Bestuur, verantwoording & toezicht. Vergaderstukken. in de semipublieke sector Juni Een accountantsperspectief

Transcriptie

1 Bestuur, verantwoording & toezicht Vergaderstukken in de semipublieke sector Juni 2014 Een accountantsperspectief Concept november 2013

2

3 VERGADERSTUKKEN JUNI 2014 Ten behoeve van de derde bijeenkomst van de ledenvergadering van de NBA te houden op maandag 23 juni 2014, aanvang uur in Spant! te Bussum Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants Antonio Vivaldistraat HP Amsterdam Telefoon (020) nba@nba.nl Internet

4 Inhoudsopgave I Agenda voor de bijeenkomst van de ledenvergadering van de NBA d.d. 23 juni II Toelichting op de agenda Verkiezingen...4 a. Bepaling aantal bestuursleden...4 b. Verkiezingen van nieuwe bestuursleden...4 c. Verkiezing van de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter...5 d. Vaststelling van het rooster van aftreden...6 e. Benoeming van de accountant en de plaatsvervangend accountant Bespreking van het Jaaroverzicht NBA Jaarrapport NBA Ontwerpverordeningen...8 a. Ontwerp-Contributieverordening b. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de kwaliteitsbeoordelingen...8 c. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de kosten kwaliteitsbeoordelingen...8 d. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de praktijkopleidingen...9 e. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de geldelijke bijdragen praktijkopleidingen...9 f. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de kostenvergoedingen g. Ontwerpverordening accountantsorganisaties III Notulen a. Notulen van de bijeenkomst van de ledenvergadering van de NBA d.d. 16 december b. Actiepunten naar aanleiding van de bijeenkomst van de ledenvergadering van de NBA d.d. 16 december IV Gremia van de NBA V Jaarrapport NBA Bestuursverslag Jaarrekening NBA Overige gegevens VI Herziene begroting 2014 en begroting VII Ontwerpverordeningen a. Ontwerp-Contributieverordening b. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de kwaliteitsbeoordelingen c. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de kosten kwaliteitsbeoordelingen d. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de praktijkopleidingen e. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de geldelijke bijdragen praktijkopleidingen f. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de kostenvergoedingen g. Ontwerpverordening accountantsorganisaties

5 I Agenda voor de bijeenkomst van de ledenvergadering van de NBA d.d. 23 juni Opening 2. Jaarrede van de voorzitter 3. Mededelingen, ingekomen stukken en actualiteiten 4. Notulen Het vaststellen van de notulen van de bijeenkomst van de ledenvergadering d.d. 16 december Verkiezingen a. Bepaling aantal bestuursleden b. Verkiezing van nieuwe bestuursleden c. Verkiezing van de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter d. Vaststelling van het rooster van aftreden e. Benoeming van de accountant en de plaatsvervangend accountant 6. Bespreking van het Jaaroverzicht NBA Jaarrapport NBA 2013 Het vaststellen van de rekening aan de hand van de onderstaande stukken en het verlenen van décharge op basis van deze stukken: a. Bestuursverslag b. Jaarrekening NBA 2013 c. Overige gegevens 8. Herziene begroting 2014 en begroting 2015 Het vaststellen van de herziene begroting voor het boekjaar 2014 en de begroting voor het boekjaar Ontwerpverordeningen Het vaststellen van de in de vergaderstukken opgenomen ontwerpverordeningen 10. Rondvraag 11. Sluiting 3

6 II Toelichting op de agenda 5. Verkiezingen a. Bepaling aantal bestuursleden In juni 2015 treedt de huidige voorzitter van de NBA af. Het bestuur van de NBA heeft zich gebogen over de vraag wie dan het voorzitterschap kan gaan bekleden. Het dient daarbij te gaan om een persoon die in juni 2015 nog minimaal twee jaar beschikbaar is om de functie te vervullen. Gegeven de bestuurssamenstelling en het rooster van aftreden heeft het bestuur ervoor gekozen deze kandidaat buiten het bestuur te zoeken. De tijdelijke uitbreiding van het aantal bestuurszetels (tot juni 2015) is bedoeld om deze kandidaat te kunnen voorbereiden op de beoogde toekomstige voorzittersfunctie. b. Verkiezingen van nieuwe bestuursleden De heren D.J. ter Harmsel AA RB (tevens voorzitter LOA), E.J.L. van Leeuwen RA, drs. R.R. Meeder RA (tevens voorzitter LAIB) en P. Scholte RA (tevens bestuurslid LIO) zijn volgens rooster aftredend. Zij kunnen op grond van de wet door de ledenvergadering niet direct als bestuurslid worden herbenoemd. Binnen de NBA fungeren drie ledengroepen: de ledengroep openbaar accountants, de ledengroep accountants in business en de ledengroep intern en overheidsaccountants. Uit elk ledengroepbestuur wordt een afgevaardigde benoemd, die zitting heeft in het bestuur van de NBA (artikel 17,derde lid, Wet op het accountantsberoep (Wab)). Het betreft hier derhalve zetels binnen het bestuur die niet langer door de ledenvergadering worden ingevuld, maar door elke ledengroep afzonderlijk. De drie ledengroepen hebben aangegeven dat zij hun ledengroepbestuurslid dat nu in het NBA-bestuur zitting heeft, hebben benoemd als afgevaardigde van de ledengroep. Dit betekent dat de heren Ter Harmsel, Meeder en Scholte als afgevaardigde van de ledengroep blijven participeren in het bestuur van de NBA. Daardoor blijft er één vacature over die door de ledenvergadering moet worden ingevuld. Het bestuur stelt voor om, ter vervulling van de ontstane vacature, de volgende persoon te benoemen: Mevrouw drs. V.W.J. (Viviana) Kooistra-Voorwald RA RC is geboren in 1972, gehuwd en moeder van twee kinderen (een dochter van 12 jaar en een zoon van 10 jaar). Mevrouw Kooistra is partner bij PwC en gespecialiseerd in dienstverlening aan (internationale) bedrijven in de energiesector. Binnen PwC is zij vanaf 1995 werkzaam in de internationale controlepraktijk, sinds 2008 als partner. Sinds 1 januari 2013 is zij in het managementteam van Zuid-Holland verantwoordelijk voor de implementatie van nieuwe procedures en technieken teneinde de kwaliteit van het controleproces te verhogen. Vanuit de Energiesectorgroep van PwC is mevrouw Kooistra initiatiefneemster van het in 2009 opgerichte Women in Energy -netwerk dat vrouwen in managementposities binnen de energiesector met elkaar verbindt. Sinds 2012 is zij lid van het Curatorium van de opleiding tot registercontroller aan de Nyenrode Business Universiteit. Gevraagd naar haar beweegredenen om zich kandidaat te stellen voor een functie binnen het NBA-bestuur, geeft mevrouw Kooistra aan: In mijn dagelijkse praktijk heb ik te maken met zowel beursgenoteerde als maatschappelijke ondernemingen waar bijvoorbeeld ook nadrukkelijk op niet-financiële aspecten wordt gestuurd en (integrated) gerapporteerd. In gesprekken met commissarissen en bestuurders is duidelijk dat er een steeds bredere blik van de accountant wordt verwacht. Ik zie het als een voorrecht om binnen het NBA-bestuur een bijdrage te leveren aan het ondersteunen van de beroepsgroep in het kunnen voldoen aan de toenemende verwachtingen van het maatschappelijk verkeer ten aanzien van het kennisniveau, attitude en gedrag van de accountant. Naast de hierboven genoemde vacature heeft het bestuur, via de website van de NBA, nog een tweede oproep gedaan. Het betreft de oproep met het voorstel het bestuur tijdelijk met één persoon uit 4

