MARIN R&D PLAN 2015 CONCEPT. Datum : September AA Wageningen The Netherlands. E I

Transcriptie

1 MARIN R&D PLAN 2015 CONCEPT Datum : September 2014 M A R I N P.O. Box AA Wageningen The Netherlands T F E info@marin.nl I

2 R&D Plan 2015 MARIN R&D PLAN 2015 Gerapporteerd door : Dr. Ir. H.J. Prins (h.j.prins@marin.nl)

3 R&D Plan INHOUDSOPGAVE Pagina 1 KADERS Topsectorenbeleid MARIN Strategie MARIN Technologieplan Versterking kennisbasis en samenwerking Computational Fluid Dynamics Financieringsbronnen KENNISONTWIKKELING R&D plan Resistance & Propulsion Waves & Workability Manoeuvring & Nautical Sea CFD Ice Time-domain simulations & control theory Defensie Joint Industry Projecten SAMENWERKINGSPROJECTEN TO Thema 2: Zeewierkweek op zee (TNO, DLO, ECN, MARIN, Deltares) Thema 3: Drijvende offshore wind (ECN, MARIN, Deltares, NLR) Thema 4: (Semi) Autonoom vervoer (TNO, NLR, MARIN) Thema 5: Natte kunstwerken v.d. toekomst (TNO, Deltares, MARIN) Thema 7: Helicopteroperaties op zee (TNO, MARIN, NLR) SAMENWERKING MET UNIVERSITEITEN EN HOGESCHOLEN Nationale samenwerking STW projecten waarin MARIN participeert Internationale samenwerking SAMENWERKING MET HET MKB BUDGET ONDERZOEKSPROGRAMMA S A SAMENSTELLING ADVIESRAAD B TO2 SAMENWERKINGSPROJECT SLIM, GROEN EN GEÏNTEGREERD VERVOER B.1 Inleiding B.2 Onderwerpen en beschrijving van het project B.2.1 State of the Art en Roadmaps B.2.2 De samenstelling van het wereldbeeld (Situational awareness) B.2.3 Methodologie (safety approach) voor ontwerp, simulatie, validatie en certificatie van coöperatieve autonome systemen: B.3 Resultaat (eind 2015) B.4 Deelnemende TO2 partners en hun respectievelijke bijdragen B.5 Mogelijke overheidspartners en private partners... 38

4 R&D Plan

5 Fundamenteel Toegepast Innovatie R&D Plan KADERS 1.1 Topsectorenbeleid Het Topsectorenbeleid van de overheid kent 9 Topsectoren, waarvan de Topsector Water er één is. De Topsector Water wordt aangevoerd door het Topteam Water (onder leiding van Hans Huis in t Veld). Maritiem is één van de drie clusters van deze Topsector Water, naast Deltatechnologie en Watertechnologie. Omdat het Topsectorenbeleid effect heeft op de MARIN markt, de MARIN kennisontwikkeling (via de missiefinanciering) en de samenwerking met de Nederlandse industrie (via JIP s), is hieronder een korte samenvatting gegeven van de plek van Maritiem in het Topsectorenbeleid. De invloed op de MARIN kennisontwikkeling en invulling van de missiefinanciering is in de volgende paragrafen weergegeven. In 2013 is er een update gemaakt van het Maritiem Innovatiecontract. Het heeft de titel Nederland: de Maritieme Wereldtop (veilig, duurzaam en welvarend). De titel geeft aan dat de Maritieme cluster economische en maatschappelijke uitdagingen wil combineren. In de update is meer aandacht besteed aan het gebruik van schepen en de relatie tussen het schip en de infrastructuur, beide belangrijke onderwerpen voor MARIN. Verder is het belang van samenwerking en een geïntegreerde aanpak benadrukt. De nieuwe structuur van het Maritiem Innovatiecontract is hieronder weergegeven: Innovatie Agenda van de Maritieme Cluster S a m e n w e r k i n g e n I n t e g r a t i e Winnen op zee Schone Schepen Slim en veilig varen Effectieve Infrastructuur Hydromechanica Research en onderwijs agenda van de Maritieme Cluster Maritieme operaties Constructies en materialen Systemen en processen Ontwerp en bouwtechnologie Impact op mariene omgeving Het Maritiem Innovatiecontract is een werkplan van de maritieme sector: wat willen we bereiken en waarom? Daarvoor is een Innovatie Agenda opgesteld rond de volgende innovatiethema s: Winnen op zee (grondstoffen- en energiewinning op zee) Schone schepen (brandstoffen, brandstofbesparing, emissies, onderwater geluid) Slim en veilig varen (speciale schepen, slimme systemen, defensie, veiligheid) Effectieve Infrastructuur (interactie schip en infrastructuur havens en vaarwegen) Deze thema s vereisen onderzoek op de volgende maritieme kennisgebieden:

6 R&D Plan Hydrodynamica Maritieme operaties Maritieme constructies en materialen Maritieme systemen en processen Maritieme ontwerp- en bouwtechnologie De impact op de mariene omgeving Het MARIN R&D plan sluit aan bij de doelstellingen zoals ze in het Maritiem Innovatiecontract zijn opgenomen, zie: MARIN Strategie In het MARIN Strategieplan zijn de missie en visie van MARIN als volgt geformuleerd: Als missie voor MARIN geldt: MARIN wil een betrouwbare, innovatieve en onafhankelijke dienstverlener zijn voor de maritieme sector en de maatschappij. We willen bijdragen aan optimale en duurzame maritieme constructies en veilige en efficiënte operaties. Daarom streven we naar een wereldwijde toppositie in het ontwikkelen, toepassen en overdragen van onze hydrodynamische en nautische kennis en de koppeling daarvan met aanverwante vakgebieden. Vanuit onze onafhankelijke positie willen we samenwerking en innovatie in de maritieme sector stimuleren. Daarbij heeft MARIN het volgende toekomstbeeld voor ogen als visie: In 2020 is MARIN, door hoogwaardige kennis en ervaring, het mondiale maritieme topinstituut. We bieden geïntegreerde oplossingen voor concept, ontwerp en operatie voor alle maritieme markten. Hiervoor worden onze unieke testfaciliteiten, rekenfaciliteiten, trainingssimulatoren en monitoringsystemen gezamenlijk ingezet. Dat doen we vanuit Wageningen (NL) in een wereldwijd open innovatie- en researchnetwerk van klanten en partners. Bij MARIN werken hiervoor gemotiveerde en goed opgeleide medewerkers samen in gestroomlijnde processen en een duurzame werkomgeving. Vanuit deze missie en visie is nagedacht over de koers. Kort samengevat zijn deze strategische hoofdlijnen: MARIN wil haar kennisontwikkeling versterken MARIN wil geïntegreerde oplossingen bieden voor concept, ontwerp en operatie MARIN wil hiervoor al haar activiteiten gezamenlijk inzetten Die koers is samen te vatten in een aantal figuren: MARIN wil haar kennisontwikkeling versterken MARIN wil zoveel mogelijk kennis brengen naar een zo groot mogelijke maritieme markt. We hebben de afgelopen jaren veel bereikt in de markt en die positie willen we houden en versterken. Om dat ook in de toekomst te kunnen doen, is nu extra aandacht voor kennisontwikkeling nodig. Ontwikkeling van kennis voor de markt van de toekomst. Want die verandert ook. Hier gaan we extra tijd en geld in investeren. MARIN gaat overstag om hetzelfde doel voor ogen te houden:

