Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 3 OKTOBER 2008 C N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C N FB VERZEKERINGEN, naamloze vennootschap, met zetel te 1000 Brussel, Emile Jacqmainlaan 53, eiseres, vertegenwoordigd door mr. Antoine De Bruyn, advocaat bij het Hof van Cassatie, kantoor houdende te 1000 Brussel, Dalstraat 67, bus 14, waar de eiseres woonplaats kiest, tegen ETHIAS GEMEEN RECHT, onderlinge verzekeringsvereniging, met zetel te 4000 Luik, rue des Croisiers 14, verweerster. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen een vonnis, op 15 juni 2006 in hoger beroep gewezen door de Rechtbank van Eerste Aanleg te Brussel.

2 3 OKTOBER 2008 C N/2 Afdelingsvoorzitter Robert Boes heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Guy Dubrulle heeft geconcludeerd. II. CASSATIEMIDDEL De eiseres voert in haar verzoekschrift een middel aan. Aangevochten beslissingen Het bestreden vonnis bevestigt de beslissing van de eerste rechter die de vordering van de eiseres tegen de verweerster, strekkende tot betaling van de helft van de vergoedingen die zij aan de nabestaanden van het slachtoffer, C.W., op grond van artikel 29bis WAM-wet had uitbetaald, ongegrond verklaarde. Het bestreden vonnis oordeelde dat de geparkeerde wagen Opel Vectra, waartegen de heer C.W. was terechtgekomen na de aanrijding door het voertuig Citroën ZX, niet heeft bijgedragen tot het ontstaan van dit ongeval en de schade zodat de aanwezigheid van dit geparkeerde voertuig op de plaats van het ongeval niet kan worden geïnterpreteerd als een «betrokkenheid» van een ander voertuig in de zin van artikel 29bis WAM-wet: Ook de verzekeraar van een stilstaand voertuig, daadwerkelijk betrokken in het ongeval (bv. ingevolge slecht geparkeerd zijn) kan desgevallend, als dit motorvoertuig een rol gespeeld heeft in het ongevalgebeuren aldus aangesproken worden (...) Het voertuig van de heer D. was regelmatig geparkeerd. Uit het geseponeerd strafdossier blijkt echter geenszins dat dit voertuig bijgedragen heeft tot het ontstaan van dit ongeval. Ook de eventuele passieve rol van een ander voertuig moet niettemin een betrokkenheid uitmaken bij de totstandkoming van dit ongeval. Hier is duidelijk dat de fietser een aanrijding had met de Citroën ZX waarvoor hij links aansloeg en waarbij hij met het hoofd zwaar gestoten heeft tegen de voorruit van de Citroën zelf. Het feit dat hij nadien ten gevolge van deze zware klap tegen een verder gelegen geparkeerde wagen terechtkwam is een gevolg van dit ongeval maar heeft geen enkele weerslag gehad wat betreft de totstandkoming van dit ongeval. Indien deze geparkeerde wagen er niet was geweest, ware de fietser mogelijks op ongeveer dezelfde plaats tegen de grond terechtgekomen. Toen de verbalisanten naar de kliniek gingen toen het slachtoffer nog in comateuze toestand vertoefde, stelden zij vast dat hij zwaar gekwetst was, in hoofdzaak aan het hoofd. Uit het verslag van de deskundige en de voorgebracht foto s is duidelijk dat het stoten met het hoofd tegen de voorruit van de Citroën ZX hierbij het doorslaggevend element is wat de verdere gevolgen van dit tragisch ongeval betreft. De aanwezigheid van de geparkeerde wagen kan hier niet geïnterpreteerd worden als een betrokkenheid van een ander voertuig in de zin van artikel 29bis WAM-wet. (vonnis, p.5, laatste alinea - p.6).

