen) de enige koepelorganisatie van basisscholen binnen het vrije net, die de P van pluralistisch in ons vaandel dragen. FOPEM wil dan ook haar visie over pluralisme vertolken en een voorstel formuleren om de huidige vrije keuzeregeling in het basisonderwijs op een andere manier in te vullen. Wie dacht dat het vrije net meteen ook staat voor katholiek onderwijs, heeft het grondig mis. Naast de vrije katholieke scholen zijn er ook vrije joodse scholen, vrije protestantse scholen, Wie nu denkt dat vrij onderwijs dus staat voor godsdienstgebonden onderwijs heeft het opnieuw verkeerd. Het decreet op het basisonderwijs van 1997 leverde een duidelijke indeling van officieel en vrij onderwijs op. Binnen het vrij onderwijs werden de verschillende groepen gedefinieerd in een Koninklijk Besluit van 1989 waarbij het vrije niet-confessionele onderwijs het levenslicht zag. Vrij niet-confessioneel onderwijs, wie had dat ooit gedacht? Wie hoopte nu al meer bos tussen de bomen te zien, moeten we opnieuw teleurstellen. De groep van niet-confessionele scholen is immers een allegaartje van vrije initiatieven die - als nergens elders in te passen - heel verschillende strekkingen vertegenwoordigen. Je vindt er naast onze FOPEM-scholen, ook de Vlaamse Federatie van Steinerscholen, het Vlaams Onderwijs Overleg Platform dat de vrijzinnige scholen verenigt, enkele scholen die bij geen enkele koepel zijn 6 aangesloten, ja zelfs 'niet-guimard-gebonden' katholieke scholen. FOPEM telt 17 scholen verspreid over het hele Vlaamse land, van Poperinge tot Alken. Iedere school heeft een eigen pedagogisch project, zoals Freinet-, ervaringsgericht en projectonderwijs. Wat ze gemeenschappelijk hebben, is hun onafhankelijk en autonoom schoolbestuur, een uitgesproken visie op mens en maatschappij en hun emancipatorisch vernieuwend onderwijs. Wat zet een groep mensen ertoe aan om hun kinderen niet naar een school te sturen binnen een traditioneel officieel of vrij net maar te kiezen voor een vrij onafhankelijk initiatief of het zelf op te starten? Het antwoord ligt in hun diepste menszijn en laat zich benoemen als intrinsiek pluralisme. Intrinsiek pluralisme vertrekt vanuit een fundamenteel respect voor de mens en zijn natuurlijke omgeving waarin hij leeft. Het is een nederig weten dat je als minuscuul onderdeeltje van deze schepping niet de waarheid in pacht hebt. Dat overal ter wereld groepen mensen gemeenschap vormen en via voedsel, kledij, religie, architectuur, literatuur uiting en zin geven aan hun bestaan. Wanneer deze overtuiging tot het diepste van je wezen behoort, geeft het richting aan de keuzes die je tijdens een mensenleven moet maken. Kiezen voor een vrije pluralistische school kan daar een uiting van zijn. Intrinsiek pluralisme is het fundament van onze scholen en bepaalt het totale schoolgebeuren. Eerst en vooral erken je het waardevolle in ieder die eraan meewerkt. Het schoolbestuur is dan ook in handen van ouders en leerkrachten als evenwaardige participanten. De algemene oudervergadering, werkgroepen rond specifieke beleidsthema's zoals financiën, personeelsbeleid, pedagogisch beleid zijn plaatsen waar ouders en leerkrachten overleggen en beslissingen nemen. De stem van kinderen weerklinkt in het kinderparlement en de klassenraad en ook zij hebben hun zeg in het reilen en zeilen van de school. Dat iedereen naar waarde geschat wordt, heeft tevens zijn weerslag op het pedagogisch project van de school. We gaan ervan uit dat kinderen pas echt tot leren komen wanneer ze