7 CFD / Simulaties Modelproeven Grote schaal proeven Simulator Training Ware grootte metingen Aanboord systemen CFD / Simulaties Modelproeven Simulator Training Ware grootte metingen R&D Plan Kennis Markt MARIN wil geïntegreerde oplossingen bieden voor concept, ontwerp en operatie MARIN s activiteiten zijn nu vooral gericht op de ontwerpfase van schepen en offshore constructies. Daarbij staan de verschillende activiteiten van MARIN soms ook los van elkaar: CONCEPT ONTWERP OPERATIE We willen toe naar een situatie waarin MARIN veel breder betrokken is bij de ontwikkeling en het gebruik van schepen en offshore constructies. Van het eerste concept tot de uiteindelijke operatie. Door betrokkenheid bij al die fasen, ontstaat er ook een veel betere terugkoppeling naar klanten. Ervaring uit ontwerp en gebruik zullen leiden tot betere adviezen over concepten: CONCEPT ONTWERP OPERATIE Ervaring / Informatie MARIN wil hiervoor al haar activiteiten gezamenlijk inzetten MARIN heeft unieke testfaciliteiten, rekenfaciliteiten, trainingssimulatoren en monitoringsystemen. Met deze combinatie onderscheidt MARIN zich van wereldwijde concurrenten. Wanneer we MARIN s verschillende activiteiten combineren, ontstaat er een veelzijdig instituut op het vlak van voorspellingen, validatie en operaties:

8 R&D Plan Monitoring Model proeven Validatievlak Operationeel vlak Voorspellingsvlak Training CFD & Simulatie Dit wordt bijvoorbeeld concreet in het meenemen van operationele aspecten in de ontwerpfase, het vooraf ontwerpen van operaties met behulp van simulatoren, de ontwikkeling van aanboord (advies)systemen, het meenemen van Human Factors tijdens trainingen en het meenemen van logistieke aspecten in het ontwerptraject (een sterk aspect in de binnenvaart). 1.3 MARIN Technologieplan In 2012 is er gestart met het opnieuw opstellen van het MARIN Technologieplan op basis van het Maritiem Innovatiecontract en de MARIN Strategie. Dit plan beschrijft de geplande technologische ontwikkelingen voor MARIN. Het opstellen van het plan heeft doorgelopen tot medio Allereerst is een globale indeling van programma s vastgesteld, met bijbehorende budgetten. De indeling is: Resistance & Propulsion Waves & Workability Manoeuvring & Nautical Sea CFD Ice Time-domain simulations & control theory Deze indeling is gekozen om zo nauw mogelijk aan te sluiten bij het Maritiem Innovatiecontract van de Topsector Water. Per programma zijn missie en visie vastgesteld in ambitietabellen. Daarna zijn de visies uitgewerkt in concrete navigatieplannen die de komende jaren uitgevoerd moeten gaan worden. Deze navigatieplannen maken gebruik van alle financieringsvormen die MARIN heeft voor onderzoek, die in dit document zullen worden beschreven. Dit plan is te vinden op:

9 R&D Plan Versterking kennisbasis en samenwerking Computational Fluid Dynamics Computational Fluid Dynamics (CFD) neemt een steeds belangrijkere rol in bij de optimalisatie van maritieme constructies. Het doel van MARIN op het vlak van CFD kan als volgt worden geformuleerd: Als onafhankelijke partij bijdragen aan het optimaliseren van maritieme constructies door het ontwikkelen, valideren, toepassen en overdragen van onze CFD kennis en tools waarmee we hydrodynamisch gedrag willen voorspellen op basis van de best mogelijke beschrijving van de fysica. Sinds de opkomst van CFD is MARIN betrokken geweest bij de ontwikkeling en het gebruik voor maritieme toepassingen en heeft daarvoor ook haar eigen codes ontwikkeld: PARNASSOS en ReFRESCO. Hiervoor is fundamentele kennis op het vlak van numerieke methoden en vloeistofmechanica binnen de MARIN kennisbasis essentieel. Daarnaast heeft MARIN recent zelf geïnvesteerd in een nieuw groot rekencluster in Gebouw C++ (met rekenprocessors). Dit nieuwe rekencluster gecombineerd met de eigen MARIN CFD rekencodes geeft een nieuwe virtuele MARIN faciliteit voor maritiem onderzoek: het Maritiem cluster : Rekencode + Rekencluster = Virtuele faciliteit (het Maritiem cluster ) Dit sluit goed aan bij MARIN s aanpak bij haar andere activiteiten zoals de Testfaciliteiten en Simulatoren: MARIN brengt kennis en hardware bij elkaar tot een faciliteit om zo onderzoek voor de markt en de overheid te faciliteren. De mogelijkheden van het Maritieme cluster als nieuwe rekenfaciliteit Zoals de naam suggereert, wil MARIN het Maritiem Cluster als faciliteit gebruiken om de samenwerking met de maritieme industrie te versterken op dit vlak. Via publiekprivate samenwerking in de ReFRESCO-operation biedt MARIN de overheid en industrie laagdrempelig toegang tot een betrouwbare en open maritieme CFD code. Deze code zal samen met de academische en industriële partners worden verder ontwikkeld en gevalideerd. Daarnaast krijgen de partners in deze ReFRESCOoperation de mogelijkheid om berekeningen op te schalen naar het MARIN medium cluster.

