Dit lesmateriaal bestaat uit drie delen: DOCENTENHANDLEIDING

Transcriptie

1 Dit lesmateriaal bestaat uit drie delen: HANDLEIDING Deze bevat handvatten om de documentaire te behandelen. U kunt zelf op basis van tijd, behoefte en niveau bepalen hoeveel u uit dit materiaal gebruikt. Achtergrondinformatie Deze hoort bij de docentenhandleiding en kan gelezen worden door docenten (en eventueel leerlingen) als extra ondersteuning in de informatie over het onderwerp en de documentaire. voor leerlingen Deze kan apart geopend en/of geprint worden voor de leerlingen. Deze opdrachten komen ook terug in de docentenhandleiding. Let op! Wanneer u het lesmateriaal uitprint, verwijzen de links niet meer naar de directe pagina s op de site zoals wanneer u deze aanklikt.

2 Wat is een documentaire? U kunt voor de vertoning van I love het leger een aantal algemene aspecten van documentaire bespreken. Vervolgens wordt in de verwerkingsopdrachten de voorkennis van de leerling geactiveerd. Om de leerlingen voor te bereiden kunt u aan de slag aan de hand van deze opdrachten en suggesties. De extra suggestie om de introductieles op te doen is een goede voorbereiding! Met behulp van de vragen kan een aantal voorbeelden worden gegeven. U kunt eventueel de documentaires op het bord schrijven en uw leerlingen klassikaal kenmerken laten noemen, die overeenkomsten en verschillen tussen documentaires helder maken. Zonder direct op de specifieke inhoud in te gaan kunt u vooraf en na afloop aan de slag met de voorbeelden op Ook staan daar titels die te bestellen zijn als u meer documentaires in de klas wilt bekijken. 1 Heb je wel eens een documentaire gezien? Vertel in het kort over die documentaire. Waar is de documentaire gemaakt? Wie waren de hoofdpersonen en wat gebeurde er? Wat is je het meest bijgebleven? voor de film Context Niet alle documentaires zijn even makkelijk te begrijpen als de context waarbinnen het onderwerp van de documentaire valt niet of onvoldoende bekend is. Dit onderdeel voorziet in achtergrondkennis over de context. Leger in Israel Woon je in Israël, dan ga je op je achttiende in militaire dienst. Joodse mannen dienen drie jaar, vrouwen twee jaar. Na die tijd hebben de meeste vrouwen nog een paar jaar reservedienst. Mannen moeten tot hun veertigste elk jaar een maand in het leger. Na een training van zes maanden word je de rest van je diensttijd ingezet bij verschillende legeronderdelen. Vaak betekent het dat je naar een legerpost gaat in één van de bezette gebieden. Weiger je dat te doen, dan kom je in de militaire gevangenis. Slechts een paar honderd Israëli s kiezen er liever voor vast te zitten, dan de baas te spelen over de Palestijnen. Vrijstelling van dienst krijgen vrouwen alleen als ze verklaren religieus te zijn. Volgens religieuze voorschriften mag een vrouw eigenlijk alleen maar onder de hoede van haar vader of man mag staan en dus niet van een legerofficier. Blijkt een vrouw later één van de religieuze voorschriften te overtreden, dan kan haar vrijstelling komen te vervallen. Dat gebeurt bijvoorbeeld al als zij in bikini op het strand ligt te zonnen. 1