7 Actueel - juni 2002 erkenning krijgen voor wie ze zijn, wanneer ze in een uitnodigende, stimulerende omgeving vertoeven en wanneer ze op heel intensieve wijze de dingen die hen bezighouden kunnen bevragen, ontleden en hun bevindingen creatief kunnen uiten. Kinderen die tijdens een project rond mensen zonder papieren' symbolisch hun identiteitskaart afgeven aan de burgemeester of kinderen die een film maken rond de legende van het standbeeld in het stadspark zijn maar enkele voorbeelden. Onderwijs dat vertrekt vanuit een respect voor het unieke van elk kind en daarmee aan de slag gaat, kan alleen in kleinschalige projecten waar je ieder kind bij naam kent. Intrinsiek pluralisme dat vertrekt vanuit een fundamenteel respect voor alle mensen heeft ook gevolgen op het levensbeschouwelijk karakter van de school. Dit pluralisme heeft dan ook niks te maken met het aanbieden van de verschillende erkende godsdiensten of levensbeschouwingen waarbij iedereen opnieuw netjes in zijn eigen vakje gestopt wordt. Wellicht is dit neutraal onderwijs met twee uur per week verplicht levensbeschouwelijk onderricht waarin ieder op zich zijn eigen waarheid nastreeft. Maar pluralistisch onderwijs in de kern van het woord lijkt het ons niet. Vandaar dat onze scholen cultuurbeschouwing aanbieden. Niet als een afzonderlijk vak maar verweven in het hele klas- en schoolgebeuren. We willen bewust de confrontatie van verschillende levensbeschouwingen niet uit de weg gaan. We willen dit aangrijpen als een voedingsbodem waar het respectvol luisteren en spreken met mekaar en het samen kritisch reflecteren de mogelijkheid biedt aan onze kinderen om op te groeien tot bewuste persoonlijkheden met een open geest voor andere overtuigingen en meningen. Zo'n waardeopvoeding leidt ertoe dat een schoolgemeenschap niet enkel een puur onderwijskundige opdracht uitvoert maar dat ze een maatschappelijk engagement opneemt. Wanneer het onderwijs een afspiegeling van de maatschappij dient te zijn dan is de huidige vrije keuzeregeling voorbij gestreefd. Voorlopig is de vrije schoolkeuze van ouders zo gedefinieerd dat wanneer ze binnen een welomschreven afstand niet de school vinden die aan hun keuze voldoet, de overheid voorziet in het vervoer naar zo'n school of zo'n school kan worden opgericht met een minimum van 16 kinderen per niveau. Ouders kunnen in eerste plaats kiezen tussen officieel en vrij onderwijs. Binnen het vrij onderwijs geldt alleen de vrije keuzeregeling voor scholen gebaseerd op een erkende godsdienst of levensbeschouwing. Vrije scholen geënt op een specifieke onderwijsvisie die niet aansluit bij een erkende godsdienst of levensbeschouwing hebben er geen plaats en moeten bij het oprichten van nieuwe initiatieven aan hoge programmatienormen voldoen. Deze hoge programmatienormen ervaren onze scholen als een ernstige belemmering van de vrijheid van onderwijs. Tijdens de openingsspeech van de Rondetafelconferentie haalde Vlaams minister-president Patrick Dewael aan dat onze samenleving geëvolueerd is naar een sterk geseculariseerde, meer ontzuilde gemeenschap waarbinnen zich een kruisbestuiving voordoet tussen levensbeschouwelijke, pedagogische, sociale, economische en culturele opvattingen. Erkende godsdiensten of levensbeschouwingen hebben geen alleenrecht meer op vlak van waardenbeleving. Pluralistische initiatieven verdienen een evenwaardige plaats. Dat de vrije keuze een nieuwe invulling moet krijgen is dus noodzakelijk. Het voorstel van FOPEM voor een vernieuwde vrije keuzeregeling wil tegemoet komen aan de maatschappelijke realiteit door een ad hoc commissie op te richten die oordeelt over de wenselijkheid of een nieuwe school al dan niet wordt opgericht. Indien deze school aan een aantal criteria voldoet, gelden bij de oprichting van deze school gunstige programmatienormen waardoor scholen kunnen opstarten met een minimum aantal leerlingen. Uiteraard zijn deze criteria niet waardevrij maar gebaseerd op een totale onderwijsvisie waarbij de visieteksten rond de eindtermen inspirerende documenten kunnen zijn. Criteria zoals de actieve participatie van ouders en leerkrachten in het schoolbestuur, een gelijkekansenbeleid voor kansarme, allochtone, leerbedreigde kinderen of kinderen met een handicap, lijken ons alvast de moeite waard om in overweging te nemen. Uiteraard kunnen deze criteria verfijnd en aangepast worden aan de maatschappelijke ontwikkelingen. Dit voorstel maakt het mogelijk dat naast de zes erkende godsdiensten en de niet-confessionele zedenleer, ook andere levensbeschouwingen of cultuurbeschouwing in aanmerking komen voor de vrije keuzeregeling. In ieder geval zou de overheid door het zorgvuldig formuleren van die criteria extra impulsen geven aan nieuwe initiatieven die speerpunten kunnen worden van onderwijsvernieuwingen. Onderwijsvernieuwing vanuit een pluralistische ingesteldheid is steeds een drijfveer geweest voor onze methodescholen. Vandaar dat het hoog tijd wordt dat ze de plaats krijgen die ze verdienen. Ann Lust en Kris Denys (medewerkers FOPEM) 7