7 te breiden. Die vacature is, zoals bij de toelichting op agendapunt 5a reeds is aangegeven, bedoeld voor de persoon die geschikt wordt geacht om de voorzitter van de NBA in 2015 op te volgen en die bovendien op dat moment nog minimaal twee jaar beschikbaar is om die functie te vervullen. Het bestuur is voornemens om de heer drs. P.J.A.M. Jongstra RA in de ledenvergadering van juni 2015 voor te dragen als voorzitter van de NBA. Aangezien het bestuur, gezien de bestuurlijke ervaring van de voorgedragen kandidaat, een inwerkperiode van een half jaar toereikend acht, wordt voorgesteld om de heer Jongstra op 1 januari 2015 als bestuurslid in functie te laten treden. De heer drs. P.J.A.M. (Pieter) Jongstra RA is geboren in 1956 te Amsterdam. Hij is gehuwd en heeft een zoon en een dochter. Tot 1 juli 2014 is de heer Jongstra als partner verbonden aan EY. Hij sluit dan een loopbaan af van bijna 32 jaar als openbaar accountant. In de laatste vijftien jaar is de heer Jongstra, naast openbaar accountant, ook bestuurder geweest bij EY, zowel in Nederland als bij de internationale organisatie van EY. In Nederland was hij voorzitter van EY Accountants van 2003 tot 2006, waarbij hij onder meer gewerkt heeft in NIVRA-verband aan de totstandkoming van het toezicht op accountants. Van 2009 tot en met 2013 was de heer Jongstra voorzitter van het bestuur van EY. In die periode heeft hij ook de Big 4 vertegenwoordigd in het Dagelijks Bestuur van VNO-NCW en is hij betrokken geweest bij de wijzigingen in de accountantswetgeving. De heer Jongstra bekleedt onbetaalde bestuursfuncties bij Stichting Talent naar de Top, Stichting Ondersteuning Nederlandse Bach Vereniging en Right To Play Nederland. De heer Jongstra motiveert zijn kandidatuur voor het NBA-bestuur als volgt: Ik sta voor het beroep van accountant en ben van mening dat er weer meer trots in de beroepsgroep mag komen. Trots ontlenen we echter aan het respect dat anderen voor ons hebben en dat respect moeten we verdienen, elke dag weer. Het beroep heeft de afgelopen jaren krassen opgelopen, daar moeten we van leren. Dat betekent dat we kritisch op het eigen functioneren moeten zijn, maar tegelijk een intensieve dialoog met onze omgeving moeten aangaan. Zo blijft het beroep maatschappelijk relevant, en aantrekkelijk voor aankomende en voor huidige accountants. Ik wil mijn bestuurslidmaatschap van de NBA gebruiken om opnieuw vorm te geven aan die maatschappelijke relevantie om zo het beroep zijn trots terug te geven. Dat doe ik graag samen met de vice-voorzitter, die zich vooral op het mkb zal richten. Gezamenlijk zullen we voor alle accountants staan, in welke functie dan ook werkzaam. c. Verkiezing van de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter Volgens artikel 15 van de Wab worden, door de ledenvergadering en uit de bestuursleden, jaarlijks de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter benoemd. Het bestuur draagt ter benoeming aan u voor de heer drs. H.H.H. Wieleman RA voor de functie van voorzitter en de heer D.J. ter Harmsel AA RB voor de functie van plaatsvervangend voorzitter. De heer drs. H.H.H. (Huub) Wieleman RA is geboren in 1955 en gehuwd. De heer Wieleman is verbonden aan Deloitte Accountants B.V. In de openbare accountantspraktijk heeft hij met name ervaring opgedaan met internationale accountancy, risk & control, bijzondere onderzoeken en integriteitsadvies. Tot zijn referenties behoren controleopdrachten bij beursgenoteerde ondernemingen en organisaties in de non-profit sector. In de periode van 2008 tot en met 2012 was de heer Wieleman bestuurslid van het NIVRA. In december 2012 is hij benoemd tot voorzitter van het NIVRA. Sinds 1 januari 2013 fungeert hij als voorzitter van de NBA. Daarnaast is de heer Wieleman secretaris-penningmeester van de Stichting voor de Jaarverslaggeving, lid van de Raad van Advies van de Stichting NIVRA-Nyenrode en als examendeskundige verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. 5

8 De heer Wieleman geeft aan: Het is mijn ambitie om bij te dragen aan een krachtige en betrokken beroepsorganisatie, om uitvoering te geven aan de beleidsprioriteiten en bestuursprojecten van de NBA en om richting te geven aan het debat over de versterking van de kwaliteit van de beroepsuitoefening en de daaruit voortvloeiende reputatie van de accountancy. De heer D.J. (Dirk) ter Harmsel AA RB is geboren in 1961, gehuwd en vader van een zoon (17 jaar oud). De heer Ter Harmsel werkt sinds september 1984 bij Alfa Accountants en Adviseurs. Vanaf 1 oktober 2010 is hij directeur vaktechniek accountancy. Daarvoor heeft hij leiding gegeven aan de vestigingen in Oost-Gelderland. In de periode 2004 tot en met 2008 was de heer Ter Harmsel bestuurslid van de NOvAA, het laatste jaar als voorzitter. In was hij lid van de accountantskamer te Zwolle. Die functie heeft hij moeten opgeven toen hij in juli 2010 weer werd gekozen in het bestuur van de NOvAA. De heer Ter Harmsel is plaatsvervangend voorzitter van de NBA en voorzitter van de Ledengroep Openbaar Accountants. De heer Ter Harmsel heeft de ambitie om de NBA een belangrijke en toegankelijke organisatie voor de leden te laten zijn: Mijn streven is dat iedere accountant de meerwaarde ervaart van het lid zijn. Ik leg daarbij de nadruk op de accountants werkzaam in het openbare beroep en in het bijzonder op de accountants werkzaam in het mkb. De accountantstitel brengt verplichtingen met zich, wat de basis is voor het onderscheidend vermogen. Ik wil mij ervoor inzetten om die verplichtingen te beperken tot het noodzakelijke om onderscheidend te kunnen zijn. d. Vaststelling van het rooster van aftreden Elk bestuurslid wordt voor vier jaar benoemd (artikel 12, vierde lid, Wab) en treedt af volgens een door de ledenvergadering vast te stellen rooster (artikel 12, derde lid, Wab). Het rooster wordt zodanig ingericht dat, voor zover mogelijk, telkens hetzelfde aantal bestuursleden aftreedt. Bestuursleden kunnen voor een kortere periode dan vier jaar worden benoemd in verband met het op te stellen rooster van aftreden (artikel 71, tweede lid, Wab). Het bestuur stelt u voor onderstaand rooster van aftreden vast te stellen: 2015 J. Beekhuizen AA, drs. H.H.H. Wieleman RA, mevrouw drs. K. van Wijngaarden AA RA RB, 2016 drs. J. Hetebrij RA, J.M.A. van Huut RA, mevrouw drs. H. Kapteijn RA, 2017 drs. S. Groustra AA MBA, G.M. van de Luitgaarden RA, mevrouw mr. E.B. Steenwijk AA RB, 2018 drs. P.J.A.M. Jongstra RA, mevrouw drs. V.W.J. Kooistra-Voorwald RA RC. e. Benoeming van de accountant en de plaatsvervangend accountant Op grond van artikel 29, eerste lid Wab, benoemt de ledenvergadering voor elk boekjaar een accountant die is belast met de controle op de financiële verantwoording, alsmede een plaatsvervanger voor deze. Voor de controle van het boekjaar 2014 heeft de ledenvergadering in juni 2013 al een accountant en plaatsvervangend accountant benoemd. Dit zijn de heren drs. K.J. Schouten RA en W. de Bruin AA RA. Beiden waren op het moment van de opdrachtverlening werkzaam bij Crop registeraccountants. De heer Schouten is inmiddels van kantoor veranderd en heeft aangegeven van de opdracht af te zien omdat het praktischer is de opdracht te laten uitvoeren door een accountant en plaatsvervangend accountant die bij dezelfde accountantsorganisatie werkzaam zijn. Het bestuur stelt voor om, ten behoeve van de controle van het boekjaar 2014, in zijn plaats de heer drs. A.N.W.J. Bootsma RA (als maat verbonden aan Crop registeraccountants) te benoemen als accountant. Tevens stelt het bestuur voor om voor de controle van het boekjaar 2015 de heer drs. A.N.W.J. Bootsma RA te benoemen als accountant en de heer W. de Bruin AA RA als plaatsvervangend accountant. 6. Bespreking van het Jaaroverzicht NBA 2013 In het jaaroverzicht brengt de NBA verslag uit over haar werkzaamheden in het verstreken kalenderjaar. Dit jaaroverzicht, dat een weergave bevat van de belangrijkste activiteiten van de NBA, is dit jaar voor het eerst uitsluitend in digitale vorm te raadplegen. Dit jaaroverzicht is te raadplegen op 6