3 2 voor de film opdrachten In de documentaire I love het leger wil Jade dolgraag dienst nemen in het Israëlische leger. Nog niet zo heel lang geleden moesten jongens in Nederland met 18 jaar in militaire dienst. Inmiddels is dat afgeschaft. Toch vinden sommige mensen het een goed idee als je op je achttiende een maatschappelijke dienstplicht vervult. Bijvoorbeeld een paar maanden helpen in een bejaardentehuis of zorgen voor daklozen. Wat vind jij hiervan en waarom? Of ga je dan nog liever in militaire dienst? Probeer je antwoord toe te lichten. U kunt uw leerlingen de volgende opdracht laten maken voordat uw leerlingen de korte documentaire hebben gezien. Door de klassikale of individuele behandeling worden de leerlingen direct bij het onderwerp van de documentaire betrokken. Het gaat hier om de eigen mening waarbij de ervaring van de leerling centraal staat. Inhoud Enige voorkennis over de inhoud maakt een documentaire eenvoudiger te plaatsen en te interpreteren. Ook voorkomt het eventuele onaangename verrassingen. Laat uw leerlingen de korte inhoudsbeschrijving van de documentaire voor de vertoning lezen. Waar gaat I love het leger over? Jade is 15 jaar en doet het liefst jongensdingen. Meisjes stellen zich zo aan, vindt Jade. Jongens mogen meer en zeuren tenminste niet over een beetje vies worden. Jade vindt jongens gewoon cool. Niemand zal haar ook zien huilen. Wat heeft het voor zin om je gevoelens te tonen als niemand je kan helpen? Het liefst gaat ze over een paar jaar in het leger. Niet in Nederland, maar in Israël. Daar komt haar moeder vandaan. Israël voelt als een tweede thuis. Natuurlijk twijfelt Jade wel een beetje, want er bestaat altijd de kans dat je als soldaat dood gaat. In de documentaire volg je haar op weg naar een legerbasis in Israël. Daar gaat haar grote wens in vervulling: met vrouwelijke soldaten meedoen aan de training. 3 Wat vond je van de documentaire? Probeer uit te leggen wat je goed en minder goed vond Met behulp van deze opdracht worden uw leerlingen aangezet om na te denken over keuzes die een regisseur moet maken om zijn/haar documentaire zo interessant mogelijk te laten zijn. Hij/zij wil immers de aandacht van het publiek vasthouden. Het is aan uw leerlingen om te verwoorden in hoeverre deze documentairemaker daarin is geslaagd. Het is belangrijk elementen uit de documentaire te bespreken die de meningen van uw leerlingen onderbouwen. 2

4 Wie is de maker? Waarom maakt iemand documentaires? Dit onderdeel biedt informatie over de regisseurs van de documentaire. U kunt deze informatie voor of na de vertoning met uw leerlingen bespreken. De maker van I love het leger: Jaap van Heusden Jaap van Heusden maakt naast documentaires ook speelfilms. Zijn eerste lange speelfilm heet Win/Win en gaat over een jong beleggingswonder. Tijdens de kredietcrisis verdient hij een smak geld voor zijn bank, maar eigenlijk is hij heel eenzaam. Op dit moment werkt Van Heusden aan de eerste Nederlandse documentaire in 3D. Van Heusden: De film gaat over een goede vriend van me. Hij is schrijver en heeft soms psychoses. Oftewel hij ziet beelden in zijn hoofd die er helemaal niet zijn. Het is een hele nare ziekte, maar het leuke is dat hij er erg grappig over kan vertellen. 4 Iedereen in Nederland kan deze documentaire straks zien. Vind je het dapper dat Jade zo openhartig vertelt over haar gevoelens? Probeer uit te leggen waarom je dat vindt? Zou je zelf in een documentaire over iets heel persoonlijk of intiems kunnen praten? Waarom wel of niet? U kunt uw leerlingen de volgende opdracht klassikaal of individueel laten maken nadat zij de documentaire hebben gezien. Het gaat hier om de eigen mening waarbij het goed is om te realiseren dat het niet vanzelfsprekend is dat kinderen zo open over zeer persoonlijke aangelegenheden voor de camera vertellen. Hoe ontstaat het idee voor een documentaire? Wat zijn de beweegredenen van een documentairemaker om een bepaald onderwerp nader te belichten? Dit onderdeel geeft inzicht in hoe een idee ontstaat en zich ontwikkelt. U kunt deze informatie voor of na de vertoning met uw leerlingen bespreken. I love het leger Jaap van Heusden is zelf niet Joods, maar wel altijd gefascineerd geweest door de Joodse cultuur en verhalen. Hij wil graag een documentaire maken over een Joods kind. Van Heusden vraagt daarom aan de leerlingen van twee Joodse scholen in Amsterdam of zij zelf een idee hebben voor een documentaire over hun eigen leven. Bij elkaar had ik ruim 120 verhalen verzameld, blikt Van Heusden terug. Heel veel kinderen hadden het over dingen, die niet meteen geschikt waren voor een spannende documentaire. Uiteindelijk selecteert Van Heusden vijftien kinderen die hij eerst voor de camera interviewt. Sommigen bleken voor de camera niet goed over hun onderwerp te kunnen vertellen. Zij vielen af. Van Heusden: En toen kwam daar Jade binnen. Omdat zij zich in haar verhaal Jason had genoemd, dacht ik dat het een jongen zou zijn. Maar het bleek een meisje, die een hekel aan meisjesdingen had. In het interview was Jade zo grappig en brutaal, dat ik meteen dacht: jou moet 3