8 Actueel - juni 2002 Klimop heeft een schoolgebouw Een parcours met hindernissen Klimop is een onafhankelijke Freinetschool met ruim 130 kinderen. De school startte op 1 september 1991 met 66 kinderen in een oud herenhuis in de Brugse binnenstad en stond mee aan de wieg van twee andere Freinetscholen in Brugge. Na vele omzwervingen heeft de school sinds maart een vaste stek gevonden in kasteel Macieberg te Oostkamp. Maar de lange weg naar Macieberg, hun vijfde gebouw in 11 jaar tijd, is een verhaal met hindernissen, onverwachte wendingen en heel veel moed van ouders en leerkrachten die bleven geloven in de levenskracht van Klimop. Eigenlijk is dit verhaal illustratief voor de lijdensweg die vele FOPEM-scholen doormaken om een gebouw te vinden én te behouden. De nieuwsbrief sprak met Wim D Hulster, één van de vele draaischijven in de school en reeds van in den beginne een geëngageerde kracht van Klimop 4. Nieuwsbrief: Wim, hoe hebben jullie bij de start van de school een gebouw gevonden? Wim: Bij de voorbereiding vóór de start van Klimop - van FOPEM was toen nog geen sprake - was het meteen duidelijk dat er twee cruciale factoren zijn voor het opstarten van een nieuwe onafhankelijke school. Ten eerste, het samenstellen én bijeenhouden van een goed team van leerkrachten. En ten tweede, het vinden én houden van een schoolgebouw. Vanaf het tweede jaar was er een prima teamwerking en we hebben gemerkt dat dit de factor was die Klimop tot bloei heeft gebracht; zowel het aantal kinderen als de kwaliteit van het aangeboden onderwijs namen toe. De meeste leerkrachten die vanaf het tweede schooljaar deel uitmaakten van het team werken, na ruim 10 jaar, nog steeds als leerkracht in de school. Maar tegenover deze stabiele factor heeft het vinden van een geschikt schoolgebouw ons heel wat meer kopzorgen bezorgd. Bij de start was er het probleem dat we een geschikt gebouw moesten huren voor 60 à 70 kinderen wetende dat dit gebouw na twee jaar te klein zou zijn voor het 4 Wil je meer weten over de coöperatieve werking van Klimop, lees dan Coöperatief samenwerken aan de zelfgekozen doelen, dáár zit de kracht van Klimop van Wim D Hulster, een artikel uit De innoverende kracht van de school, een DIROO-cahier uitgegeven bij Acco. Deze publicatie is te verkrijgen bij het FOPEMsecretariaat. 8 groeiend aantal kinderen. Trouwens, om als autonome school te kunnen bestaan moesten we na vier jaar minstens 140 kinderen tellen. Vóór de definitieve start van Klimop waren er twee opties. Ofwel konden we bij een privé-verhuurder een gebouw zoeken om onze school in onder te brengen; ofwel konden we bestaande schoolgebouwen van een ander schoolbestuur huren. Een aantal keer was die tweede optie zeer hoopvol maar vlak voor de beslissing moest genomen worden om een leeg schoolgebouw aan ons te verhuren, kregen we het deksel op onze neus. Nieuwsbrief: Waarom stonden schoolbesturen weigerachtig om aan jullie een schoolgebouw te verhuren? Wim: Ah, dat is een open vraag. Dat weten we zelf niet. Misschien ligt dit aan de verzuiling van ons Vlaams onderwijs waarbij de grote onderwijsnetten zichzelf willen beschermen tegen alternatieve scholen die niet tot hun zuil behoren. Uiteindelijk waren wij een concurrerende school voor bestaande scholen. Zo stootten we op een prachtig domein met een weliswaar leeg en vervallen schoolgebouw maar het antwoord van het schoolbestuur was resoluut: Het gebouw is inderdaad leeg, maar niet vrij. Uiteindelijk vonden we eind mei een herenhuis in het Brugse stadscentrum. Omdat we op 1 september wilden starten kwam de werving van leerlingen pas laat op gang. Maar met heel veel energie en geloof in eigen kunnen zijn we in 1991 van wal gestoken met 66 kinderen. Nieuwsbrief: Hoe verliep het verhaal van jullie schoolgebouwen vanaf dat moment? Wim: We hadden met