9 de website van de NBA. Lezers van de digitale versie van het verslag van de werkzaamheden die dit jaaroverzicht willen inzien, kunnen hier klikken. Er is geen wettelijke bepaling die voorschrijft dat de ledenvergadering het jaaroverzicht vaststelt. Wel dient het bestuur een verslag over de werkzaamheden van de beroepsorganisatie in het afgelopen jaar aan Onze Minister te sturen (artikel 33, tweede lid, Wab). Het jaaroverzicht wordt door het bestuur gezien als dit verslag van de werkzaamheden. Indien er naar aanleiding van het jaaroverzicht vragen of opmerkingen zijn, dan kunnen die bij dit agendapunt naar voren gebracht worden. 7. Jaarrapport NBA 2013 In de Wab is ten aanzien van het financieel verslag onder andere het volgende bepaald: Binnen zes maanden na afloop van het boekjaar doet het bestuur aan de ledenvergadering rekening en verantwoording over zijn in het boekjaar gevoerde bestuur, onder overlegging van een balans en staat van baten en lasten met toelichting en met een verklaring van een accountant daarover (artikel 29, derde lid,wab). De ledenvergadering stelt de rekening vast en verleent décharge, behoudens in geval van later gebleken valsheid in bewijsstukken of andere onregelmatigheden (artikel 29, vierde lid, Wab). Doordat de Wet op het accountantsberoep op 1 januari 2013 in werking is getreden, is 2013 formeel het eerste jaar in het bestaan van de NBA. Voor die datum waren het de beroepsorganisaties NIVRA en NOvAA die, voor gezamenlijke rekening en met toestemming van het ministerie van Financiën, handelden onder de naam NBA. In de financiële verantwoording kwam dit tot uitdrukking doordat een gecombineerde jaarrekening werd gepresenteerd alsmede (onder de overige gegevens) de afzonderlijke balansen en staten van baten en lasten van NIVRA en NOvAA. In de jaarrekening 2013 zijn, als vergelijkende cijfers, de cijfers opgenomen die zijn ontleend aan de gecombineerde jaarrekening De controle van de jaarrekening 2013 is opgedragen aan de heer drs. K.J. Schouten RA als accountant en de heer W. de Bruijn AA RA als plaatsvervangend accountant. Vóór 2013 maakten deze heren onderdeel uit van het controleteam dat belast was met de controle van de jaarrekening van het NIVRA respectievelijk de NOvAA. Inmiddels is de heer Schouten van kantoor veranderd. In dat kader heeft hij aangegeven van de opdracht af te zien omdat het praktischer is de opdracht te laten uitvoeren door een accountant en plaatsvervangend accountant die bij dezelfde accountantsorganisatie werkzaam zijn. In een situatie waarin de accountant niet (meer) beschikbaar is, treedt de plaatsvervangend accountant naar voren om de controle-opdracht geheel op zich te nemen. Vanwege het feit dat de heer De Bruijn binnen de kantoororganisatie waarin hij werkzaam is (Crop registeraccountants) geen (mede)eigenaar is, heeft de NBA uit hoofde van een goede governance aan Crop verzocht om ook een partner bij de controle van de jaarrekening te betrekken. Om deze reden wordt de controleverklaring dit jaar niet alleen door de heer W. de Bruin AA RA ondertekend, maar ook door de heer drs. A.N.W.J. Bootsma RA. Tijdens de ledenvergadering zal de heer J. van Huut RA, voorzitter van de Financiële Commissie NBA, een korte toelichting geven op het Jaarrapport NBA 2013, waarna er gelegenheid is tot het stellen van vragen. Beide accountants, de heren drs. A.N.W.J. Bootsma RA en W. de Bruin AA RA zullen tijdens de vergadering aanwezig zijn om, indien gewenst, vragen over de controle te beantwoorden. Leden die specifieke vragen hebben met betrekking tot het jaarrapport NBA 2013, wordt verzocht die vooraf (bij voorkeur schriftelijk of per en voor 1 juni 2014) kenbaar te maken bij de heer drs. F.A. van Schaik AA RA, secretaris van het bestuur van de NBA (f.vanschaik@nba.nl). Hierdoor kan de heer Van Huut zich op deze vragen prepareren en kan hij tijdens de ledenvergadering voor een zo concreet mogelijke beantwoording zorgdragen. Het jaarrapport NBA 2013 wordt aan de bijeenkomst van de ledenvergadering voorgelegd ter vaststelling en ter décharge van het bestuur. 7

10 9. Ontwerpverordeningen a. Ontwerp-Contributieverordening 2015 Met deze ontwerpverordening worden contributietarieven voor 2015 voorgesteld die ongewijzigd blijven ten opzichte van de tarieven die in 2014 gelden. b. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de kwaliteitsbeoordelingen Om de kwaliteit van de beroepsuitoefening van accountants te beoordelen, voert de NBA periodiek toetsingen uit van de accountantspraktijken waar zij werkzaam zijn. Ook accountantsafdelingen kunnen aan dergelijke toetsingen worden onderworpen. Als het eindoordeel naar aanleiding van een toetsing luidt dat het stelsel van kwaliteitsbeheersing verbetering behoeft en in opzet of werking op belangrijke onderdelen niet voldoet aan het bepaalde bij of krachtens de Wet op het accountantsberoep, dan vindt een hertoetsing plaats. In de regel vindt de hertoetsing plaats binnen een jaar na het eindoordeel. In de praktijk van deze toetsingen doet zich echter een situatie voor die het bestuur aanleiding geeft om aan de ledenvergadering voor te stellen om in die bijzondere situatie af te zien van een hertoetsing. Het bestuur doelt hierbij op de situatie waarbij een accountantspraktijk of een accountantsafdeling is getoetst en alleen de uitvoering van assurance-opdrachten grond heeft opgeleverd voor een eindoordeel in de zin van artikel 15, derde lid, onderdeel b, van de Verordening op de kwaliteitsbeoordelingen. Dit eindoordeel luidt dat het stelsel van kwaliteitsbeheersing verbetering behoeft en op belangrijke onderdelen in opzet of werking niet voldoet aan het bepaalde bij of krachtens de Wet op het accountantsberoep. Met name voor kleinere accountantspraktijken kan zo n oordeel aanleiding zijn om verder af te zien van de uitvoering van assurance-opdrachten en voortaan alleen nog maar aan assurance verwante opdrachten uit te voeren. Als de accountantspraktijk of de accountantsafdeling dat schriftelijk verklaart, meent het bestuur dat een hertoetsing niet op zijn plaats is. De hertoetsing zou immers alleen een verificatie inhouden van de verklaring dat geen assurance-opdrachten meer worden uitgevoerd. In een dergelijke situatie wordt een accountantspraktijk of een accountantsafdeling weer opgenomen in de reguliere toetsingscyclus (in beginsel eens in de zes jaar). Wel moet uit de jaarlijkse monitoringvragenlijst ook blijken dat het accountantspraktijk of de accountantsafdeling geen assurance-opdrachten meer uitvoert. Met het voorgestelde artikel 16a, wordt verder tot uitdrukking gebracht dat in deze situatie de Raad voor Toezicht in het eindoordeel geen termijn stelt waarbinnen het stelsel van kwaliteitsbeheersing dient te worden aangepast en moet voldoen aan het bepaalde bij of krachtens de Wet op het accountantsberoep. c. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de kosten kwaliteitsbeoordelingen Algemeen Om de kwaliteit van de beroepsuitoefening van accountants te beoordelen, voert de NBA periodiek toetsingen uit van de accountantspraktijken waar zij werkzaam zijn. Ook accountantsafdelingen kunnen aan dergelijke toetsingen worden onderworpen. Als het eindoordeel naar aanleiding van een toetsing luidt dat het stelsel van kwaliteitsbeheersing verbetering behoeft en in opzet of werking op belangrijke onderdelen niet voldoet aan het bepaalde bij of krachtens de Wet op het accountantsberoep, dan vindt een hertoetsing plaats. Verder moet een verbeterplan worden ingediend. Aan de beoordeling van zo n verbeterplan zijn kosten verbonden welke op dit moment 1.230,- bedragen. In de praktijk van deze toetsingen doet zich echter een situatie voor die het bestuur aanleiding geeft om aan de ledenvergadering voor te stellen om in die bijzondere situatie een gematigd tarief voor de beoordeling van een verbeterplan toe te passen. Het bestuur doelt hierbij op de situatie waarbij een accountantspraktijk of een accountantsafdeling voor het eerst is getoetst en alleen de uitvoering van één of meer assurance-opdrachten grond heeft opgeleverd voor een eindoordeel in de zin van artikel 15, derde lid, onderdeel b, van de Verordening op de kwaliteitsbeoordelingen. Dit eindoordeel luidt dat het stelsel van kwaliteitsbeheersing 8