10 R&D Plan Op deze manier is de hele kennisketen (fundamenteel-toegepast-innovatie) aan elkaar verbonden bij de ontwikkeling en het gebruik van deze nieuwe technologie die nieuwe mogelijkheden biedt voor het schoner, slimmer en veiliger maken van schepen en offshore constructies. 1.5 Financieringsbronnen Om de noodzakelijke kennisontwikkeling zoals verwoord in dit MARIN R&D plan 2015 te financieren, is het noodzakelijk gebruik te maken van verschillende financieringsbronnen. Deze worden hieronder toegelicht. MARIN missiefinanciering van de overheid De MARIN missiefinanciering is essentieel voor het handhaven van de kennisbasis voor de maritieme sector en het stimuleren van publiek-private samenwerking. Deze is echter beperkt in omvang en neemt ook nog af door bezuinigingen. MARIN gebruikt de programma financiering voor: - Kennis als vermogen / Kennisbasis: achtergrond onderzoek binnen MARIN om MARIN voor te bereiden op toekomstige vragen van overheid en industrie. Dit is breed toepasbare en toegankelijke kennis. Binnen MARIN wordt dit Achtergrond Research & Development (ARD) genoemd. - Kennis voor beleid / Publiek-private samenwerking: onderzoek gericht op het voorbereiden van de overheid en industrie op de vragen van de toekomst (oplossen van problemen, innovaties stimuleren). Dit onderzoek vindt plaats in samenwerkingsprojecten, zoals Joint Industry Projecten (JIP s). Daarnaast gebruikt MARIN deze gelden om haar deelname aan EU projecten te financieren. Binnen MARIN worden dit Matching Fund (MaFu) gelden genoemd. TO2 samenwerkingsprojecten MARIN werkt samen in de TO2 federatie, een samenwerkingsverband van TNO, DLO, ECN, Deltares, NLR en MARIN. De overheid heeft de wens uitgedrukt om meer samenwerking tussen deze instituten te stimuleren. Daarom heeft zij financiering beschikbaar gemaakt voor samenwerkingsprojecten tussen 2 of meer van de TO2 instituten. TKI toeslag op publiek-private samenwerking In het kader van het Topsectorenbeleid wil de overheid samenwerking stimuleren tussen het bedrijfsleven en de kennisinstellingen. Dit bestaat uit een TKI toeslag van 25% op de gelden die bedrijven investeren in onderzoek bij kennisinstellingen in dit soort publiekprivate samenwerking. Alle MARIN JIP s die bijdragen aan de doelstellingen van het Maritiem Innovatiecontract kunnen hierdoor extra financiering krijgen om het onderzoek binnen deze samenwerking uit te breiden. TKI toeslag op TKI relevante onderzoeksprojecten Een ander soort TKI toeslag wordt gebaseerd op de waarde van onderzoek dat door marktpartijen is uitgevoerd bij MARIN waarvan de resultaten relevant zijn voor de kennisopbouw in de MARIN onderzoeksprogramma s (bijvoorbeeld voor het valideren van nieuwe rekentools of procedures en het ontwikkelen van statistiek). Deze toeslag kan niet worden ingezet voor het TKI relevante onderzoeksproject zelf, maar moet ingezet worden binnen de kaders van de MARIN onderzoeksprogramma s die in samenwerking met de industrie en overheid zijn bepaald en worden uitgevoerd. Het geld

11 R&D Plan kan in dat kader ook ten goede komen aan de lange termijn kennisontwikkeling bij MARIN. Binnen deze regeling heeft MARIN over 2013 een selectie gemaakt van projecten die relevant waren voor dit onderzoek. Hierbij heeft ze zich beperkt tot projecten van marktpartijen die recent ook in JIP s hebben deelgenomen. Op basis hiervan heeft MARIN 1.5 mln. aan extra TKI toeslag ontvangen. Deze TKI toeslag, en de toeslag die op deze manier wordt verkregen in 2014, wil MARIN inzetten voor de versterking van de kennisbasis en samenwerking rond Computational Fluid Dynamics (CFD). MARIN eigen investering via het Kennisstimuleringsfonds (KSF) De externe financiering voor fundamentele ontwikkelingen is niet voldoende en daarin investeert MARIN zelf in haar eigen kennisontwikkeling. Daartoe heeft MARIN een Kennisstimuleringsfonds (KSF) opgericht: in het Strategieplan is besloten het bedrijfsresultaat per jaar te investeren in extra kennisontwikkeling. Doel van het KSF is: kennisontwikkeling op een effectieve manier versterken en versnellen op onderwerpen die strategisch en technologisch essentieel zijn voor MARIN. De lopende projecten worden bekendgemaakt op de MARIN website: De tijdelijke medewerkers werken bij MARIN onder de vlag van de MARIN Academy. In totaal is er sinds ,7 mln. geïnvesteerd en ruim 3,5 mln. toegewezen aan projecten. Vanaf 2015 zal elk jaar 0,5 mln. van de KSF gelden worden ingezet voor de versterking van de kennisbasis en samenwerking rond Computational Fluid Dynamics (CFD).

12 R&D Plan

13 R&D Plan KENNISONTWIKKELING 2.1 R&D plan 2014 Binnen het MARIN R&D plan 2014 zijn de volgende onderzoeksprogramma s zijn voorzien. Bij elk onderzoeksgebied wordt aangeven welke speerpunten er zijn bij het versterken van de kennisbasis op het vlak van Computational Fluid Dynamics (CFD) op dit gebied Resistance & Propulsion Binnen het onderzoeksprogramma Resistance & Propulsion wordt onderzoek gedaan naar de vermindering van weerstand van het schip en de verhoging van de prestaties van voortstuwers zonder nadelige consequenties. Het voorspellen van het snelheid-vermogen verband is historisch altijd op modelproeven gebaseerd. Door de opkomst van rekentools als CFD kan er steeds meer in detail gekeken worden naar stroming en schaling van modelschaal naar ware grootte. In het komende jaar zal de inzet van CFD uitgebreid worden door versnellen van berekeningen met golvend oppervlak. Verder wordt er met CFD gewerkt aan het bestuderen van complexe voortstuwers, moonpools, en schroef-romp-roer interactie. Ook de ware-grootte metingen die cruciaal zijn voor de validatie van voorspellingen, zullen worden verbeterd. Het uiteindelijke doel van het voorspellen van de prestaties van het schip is het besparen van brandstof. Extra aandacht zal geschonken worden aan alternatieven, zoals energiebesparende aanhangsels en windvoortstuwing. Cavitatiehinder blijft een belangrijk onderzoeksonderwerp. De trillingen in de romp door cavitatie veroorzaakt, zullen verder bestudeerd worden met numerieke tools. Hiertoe zal kennis opgebouwd worden van berekeningen aan de structuur van het schip. Verder zullen rekentools en meettechnieken worden verbeterd voor het voorspellen van uitgestraald geluid: een nieuw aandachtspunt voor hinder bij zeezoogdieren en vissen. Schepen worden traditiegetrouw ontworpen voor ideale omstandigheden: één vaste snelheid bij één beladingconditie in perfect kalm water. Hierdoor is het schip misschien niet optimaal in dienstomstandigheden: variërende snelheid, belading en weersomstandigheden. Om goed te kunnen ontwerpen voor deze variabele omstandigheden is het belangrijk om snel geometrie te kunnen variëren en het gedrag te kunnen analyseren. Daarom wordt er aandacht besteed aan het verbeteren van geometrietools en het versnellen van rekengereedschap.