3 3 OKTOBER 2008 C N/3 Geschonden wettelijke bepalingen - artikel 29bis, 1 en 4 van de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen (WAM-wet), 1 voor zijn wijziging bij wet van 19 januari 2001; - artikel 1251, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek. Grieven Artikel 29bis WAM-wet bepaalt dat, bij een verkeersongeval waarbij een motorrijtuig is betrokken, met uitzondering van de stoffelijke schade, alle schade veroorzaakt aan elk slachtoffer of zijn rechthebbenden en voortvloeiend uit lichamelijke letsels of het overlijden, vergoed wordt door de verzekeraar die de aansprakelijkheid dekt van de eigenaar, de bestuurder of de houder van het motorrijtuig overeenkomstig deze wet. Wanneer er meerdere motorrijtuigen betrokken zijn bij het verkeersongeval, dan mag het slachtoffer of zijn rechthebbenden zich tot elk van de verzekeraars van een van de betrokken voertuigen richten, waarbij de verzekeraar die betaald heeft, krachtens de artikelen 29bis, 4, WAM-wet en 1251, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek, over een regresvordering beschikt tegen de verzekeraars van de andere bij het ongeval betrokken voertuigen (zie vonnis, p.5, tweede en derde alinea). Eerste onderdeel Een motorrijtuig is bij een verkeersongeval betrokken in de zin van artikel 29bis van de WAM-wet indien zijn aanwezigheid enig verband houdt met de totstandkoming van het verkeersongeval, hierbij een of andere rol heeft gespeeld of op een of andere manier is tussengekomen. Wanneer er een rechtstreeks contact is geweest tussen het motorvoertuig en het verkeersslachtoffer dan is voldaan aan de voorwaarde dat de aanwezigheid van dat motorrijtuig in verband moet staan met de totstandkoming van het ongeval en is er sprake van betrokkenheid van dat motorvoertuig. Het bestreden vonnis betwistte niet dat er naar aanleiding van het verkeersongeval een contact was geweest tussen de geparkeerde Opel Vectra en het slachtoffer W. nu in het vonnis uitdrukkelijk werd vastgesteld dat het slachtoffer, na de zware klap tegen de voorruit van de Citroën ZX, tegen een verder gelegen geparkeerde wagen Opel Vectra was terechtgekomen, en dat dit een gevolg was van het ongeval: - de fietser kwam terecht tot tegen de voorkant van een aldaar geparkeerde wagen (vonnis, p.3, eerste alinea); - het feit dat hij nadien ten gevolge van deze zware klap (tegen de voorruit van de Citroën ZX) tegen een verder gelegen geparkeerde wagen terechtkwam is een gevolg van dit ongeval (vonnis, p.6, tweede alinea). Hieruit volgt dat het bestreden vonnis, in strijd met deze vaststellingen, niet wettig heeft kunnen oordelen dat het geparkeerde voertuig Opel Vectra niet betrokken was bij het