11 verbetering behoeft en op belangrijke onderdelen in opzet of werking niet voldoet aan het bepaalde bij of krachtens de Wet op het accountantsberoep. Met name voor kleinere accountantspraktijken kan zo n oordeel aanleiding zijn om verder af te zien van de uitvoering van assurance-opdrachten en voortaan alleen nog maar aan assurance verwante opdrachten uit te voeren. Als de accountantspraktijk of de accountantsafdeling dat schriftelijk verklaart, lijkt de doorberekening van het reguliere tarief voor de beoordeling van een verbeterplan niet redelijk en billijk te zijn. Het verbeterplan kan zich immers beperken tot de mededeling dat geen assurance-opdrachten meer worden uitgevoerd. De werkzaamheden voor de NBA van de beoordeling van een dergelijk verbeterplan zijn op zich beperkt. Wel is het zo dat de jaarlijkse monitoringvragenlijst op dit onderdeel bijzondere aandacht behoeft. Het bestuur stelt dan ook voor, om voor de beoordeling toch een beperkt tarief van 550,- in rekening te brengen. Artikel I, onderdeel A Dit betreft een technische aanpassing. De aanpassing heeft tot gevolg dat ook een eenpersoonspraktijk met een omzet van meer dan ,- per jaar die incidenteel een assurance opdracht uitvoert, kan worden ingedeeld in categorie II. Deze aanpassing was eerder achterwege gelaten omdat de tarieven voor een (her)toetsing in categorie II of III niet van elkaar verschilden. Uit het oogpunt van duidelijkheid wordt deze aanpassing nu toch voorgesteld. Artikel I, onderdeel B De toevoeging van een tweede lid aan artikel 4 van de Verordening op de kosten kwaliteitsbeoordelingen, leidt tot de hiervoor in de algemene toelichting beschreven matiging van het tarief dat bij de beoordeling van een verbeterplan in rekening wordt gebracht. Artikel I, onderdeel C Toetsers hebben nu recht op een vergoeding van reiskosten en reistijdkosten. Voor de invulling van de regeling voor toetsers wordt in de Verordening op de kosten kwaliteitsbeoordelingen verwezen naar de Verordening op de kostenvergoedingen. Met de Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de kostenvergoedingen wordt echter een wijziging van de vergoedingsregeling voorgesteld. Deze regeling houdt onder andere in dat het recht op een reiskosten- en reistijdkostenvergoeding vervalt. Vooralsnog wordt een aanpassing van de vergoedingsregeling voor toetsers niet beoogd. Om die reden is de regeling zoals die nu nog in de Verordening op de kostenvergoedingen is opgenomen, integraal overgenomen in de Verordening op de kosten kwaliteitsbeoordelingen. Voor toetsers blijft het recht op een reiskostenvergoeding en reistijdkostenvergoeding dan ook bestaan. Artikel II Dit artikel bepaalt het moment waarop de wijzigingen in werking treden. d. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de praktijkopleidingen In de Nadere voorschriften praktijkopleidingen is nu bepaald dat de praktijkopleiding niet langer duurt dan negen jaar. Met het vervallen van het eerste lid van artikel 11, wordt voorkomen dat de bepaling in de verordening niet overeenstemt met de bepaling in de nadere voorschriften. Om de verordening zo snel mogelijk af te stemmen op de nadere voorschriften, wordt voorgesteld om de wijziging in te laten gaan op de dag na publicatie van deze verordening in de Staatscourant. e. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de geldelijke bijdragen praktijkopleidingen De Verordening op de geldelijke bijdragen praktijkopleidingen is vastgesteld in de bijeenkomst van de ledenvergadering van 16 december Bij de verordening gold als uitgangspunt dat de tarieven die gelden voor de praktijkopleiding AA en praktijkopleiding RA volledig worden geharmoniseerd. 9

12 Op het punt van de harmonisering van de deelnamebijdragen voor AA- en RA-trainees, is in de toelichting bij de Verordening op de geldelijke bijdragen praktijkopleidingen het volgende opgenomen (gedeeltelijk): Met de samenvoeging tot één verordening van de verordeningen van het NIVRA en de NOvAA met betrekking tot de praktijkopleidingen, is het ook noodzakelijk geworden om één verordening vast te stellen welke de hoogte van de geldelijke bijdragen vaststelt. De tarieven zijn geharmoniseerd op basis van de huidige tarieven voor de AA en de RA praktijkopleiding met inachtneming van de aantallen trainees die zich in de regel inschrijven voor de praktijkopleiding AA en de praktijkopleiding RA. De belangrijkste bedragen die aan een trainee in rekening worden gebracht, zijn als volgt: Onderdeel AA (huidig) RA (huidig) Voorstel (bedragen 2014) Deelnamebijdrage AA 580, ,- Deelnamebijdrage RA [.] - 799,- 819,- [..] Deelnamebijdrage Ten aanzien van de deelnamebijdrage geldt eveneens het uitgangspunt dat de bijdragen voor de praktijkopleiding AA en de praktijkopleiding RA worden geharmoniseerd. Het uitgangspunt van gelijkblijvende inkomsten voor de NBA (exclusief een indexatie met 2,5%) en de veronderstelling dat RA- en AA- trainees instromen in een verhouding van 5:3, leidt ertoe dat bij harmonisering ineens, de deelnamebijdrage voor AA-trainees een relatief grote stijging ondergaat. Deze stijging wordt te groot geacht en daarom wordt voorgesteld de deelnamebijdragen in drie jaren stapsgewijs te harmoniseren. Derhalve zal pas in 2016 een gelijke deelnamebijdrage voor AA-trainees en RA-trainees gelden. Op basis van deze toelichting is de ledenvergadering in december 2013 akkoord gegaan met een aanpassing van beide deelnamebijdragen met 2,5% en een autonome verhoging van het tarief voor AA-trainees met 50,-. In lijn met die besluitvorming wordt nu voorgesteld om de deelnamebijdrage voor AA-trainees autonoom met 85,- te verhogen. f. Ontwerpverordening tot wijziging van de Verordening op de kostenvergoedingen A. Toelichting op de bestuurlijke afwegingen Het bestuur van de NBA heeft zich het afgelopen jaar gebogen over de vraag of het huidige stelsel van vergoedingen (presentiegeld en vaste vergoedingen) nog wel passend is in de huidige tijd. Bij de uitwerking van dit onderwerp is niet alleen ingegaan op de vraag naar de doelgroep voor een dergelijke vergoeding, maar ook naar de hoogte van die vergoeding en naar de vraag of een aanpassing van het vergoedingenstelsel mag leiden tot een contributieverhoging. Presentiegelden Het bestuur heeft geconstateerd dat veel leden zich met plezier en toewijding inzetten voor het werk in commissies van de NBA. Het in het vooruitzicht stellen van een geldelijke vergoeding (of een hogere geldelijke vergoeding) heeft bij een aanzienlijk deel van deze leden geen invloed op de keuze om al dan niet in een commissie te participeren. Dit geldt met name voor de leden die werkzaam zijn bij of verbonden zijn aan grotere organisaties. Er is evenwel ook een categorie leden waarvoor de beschikbaarheid van een geldelijke tegemoetkoming wel degelijk bepalend is voor het al dan niet kunnen of willen deelnemen aan een commissie. Het gaat daarbij vooral om leden die werkzaam zijn bij kleinere organisaties. Voor hen of hun kantoor leidt het ontbreken van een vergoeding voor de ter beschikking gestelde tijd tot een relatief substantiële vermindering van de oorspronkelijke inkomstenstroom. Toch vindt het bestuur het belangrijk dat ook de inbreng van deze categorie leden in het werk van zijn commissies wordt meegewogen. Om die reden kiest het bestuur voor een vergoedingenstelsel waarbij uitsluitend leden die verbonden zijn aan of werkzaam zijn voor kleinere organisaties (ten hoogste 10 accountants dan wel ten hoogste 100 werknemers) een beroep kunnen doen op presentiegeld. 10