5 ik hebben. Helemaal toen ze vertelde, dat ze al heel lang wilde vechten in het Israëlische leger. 5 Stel dat een regisseur een documentaire over jou zou maken. Waarover zou het dan gaan? Wat zou er allemaal gefilmd moeten worden? Wat vertel je? En wat is de titel van jouw documentaire? U kunt deze opdracht laten doen nadat uw leerlingen de documentaire hebben gezien. Individueel behandelen is een aanrader, waardoor de leerlingen inzicht krijgen in het proces dat voorafgaat aan het ontstaan van een documentaire. Hieronder valt het bedenken van wat er allemaal moet worden verteld. Wat wil de leerling met een documentaire over hem/haar duidelijk maken? Het maken van een documentaire Elke documentaire is uniek omdat het productieproces nooit van te voren in zijn geheel vastligt. Dit onderdeel biedt inzicht in de totstandkoming, wat er allemaal bij komt kijken om een documentaire te maken. U kunt deze informatie na de vertoning met uw leerlingen bespreken. I love het leger Jaap van Heusden begint niet meteen met het filmen van Jade. Eerst spreekt hij een aantal keer met haar af. Zo leert hij Jade beter kennen. En zij hem. Ik ontdekte dat Jade naast karten en paintballen ook van shoppen en dansen houdt, kijkt de documentairemaker terug. Ook vertelde Jade dat ze heel graag een keer naar een echte legerbasis in Israël wilde. Dat bleek geen eenvoudige wens. Het Israëlische leger wilde eerst helemaal niet meewerken. Ook survivalkampen, die Israëlische tieners voorbereiden op het leger, geven na veel telefoontjes en s geen toestemming om te filmen. Dan belt Van Heusden zijn nicht in Israël. Zij werkt er als journalist. Van Heusden: Ik vroeg of zij voor mij wilde werken als fixer. Dat is iemand die voor de media contact legt met het leger en moeilijk bereikbare plekken. Uiteindelijk lukte het haar om via via contact te leggen met een legerbasis aan de grens met Egypte. Daar mochten we toen wel filmen. Samen met mijn cameraman vlogen Jade en ik naar Israël. We reisden met een huurauto dwars door de woestijn naar de legerbasis. Er zaten vooral vrouwen. Op de enige draaidag was Jade eigenlijk een beetje ziek, maar we wilden deze kans natuurlijk niet voorbij laten gaan. 4