14 R&D Plan Tot slot zal er onderzoek plaats vinden aan het beter begrijpen van de stroming van bellen in water en het meten van waterkwaliteit (lucht en kleine deeltjes in het water). Dit is van belang voor het begrijpen van cavitatie-inceptie en voor luchtsmering van schepen. De CFD speerpunten voor dit programma zijn het snel kunnen variëren en analyseren van rompvormen en het correct voorspellen van de weerstand van een schip inclusief aanhangsels met meeneming van golfvorming Waves & Workability Het programma Waves & Workability verenigt onderzoek naar golven, zeeganggedrag van schepen, impacts van golven, hydro-structural onderzoek en onderzoek naar inzetbaarheidsanalyses. Het genereren van golven is onderdeel van projecten in bijna alle MARIN faciliteiten. Toch is het nog steeds lastig om hoogwaardige golven te genereren. In het komende jaar zal aandacht gegeven worden aan het voorspellen van de golven in het basin, de vloeistofdynamica in extreme golven en aan een vergelijking tussen basin golven en golven op zee. Het zeeganggedrag kan in belangrijke mate beïnvloed worden met appendages en antislingertanks. Het is hierbij van groot belang de demping in te schatten die deze systemen toevoegen aan het schip. Deze demping is echter sterk afhankelijk van schaaleffecten en kan dus moeilijk in modelproeven worden bepaald. Met behulp van CFD is gekeken of het mogelijk is de dempingwaarden te voorspellen. In het komende jaar zal de techniek beschikbaar komen voor praktijkprojecten. Verder zal er doorgegaan worden met het ontwikkelen van tools voor het snel analyseren van zeeganggedrag in de concept fase van het ontwerp. Bij free-fall life boats is de klap op het wateroppervlak erg groot. Daarna moet het schip op de juiste koers snel weg kunnen varen. De afgelopen jaren is er veel experimenteel en numeriek onderzoek gedaan naar deze reddingsboten. Ook het komende jaar wordt de rekentool verder gevalideerd en ingezet voor projecten. Ook bij sloshing van LNG en bij slamming van scheepsboegen zijn de impactkrachten groot. Er zal gewerkt worden aan het verkrijgen van diepgaand inzicht in de fysica van

15 R&D Plan de impact. Verder zal er geprobeerd worden om benaderende rekentechnieken een snelle schatting te kunnen maken van de krachten bij een impact. Bij het bestuderen van de structural response op een impact is het van belang om de demping in de constructie goed te kennen. Om de demping van een heel schep te bepalen zijn grote rekenmodellen nodig. Getracht zal worden met benaderende methodes de demping zo goed mogelijk te benaderen. Verder zal er op ware-grootte gemeten worden aan schepen en offshore constructies, om de modelproeven en berekeningen te valideren. Tot slot zal alle nieuwe kennis geïmplementeerd worden in de programmatuur voor het voorspellen van de inzetbaarheid van schepen. De bestaande software zal hierbij gereorganiseerd worden, zodat het flexibel ingezet kan worden in de komende jaren. Daarnaast zal er gekeken worden naar de criteria die gehanteerd worden bij het besluit om een operatie te stoppen of af te gelasten. De CFD speerpunten voor dit programma zijn het in praktijk brengen van berekeningen aan anti-slingertanks en berekeningen van scheepsbewegingen in CFD (te beginnen in kopgolven) Manoeuvring & Nautical Het onderzoeksprogramma Manoeuvring & Nautical concentreert zich op het ontwerp van manoeuvrerende schepen in kalm water. In verband met de technische vergelijkbaarheid wordt in dit programma ook onderzoek gedaan naar stroom- en windkrachten op offshore constructies en de werking van stuurapparaten en thrusters. Een belangrijk aandachtsgebied is het voorspellen van de krachten op de romp van een manoeuvreren schip, of de stroomkrachten op een constructie. Hierbij gaat vooral aandacht uit naar de invloed van schaaleffecten op deze krachten, zodat er een betere voorspelling gedaan kan worden voor ware grootte. Ook wordt er gekeken naar de effecten van het golfpatroon op de krachten. Verder kan de afscherming door schepen in de buurt van groot belang zijn; deze complexe stroming zal gesimuleerd worden met CFD.

16 R&D Plan Een complicerende factor is de beperkte waterdiepte of kanaalbreedte bij veel manoeuvres. Er bestaan empirische formuleringen voor de invloed van beperkt water op de krachten. Ook is het water in een haven vaak gelaagd: zoet water met daaronder het zwaardere zout water. Met behulp van CFD zullen deze formuleringen verder worden aangescherpt. Verder zal er een start gemaakt worden met het ontwikkelen van onbemande manoeuvreerproeven, zodat er 24/7 gemeten kan worden in de basins en daarmee manoeuvreeronderzoek goedkoper wordt voor de industrie. Stuurapparaten, zoals roeren en thrusters, hebben vanzelfsprekend een grote invloed op het manoeuvreergedrag van een schip. De stroming rondom deze apparaten is complex, omdat ze in de volgstroom van het schip of de schroef zitten. Hierdoor is het tot nu toe niet goed mogelijk geweest om met rekentechnieken een voorspelling te doen. In het komende jaar zullen metingen en berekeningen aan schroef-roer combinaties, en thrusters hand-in-hand gaan om het begrip van de complexe stroming te verbeteren. Het uiteindelijke doel van manoeuvreeronderzoek is het verhogen van de veiligheid van individuele schepen en van vaarroutes in het geheel. Criteria om de veiligheid van schepen te toetsen zijn echter oud en vaag. Voor binnenschepen zal een poging ondernomen worden om betere criteria op te stellen. De uiteindelijke veiligheid in een gebied wordt getoetst aan de hand van registraties van schepen. Uit deze registraties kunnen bijna-ongelukken getraceerd worden. Het daadwerkelijke gevaar bij een bijna-ongeluk is moeilijk in te schatten. Daarom zal gekeken worden of er een correlatie is met de roerhoek die de stuurman gegeven heeft. Tot slot wordt het onderzoek naar de menselijke invloed op veiligheid voortgezet. In samenwerking met TNO en de zeevaartschool worden metingen tijdens trainingen uitgevoerd. Doelstelling is om over een aantal jaar deze techniek ook in trainingen te kunnen invoeren. De CFD speerpunten voor dit programma zijn het in praktijk kunnen brengen van berekeningen aan thruster interactie en het correct voorspellen van vrijvarende manoeuvres Sea Het onderzoeksprogramma Operations@Sea concentreert zich op het ontwikkelen van kennis rondom complexe operaties op zee, zowel voor varende schepen als stilliggende constructies. De bewegingen van schepen en constructies kunnen al langer voorspeld worden met rekentools gebaseerd op lineaire benaderingen, mits de snelheid niet al te hoog is. Bij moderne vraagstukken zijn echter steeds vaker niet-lineariteiten van belang, of zijn d snelheden hoog. Daarom concentreert het onderzoek zich op het bestuderen van deze niet-lineaire effecten en op het ontwikkelen van rekentechnieken voor snelvarende schepen. Voorbeelden van niet-lineaire effecten zijn niet-lineaire golven, de dynamica van water in nauwe openingen zoals tussen een schip en een disconnectable boei, en de approach in een side-by-side operatie waarbij de golfinteractie verandert met de posities van de schepen. Ook wordt er aandacht geschonken aan mechanische interacties zoals stingers. Met behulp van CFD zullen een aantal van deze effecten onderzocht worden. Daarnaast zullen de tools voor tijddomeinsimulaties uitgebreid worden.