13 Vaste vergoedingen Naast variabele vergoedingen ( het presentiegeld ) kent de NBA ook een aantal vaste vergoedingen. Deze vaste vergoedingen worden gehanteerd indien in de markt een bepaalde deskundigheid wordt gezocht of een functionaris moet voldoen aan specifieke eisen. Ook wordt een vaste vergoeding toegekend indien de tijdsbesteding van bepaalde personen, ook buiten vergaderingen, dermate groot is dat toekenning van (uitsluitend) een vacatiegeld niet in verhouding staat tot de totaal bestede tijd. Het bestuur heeft in dat kader een analyse gemaakt van het tijdsbesteding die met de functie van voorzitter en plaatsvervangend voorzitter gepaard gaat. Het kwam daarbij aan 1000 tot 1200 uur per jaar voor de voorzitter en van 500 tot 600 uur per jaar voor de plaatsvervangend voorzitter. De thans voorgestelde vaste vergoedingen voor de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter zijn berekend op basis van dit aantal uren en het uurtarief dat ook aan het presentiegeld ten grondslag ligt. De financiële gevolgen van de voorgestelde aanpassing van presentiegeld en vaste vergoedingen worden binnen de bestaande begroting 2015 opgevangen. Administratieve vereenvoudigingen Het bestuur heeft bij de analyse van het stelsel van vergoedingen ook gekeken naar de administratieve implicaties. Het heeft daarbij administratieve eenvoud vooropgesteld. Om die reden wordt voorgesteld de afzonderlijke vergoeding voor reis- en reistijdkosten te laten vervallen en die vergoeding op te nemen in het bedrag van het presentiegeld. De voorgestelde verhoging van het presentiegeld zal om die reden naar verwachting budgetneutraal uitpakken. Ook de verhoging van de vaste vergoeding voor bestuursleden vloeit voort uit het streven naar administratieve vereenvoudiging. Bestuursleden ontvangen in het vervolg geen presentiegeld meer voor het bijwonen van bestuursvergaderingen. B. Toelichting op de verordening Het bestuur stelt aan de ledenvergadering voor de regeling voor kostenvergoedingen te herzien. Daarvoor wordt in de eerste plaats voorgesteld de reiskostenvergoeding en de reistijdkostenvergoeding te laten vervallen. Om de gevolgen van het vervallen van deze vergoedingen te matigen, wordt in de tweede plaats voorgesteld het presentiegeld te verhogen van 240,- naar 285,- per dagdeel. In de oorspronkelijke verordening was bepaald dat parkeer-, tol- en veergelden worden geacht te zijn begrepen in de reiskostenvergoeding. Om misverstanden te voorkomen is deze bepaling gehandhaafd, met dien verstande dat nu is bepaald dat parkeer-, tol- en veergelden geacht worden te zijn begrepen in het presentiegeld. Verder is tot uitdrukking gebracht dat de vergoeding voor reiskosten en reistijdkosten begrepen is in het presentiegeld. De opname van de vergoeding voor reis(tijd)kosten in het presentiegeld, rechtvaardigt een ander tarief voor telefonische vergaderingen of vergaderingen die via elektronische weg plaatsvinden. Aan de ledenvergadering wordt voorgesteld dit tarief vast te stellen op 90,- per vergadering. Leden van het bestuur van de NBA hebben niet langer recht op een vergoeding van presentiegeld voor deelname aan bestuursvergaderingen. Daar staat een aanpassing van de vaste vergoeding voor de leden van het bestuur tegenover. Wel hebben de leden van het bestuur recht op een vergoeding van presentiegeld voor deelname aan andere bijeenkomsten dan de vergaderingen van het bestuur. Daarbij geldt wel een beperking. Het recht geldt alleen voor bestuursleden die werkzaam zijn bij een accountantspraktijk of een accountantsafdeling waar ten hoogste tien accountants werkzaam zijn. Hiermee wordt het doel van de vergoedingsregeling tot uitdrukking gebracht: het bij de NBA betrekken van accountants die werkzaam zijn bij kleinere entiteiten. Vanuit dit oogpunt is ook het recht op presentiegeld beperkt tot bestuursleden die werkzaam zijn bij ondernemingen of overheden waar ten hoogste honderd medewerkers aan zijn verbonden. In afwijking van de andere bestuursleden, hebben de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter evenmin recht op een vergoeding van presentiegeld voor deelname aan andere bijeenkomsten dan de vergaderingen van het bestuur. Daarop is de vaste vergoeding van de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter aangepast. In de vaste vergoeding voor de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitter is derhalve een compensatie opgenomen voor zowel het vervallen van het recht op presentiegeld voor het bijwonen van bestuursvergaderingen als voor het vervallen van het recht op presentiegeld voor het bijwonen van andere bijeenkomsten uit hoofde van hun functie. 11

14 In de aanpassing van de vaste vergoeding voor de andere bestuursleden is alleen een compensatie opgenomen voor het vervallen van het recht op presentiegeld voor het bijwonen van bestuursvergaderingen. Met de voorstellen verwacht het bestuur van de NBA een aanmerkelijke verlichting van de administratieve lasten te bereiken. Dat geldt zowel voor de NBA zelf, als voor de personen die aanspraak kunnen doen op de vergoedingsregeling. g. Ontwerpverordening accountantsorganisaties De voorgestelde ontwerpverordening treedt in de plaats van de thans geldende, door de ledenvergaderingen van NIVRA en NOvAA vastgestelde, Verordening accountantsorganisaties. Daar waar de tekst van de ontwerpverordening overeenstemt met die van de thans geldende verordening, is in de tekst een licht ( grijs ) lettertype gebruikt. Verschillen ten opzichte van de huidige tekst kunnen worden herkend aan het donkere ( zwarte ) lettertype. Voor de toelichting is een identieke werkwijze gehanteerd. Hoofdstuk I Algemeen Paragraaf 1 Inleiding De Verordening accountantsorganisaties (hierna genoemd de verordening) is gebaseerd op artikel 19, tweede lid, onderdeel b, van de Wet op het accountantsberoep (Wab). Dit artikel legt de Nederlandse beroepsorganisatie van accountants (NBA) de plicht op een verordening vast te stellen met regels ter zake van de onafhankelijkheid, het stelsel van kwaliteitsbeheersing en de integere bedrijfsvoering van accountantsorganisaties. In het algemeen zijn de verordeningen van de NBA verbindend voor de leden en de organen van de NBA. Deze verordening is volgens artikel 19, tweede lid, onderdeel b, van de Wab echter verbindend voor iedere accountantsorganisatie. De verordening maakt deel uit van een getrapt stelsel van wet- en regelgeving voor accountantsorganisaties met betrekking tot de onafhankelijkheid, het stelsel van kwaliteitsbeheersing en de integere bedrijfsvoering. De hoofdregels liggen vast in de wet. Deze zijn voornamelijk gebaseerd op de richtlijn nr. 2006/43/EG van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie betreffende wettelijke controle van jaarrekeningen en geconsolideerde jaarrekeningen, tot wijziging van de Richtlijnen 78/660/EEG en 83/349/EEG van de Raad en houdende intrekking van Richtlijn 84/253/EEG van de Raad (PbEU L 157 hierna de richtlijn). Het merendeel van de bepalingen van de richtlijn is reeds geïmplementeerd in de wet. De bepalingen van de wet zijn nader uitgewerkt in het besluit. Zowel de wet als het besluit zijn terughoudend in het geven van gedetailleerde voorschriften. De wetgever heeft als uitgangspunt genomen dat nadere invulling en verdere uitwerking van de normen zal plaatsvinden door middel van zelfregulering. Daarbij is in de eerste plaats gedacht aan zelfregulering via de NBA. Deze beroepsorganisatie stelt met deze verordening regels vast op het gebied van de onafhankelijkheid, het stelsel van kwaliteitsbeheersing en de integere bedrijfsvoering van accountantsorganisaties. Daarnaast is in de verordening voortgebouwd op onder andere de regels van de International Federation of Accountants (IFAC). De hoofdstukken met betrekking tot het stelsel van kwaliteitsbeheersing en integere bedrijfsvoering in deze verordening zijn, behoudens een enkele technische wijziging, gelijkluidend aan de op 1 januari 2007 en nadien gewijzigde Verordening accountantsorganisaties voor AA s en RA s. In de onderhavige verordening zijn de regels voor accountantsorganisaties waarbij AA s werken en voor accountantsorganisaties waarbij RA s werken samengevoegd. De onderhavige verordening bevat ten opzichte van de oude verordeningen een nieuw onafhankelijkheidshoofdstuk. Wijziging is nodig om de Vao te laten aansluiten op de op 1 januari 2014 in werking getreden Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO). 12

