Vulvectomie. Kanker Instituut

Transcriptie

1 Kanker Instituut Binnenkort wordt u geopereerd aan de uitwendige geslachtsorganen, omdat er kankercellen in dat gebied gevonden zijn, zogenaamd schaamlipkanker (vulvakanker). Deze operatie heet een vulvectomie. De diagnose kanker kan emotioneel veel bij u losmaken en de operatie kan ingrijpende gevolgen hebben voor u en uw naasten. Met deze folder willen wij u informeren over de operatie en over de opname op onze afdeling. Mocht u na het lezen nog vragen hebben, stelt u ze dan gerust aan uw arts, de verpleegkundig consulent gynaecologie of aan de verpleegkundige van de verpleegafdeling. Vulvectomie

2 Doel van de operatie Het doel van de vulvectomie is de kankercellen weg te halen. Afhankelijk van de grootte van de tumor wordt weefsel verwijderd: de binnenste en de buitenste schaamlippen en eventueel de clitoris. Afhankelijk van de uitgebreidheid van de ziekte worden ook één of meerdere lymfeklieren uit de lies of liezen verwijderd. Voor de opname Een vulvectomie is een grote operatie, daarom bestaat er soms een wachttijd. Op de polikliniek wordt een aantal voorbereidende onderzoeken uitgevoerd, zoals bloedonderzoek, röntgenonderzoek en een hartfilmpje (ECG). U krijgt een afspraak op het preoperatieve spreekuur met de anesthesist die een algemeen lichamelijk onderzoek doet. Voordat u opgenomen wordt op de afdeling krijgt u een gesprek op de polikliniek met een gynaecologisch verpleegkundig consulent. Deze bespreekt samen met u en uw naasten de komende periode, en beantwoordt uw vragen. Wanneer in het behandelplan is opgenomen dat ook de liesklieren verwijderd moeten worden, zal zij er voor zorgen dat er elastische steunkousen worden aangemeten, die u dan meeneemt bij de opname. Opname U wordt de dag voor de operatie opgenomen. In het opnamegesprek met een verpleegkundige van de afdeling hoort u wat er die dag en de volgende dagen gaat gebeuren. Ter voorbereiding op de operatie worden er diverse controles gedaan en wordt het schaamhaar, de huid van uw buik en bovenbenen geschoren. Eventueel worden er nog steunkousen bij u aangemeten. s Avonds krijgt u een klysma (laxeermiddel) om de darmen zoveel mogelijk leeg te maken. Ook krijgt u een prikje om trombose te voorkomen. Dit prikje krijgt u vervolgens iedere avond tot vier weken na de ingreep. Vanaf uur moet u nuchter blijven, dat wil zeggen dat u niets meer mag eten en drinken. De gynaecoloog die u gaat opereren komt nog bij u langs en zal uw vragen beantwoorden. U kunt ook met hem of haar afspreken dat uw partner of een familielid wordt gebeld na de operatie. Het is raadzaam van tevoren met partner/familie te bespreken wie als contactpersoon optreedt. Dag van de operatie De ochtend waarop u geopereerd wordt gaat u douchen. Ongeveer twee uur voordat uw ingreep ingepland staat, krijgt u een tabletje ter voorbereiding op de narcose, hiervan kunt u slaperig worden. Daarnaast krijgt u een ziekenhuisjasje - en broekje van het ziekenhuis aan, evenals de aangemeten (witte) steunkousen. Alle andere kledingstukken zijn niet toegestaan. U mag geen sierraden, make-up en contactlenzen dragen en geen kunstgebit in hebben. Als u aan de beurt bent voor de ingreep wordt u door de verantwoordelijke verpleegkundige naar de operatie afdeling gereden. 2