4 3 OKTOBER 2008 C N/4 verkeersongeval in de zin van artikel 29bis WAM-wet zodat de vordering van eiseres niet wettig ongegrond werd verklaard (schending van de artikelen 29bis, 1 en 4, WAM-wet en 1251, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek). Tweede onderdeel Voor de betrokkenheid van het motorvoertuig in de zin van artikel 29bis van de WAM-wet is niet vereist dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen de aanwezigheid van het voertuig en het verkeersongeval. Een geparkeerd voertuig kan aldus ook betrokken zijn bij een verkeersongeval indien het verkeersongeval zich ook zou hebben voorgedaan buiten de aanwezigheid van het geparkeerde voertuig. De toepassing van artikel 29bis WAM-wet vereist evenmin dat het motorvoertuig moet hebben bijgedragen tot het ontstaan van het ongeval of een weerslag heeft gehad op de totstandkoming van het ongeval nu zulks de betrokkenheid van een motorvoertuig bij een verkeersongeval evenzeer laat afhangen van een causale tussenkomst van dat voertuig bij de totstandkoming van het ongeval. Het bestreden vonnis stelt vast dat: - niet blijkt dat het voertuig van de heer D. (Opel Vectra) heeft bijgedragen tot het ontstaan van het ongeval; - het feit dat de fietser, als gevolg van de zware klap tegen de voorruit van de Citroën ZX, nadien tegen de geparkeerde Opel Vectra was terechtgekomen, geen enkele weerslag heeft gehad wat betreft de totstandkoming van het ongeval; - indien deze geparkeerde wagen er niet was geweest, ware de fietser mogelijks op ongeveer dezelfde plaats tegen de grond terechtgekomen. Uit deze vaststellingen blijkt dat de rechtbank aannam dat er een oorzakelijk verband moet voorhanden zijn tussen de aanwezigheid van het geparkeerde voertuig Opel Vectra en het verkeersongeval opdat er sprake kan zijn van betrokkenheid in de zin van artikel 29bis WAM-wet. Hieruit volgt dat het bestreden vonnis, omwille van het ontbreken van een causale tussenkomst van de Opel Vectra bij het ontstaan van het verkeersongeval, niet wettig heeft kunnen beslissen dat de aanwezigheid van de geparkeerde wagen hier niet kan worden geïnterpreteerd als een betrokkenheid van het voertuig in de zin van artikel 29bis WAM-wet en de vordering van eiseres bijgevolg niet wettig ongegrond heeft kunnen verklaren (schending van de artikelen 29bis, 1 en 4, WAM-wet en 1251, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek). Derde onderdeel Waar het voertuig voor de toepassing van artikel 29bis WAM-wet betrokken moet zijn bij het verkeersongeval (zie het eerste en tweede onderdeel), is niet vereist dat het voertuig zelf rechtstreeks betrokken moet zijn bij de totstandkoming van de schade.

5 3 OKTOBER 2008 C N/5 Een voertuig kan bij een verkeersongeval betrokken zijn in de zin van artikel 29bis WAM-wet zonder dat dit voertuig aan de oorzaak ligt van de letsels van het slachtoffer. Bij het bepalen van de betrokkenheid van een motorvoertuig bij een verkeersongeval speelt het derhalve geen enkele rol in welke mate het voertuig zelf betrokken was bij de schade. Het begrip betrokkenheid veronderstelt weliswaar een zeker verband tussen het motorvoertuig en de schadelijke gevolgen van het verkeersongeval, maar vereist niet dat de schade werd veroorzaakt of toe te rekenen is aan het betrokken motorvoertuig. Het enkele feit dat het motorvoertuig Opel Vectra regelmatig stond geparkeerd en niet heeft bijgedragen tot het ontstaan van de schade of hierop geen weerslag heeft gehad, sluit derhalve niet uit dat dit motorvoertuig betrokken was bij het verkeersongeval en zijn schadelijke gevolgen. De schade die voor vergoeding in aanmerking kan komen met toepassing van artikel 29bis WAM-wet is de schade die aan het globale ongevalsgebeuren toerekenbaar is, ongeacht door welk van de bij het verkeersongeval betrokken voertuigen de schade werd veroorzaakt. De vaststelling in het vonnis dat Uit het verslag van de deskundige en de voorgebrachte foto s (...) duidelijk (blijkt) dat het stoten met het hoofd tegen de voorruit van de Citroën ZX (...) het doorslaggevend element is wat de verdere gevolgen van dit tragisch ongeval betreft, kan derhalve geen wettige grondslag vormen voor de beslissing van de rechtbank dat de aanwezigheid van de geparkeerde wagen (...) hier niet (...) geïnterpreteerd (kan) worden als een betrokkenheid van een ander voertuig in de zin van artikel 29bis WAM-wet (vonnis, p. 6, tweede alinea). Hieruit volgt dat het bestreden vonnis, op grond van voormelde beschouwingen nopens de niet-toerekenbaarheid van de schade aan het geparkeerde voertuig Opel Vectra, in zoverre dit voertuig geen doorslaggevend element was voor de gevolgen van het ongeval, niet wettig heeft kunnen oordelen dat het geparkeerde voertuig niet betrokken was bij het verkeersongeval (schending van de artikelen 29bis, 1 en 4, WAM-wet en 1251, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek). III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Tweede onderdeel 1. Artikel 29bis, 1, van de WAM-wet, zoals te dezen van toepassing, bepaalt dat bij een verkeersongeval waarbij een motorrijtuig betrokken is, met