brute pech af te rekenen omdat door verbouwingen aan een aanpalend gebouw er van kelder tot zolder een scheur kwam in een muur. Het was in die periode dat in Kortrijk een klaslokaal instortte met een aantal dodelijke slachtoffers tot gevolg. Dit risico wilden we natuurlijk niet lopen en we zijn onmiddellijk op zoek gegaan naar een nieuw gebouw. Omwille van deze noodsituatie zijn we in de loop van het schooljaar verhuisd naar een ander pand en konden we daar ook het schooljaar daarop blijven. Maar we moesten dus opnieuw uitkijken naar een nieuw onderkomen. Helaas zag het er toen heel slecht uit voor ons omdat we geen gebouw vonden. Het einde van Klimop leek in zicht totdat we plotseling terecht konden in het leegstaand schoolgebouw temidden van een groot domein waarover ik daarnet sprak. Ondertussen had dit gebouw drie jaar leeg gestaan met alle kwalijke gevolgen vandien. In ruil voor de toezegging dat we in Klimop een eventuele overheveling naar het Gemeenschapsonderwijs ernstig zouden overwegen,

9 Actueel - juni 2002 kregen we een huurcontract dat door de eigenaar na drie, zes of negen jaar kon opgezegd worden. Na enig aandringen konden we het contract wijzigingen waardoor het contract pas na zes of negen jaar kon opgezegd worden. Maar het gebouw moesten we wel zelf helemaal opknappen. De huurprijs was hoger dan de werkingsmiddelen die we jaarlijks van het Departement Onderwijs ontvingen. Bovendien was in het huurcontract uitdrukkelijk vermeld dat de grote herstel- en onderhoudswerken door ons moesten betaald worden. Heel veel ouders en leerkrachten hebben toen bergen werk verzet om de bouwvallige paviljoenen tot aangename klassen om te toveren. Sommige ouders werden zelfs in het op punt stellen van de ondergrondse riolering een expert. Je houdt het niet voor mogelijk als je het niet zelf hebt meegemaakt. Maar de zes jaar die we daar konden blijven hebben ons ertoe aangezet om aan kwalitatief Freinetonderwijs te werken. Niettegenstaande de school groeide tot ruim 200 kinderen was er een lange wachtlijst van kinderen die niet in de school terecht konden. Een groep van ouders heeft toen beslist een nieuwe onafhankelijke Freinetschool uit de grond te stampen in Brugge: De Tandem was geboren. Maar door de groei van de school moest ook De Tandem na één jaar op zoek naar nieuwe huisvesting. Zij konden terecht in een gebouw van het Gemeenschapsonderwijs op voorwaarde dat ze toetraden tot het Gemeenschapsonderwijs, wat dan ook gebeurd is. Nieuwsbrief: Kon Klimop ondertussen nog in de paviljoenen van het Gemeenschapsonderwijs blijven? Wim: Zoals ik reeds zei was de afspraak dat we in de school zouden nagaan of we al dan niet de overstap naar het Gemeenschapsonderwijs zouden doen. De daaropvolgende discussies in Klimop verliepen bij wijlen hard omdat we op een pracht van een domein gehuisvest waren én omdat het Gemeenschapsonderwijs een aantal aantrekkelijke beloftes deed indien we zouden toetreden. Na een toch wel turbulente periode koos de school met een krappe meerderheid ervoor om de eigen onafhankelijke koers te blijven varen. Een kleine helft van de ouders en een beperkt aantal leerkrachten volgde die beslissing niet en opteerde ervoor om in het gebouw te blijven en dus een school van het Gemeenschapsonderwijs te starten. Een aantal elementen hebben daarbij een rol gespeeld. De nieuwe school kon op het mooie, groene domein blijven en een aantal ouders wensten hun kinderen godsdienst te laten volgen, wat in een onafhankelijke methodeschool zoals Klimop niet kan. Ook wat betreft het gedeeld leiderschap binnen Klimop en de coöperatieve gedachte zaten nogal wat mensen niet meer op dezelfde golflengte. Zo is De Boomhut geboren. Voor Klimop daarentegen bleef de drang om autonoom te kunnen bestaan van doorslaggevend belang. Dit wil zeggen dat we als schoolgemeenschap zelf kunnen beslissen over het reilen en zeilen in onze school. In tegenstelling tot het Gemeenschapsonderwijs waar de scholen tot een scholengroep behoren waarin vele scholen van 9 verschillende onderwijsniveaus én uiteenlopende onderwijsvisies vertegenwoordigd zijn. Verder was er zeker ook