3 Onderzoek voor schildwachtklierprocedure Wanneer u echter nog een onderzoek krijgt voor de schildwachtklierprocedure verloopt de dag wat anders. Dit onderzoek gebeurt alleen als de arts dit van tevoren heeft afgesproken en als het een onderdeel is van het behandelplan. U mag 's morgens vroeg douchen en om ongeveer zeven uur krijgt u een verdovende pleister op het tumorgebied geplakt. Rond 8.30 uur wordt u naar de afdeling Nucleaire Geneeskunde gebracht waar de arts een kleine hoeveelheid van een radioactieve stof inspuit om de schildwachtklier zichtbaar te maken. Dit kan pijnlijk zijn, ondanks de verdovende pleister, maar deze pijn trekt snel weg. Rond elf uur wordt u daar weer terug verwacht om foto's te maken. De operatie Bij de operatie worden de binnenste en buitenste schaamlippen en eventueel de clitoris verwijderd, afhankelijk van de plaats en grootte van de tumor. Wanneer dit is afgesproken worden ook de schildwachtklieren en de lymfeklieren in de liezen verwijderd. De uitmonding van de plasbuis en de opening van de schede blijven op dezelfde plaats. De operatie duurt ongeveer drie à vier uur. Na de operatie Direct na de operatie gaat u naar de uitslaapkamer. Wanneer u goed wakker bent en in een goede conditie, brengen we u naar uw eigen kamer op de afdeling. De arts die u heeft geopereerd komt diezelfde dag nog bij u langs. Na de operatie heeft u een infuus in de arm, dit om vocht en eventueel medicijnen toe te dienen. Er is een katheter, dat is een slangetje voor afvoer van urine, in de blaas achtergelaten. Hoelang deze blijft zitten is afhankelijk van de wondgenezing. Meestal houdt u de katheter ook enkele weken na uw ontslag uit het ziekenhuis. Als er lymfeklieren uit de lies zijn verwijderd, zult u één of meer drains krijgen. Een drain is een slangetje wat vocht en bloed vanuit het wondgebied afvoert. Afhankelijk van de hoeveelheid vocht die uit de lies komt wordt de drain verwijderd; dit kan betekenen dat u bij ontslag uit het ziekenhuis nog steeds de drain(s) in de lies heeft. De eerste dagen bent u aangewezen op de hulp van de verpleegkundigen. Daarna kunt u weer een aantal dingen zelf. U mag snel weer gaan drinken en eten. Pijnstilling wordt voor u geregeld. 's Morgens komen de artsen en de verantwoordelijke verpleegkundige bij uw bed, wordt gekeken hoe het gaat en wordt het verdere beleid afgesproken. Daarbij wordt goed gekeken hoe de wond geneest. Het verzorgen en inspecteren van de wond is belangrijk, dit gebeurt tenminste driemaal per dag. U wordt zo snel mogelijk geholpen met douchen en u krijgt uitleg hoe u zelf de wond kunt verzorgen. 3

4 Mogelijke complicaties Het gebied waar u geopereerd wordt is een lastige plek voor wondgenezing. Daardoor is er vaak sprake van een langzame wondgenezing of van een wondinfectie. Er kan bijvoorbeeld wond- of lymfevocht in de lieswonden gaan ophopen. Die vochtophoping heet een lymfocèle. Hierdoor kan het zijn dat de wonden later sluiten of na het sluiten zelfs weer open gaan. De vertraagde afvoer van lymfevocht kan na de operatie een gespannen gevoel veroorzaken in de bovenbenen. Op lange termijn kan de ingreep aan de schaamstreek gevolgen hebben, bij het zitten, het plassen en uiteraard in de (beleving) van de seksualiteit. Ontslag uit het ziekenhuis De afgelopen jaren is gebleken dat de wondgenezing na deze operatie lange tijd in beslag kan nemen en dat er met regelmaat wondcomplicaties optraden in de thuissituatie waarvoor heropname noodzakelijk was. Dit veroorzaakte onrust en ongemak voor veel patiënten. Omdat de ziekte vulvakanker weinig voorkomt heeft de wijkverpleegkundige onvoldoende ervaring met deze specifieke wondverzorging. Tevens is gebleken dat patiënten vaak meer lichamelijke zorg nodig hebben dan dat er in de thuissituatie geboden kan worden. Om die reden wordt u mogelijk op de 5 e dag na de operatie (dit is op dinsdag, soms op woensdag) overgeplaatst naar het reactiveringcentrum Laurens Antonius IJsselmonde te Rotterdam. Met u wordt afgesproken hoe het vervoer hier naartoe wordt geregeld. U verlaat het ziekenhuis in de meeste gevallen met de urinekatheter en afhankelijk van uw specifieke situatie ook met één of meer drains. In het Antonius IJsselmonde vindt de nazorg (wondverzorging) plaats en kunt u verder herstellen van de operatie. De medewerkers zijn geschoold en deskundig in de verzorging van vrouwen die een vulvectomie hebben ondergaan en dit gebeurt in nauw overleg met het Erasmus MC-Daniel den Hoed. Eenmaal per week komt u (eventueel met uw naaste) voor poliklinische controle op het gezamenlijke spreekuur van de gynaecoloog en de verpleegkundig consulent (wondverzorging). De bevindingen worden dan doorgegeven aan Laurens Antonius IJsselmonde. Ook is er contact tussen de gynaecoloog en de arts van Laurens Antonius IJsselmonde. Afhankelijk van de uitgebreidheid van de operatie en uw specifieke situatie/conditie kan het zijn dat u na ontslag uit het ziekenhuis direct naar huis toe mag. Dit zal voorafgaande aan de operatie al met u besproken worden. Wel is nazorg (wondverzorging) van de thuiszorg dan vereist. Dit wordt geregeld op en door de verpleegafdeling. Ook in deze situatie zal u frequent terugkomen op de polikliniek voor controle. 4