17 R&D Plan Met de zoektocht naar olie en gas op steeds dieper water worden de bewegingen van de risers steeds belangrijker. Door de omstroming van de risers zullen er trillingen in de riser optreden (VIV). VIV is lastig te voorspellen in experimenten, omdat er grote schaaleffecten zijn. Maar ook met CFD is het moeilijk om dit goed te benaderen. Daarom is er secuur onderzoek nodig naar validatie van CFD voor dit soort fenomenen. In het CFD programma wordt gewerkt aan het modelleren van deze fluid-structure interactie. Vergelijkbare problemen treden op bij bewegingen van platformen door stromingen (VIM). In het komende jaar zal met behulp van CFD gekeken worden naar het voorspellen van de afschudfrequenties van wervels. Ook zal er gekeken gaan worden naar schaaleffecten op VIM. Tot slot wordt er onderzoek gedaan naar het winnen van alternatieve energie op zee. Constructies voor wind-, getijde-, en golfenergie worden onderzocht op efficiency, bewegingsgedrag, en schaaleffecten. De CFD speerpunt voor dit programma is het berekenen van VIM inclusief schaaleffecten CFD Het CFD programma legt de basis voor de toepassingen in andere programma s. In dit programma worden de rekentools ontwikkeld die breed binnen MARIN worden ingezet. Onderzoek richt zich op het generiek toepasbaar maken van de codes, en op het uitbreiden van functionaliteit. Om de CFD code REFRESCO toepasbaar te maken voor een groot scala aan onderwerpen is het van belang dat de code robuust is en ongeacht kwaliteit van het rekenrooster tot een goed antwoord komt. In samenwerking met de TU Delft wordt gewerkt aan het verbeteren van de robuustheid van de wiskundige kern van de code. IST in Portugal werkt aan de modellering turbulentie in de stroming, zodat deze voor een breed scala aan stromingen goed weergegeven worden. Een promovendus van de universiteit van Southampton werkt aan het versnellen van de code voor instationaire verschijnselen.

18 R&D Plan Uitbreidingen aan de functionaliteit van de code betreffen adaptiviteit van het rekenrooster, bewegende objecten en vrij-oppervlak problemen. Adaptiviteit zorgt ervoor dat het rekenrooster zich automatisch verfijnt als de stroming daarom vraagt. Dit kan zeer handig zijn bij stromingen waarbij niet van tevoren bekend is waar de wervels of waar het vloeistofoppervlak zal zijn. Bewegende objecten in CFD geven extra problemen. De bewegingsvergelijking van de objecten moeten worden opgelost. Dit is al in veel MARIN programma s gebeurd, en de CFD tools zullen daarom aan deze programma s gekoppeld worden. Verder moet het rekenrooster door de bewegingen van de objecten vaak vervormen; het robuust vervormen van het rooster is daarom punt van onderzoek. Het onderzoek naar vrij-oppervlak problemen richt zich op het verbeteren van de nauwkeurigheid van de beschrijving van het oppervlak. Ook is het wenselijk om een stationair oppervlak op een stationaire manier te berekenen, dus zonder langdurige tijdsimulaties. Tot slot wordt er dit jaar een start gemaakt met fluid-structure interactie: stroming rond vervormende lichamen, zoals risers Ice Het onderzoek naar de effecten van ijs op constructies en operaties is nog relatief nieuw binnen MARIN. Bij de modellering is van belang te kunnen schatten hoeveel ijs er op een zee is, en hoe sterk het ijs is. Hiervoor is in het afgelopen jaar een tool ontwikkeld, op basis van egg-codes. In het komende jaar zal deze nieuwe tool gevalideerd worden op basis van waarnemingen van realistische ijsvelden. Verder zal er gewerkt worden aan het berekenen van krachten op basis van de ijssterkte. De eerste modellen zullen in de simulator gekoppeld worden om trainingen mogelijk te maken. In overleg met klanten zal een eerste curriculum opgesteld worden voor deze trainingen. Om te voorkomen dat in de simulator heel veel ijsschotsen doorgerekend moeten worden, zal er een model ontwikkeld worden waarin het ijsveld als geheel behandeld wordt. Een bijzonder geval van ijskrachten is de impact van ijs op schroeven. Schroeven worden vaak gebruikt om ijsblokken te breken. Dit geeft grote belastingen op de schroef en zeker voor pods is nog onbekend of dit wel goed mogelijk is. Op modelschaal zijn krachten gemeten die te groot zijn; de vraag is nu of deze krachten ook in werkelijkheid optreden. Begin 2015 zal een ware-grootte proeftocht gemaakt worden om de modelwaarden te valideren.

19 R&D Plan Time-domain simulations & control theory Dit programma richt zich op de generieke tools om simulaties te kunnen uitvoeren en om regelsystemen te kunnen modelleren. Simulaties worden binnen MARIN steeds meer uitgevoerd met het XMF framework. Dit framework vormt de basis voor de nieuwe simulator software, maar wordt ook gebruikt in desktop tools. Het framework zal uitgebreid worden met koppelingen naar andere simulatie omgevingen, zoals MATLAB. Hierdoor kan er een snelle koppeling tot stand gebracht worden tussen prototypes in MATLAB en de professionele simulaties in XMF. Verder zullen er delen van bestaande codes naar het XMF framework worden overgezet, zodat ze generiek inzetbaar zijn binnen MARIN. Op het gebied van regeltechniek zal er onderzoek gedaan worden naar de verbetering van het regelen van DP systemen en stuurautomaten. Door moderne filtertechnieken toe te passen kunnen deze regelsystemen sneller reageren op verstoringen. 2.2 Defensie Binnen het thema Defensie verricht MARIN onderzoek ten behoeve van de Koninklijke Marine, onderdeel van Defensie Materieel Organisatie (DMO). Een significant deel van dit onderzoek is ondergebracht in onderzoeksprogramma s die gericht zijn op kennisontwikkeling op een specifiek gebied. Binnen het programma Onderhouden kennisplatform technologie wordt onderzoek verricht naar de toepasbaarheid en efficiency van alternatieve voortstuwers en naar de bepaling van signatuur van diverse voortstuwers. Ook wordt er onderzoek gedaan naar onbemande vaartuigen, kleine snelle boten, en het binnenvaren van een dok van een LPD. DMO neemt binnen dit programma deel aan de onderzoeksconsortia CRS (Cooperative Reseach Ships) en CRN (Cooperative Research Navies). Binnen het programma Instandhouding en operationele ondersteuning onderzeeboten zal aandacht geschonken worden aan CFD analyses van omstroming van de onderzeeboot en het manoeuvreergedrag, en aan alternatieve voortstuwers. In een nieuw programma Nieuwe generatie onderzeeboten wordt samen met de Australische marine gewerkt aan ontwerpkennis voor nieuwe onderzeeboten. Met behulp van geavanceerde metingen en berekeningen wordt geprobeerd een zo zuinig, stil, en wendbaar mogelijke onderzeeër te ontwerpen. In een nieuw project, Fast Small Ship Simulator, wordt onderzoek verricht naar de mogelijkheden van simulatoren voor het bestuderen de effecten op de bemanning van kleine snelle boten. Binnen diverse samenwerkingsprogramma s participeert MARIN namens of met de marine. In het PROSIMON project wordt samen met de Amerikaanse marine onderzoek gedaan naar de signatuur van schepen. Binnen de CRNavies wordt verder gewerkt aan de simulatie van extreme bewegingen en manoeuvres. Tot slot wordt in de NATO Applied Vehicle Technology Group kennis uitgewisseld over het analyseren van geavanceerde vaartuigen.