nog het argument van het actieve pluralisme dat speelde, de bewuste en gefundeerde keuze voor cultuurbeschouwing. Wat tenslotte voor mij en een aantal anderen zeker ook meespeelde was FOPEM, de kleine en nog jonge federatie van onafhankelijke methodescholen. Van bij de start hebben wij FOPEM als noodzakelijk ervaren, zowel voor iedere onafhankelijke methodeschool afzonderlijk als voor het Vlaamse onderwijslandschap in haar geheel. Van in het begin hebben we met Klimop ook ons steentje proberen bij te dragen tot de goeie werking van FOPEM. En elke onafhankelijke freinet- of ervaringsgerichte school die overgaat naar een ander net betekent sowieso een aderlating, een minder krachtig FOPEM. Klimop bleef dus verder bestaan. Op één werkgroep en een beperkt aantal leerkrachten na, bleef de organisatie Klimop intact. Door het verderzetten van deze werking werd Klimop niet in zijn bestaan bedreigd. Maar we stonden wel opnieuw op straat zonder het vooruitzicht op een nieuw schoolgebouw. Na intensief zoeken vonden we een mooie site in de binnenstad van Brugge dat verbouwd zou kunnen worden tot school. Eigenlijk was deze site anders alleen geschikt voor een hotel maar door de toenmalige hotelstop in Brugge was de interesse van de immobiliënmarkt nihil. We deden een bod en tot op de laatste dag waren er geen andere gegadigden. Toen we de champagneflessen ontkurkten hoorden we het ontstellende nieuws dat er op het laatste nippertje toch nog een hoger bod werd gedaan op de site. Dit kwam als een donderslag bij heldere hemel. Ook een moeizaam gevonden alternatief voor tijdens de verbouwingen, een zelf wat op te knappen gebouw in de binnenstad, bleek ineens niet meer beschikbaar voor ons. Begrijpe wie kan! Gelukkig konden we uiteindelijk onze intrek nemen in een oud parochiaal centrum en lokalen van de vroegere jeugdbeweging waar we ruim twee jaar gebleven zijn, vooraleer we naar hier verhuisd zijn. Nieuwsbrief: De splitsing van Klimop moet voor de ganse school een zware klap geweest zijn. Wim: Inderdaad, omdat je voelde aankomen dat de discussie zou eindigen in een splitsing heeft dit tot zware spanningen geleid. Het zag er even naar uit dat de school dreigde niet te overleven. Maar het positieve was, dat we weliswaar met een kleinere maar enthousiaste groep ouders en leerkrachten aan een nieuw project konden werken. Nieuwsbrief: Heeft dit ook zijn weerslag gehad op de teamwerking en de ouderparticipatie? Wim: In de loop van de soms bitsige discussies zijn de woorden coöperatief werken en democratie dikwijls gevallen in zeer veel verschillende betekenissen. Ik heb voor mezelf toen beslist om die termen voorlopig

10 Actueel - juni 2002 niet meer te gebruiken. Vanaf we met Klimop in een ander gebouw in de Brugse stadsrand een onderkomen hadden, hebben we beseft dat we met de ganse school heel veel aandacht moesten besteden aan communicatie en overleg. Nieuwsbrief: En ruim twee jaar later vond je een vaste stek, hier in kasteel Macieberg te Oostkamp. Wim: Toen we het gebouw op het oog hadden, vonden we de binnenruimte aan de krappe kant en het domein aan de zeer zalige ruime kant. Een ernstige beperking was het verbod om het gebouw uit te breiden met bijkomende lokalen. In het aanvankelijke plan werd het hoofgebouw opgedeeld in een tiental klasruimten. Maar na wat denkwerk konden we ons hier niet meer in terugvinden en werkten we aan een nieuw plan. Dit heeft tot vertraging geleid maar nu we eindelijk een eigen gebouw hadden, wilden we een school naar ons hart. In de uiteindelijke realisatie werd de kelder uitgediept zodat die dienst kon doen als refter en werd er aan de achterkant van het gebouw een amphitheater uitgegraven. Omdat amphitheater moeilijk in de mond ligt van vele kinderen, hebben zij dit veranderd in arena. Ook het teamlokaal en het schoolsecretariaat werden verplaatst naar de portierswoning die op een honderdtal meter van het kasteel is gelegen. Wat opvalt zijn de nesten per klasgroep, cirkelvormige ruimtes afgezet met een doorzichtige wand die geschikt zijn voor een praatronde of een instructiemoment. Daarnaast zijn er grote ruimtes die afgesloten