15 Bron van de bepalingen met betrekking tot het stelsel van kwaliteitsbeheersing en integere bedrijfsvoering vormen de tot eind 2006 bestaande nadere voorschriften gebaseerd op de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants 1994, te weten de Nadere voorschriften inzake het optreden als openbaar accountant in dienstbetrekking tot een rechtspersoon en de Nadere voorschriften inzake de continuïteit van de beroepsuitoefening door de openbaar accountant. Voorts is uitgegaan van de International Standard on Quality Control 1 (ISQC-1), de daarop gebaseerde Nederlandse regelgeving opgenomen in Richtlijn voor kwaliteitsbeheersing-1 (RKB-1) en, voor zover van toepassing op accountantsorganisaties, de tot 1 januari 2014 geldende Verordening gedragscode. Het ministerie van Financiën heeft gewaakt voor dubbele regelgeving. Bepalingen die voorkomen in hogere regelgeving worden niet herhaald in lagere regelgeving. Dit leidt er toe dat in de verordening opgenomen bepalingen in samenhang moeten worden gelezen met bepalingen opgenomen in hogere en lagere regelgeving. De lezer die alles wil weten omtrent wet- en regelgeving ten aanzien van de onafhankelijkheid, het stelsel van kwaliteitsbeheersing en de integere bedrijfsvoering van accountantsorganisaties moet daarom de wet, het besluit en de verordening in samenhang beschouwen. De verordening is via de lijn van de wet, het besluit en de Wab uitsluitend van toepassing op de accountantsorganisatie die over een vergunning als bedoeld in hoofdstuk 2 afdeling 2.1 van de wet beschikt. Dat betekent dat die accountantsorganisatie de in deze regelingen opgenomen bepalingen moet implementeren, dan wel reeds heeft geïmplementeerd. Dit houdt echter niet in dat voor het accountantskantoor zoals gedefinieerd in de Verordening op de ledengroepen geen normen gelden met betrekking tot de onafhankelijkheid, het stelsel van kwaliteitsbeheersing en de integere bedrijfsvoering. Deze normen gelden, weliswaar indirect, grotendeels eveneens voor het accountantskantoor, namelijk via de voor de aan deze kantoren verbonden accountants geldende regelingen. Laatstgenoemden zijn gebonden aan de regels in de VGBA, de daarop gebaseerde nadere voorschriften en de ViO. Bepalingen met betrekking tot genoemde onderwerpen zijn opgenomen in de NVAK-ass die zich via de beleidsbepaler, die tevens accountant is, richten tot accountantskantoren. Voor zowel de accountantsorganisatie als het accountantskantoor gelden dus regels op het gebied van de onafhankelijkheid, het stelsel van kwaliteitsbeheersing en de integere bedrijfsvoering. Voor de eerstgenoemde categorie zijn deze opgenomen in de wet, het besluit en de verordening, voor laatstgenoemde categorie in de Tijdelijke NVKS en de NVAK-ass. Hoewel dus op twee plaatsen geregeld, zullen deze regels in belangrijke mate gelijkluidend zijn, omdat de internationale regelgeving dat voor beide categorieën voorschrijft. Paragraaf 2 Indeling van de verordening De verordening is als volgt ingedeeld: Hoofdstuk 1 Definities Hoofdstuk 2 Stelsel van kwaliteitsbeheersing 2.1 De interne organisatie van de accountantsorganisatie 2.2 De verantwoordelijkheid van de personen die het dagelijks beleid van de accountantsorganisatie bepalen 2.3 Het personeelsbeleid 2.4 De uitvoering van de wettelijke controle 2.5 De naleving van het stelsel van kwaliteitsbeheersing 2.6 De continuïteit van de beroepsuitoefening Hoofdstuk 3 Onafhankelijkheid 3.1 Algemene bepalingen onafhankelijkheid 3.2 Aanvullende bepalingen onafhankelijkheid Hoofdstuk 4 Integere bedrijfsvoering Hoofdstuk 5 Wijziging en intrekking van regelingen Hoofdstuk 6 Slotbepalingen 13

16 Paragraaf 3 Stelsel van kwaliteitsbeheersing In hoofdstuk 2 van de verordening zijn voorschriften opgenomen over het stelsel van kwaliteitsbeheersing van de accountantsorganisatie. In de wet en het besluit is ter zake van dit onderwerp uitvoerige regelgeving opgenomen. In de verordening zijn deze bepalingen uitgewerkt en zijn daarnaast toegevoegd de bepalingen uit ISQC-1 die niet in de wet of het besluit zijn opgenomen. In hoofdstuk 2 van de verordening staan vier bepalingen inzake de continuïteit van de beroepsuitoefening. Deze zijn ontleend aan de tot eind 2006 geldende Nadere voorschriften inzake de continuïteit van de beroepsuitoefening door de openbaar accountant. Het is zowel in het belang van het maatschappelijk verkeer als in het belang van de beroepsgroep van accountants dat de continuïteit van de beroepsuitoefening wordt gewaarborgd. Een probleem met de continuïteit kan immers een nadelige invloed hebben op de kwaliteit van de werkzaamheden. De continuïteit van de beroepsuitoefening kan ernstig in gevaar komen indien de accountantsorganisatie geen (afdoende) maatregelen heeft getroffen ten aanzien van het risico van beroepsaansprakelijkheid. Tevens kan een cliënt of een derde ernstig worden benadeeld indien een toegekende claim niet door de accountantsorganisatie kan worden voldaan. Daarom is aan de accountantsorganisatie de verplichting opgelegd een beroepsaansprakelijkheidsverzekering te sluiten, die het risico in redelijke mate dekt. Deze beroepsaansprakelijkheidsverzekering moet aan een aantal eisen voldoen. Deze eisen zijn in de verordening opgenomen. Ook door andere omstandigheden kan de continuïteit van de beroepsuitoefening ernstig in gevaar komen. Te denken valt aan ontstentenis, belet, langdurige arbeidsongeschiktheid of overlijden van een aan de accountantsorganisatie verbonden of bij haar werkzame externe accountant. Daarom is in de verordening ook de verplichting opgenomen tot het regelen van waarneming van de werkzaamheden van de externe accountant in dergelijke situaties. Paragraaf 4 Onafhankelijkheid Hoofdstuk 3 van de verordening is gericht op het waarborgen van de onafhankelijkheid van de accountantsorganisatie. Hiervoor is het noodzakelijk dat de onafhankelijke uitvoering van de wettelijke controle is gewaarborgd. Het is derhalve van belang dat de accountantsorganisatie zelf en haar medewerkers de onafhankelijke uitvoering van een wettelijke controle niet bedreigen. De onafhankelijkheidsregels in het stelsel van kwaliteitsbeheersing kunnen ook toezien op andere personen dan accountants. Dit zal het geval zijn wanneer het nodig is om de onafhankelijkheid van de accountantsorganisatie te waarborgen. Het besluit definieert medewerkers als externe accountants en overige personen die werkzaam zijn bij of verbonden zijn aan een accountantsorganisatie en die betrokken zijn bij de uitvoering van wettelijke controles. De accountantsorganisatie richt haar stelsel van kwaliteitsbeheersing zo in dat wordt gewaarborgd dat de wettelijke controle onafhankelijk wordt uitgevoerd. Aanbevolen wordt hierbij rekening te houden met de volgende aspecten: 1. de flexibiliteit van de voorschriften, zodat deze periodiek kunnen worden geactualiseerd indien externe omstandigheden, feiten of een wijziging in de verwachtingen van het publiek zulks noodzakelijk maken; 2. de omvang en organisatiestructuur van de accountantsorganisatie en de aard van de cliëntenportefeuille; 3. de voorwaarden die bij de inschakeling van andere deskundigen of disciplines van binnen of buiten de accountantsorganisatie en haar netwerk in acht moeten worden genomen. Paragraaf 5 Integere bedrijfsvoering Conform artikel 19, tweede lid, onderdeel b (nieuw), van de Wab zijn in hoofdstuk 4 van de verordening regels opgenomen met betrekking tot de integere bedrijfsvoering van een accountantsorganisatie. Artikel 21 van de wet schrijft voor dat de accountantsorganisatie haar bedrijfsvoering zodanig inricht dat deze een beheerste en integere uitoefening van haar bedrijf waarborgt. Het besluit werkt dit artikel uit in de artikelen 32 tot en met 34. De interne organisatie van een accountantsorganisatie moet zodanig zijn opgezet dat deze leidt tot een beheerste en integere bedrijfsvoering. 14