20 R&D Plan Joint Industry Projecten In onderstaande tabel staan de initiatieven en lopende JIP s en JRP s die in 2015 gaan bijdragen aan de realisatie van het Technologieplan. R&D Programma Resistance & Propulsion Waves & Workability Manoeuvring & Nautical Sea Ice Time-domain simulations JIP/JRP initiatieven CRS projecten Sharcs, Speed EU projecten GRIP, Sonic, Sail, Joules, LeanSHIP, Co2Operate Marine projecten: ProSiMon JIP s Shares, Moonpool, Wageningen CD series, Shoals CRS projecten RAW, Roll JIP s PhaseTransition, Valid, Breakin CRS Manwav NATO werkgroepen JIP s Offcourse, Windforce JIP s DISCO, VIM, Roll, Wifi, WindJack EU project BlueMining JIP s Salto, IceStream, PromIced CR Navies projecten Meer gedetailleerde informatie over de JIP s is te vinden op: Ook kan deze worden opgevraagd bij h.j.prins@marin.nl.

21 R&D Plan SAMENWERKINGSPROJECTEN TO2 In 2015 is er voor alle TO2 instituten samen (Deltares, ECN, MARIN, NLR, TNO, WUR/DLO) in totaal 14.6 mln. beschikbaar ter compensatie van de korting op de Rijksbijdragen Dit geld moet worden ingezet voor samenwerkingsprojecten tussen de TO2 instituten gericht op de maatschappelijke uitdagingen: 1. Gezondheid, demografische veranderingen en welzijn (trekker TNO) 2. Voedselveiligheid, duurzame landsbouw, marien- en maritiem onderzoek en biochemie (trekker WUR/DLO) 3. Veilige, schone en efficiënte energie (trekker ECN) 4. Slim, groen en geïntegreerd vervoer (trekker MARIN) 5. Klimaat, hulpbronefficiëntie en grondstoffen (trekker Deltares) 6. Inclusief en innovatieve samenleving (trekker TNO) 7. Veilige samenleving (trekker NLR) MARIN is trekker van het thema 'Slim, groen en geïntegreerd vervoer. Na intensief overleg met de TO2 partners zijn hier voor MARIN de volgende concrete samenwerkingsprojecten uitgekomen, met een totaal MARIN budget van 1,25 mln. 3.1 Thema 2: Zeewierkweek op zee (TNO, DLO, ECN, MARIN, Deltares) Voor de partijen Deltares en MARIN is er de uitdaging om de beste haalbare drijvende teeltsystemen voor zeewier te ontwikkelen, bestand tegen het ruige zoute milieu met golven, wind en stroom en zodanig dat het de fysiologie van zeewier niet in de weg zit. Dit sluit aan bij het Thema Winnen op zee van het Maritiem Innovatiecontract: Maritieme oplossingen voor seaweed produktie en verwijderen 'plastic soep' (ontwikkelen van maritieme concepten voor het produceren van seaweed op zee en het verwi jderen van de plastic soep). Het MARIN budget bedraagt 0,1 mln.

22 R&D Plan Thema 3: Drijvende offshore wind (ECN, MARIN, Deltares, NLR) MARIN en ECN zijn al veelvuldig betrokken geweest bij de ontwikkeling van verschillende drijvende concepten voor o.a. de Nederlandse industrie. Een goede interactie tussen het hydrodynamische en aerodynamische deel is van cruciaal belang om de verschillende drijvende concepten te optimaliseren en zo de kosten te verlagen en het risico te verkleinen. Dit sluit aan bij het Thema Winnen op zee van het Maritiem Innovatiecontract: Winning van duurzame energie op zee: Ontwikkelen van een prototype (dri jvende) Windturbine voor grotere waterdiepte (>50 m) in Noordzee condities. Het MARIN budget bedraagt 0,25 mln. 3.3 Thema 4: (Semi) Autonoom vervoer (TNO, NLR, MARIN) In alle vervoermodaliteiten wordt op dit moment gewerkt aan methoden om vervoersmiddelen autonoom te kunnen laten functioneren. Binnen dit project werken TNO, MARIN en NLR samen om deze technieken verder te ontwikkelen en toe te passen voor een slimmer, groener en geïntegreerd vervoer ter land, ter zee en in de lucht. Het totaalplan is te vinden in Bijlage B. Dit sluit aan bij het Thema Slim en veilig varen van het Maritiem Innovatiecontract: Reductie bemanning en onbemand varen. Het MARIN budget bedraagt 0,6 mln. Het einddoel van MARIN voor deze ontwikkeling is het simuleren van een autonoom varend schip in een verkeersbeeld zodat de impact van autonoom varen op de scheepvaartveiligheid bepaald kan worden. In 2015 voert MARIN daarvoor twee concrete activiteiten uit binnen dit samenwerkingsproject, één gericht op de simulatietechnieken en één gericht op de onderzoek naar veiligheidsmodellen. Op het vlak van simulatietechnieken gaat dat in 2015 om: - Modellen die ontwikkelt zijn voor een enkel schip of een paar schepen (XMF/Dolphin) op de simulator, worden verder ontwikkeld tot modellen die gebruikt