6 3 OKTOBER 2008 C N/6 uitzondering van de stoffelijke schade, alle schade veroorzaakt aan elk slachtoffer of zijn rechthebbenden en voortvloeiend uit lichamelijke letsels of het overlijden, vergoed wordt door de verzekeraar die de aansprakelijkheid dekt van de eigenaar, de bestuurder of de houder van het motorrijtuig overeenkomstig deze wet. Een motorrijtuig is betrokken in de zin van die wetsbepaling wanneer het enige rol heeft gespeeld in het ongeval. Hiervoor is niet vereist dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen de aanwezigheid van het motorrijtuig en het ontstaan van het verkeersongeval. 2. Wanneer het slachtoffer wordt aangereden door een motorrijtuig en vervolgens op een ander motorrijtuig terecht komt, maken zowel de aanrijding door het eerste motorrijtuig als het daaropvolgende contact van het slachtoffer met het tweede motorrijtuig deel uit van eenzelfde verkeersongeval. De omstandigheid dat het tweede motorrijtuig, waarop het slachtoffer is terecht gekomen, geen rol heeft gespeeld in de totstandkoming van de aanrijding door het eerste motorrijtuig, belet niet dat het een rol kan spelen in het verkeersongeval en dus betrokken kan zijn bij dat ongeval in de zin van artikel 29bis van de WAMwet. 3. Het bestreden vonnis stelt vast dat: - een fietser, die plots uitweek, aangereden werd door een personenwagen, verzekerd bij de eiseres, waardoor de fiets geworpen werd tegen een verkeersbord en de fietser terechtkwam tegen de voorkant van een aldaar geparkeerde wagen, verzekerd bij de verweerster; - de fietser zwaar gewond werd aan het hoofd en de avond zelf overleed ingevolge zijn verwondingen; - de eiseres van de verweerster, in haar hoedanigheid van verzekeraar van het ander in het ongeval betrokken voertuig, terugbetaling vordert van de helft van de bedragen die zij uitbetaalde ingevolge dit ongeval. Het oordeelt dat het bij de verweerster verzekerde voertuig niet bij het ongeval betrokken was in de zin van artikel 29bis van de WAM-wet, op grond dat: - het feit dat de fietser, na de aanrijding met het voertuig verzekerd bij de eiseres, terechtkwam tegen het verder geparkeerd voertuig, een gevolg is van dit

7 3 OKTOBER 2008 C N/7 ongeval maar geen enkele weerslag heeft gehad wat betreft de totstandkoming van dit ongeval; - indien de geparkeerde wagen er niet was geweest, de fietser mogelijk op ongeveer dezelfde plaats tegen de grond was terechtgekomen; - het stoten tegen de voorruit van het aanrijdende voertuig het doorslaggevende element was wat de verdere gevolgen van het ongeval betreft. 4. Het bestreden vonnis neemt aldus aan dat voor de betrokkenheid van het motorrijtuig vereist is dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen de aanwezigheid van dit motorrijtuig en het ontstaan van het verkeersongeval. Het schendt aldus artikel 29bis, 1, van de WAM-wet. Het onderdeel is gegrond. Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden vonnis. Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het vernietigde vonnis. Houdt de kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de feitenrechter over. Verwijst de zaak naar de Rechtbank van Eerste Aanleg te Leuven, zitting houdende in hoger beroep. Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, eerste kamer, samengesteld uit afdelingsvoorzitter Robert Boes, als voorzitter, afdelingsvoorzitter Ernest Waûters, en de raadsheren Eric Dirix, Albert Fettweis en Beatrijs Deconinck, en in openbare terechtzitting van 3 oktober 2008 uitgesproken door afdelingsvoorzitter Robert Boes, in aanwezigheid van advocaat-generaal Guy Dubrulle, met bijstand van adjunct-griffier Johan Pafenols.

8 3 OKTOBER 2008 C N/8 J. Pafenols B. Deconinck A. Fettweis E. Dirix E. Waûters R. Boes