17 In de regels ter zake zal ook moeten worden aangegeven op welke wijze de accountantsorganisatie toeziet op de naleving van deze regels en welke acties de accountantsorganisatie onderneemt bij inbreuken op deze regels. Onderdeel van deze regels moet een (klokkenluider)regeling zijn, waarin zowel aan medewerkers van de accountantsorganisatie als aan personen van buiten de accountantsorganisatie de mogelijkheid wordt geboden onregelmatigheden aan de orde te stellen. In de tot eind 2006 geldende Nadere voorschriften inzake het optreden als openbaar accountant in dienstbetrekking tot een rechtspersoon zijn voorschriften opgenomen met betrekking tot het bewaren van gegevens en het waarborgen van de vertrouwelijkheid van die gegevens nadat de rechtspersoon is opgehouden te bestaan. Deze regels komen in de verordening terug. Hoofdstuk II Artikelgewijze toelichting Artikel 1 In dit artikel worden enkele in de verordening gebruikte begrippen gedefinieerd. Artikel 2 Dit artikel is gebaseerd op de paragrafen 7 en 9 van ISQC-1 en behelst de onderwerpen behandeld in de artikelen 8 tot en met 25 van het besluit, aangevuld met de regels ter zake van de continuïteit van de beroepsuitoefening die waren opgenomen in de Nadere voorschriften inzake de continuïteit van de beroepsuitoefening door de openbaar accountant. Artikel 2 betreft een algemene bepaling die wordt uitgewerkt in de artikelen 3 tot en met 14 van de verordening. Artikel 3 Dit artikel is gebaseerd op paragraaf 9 van ISQC-1 en vormt een uitwerking van artikel 2, onderdeel a, van de verordening. De personen die het dagelijks beleid van de accountantsorganisatie bepalen en hun voorbeeldfunctie zijn in belangrijke mate van invloed op de bedrijfscultuur van de accountantsorganisatie en het daartoe behorende kwaliteitsbeleid. Het geheel moet ertoe leiden dat wettelijke controles worden uitgevoerd overeenkomstig vooraf vastgestelde kwaliteitseisen. Het tot stand brengen en handhaven van een kwaliteitsgerichte bedrijfscultuur wordt mede bevorderd door duidelijke, logische en handhaafbare signalen en regels van de zijde van alle leidinggevende niveaus van de accountantsorganisatie. Hierbij zal de nadruk worden gelegd op de regels voor kwaliteitsbeheersing en op de noodzaak om: werkzaamheden te verrichten in overeenstemming met de door wet- en regelgeving gestelde eisen en met de vaktechnische richtlijnen van de accountantsorganisatie; verklaringen, andere oordelen en rapporten af te geven die onder de gegeven omstandigheden juist zijn. Bedoelde signalen en regels bevorderen een bedrijfscultuur waarin werkzaamheden van hoge kwaliteit worden gewaardeerd en beloond. De regels moeten worden bekendgemaakt door middel van onder meer cursussen, vergaderingen, formele en informele gesprekken, nieuwsbrieven of werkinstructies. Ze worden opgenomen in de interne documentatie en het cursusmateriaal van de accountantsorganisatie. Tevens zullen de regels en de naleving ervan een rol spelen bij de beoordeling van medewerkers. Aldus wordt de visie van de accountantsorganisatie op het belang van kwaliteit en de wijze waarop kwaliteit bereikt kan worden, ondersteund en versterkt. Van bijzonder belang is dat de personen die het dagelijks beleid van de accountantsorganisatie bepalen de noodzaak erkennen dat de strategie van de organisatie niet strijdig is met de allesbepalende eis dat de organisatie kwaliteit moet leveren bij het uitvoeren van al haar opdrachten. Om dat te realiseren zal de accountantsorganisatie bijvoorbeeld: de verantwoordelijkheden van de personen die het dagelijks beleid van de accountantsorganisatie bepalen zodanig inrichten dat commerciële overwegingen geen afbreuk doen aan de kwaliteit van de werkzaamheden; de regels betreffende salariëring, prestatiebeoordeling en promotie (met inbegrip van prestatiebeloningssystemen) van de medewerkers zodanig opzetten dat daaruit blijkt dat de accountantsorganisatie zich bovenal gebonden acht kwaliteit te leveren; of 15

18 voldoende middelen ter beschikking stellen aan de ontwikkeling, vastlegging en ondersteuning van haar kwaliteitsbeleid en het daarop gebaseerde stelsel van kwaliteitsbeheersing. Artikel 4 Dit artikel is gebaseerd op paragraaf 12 van ISQC-1. Toereikende ervaring en deskundigheid stellen de persoon aan wie uitvoerende taken in het kader van het stelsel van kwaliteitsbeheersing worden opgedragen, in staat de juiste regels op te stellen en problemen bij de uitvoering daarvan te onderkennen en te doorgronden. De noodzakelijke bevoegdheid en het gezag stellen de persoon in staat deze regels daadwerkelijk te implementeren. De (eind)verantwoordelijkheid voor het stelsel van kwaliteitsbeheersing ligt overigens altijd bij de personen die het dagelijks beleid van de accountantsorganisatie bepalen. Artikel 5 Dit artikel is gebaseerd op paragraaf 36 van ISQC-1. De op te stellen regels zullen doorgaans zijn gericht op de volgende aspecten van het personeelsbeleid: inschatting van de personeelsbehoefte; personeelswerving; capaciteiten; deskundigheid; salariëring; prestatiebeoordeling; promotie; loopbaanontwikkeling. Door zich op deze aspecten te richten, is de accountantsorganisatie in staat in te schatten hoeveel medewerkers met welke kenmerken nodig zijn voor de uitvoering van de opdrachten. Het proces van personeelswerving van de accountantsorganisatie omvat bijvoorbeeld regels die er toe zullen leiden dat de accountantsorganisatie integere medewerkers kan selecteren, die het vermogen hebben de vereiste capaciteiten en deskundigheid te verwerven die noodzakelijk zijn om werkzaamheden voor de accountantsorganisatie uit te voeren. Capaciteiten en deskundigheid kunnen worden ontwikkeld door meerdere methoden, waaronder: vaktechnische opleiding; werkervaring; permanente vaktechnische ontwikkeling, waaronder training; begeleiding door meer ervaren medewerkers, zoals andere leden van het opdrachtteam. Of de deskundigheid van de medewerkers van de accountantsorganisatie voortdurend op peil blijft, is voor een belangrijk deel afhankelijk van een goed op de praktijk afgestemd niveau van permanente vaktechnische ontwikkeling. Om dat te bereiken zal de accountantsorganisatie in haar regels bijvoorbeeld de nadruk leggen op regelmatige training voor alle niveaus van de medewerkers en op het verschaffen van de noodzakelijke trainingsfaciliteiten die de medewerkers in staat stellen de vereiste capaciteiten en deskundigheid in stand te houden. Indien intern geen of onvoldoende vaktechnische en trainingsfaciliteiten beschikbaar zijn, kan de accountantsorganisatie gebruikmaken van een voldoende gekwalificeerde externe persoon of organisatie. In de regels van de accountantsorganisatie met betrekking tot prestatiebeoordeling, salariëring en promotie zal doorgaans ruime aandacht worden besteed aan de ontwikkeling en het in stand houden van de deskundigheid en de binding met de VGBA en ViO. Zo zal de accountantsorganisatie bijvoorbeeld: de medewerkers bewust maken van de verwachtingen van de accountantsorganisatie met betrekking tot prestaties en gedragsregels en aan hen duidelijk maken dat het niet voldoen aan de regels kan resulteren in disciplinaire maatregelen; de medewerkers beoordelen en adviseren over hun functioneren, de groei binnen de functie en hun loopbaanontwikkeling; of de medewerkers duidelijk maken dat promotie naar functies met een grotere verantwoordelijkheid onder meer afhankelijk is van de kwaliteit van de prestaties en het zich houden aan de VGBA en ViO. 16