23 R&D Plan kunnen worden in een totale verkeersituatie zodat de hydrodynamica (inclusief interacties) op alle niveaus correct is. - Binnen dit simulatiesysteem modelleren van de controllers die het gedrag van het schip in een verkeersituatie bepaald (zowel een model van de mens als van het vervangend autonome systeem). Daarnaast wordt onderzoek uitgevoerd op het vlak van veiligheidsmodellen: verder ontwikkelen van bestaande veiligheidsmodellen naar gebieden met beperkte bewegingsvrijheid zoals havens ( confined waters ), zodat de verkeersafwikkeling in dit soort gebieden kan worden onderzocht (inclusief autonome schepen die een weg zoeken in deze gebieden met veel verkeer). 3.4 Thema 5: Natte kunstwerken v.d. toekomst (TNO, Deltares, MARIN) Vervanging en levensverlenging van natte infrastructuur betekenen naast inspelen op klimaatveranderingen ook meegroeien met veranderende maatschappelijke omstandigheden. Deze laatste betreffen bv de wens tot een toenemende (transport) benutting van deze infrastructuur zowel als handhaven van de veiligheid, vlotheid en belastingniveaus. Een belangrijke variabele in deze functie is de toenemende schipschip en schip infrastructuur interactie bij een verwachte groei in afmetingen van de schepen en vlootomvang (bij deels gelijkblijvende infrastructuur). De gezochte methodiek maakt gebruik van CFD technieken waarmee schip-schip en schipinfrastructuur interacties berekend kunnen worden tbv een veilige & vlotte doorvaart en belastingen op de infrastructuur (bv bestaande bodem en oeverbescherming). Dit sluit aan bij het Thema Effectieve Infrastructuur van het Maritiem Innovatiecontract: Nautisch ontwerp havens en vaarwegen Het MARIN budget bedraagt 0,15 mln. 3.5 Thema 7: Helicopteroperaties op zee (TNO, MARIN, NLR) In dit samenwerkingsproject richt het NLR zich op de modellering van complexe windcondities en het dynamisch gedrag van de helikopter en haar bemanning, MARIN richt zich op voorspellingsmethoden voor het gedrag van de golven en het bewegingsgedrag van het schip en TNO kijkt naar sensoren die hierbij een rol kunnen spelen. Dit sluit aan bij het Thema Slim en veilig varen (hydrodynamica) van het Maritiem Innovatiecontract: Modellering in simulatoren en aanboordsystemen (voorspelling bewegingsgedrag op basis van radarmeting golven met lineaire en langkammige golven).

24 Het MARIN budget bedraagt 0,15 mln. R&D Plan

25 R&D Plan SAMENWERKING MET UNIVERSITEITEN EN HOGESCHOLEN 4.1 Nationale samenwerking Op nationaal niveau wordt langdurig samengewerkt met de volgende universiteiten en instellingen: TU Delft De zeer langdurige samenwerking met de afdeling Marine and Transport Technology binnen de faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen (3mE) van de TU Delft bestaat uit het leveren van een buitengewoon hoogleraar (0.3 fte), het geven van gastcolleges, het begeleiden van studenten in een afstudeer- en promotietraject en het zitting nemen in examen- en promotiecommissies. Hiernaast wordt ook samengewerkt in projecten die door de industrie worden gesponsord en worden AIO trajecten door MARIN ondersteund. Binnen de minor Sailing Yachts worden scheepsmodellen in een wedstrijd getest op MARIN. Naast samenwerking met de faculteit 3Me wordt er de afgelopen jaren ook steeds meer samengewerkt met de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica (EWI) op het gebied van numerieke wiskunde. In 2013 wordt de samenwerking versterkt doordat MARIN zijn CFD code REFRESCO ter beschikking stelt aan de numerieke wiskunde groep om onderzoek te doen naar oplostechnieken. Sinds 2014 heeft een post-doc dit werk bij deze groep voort gezet. Universiteit Twente Ook hier heeft MARIN reeds een zeer langdurige samenwerking met de faculteiten Construerende Technische Wetenschappen, Technische Natuurwetenschappen en Elektrotechniek, Wiskunde, en Informatica. Deze samenwerking is bekrachtigd met een Memorandum of Understanding tussen UT en MARIN. In diverse STW projecten wordt samen op getrokken. Daarnaast begeleidt MARIN regelmatig MSc afstudeerders. Rijksuniversiteit Groningen De afdeling Wiskunde en Informatica heeft een langdurige samenwerking met MARIN op het gebied van de ontwikkeling van een instationaire Euler Solver (COMFLOW) voor groen water problematiek. Hier is de laatste jaren in JIP-verband verder aan ontwikkeld en zal in 2014 een nieuw STW project van start gegaan. In 2010 is de samenwerking uitgebreid tot de gezamenlijke ontwikkeling van de numerieke solver in de CFD code REFRESCO. Binnen het MKC wordt samengewerkt door TNO, TU Delft, Koninklijk Instituut voor de Marine, MARIN en leaderfirms om te komen tot afstemming van onderzoek en de langetermijn agenda s. De rol van het MKC is uitgebreid tot de programmaraad voor het Topconsortium Maritiem. 4.2 STW projecten waarin MARIN participeert TUD - Prof. Dr. T. van Terwisga Luchtsmering: dit project onderzoekt de mogelijkheid om de effectiviteit van luchtsmering te verbeteren met behulp van verschillende coatings, en door andere ontwerpen van luchtkamers en caviteiten. TUD / UT Prof Dr. R. Huijsmans Gedrag van snelle in golven: dit project onderzoekt het gedrag van snelle schepen in golven.