kunnen worden en door meerdere klasgroepen kunnen gebruikt worden. Op de tweede verdieping is er een gemeenschappelijk documentatiecentrum. De rode draad bij de inrichting van het hoofdgebouw is de flexibiliteit. In de mate van het mogelijke kunnen de binnenruimtes aangepast worden aan de samenstelling van de klasgroepen én aan de aard van de klasactiviteiten. Zo is er een gemeenschappelijke ruimte voor de 3 de kleuterklas en de 1 ste graad om de overgang van de kleuterklas naar de lagere school soepeler te laten verlopen. En als het weer het toelaat worden de buitenramen van de benedenverdieping geopend en kunnen de kleuters tijdens de lesmomenten buiten op een groot afgebakend terrein. Naast de pedagogische keuzes die we in deze verbouwing wilden leggen, hebben we vooral ook oog gehad voor het ecologische aspect. Jan en Marec zouden hier honderduit kunnen over vertellen. Op het domein zelf baden we in de ruimte. Er zijn plaatsen met verharde ondergrond, er is een tunnel, een grasplein waar kinderen kunnen voetballen én een natuurterrein met een vijver en zeldzame planten. Opgelucht vertel ik je dat we hier in Macieberg eindelijk onze vaste stek hebben gevonden. En op het openingsfeest bleek dat we in Oostkamp heel welkom zijn. Nieuwsbrief: Wim, dank je voor dit gesprek in openlucht. Interview afgenomen door Kris Denys Het nieuwe schoolgebouw van Klimop 10

11 Voor u geplukt FO PEM vzw Helena spreekt Theater en dans in De Zevensprong Op 16 en 17 mei gaven de leerlingen van de muziekklas van De Zevensprong een theater- en dansvoorstelling ten beste in het Leuvense Wagehuys: Helen@, een verhaal gebaseerd op de Ilias van Homerus. Om je mee te laten proeven van deze knappe voorstelling, geven we je een aantal uittreksels uit het programmaboekje. De teksten gaan over leven, liefde en dood. 11 Christophe Van Steeland leerkracht van de muziekklas

12 Voor u geplukt - juni 2002 Uit Het Wekelijks Tortelnieuws de schoolkrant van De Torteltuin 12

13 Navorming FO PEM vzw Gejaagd door de wind De sociale emotionele ontwikkeling bij kleuters Een kort verslag van een pedagogische sessie voor kleuterleid(st)ers Op 23 april kwamen 11 leerkrachten van de jongste kleuters bijeen in De Zevensprong om zich over de socio-emotionele ontwikkeling van kleuters te buigen. Thema s die aan bod kwamen waren depressiviteit bij kleuters, ADHD, omgaan met conflicten. De deelnemers merkten op dat deze emotionele problemen bij kleuters wellicht voor een groot deel te maken hebben met de gejaagdheid in onze samenleving. Ook van de ziekenhuisschool Gasthuisberg te Leuven 5 was een leerkracht aanwezig. In de ziekenhuisschool Gasthuisberg werkt de leerkracht met Een doos met gevoelens. De leerkracht werkt nooit therapeutisch met depressieve kinderen; wel wordt in de leefgroepen aan de hand van speltherapie dagelijks rond gevoelens gewerkt. In de school is er een afzonderlijke ziekenhuiskamer voor geleid vrij spel. Kris Denys In De Buurt te Gent merkt de leerkracht op dat vele ouders weinig aandacht besteden aan de omgang met hun kinderen. Hulpmiddelen om het welbevinden van de kleuters te bevorderen zijn de bewegingsopvoeding van Sherborne (kinderen een huisje of een holletje laten bouwen met hun eigen lichaam, kinderen hun eigen lichaam laten ontdekken, ), rustige muziek en wierook in de klas en de kleuters niet overladen met activiteiten waardoor er tijd en ruimte is voor vrij spel. In de klas is er een jongetje met een handicap dat in de klaswerking aan zijn trekken komt. Ook volgend schooljaar blijft deze kleuter in De Buurt. Maar het zich goed voelen van de kinderen heeft ook te maken met het hele schoolklimaat. Zo is er op maandagmorgen een weekopener voor alle kinderen en ouders van de school. Deze druk bijgewoonde voorstelling wordt muzisch ingekleed door twee postbodes die de mededelingen voor de komende week (projecten, klasuitstappen, ) en de verjaardagen aankondigen. In De Levensboom te Wevelgem en in De Zevensprong zijn er regelmatig fora voor de hele school. Tijdens deze fora kunnen kinderen een muzisch stukje presenteren aan de school. Een forum wordt voorbereid door de leerkrachten en soms door de oudste leerlingen. In De Zevensprong gebeurt de presentatie door twee kinderen. 5 Deze ziekenhuisschool is erkend als school voor buitengewoon lager en secundair onderwijs van het type 5. De school is aansluitend lid van FOPEM wat onder meer inhoudt dat leerkrachten van de school de uitwisselingssessies kunnen bijwonen. 13 School in de kijker Klimop