19 De omvang en specifieke omstandigheden van de accountantsorganisatie zullen van invloed zijn op de structuur van haar prestatiebeoordelingssysteem. Artikel 6 Dit artikel is gebaseerd op paragraaf 42 van ISQC-1 en vormt een uitwerking van artikel 2, onderdeel c, en artikel 5 van de verordening. Artikel 6 moet in samenhang met artikel 15 van het besluit worden gelezen. Dit laatste artikel bepaalt dat de accountantsorganisatie ten behoeve van de uitvoering van de wettelijke controle aan de externe accountant de benodigde tijd, middelen en personeel beschikbaar stelt. De regels bevatten systemen om toezicht te houden op de werkdruk en beschikbaarheid van de externe accountants om hen in staat te stellen voldoende tijd te besteden aan de adequate invulling van hun verantwoordelijkheden. Artikel 7 Dit artikel is gebaseerd op de paragrafen 57 en 58 van ISQC-1 en heeft betrekking op verschillen van inzicht die tijdens de uitvoering van een wettelijke controle kunnen ontstaan tussen de bij de controle betrokken medewerkers of tussen de bij de uitvoering van deze wettelijke controle betrokken externe accountant en de personen bij wie ter zake van deze controle advies zoals bedoeld in artikel 17 van het besluit is ingewonnen. Dit artikel moet het mogelijk maken dat verschillen van inzicht in een vroeg stadium worden gesignaleerd, moet duidelijke richtlijnen verschaffen voor de stappen die daarna moeten worden genomen en moet als eis stellen dat vastleggingen worden vervaardigd over de verschillen van inzicht en de wijze waarop de getrokken conclusies worden overgenomen. De volgens dit artikel vereiste regels zullen in de praktijk grote overeenkomst vertonen met de in artikel 20, tweede lid, van het besluit bedoelde procedure. Expliciet is bepaald dat voordat een accountantsverklaring mag worden afgegeven, een verschil van inzicht moet zijn opgelost. Artikel 8 Ingevolge artikel 23 van het besluit dient een accountantsorganisatie die een wettelijke controle verricht bij een organisatie van openbaar belang een compliance officer te hebben. Om invulling te geven aan de taak van de compliance officer zal een accountantsorganisatie een compliance-regeling moeten vaststellen. Artikel 9 Dit artikel is gebaseerd op paragraaf 74 van ISQC-1. Het artikel is daarnaast een uitwerking van de eis gesteld in artikel 22, tweede lid, van het besluit. In artikel 22 van het besluit is bepaald dat de accountantsorganisatie de naleving van het stelsel van kwaliteitsbeheersing waarborgt en jaarlijks het stelsel van kwaliteitsbeheersing evalueert. Het uitvoeren van een periodiek intern kwaliteitsonderzoek van afgeronde wettelijke controles is een, maar overigens niet het enige onderdeel van de evaluatie van de naleving van het stelsel van kwaliteitsbeheersing. Het interne kwaliteitsonderzoek (onderzoek) van een selectie van afgeronde opdrachten wordt in het algemeen cyclisch uitgevoerd. Tot de opdrachten die worden geselecteerd voor onderzoek behoort ten minste een opdracht van elke bij de accountantsorganisatie werkzame of daaraan verbonden externe accountant per onderzoekscyclus. Deze onderzoekscyclus zal in het algemeen niet langer zijn dan drie jaar. De concrete invulling van de onderzoekscyclus, waartoe ook de wijze van selectie van individuele opdrachten behoort, hangt van vele factoren af, waaronder: de omvang van de accountantsorganisatie; het aantal en de geografische spreiding van de vestigingen; het bevoegdheidsniveau van zowel de medewerkers als de vestigingen; de aard en complexiteit van de controlecliënten van de accountantsorganisatie; de beroepsrisico's die zijn onderkend ten aanzien van specifieke controlecliënten en specifieke opdrachten; het resultaat van de voorafgaande onderzoeken. 17

20 Het onderzoeksproces omvat de selectie van individuele opdrachten, waarvan bepaalde opdrachten moeten kunnen worden geselecteerd zonder voorafgaande kennisgeving aan de betrokken medewerkers. De personen die de geselecteerde opdrachten onderzoeken, mogen niet betrokken zijn geweest bij het uitvoeren van deze opdrachten of bij de in artikel 18 van het besluit bedoelde kwaliteitsbeoordeling. Bij het bepalen van de reikwijdte van het onderzoek kan de accountantsorganisatie rekening houden met de reikwijdte en het eindoordeel van een door een onafhankelijke derde uitgevoerde toetsing of door hem uitgevoerd toezicht. Bedoeld extern toezicht kan echter niet het eigen interne bewakingsprogramma van de accountantsorganisatie vervangen. Gebruik moet worden gemaakt van voldoende gekwalificeerde personen. Het is eveneens mogelijk dat verschillende accountantsorganisaties afspraken maken om samen te werken bij de ontwikkeling en uitvoering van het periodiek intern kwaliteitsonderzoek. Artikel 10 Dit artikel schrijft voor dat de accountantsorganisatie ten minste een keer per jaar de uitkomsten van de evaluatie van haar stelsel van kwaliteitsbeheersing bekendmaakt aan de in dit artikel genoemde personen. Deze personen kunnen aan de hand van deze informatie de geëigende acties ondernemen. Artikel 11 Dit artikel is gebaseerd op de tot eind 2006 geldende artikelen 2 en 4 van de Nadere voorschriften inzake de continuïteit van de beroepsuitoefening door de openbaar accountant. De accountantsorganisatie is ervoor verantwoordelijk dat zij ter zake van het risico van haar beroepsaansprakelijkheid in redelijke mate is verzekerd. Artikel 12 Dit artikel is gebaseerd op artikel 3 van de tot eind 2006 geldende Nadere voorschriften inzake de continuïteit van de beroepsuitoefening door de openbaar accountant. De beroepsaansprakelijkheidsverzekering dient aan verscheidene minimumeisen te voldoen die zijn neergelegd in het eerste lid. Ad a: De verzekering wordt aangegaan met een verzekeraar die voldoet, of van wie aannemelijk is dat deze voldoet, aan redelijkerwijs te stellen eisen van solvabiliteit. In Nederland gevestigde verzekeraars vallen ingevolge de Wet toezicht verzekeringsbedrijf 1993 onder het toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) en worden aldus geacht aan deze eisen van solvabiliteit te voldoen. Buitenlandse verzekeraars die onder onafhankelijk toezicht staan dat ten minste gelijkwaardig is aan het in Nederland door de DNB uitgevoerde toezicht, worden eveneens geacht te voldoen aan de eisen van solvabiliteit. Indien een zogenaamde captive aan een dergelijk toezicht is onderworpen, wordt deze als een in dit verband acceptabele verzekeringsmaatschappij aangemerkt. Een captive kan bijvoorbeeld zijn de (her)verzekeringsmaatschappij die onderdeel is van de accountantsorganisatie of haar netwerk en die zich primair bezighoudt met het (her)verzekeren van de beroepsaansprakelijkheidsrisico's van de tot het netwerk behorende organisaties. Ad b: De verzekering dient jaarlijks dekking te bieden voor ten minste tweemaal het verzekerd bedrag als genoemd onder c. Ad c: In deze bepaling wordt het minimaal te verzekeren bedrag per aanspraak gerelateerd aan de jaaromzet van de accountantsorganisatie. Ad d: Boven de in c genoemde minimumbedragen wordt het vaststellen van de manier waarop financiële risico's kunnen worden opgevangen en de hoogte van de dekking aan de accountantsorganisatie overgelaten. Hierbij wordt als voorwaarde gesteld dat sprake is van een redelijke dekking van de risico's. Wat redelijk is, hangt af van de aard en omvang van de risico's en de mate waarin de risico's door de accountantsorganisatie kunnen worden opgevangen. Ad e: Ook de hoogte van het eigen risico wordt gerelateerd aan de jaaromzet van de accountantsorganisatie. Bij een jaaromzet boven 2,5 miljoen wordt het vaststellen van het eigen risico aan de accountantsorganisatie overgelaten. Vanzelfsprekend mag de continuïteit van de 18