26 R&D Plan TUD Prof. Dr. M. Kaminski - Flexibele schroeven: dit project onderzoekt de mogelijkheid van het gebruik van composiet materialen voor scheepschroeven, om zodoende andere, extremere ontwerpen mogelijk te maken. TUD Prof. Dr. M. Kaminski Fatigue: dit project onderzoekt de mogelijkheid van het toepassen van nieuwe sensoren voor het detecteren van vermoeiing van lasnaden. RUG Prof. Dr. A. Veldman Bewegende objecten in extreme golven: dit project ontwikkelt een rekenmethode voor de voorspelling van het gedag van bewegende en deformerende objecten in extreme golven. TUD Prof. Dr. C. Vuik - Matrix solvers: dit project ontwikkeld nieuwe matrix solvers voor het gebruik in CFD. In de STW call 2014 participeert MARIN in onderstaande voorstellen. Hopelijk zal het onderzoek in deze voorstellen in 2015 gestart kunnen worden. TUD / UT Prof Dr. R. Huijsmans / Prof Dr. E. van Groesen Ondiep water golven: in dit project wordt een nieuwe rekenmethode ontwikkeld om golven op ondiep water met een variabele bodem te kunnen simuleren. Dit is vooral van belang voor near-shore terminals, zoals LNG terminals. TUD Prof. Dr. M. Kaminski Gevolgen aanvaringen: dit project wil een methode ontwikkelen om snel schade te kunnen bepalen aan een schip na een aanvaring. TUD / UT Prof Dr. R. Huijsmans Manoeuvreren in golven: dit project onderzoekt het gedrag van snelle schepen bij manoeuvreren in golven. TUD Prof. Dr. C. Vuik - Parallelle rekentechnieken: in dit project wordt onderzocht of nieuwe computer hardware ebstaande rekenprogramma s kan versnellen. Vooral CFD berekeningen kosten nog veel tijd, en gebruik maken van GPU s of mathematische co-processors zou de rekentijd sterk kunnen terug brengen. NIOZ Prof. Dr. L. Maas - Interne golven: in dit project wordt nieuwe meetapparatuur ontwikkeld om interne golven in de oceaan goed te kunnen meten. Met nieuwe kennis over deze interne golven kunnen offshore constructies en deep-sea mining locaties beter ontwikkeld worden. 4.3 Internationale samenwerking MARIN participeert actief in de Nederlandse en de Europese innovatieprogramma s. MARIN is erg actief geweest in het tot stand komen van het innovatiecontract binnen het nieuwe topsectorenbeleid. MARIN levert de voorzitter van het TKI Maritiem. Met deze betrokkenheid is een goede, wederzijdse afstemming van de programma s geborgd, en sluiten de ontwikkelingen binnen MARIN goed aan op deze programma s. In Europa speelt MARIN een belangrijke rol in ECMAR, de Europese vereniging voor toegepast maritiem onderzoek; sinds begin 2013 levert zij de voorzitter. ECMAR is een gesprekspartner in Europa in het tot stand komen van kaderprogramma s. In de komende jaren zal ECMAR een leidende rol spelen bij het opstellen van de onderzoeksagenda s van Horizon2020 en het PPS Vessels for the Future. MARIN levert de vice-voorzitter van de vereniging die met de Europese Commissie onderhandeld over het opzetten van het PPS. Binnen diverse EU projecten waar MARIN deel van uit maakt, wordt nauw samengewerkt met een groot aantal buitenlandse universiteiten en collega-instellingen. Daarnaast is er structurele samenwerking met:

27 R&D Plan Instituto Superior Técnico, Lissabon, Portugal HSVA Hamburg, Duitsland University of Southampton, Engeland Universiteit São Paulo, Brazilië Chalmers Unviersity, Goteborg, Zweden Ensta-Bretagne (Ecole Nationale Supérieure des Techniques Avancees), Frankrijk NMRI Japan SSSRI Sjanghai, China CSSRC Wuxi, China Door een viertal medewerkers wordt een deeltijd hoogleraarfunctie vervuld aan Nederlandse of buitenlandse universiteiten. Daarnaast ondersteunt MARIN een studentassistentpositie bij de sectie Scheepshydromechanica aan de TU Delft. MARIN participeert actief in een aantal internationale organisaties als de International Towing Tank Conference (ITTC) en de International Ship Structure Conference (ISSC). In deze organisaties worden op verschillende deelgebieden de standaarden en kwaliteitsborging voor onderzoek bepaald en vastgesteld.

28 R&D Plan

29 R&D Plan SAMENWERKING MET HET MKB In 2014 bood MARIN voor het eerst gratis testtijd aan zes maritieme MKB ers voor het testen van hun innovatieve ideeën. MARIN heeft besloten dit in 2015 weer te doen. Dit aanbod is bedoeld voor MKB ers die een nieuw maritiem concept willen testen: om te kijken of het werkt, om het te verbeteren of om het te demonstreren. MARIN wil met dit initiatief Nederlandse MKB ers helpen een belangrijke stap te maken in de ontwikkeling van hun innovatie. Geïnteresseerde bedrijven kunnen zich hiervoor inschrijven met een beschrijving van hun concept en de tests die ze zouden willen uitvoeren. De deadline is 1 november MARIN selecteert uit de inzendingen zelf de meest innovatieve en kansrijke projecten. Het gaat hierbij om nieuwe ideeën en concepten, niet voor optimalisaties van bestaande ontwerpen en ontwerptesten (daar zijn MARIN s normale projecten en tarieven voor). De mogelijke projecten zijn breed: van nieuwe voortstuwingsconcepten tot systemen voor slimme operaties onderwater of energieopwekking op zee. In 2013 werd deze mogelijkheid geboden aan Sea Support, MonoBaseWind, Mocean Offshore, Cybernetica, AntiRoll en Van Oossanen Naval Architects. Een deel van de proeven is ondertussen uitgevoerd, de rest is gepland. De geselecteerde zes projecten krijgen allemaal twee weken tanktijd (voorbereidingen en testen) in het MARIN Concept Basin (200m lang, 3.8m breed en diep) of MARIN Shallow Water Basin (220m lang, 15.6m breed en tot 1.1m diep). Dit is inclusief een ervaren experimentator die alle systemen bedient en de klanten helpt bij het uitvoeren van de proeven. Daarnaast krijgt de klant een ééndaagse workshop met een ervaren MARIN Projectleider en een Project Engineer. Met elkaar bespreken ze dan het concept, de beste aanpak van de proeven en de benodigde ondersteuning door MARIN. Alles gebeurt confidentieel en de kennis die wordt opgedaan tijdens de proeven is van de MKB-er zelf. Het totale aanbod van MARIN is Euro waard per project. Klanten kunnen hun eigen modellen meenemen en zelf meewerken bij de proefuitvoering. MARIN kan ook modellen maken, maar die moeten dan wel worden betaald. Datzelfde geldt voor analyses en rapportage door MARIN. Ervaring in 2013 leert dat deelnemers zelf nog zo n Euro investeren in deze proeven. MARIN s aanbod voor gratis testtijd helpt hen om deze belangrijke stap in de verdere ontwikkeling van hun concept makkelijker te maken.

30 R&D Plan Dit MARIN aanbod is ook geen overheidssubsidie. MARIN ziet het al haar bijdrage aan Nederlandse maritieme innovatie: MARIN heeft moderne faciliteiten en is ondertussen het grootste onafhankelijke maritieme testinstituut in de wereld. MARIN werkt voor grote reders, werven en energiemaatschappijen. Die faciliteiten en ervaring wil MARIN graag inzetten om Nederlandse maritieme MKB ers vooruit te helpen. Informatie hierover is op te vragen bij Jaap de Wilde, ,

31 R&D Plan BUDGET ONDERZOEKSPROGRAMMA S In de onderstaande tabel wordt weergegeven hoe de financiële middelen verdeeld zijn over de beschreven onderzoeksprogramma s. De samenwerkingsprojecten TO2 zijn hierin niet opgenomen. Programma Kennis als vermogen (ARD) Kennis voor Beleid (Matching Fund JIP's) TKI toeslag relevant onderzoek MARIN investering in CFD (KSF) Totaal Alle bedragen in k Resistance & Propulsion Waves & Workability Manoeuvring & Nautical studies Sea CFD Ice Time-domain simulations Coordination & Cooperations Defensie Totaal