6 6 Jade heeft een wens, namelijk om in het leger te gaan. Wat wil jij later het liefst worden? Beschrijf kort wat het is en hoe je dat denkt te bereiken? Zoek vervolgens op internet naar afbeeldingen, die verschillende momenten in jouw verdere leven illustreren. Natuurlijk kun je niet in de toekomst kijken, maar probeer je voor te stellen hoe je leven is als je 18 jaar bent, 25, 35, 45, 55, 65 en 75 jaar. Je zoekt dus 7 plaatjes die een beeld geven van jouw toekomst. U kunt deze opdracht laten maken nadat uw leerlingen de documentaire hebben gezien. Individueel behandelen is een aanrader, waardoor de leerlingen vanuit een eigen toekomstvisie beelden zoeken die hun eigen leven representeren. Het is niet belangrijk dat zij dus zelf op een foto staan, maar dat zij goed nadenken over de verschillende fases in hun leven en hoe zij die visueel kunnen weergeven. In dit proces is elke foto illustratief voor een bepaalde fase in hun leven. TOT SLOT IDFA is altijd benieuwd naar de manier waarop bovenstaande opdrachten in de klas zijn behandeld.heeft u tips en/of aanvullingen voor andere docenten? Dan kunt u deze mailen naar info@docschool.nl, op het uit de praktijk gedeelte van Docschool worden deze onderling uitgewisseld. I love het leger Jaap van Heusden, Nederland 2009, 16 min Deze film is een titel van Guapo Productions Auteur: Olivier ten Kate Eindredactie: IDFA, Josette de Vroeg Vormgeving: Madelinde Hageman Technische realisatie: Driebit IDFA

7 1 2 LEERLINGEN Opdracht 1 Wat is volgens jou een documentaire? Noem twee kenmerken. Heb je wel eens een documentaire gezien? Vertel in het kort over die documentaire. Waar is de documentaire gemaakt? Wie waren de hoofdpersonen en wat gebeurde er? Wat is je het meest bijgebleven? Opdracht 2 In de documentaire I love het leger wil Jade dolgraag dienst nemen in het Israëlische leger. Nog niet zo heel lang geleden moesten jongens in Nederland met 18 jaar in militaire dienst. Inmiddels is dat afgeschaft. Toch vinden sommige mensen het een goed idee als je op je achttiende een maatschappelijke dienstplicht vervult. Bijvoorbeeld een paar maanden helpen in een bejaardentehuis of zorgen voor daklozen. Wat vind jij hiervan en waarom? Of ga je dan nog liever in militaire dienst? Probeer je antwoord toe te lichten. Waar gaat I love het leger over? Jade is 15 jaar en doet het liefst jongensdingen. Meisjes stellen zich zo aan, vindt Jade. Jongens mogen meer en zeuren tenminste niet over een beetje vies worden. Jade vindt jongens gewoon cool. Niemand zal haar ook zien huilen. Wat heeft het voor zin om je gevoelens te tonen als niemand je kan helpen? Het liefst gaat ze over een paar jaar in het leger. Niet in Nederland, maar in Israël. Daar komt haar moeder vandaan. Israël voelt als een tweede thuis. Natuurlijk twijfelt Jade wel een beetje, want er bestaat altijd de kans dat je als soldaat dood gaat. In de documentaire volg je haar op weg naar een legerbasis in Israël. Daar gaat haar grote wens in vervulling: met vrouwelijke soldaten meedoen aan de training. Opdracht 3 Wat vond je van de documentaire? Probeer uit te leggen wat je goed en minder goed vond Opdracht 4 Iedereen in Nederland kan deze documentaire straks zien. Vind je het dapper dat Jade zo openhartig vertelt over haar gevoelens? Probeer uit te leggen waarom je dat vindt? Zou je zelf in een documentaire over iets heel persoonlijk of intiems kunnen praten? Waarom wel of niet? Opdracht 5 Stel dat een regisseur een documentaire over jou zou maken. Waarover zou het dan gaan? Wat zou er allemaal gefilmd moeten worden? Wat vertel je? En wat is de titel van jouw documentaire? Opdracht 6 Jade heeft een wens, namelijk om in het leger te gaan. Wat wil jij later het liefst worden? Beschrijf kort wat het is en hoe je dat denkt te bereiken? Zoek vervolgens op internet naar afbeeldingen, die verschillende momenten in jouw verdere leven illustreren. Natuurlijk kun je niet in de toekomst kijken, maar probeer je voor te stellen hoe je leven is als je 18 jaar bent, 25, 35, 45, 55, 65 en 75 jaar. Je zoekt dus 7 plaatjes die een beeld geven van jouw toekomst.