14 Navorming - juni 2002 De stap van de kleuterklas naar het 1 ste leerjaar Een verslag van de pedagogische sessie voor leerkrachten van de oudste kleuters en de 1 ste graad Op 12 maart kwamen 15 leerkrachten bijeen in De Zevensprong te Leuven. Het thema was de overgang van de 3 de kleuterklas naar het 1 ste leerjaar. In De Levensboom is er een roulatiesysteem waarbij de leerkrachten van de 3 de kleuterklas met de kinderen doorschuiven naar het 1 ste leerjaar. Het 2 de leerjaar is een aparte klasgroep met wekelijks vijf lesuren ondersteuning door een logopediste. Deze ondersteuning omvat de begeleiding van kinderen met leesproblemen en de begeleiding tijdens de gewone klaswerking. De school heeft beslist om dit roulatiesysteem in te voeren toen bleek dat in de 1 ste graadsklas veel kinderen van het 2 de leerjaar niet in staat waren zelfstandig taken af te werken voor taal en rekenen. informatie biedt om leerbedreigde kinderen te remediëren. Ook sluit de test niet aan bij de ontwikkelingsdoelen voor kleuters. De school heeft een eigen softwarepakket samengesteld met een leerlingenvolgsysteem gebaseerd op de eindtermen van alle leergebieden en het leerlingenvolgsysteem van CEGO (Centrum Ervaringsgericht Onderwijs). Kris Denys In De Zevensprong zijn een klas van de oudste kleuters en een klas van de 1 ste graad gescheiden door een tussendeur. Twee maal per week is er een gezamenlijke activiteit. Een aantal kinderen wordt dan om de 14 dagen individueel begeleid door de leerkracht van de 1 ste graad. Om de schoolrijpheid van de oudste kleuters te beoordelen gebruikt de school de Toetertest. De ontwikkeling van de kinderen wordt opgevolgd aan de hand van het leerlingenvolgsysteem van het CEGO (Centrum Ervaringsgericht Onderwijs). In De Klaproos zijn de oudste kleuters en de kinderen van de 1 ste graad vorig schooljaar samen op kamp geweest. Voor taal en wiskunde worden het 1 ste en het 2 de leerjaar gesplitst. Om de cognitieve ontwikkeling van de kinderen op te volgen gebruiken de leerkrachten observatieschema s waarin kleuteractiviteiten zijn opgenomen. In De Torteltuin is er in het kader van het project zorgverbreding zes uur per week ondersteuning in de 3 de kleuterklas en het 1 ste leerjaar. Beurtelings begeleiden de leerkracht zorgverbreding en de klasleerkracht een aantal kinderen voor taal en wiskunde. Voor de kleuters hebben de leerkrachten zelf een leerlingenvolgsysteem ontwikkeld op basis van de leerplannen. Tijdens het schooljaar wordt het kaftje ingevuld door de leerkracht én de kleuters. Op het einde van het schooljaar wordt dit kaftje meegegeven met de ouders. Ook aan De Wip zijn extra lestijden zorgverbreding toegekend. Die lestijden worden gebruikt voor ondersteuning in de kleuterklas en in de 1 ste graad waar voor een aantal kinderen individuele begeleiding wordt voorzien. Een halve dag per week is er gemeenschappelijk hoekenwerk voor de 3 de kleuterklas en de 1 ste graad. De school ervaart dat de Toetertest weinig 14 School in de kijker Klimop

15 Navorming - juni 2002 Vrije werktijd, atelier en taalbeschouwing Verslag van de sessie voor leerkrachten van de 2 de graad in de Vier Tuinen te Oudenaarde Vrije werktijd (VWT), rondes en atelier In De Wip te Wezemaal is er voor de kinderen van de 2 de en de 3 de graad een gezamenlijke VWT op vrijdagnamiddag. Dit gebeurt aan de hand van hoekenwerk. Na elke beurt is er een evaluatie met de kinderen (hoe is de VWT verlopen?, welke knelpunten waren er?, ). De leerkracht stelt zich de vraag of kinderen verplicht moeten worden om bepaalde activiteiten te doen. Activiteiten die op weinig succes kunnen rekenen zijn fiches met opdrachte (een kompas maken, een kruiswoordraadsel maken, ). Beurtelings doen de twee leerkrachten