5 Laurens Antonius IJsselmonde Meestal wordt u opgenomen op een eenpersoonskamer. Doordat deze kamers beperkt beschikbaar zijn, kan het zijn dat u (tijdelijk) op een meerpersoonskamer komt. Naast de deskundige verzorging vindt u er allerlei voorzieningen die het verblijf kunnen veraangenamen. Laurens Antonius IJsselmonde heeft een mooie tuin om te zitten of te wandelen alsook een binnentuin waar u samen met uw bezoek wat kunt drinken of de maaltijd gebruiken. Er is ook een kapsalon en een winkeltje. Daarnaast zijn er allerlei activiteiten waaraan u kunt deelnemen. Zo nodig kan er een fysiotherapeut, maatschappelijk werker of geestelijk verzorger ingeschakeld worden. De opnameduur in Laurens Antonius IJsselmonde is afhankelijk van de voortgang van de wondgenezing en ligt gemiddeld tussen de drie en vijf weken. Uitslag weefselonderzoek Voor de uitslag van het weefselonderzoek komt u ongeveer 14 dagen na de operatie terug bij de gynaecoloog. Dan hoort u ook of er nog een behandeling volgt met radiotherapie. Soms weet u dit al voor de operatie. Leefregels De gevolgen van de operatie kunnen moeilijk zijn om te verwerken. Naast het feit dat u geconfronteerd bent met deze ernstige ziekte, kan er veel veranderen. De wondgenezing kan lange tijd in beslag nemen. Belangrijke leefregels die u voor de eerste 6 weken meekrijgt zijn: - U mag niet in bad (wel onder de douche). - U mag geen zware dingen tillen. - U mag geen geslachtsgemeenschap hebben. Ter voorkoming van trombose (bloedproppen): - Tot vier weken na de ingreep moet u de aangemeten anti trombose steunkousen blijven dragen. - Na het verwijderen van de liesklieren zal u overdag aangemeten elastische steunkousen moeten blijven dragen in verband met voorkoming en bestrijding van lymfoedeem (vochtophoping) in de benen. - Tot vier weken na de ingreep moet u de antitrombose prikjes gebruiken. 5

6 Contact met arts, verpleging, fysiotherapeut en maatschappelijk werk De uitleg in deze folder is beperkt. Het is goed mogelijk dat u over wat u zojuist gelezen heeft nog vragen hebt, of verder wilt praten. Misschien maakt u zich zorgen over de gevolgen van de operatie. Gynaecologische operaties worden vaak ervaren als een ernstige aanslag op het gevoel van het vrouwzijn. Een dergelijk grote operatie kan u uit evenwicht brengen. Het vergt tijd om dit alles te verwerken. Hierbij kunnen diverse mensen u behulpzaam zijn, zoals de behandelend arts, de verpleegkundig gynaecologisch consulent, die u voor de opname spreekt en tijdens de opname de verpleegkundige op de afdeling. Voor intensieve begeleiding kunnen zij u in contact brengen met het medisch maatschappelijk werk in dit ziekenhuis. De mensen van het medisch maatschappelijk werk kunnen u tijdens de opname bezoeken en het contact kan na de opname worden voortgezet. Thuis kan het verwerkingsproces opstandige en verdrietige gevoelens oproepen. Dan kunt u meer behoefte hebben aan aandacht. Ook zijn speciale programma s ontwikkeld om na de behandeling het leven weer op de rit te krijgen, bijvoorbeeld Herstel en Balans. Informatie en telefoonnummers Erasmus MC, locatie Daniel den Hoed, Rotterdam-Zuid - Snijdend oncologische Afdeling, afdeling A3: (010) Verpleegkundig Gynaecologisch consulent: Secretariaat Gynaecologie: (010) Voorlichtingscentrum Nederlandse Kankerbestrijding Sophialaan 8, 1075 BR Amsterdam, Tel.: (020) , website: (Brochures: vulvakanker, vermoeidheid bij kanker, lymfeoedeem, radiotherapie) Patiëntenservice Integraal Kankercentrum Rotterdam Rochussenstraat 125, 3015 EJ Rotterdam, tel.: (010) , ikr@ikr.nl Stichting Olijf (Netwerk voor vrouwen met gynaecologisch kanker) Postbus 1478, 1000 BL Amsterdam. Tel.: (033) , adres: olijf@olijf.nl Stichting werkgroep Lymfoedeem Munt 70, 8446 AJ Heerenveen, tel.: , laros@planet.nl Programma Herstel en Balans : Folder Antonius IJsselmonde: vulvectomie operatie; herstellen in Antonius IJsselmonde 6

7 Vragen en aantekeningen 7

8 Erasmus MC - Patiëntencommunicatie - 11/13 Aan de inhoud van deze folder kunnen geen rechten worden ontleend