van de klas een aanbod van activiteiten. Zo worden kinderen gestimuleerd om bij zichzelf nieuwe mogelijkheden te ontdekken. Op woensdagvoormiddag is er drie maal per maand atelier voor de hele school. Kinderen volgen dan drie weken na elkaar hetzelfde atelier (bv. weven). Eén leerkracht is verantwoordelijk voor de organisatie van het atelier (indeling van de groepen, medewerking van ouders vragen, leerkrachten contacteren,...). In De Klaproos kiest de leerkracht - rekening houdend met de leerlijn uit het leerplan - een vrije tekst van één van de kinderen, bv. om tegenstellingen in te oefenen. Met deze tekst wordt dan een pakket samengesteld met nieuwe leerstof en herhalingsoefeningen. Voor het 3 de en het 4 de leerjaar maakt de leerkracht gedeeltelijk afzonderlijke pakketten. Indien er geen geschikte vrije tekst is, kiest de leerkracht zelf een tekst uit een verhaal. Voor spelling gebruikt de leerkracht taalfiches uit Taal-journaal met spellingsregels en opdrachten. De correctiesleutels vind je terug in een afzonderlijk boekje. Kris Denys In De Zevensprong is er één keer per week een ik kan wat -ronde. Eén of meerdere leerlingen kunnen dan aan de klas een techniek presenteren (bv. een circustechniek, kleiwerk maken, een etui maken, een dansje opvoeren,...). Deze ronde kan de aanzet zijn om met (een deel van) de klas deze techniek ook uit te proberen. De presentatie én het uitproberen kennen bij de kinderen veel succes. Daarnaast is er wekelijks een muziekronde waarbij kinderen een muziekstuk kunnen dirigeren, zelf muziek spelen of een nummer voorstellen aan de klas. Ongeveer vijf maal per jaar is er een klasdoorbrekend atelier met een aanbod van soms 20 activiteiten. Er wordt beroep gedaan op ouders om ateliers mee te begeleiden. Taalbeschouwing In De Wip poogt de leerkracht kinderen te boeien voor taalbeschouwing door met de klas een tekst van de week te kiezen. Op dinsdag kiezen de kinderen tijdens de VWT een vrije tekst, daarna kiest de klas de mooiste tekst. Op donderdag is deze tekst de basis voor de taalbeschouwing. Daarnaast biedt de leerkracht ook pakketjes aan met oefeningen. In De Zevensprong wordt naar aanleiding van de actuaronde een tekst klassikaal ontleed. De oefeningen van taalbeschouwing uit de pakketten worden aan de hand van die tekst ingeoefend. School in de kijker Klimop 15

16 FOPEM werft aan vanaf 1 september 2002 EEN HALFTIJDS MEDEWERKER in bediendenstatuut De functieomschrijving van de nieuwe medewerker wordt in overleg bepaald, rekening houdend met de mate waarin de vaardigheden, attitudes en kennis van de kandidaat aansluiten bij de werking van FOPEM. De werking van FOPEM omvat: Beleidswerk en informatieverstrekking Beleidsvoorbereidend werk: voorbereiden van dossiers, opzoeken van informatie; Vertegenwoordigen van FOPEM in beleidsorganen; Belangenbehartiging ten aanzien van de overheid; Voorbereiden van de vergaderingen van de raad van beheer, de algemene vergadering en de coördinatorenvergaderingen van FOPEM; Informeren van initiatiefgroepen die een nieuwe school wensen op te richten; Actualiseren van de website van FOPEM. Coördinatie van de nascholing School in de kijker Klimop In overleg met de betrokkenen de nascholing voor leerkrachten, coördinatoren en ouders concipiëren en opvolgen; Opvolgen van de pedagogische sessies voor leerkrachten. Nieuwsbrief Actief meewerken aan de redactie van de nieuwsbrief; Artikels schrijven en interviews afnemen Van de medewerker wordt verwacht dat hij/zij één keer per week aanwezig is op het FOPEM-secretariaat in Gent. Een gemotiveerd schrijven en een CV wordt vóór 28 juni 2002 verwacht op FOPEM, Kartuizerlaan 20 te 9000 Gent. Voor meer informatie over deze vacature kan je terecht op 09/ (op maandag); 051/ ; 0477/ of 016/ Deze nieuwsbrief is het uitwisselingsblad van de FOPEM en richt zich naar leerkrachten en ouders. Iedere auteur is verantwoordelijk voor zijn/haar ingezonden stukken. De foto s in dit nummer zijn gemaakt in de Klimop te Oostkamp. Redactie: Ann Lust Kris Denys Evert Horn. Redactie-adres: Kartuizerlaan 20 te 9000 Gent Tel: 09/ Fax: 09/ fopem@skynet.be Website: 16