Toolbox Eikenprocessie rupsen en de Bastaardsatijnvlinder rupsen

Transcriptie

1 Samengevat Toolbox Eikenprocessie rupsen en de Bastaardsatijnvlinder rupsen De Eikenprocessierupsen en de Bastaardsatijnvlinder rupsen zijn gesignaleerd op meerdere werklocaties in het werkgebied SAAone. Het betreft de maxisweg thv km 10.7 (van de A1) hier is in de buitenberm een grote steiger geplaatst. Tussen de Maxisweg en de A1 staan de struiken en hierin dienen over ca. 150m de rupsen te worden bestreden, zodat hier de masten geplaatst kunnen worden door Vialis. Indien wij rupsen aantreffen: 1/ Stel uzelf en anderen in veiligheid; 2/ Neem contact op met Linda Dresme / Laat deskundigen de ruspen ruimen. Eikenprocessierupsen en de bastaardsatijnrupsen: Vermijd Contact! Raak de rups niet aan! Niet zichtbare brandharen veroorzaken klachten: heftige jeuk, huiduitslag en irritatie van de ogen en van de luchtwegen. Draag geen korte broeken of korte mauwen, draag kleding die je lichaam bedekt niet alleen ter bescherming tegen de zon. Toch in aanraking gekomen met de brandharen? Was of spoel de huid en ogen met water. Neem bij ernstige klachten contact op met de huisarts.

2 Onderwerpen Inleiding Hoe zien ze er uit Waar komen ze voor Wat zijn de risico s Welke maatregelen Toolbox Eikenprocessie rupsen en de Bastaardsatijnvlinder rupsen Inleiding Deze toolbox gaat over rupsen. Hoewel we niet dagelijks met rupsen tijdens ons werk te maken hebben schuilt er toch een gevaar in deze kleine beestjes. Het gaat hier met name om de rupssoorten die brandharen bezitten. Deze brandharen zijn jaarlijks de oorzaak van vele artsbezoeken en zelfs ziekenhuis opnames. Het is daarom goed te weten om welke rupsen het gaat hoe ze te herkennen zijn en welke maatregelen we kunnen nemen. De toolbox beperkt zich tot twee soorten en wel de Eikenprocessierups en de Bastaardsatijnvlinderrups. De reden hiervan is dat bekend is dat beide soorten aangetroffen zijn in installaties die wij als Vialis onderhouden.

3 Hoe zien ze er uit Bastaardsatijnvlinderrups Toolbox Eikenprocessie rupsen en de Bastaardsatijnvlinder rupsen De rupsen zijn goudbruin met gele haren. Op de rugzijde zitten 2 rode stippen met witte dunne parallel lopende lijnen. Kenmerkend is dat op het 9de en het 10de segment een rood wratje zit. De rups is tot 35 mm lang Eikenprocessierups De rupsen vervellen zesmaal voor ze verpoppen. Vanaf het derde vervellingstadium (april/mei) verschijnen er op de rug van de rups naast de normale witte haren ook de karakteristieke brandharen. De rupsen hebben een zwartbruine kop en een zwartgrijs lichaam, met een donkergrijze rugstreep. Ze hebben lange, grijzig witte beharing. Deze haren staan op roodachtig oranje wratten. Over de stigma's loopt een lichte lijn. Vooral het gedrag van de Eikenprocessierups is kenmerkend, wanneer ze "in processie" tegen de stam van eiken te vinden zijn. Waar komen ze voor

4 Bastaardsatijnvlinderrups De Bastaardsatijnvlinderrups In Nederland komt de rups/larve met name langs de kust voor. De waardplanten van de rupsen komen uit de geslachten eik, beuk, iep, braam, duindoorn en meidoorn. Eikenprocessierups De Eikenprocessierups komt voornamelijk voor in de zuidelijke provincies van ons land. Echter door het gunstige klimaat worden er steeds vaker ook noordelijker eikenprocessierupsen aangetroffen De processierups zit vooral aan de zonnige zuidkant van de eikenstammen in eikenlanen. De nesten bestaan uit een dicht spinsel van vervellinghuidjes, met (brand)haren en uitwerpselen. De rups wordt vooral gesignaleerd in zomereiken langs lanen in steden en dorpen, erfbeplantingen op campings en landgoederen in bosrijke omgeving. In bosgebieden zelf wordt de rups ook waargenomen, maar hier lijkt er een biologisch evenwicht te bestaan met zijn natuurlijke vijanden (de sluipwesp, sluipvlieg en de grote poppenrover). Hierdoor leidt de eikenprocessierups in bosgebieden nauwelijks tot problemen. Wat zijn de risico s Beide rupsen hebben brandharen. De brandharen kunnen zeer lang actief blijven, zelfs na de dood van de rupsen. De rupsen leven in groepen bijeen en maken op de stammen of dikkere takken grote nesten: een dicht spinsel van vervellinghuidjes, met brandharen en uitwerpselen. Problemen doen zich voor vanaf half mei (door de rupsen) tot in

5 september (door lege nesten vol brandharen). Symptomen bij blootstelling aan de brandharen van de eikenprocessierups en de bastaardsatijnvlinderrups De brandharen op de rug van de rupsen lopen uit op een punt en bevatten weerhaakjes. Zij komen gemakkelijk los van de rups bij aanraking op onder invloed van de wind. Door hun speciale vorm blijven de haartjes gemakkelijk in de weefsels hangen. Hier veroorzaken zij een urticariële reactie (netelroos) met vrijkomen van histamine (een stof die normaal vrijkomt bij allergische reacties). Dit geeft volgende symptomen: 1. Bij huidcontact kan binnen de 8 uur een pijnlijke rode huiduitslag ontstaan met hevige jeuk. De huidreactie kan zichtbaar worden op de onbedekte huid maar ook op andere delen van het lichaam. De brandharen verspreiden zich gemakkelijk door zweet, krabben en wrijven of via de kleding. 2. Bij contact met de ogen ontstaat na één tot vier uur een conjunctivitis (rode pijnlijke en tranende ogen). Indien de brandharen dieper in het oogweefsel doordringen kunnen ernstige ontstekingsreacties optreden die in zeldzame gevallen zelfs tot blindheid kunnen evolueren. 3. Bij inademen van de brandhaartjes treedt irritatie op van de luchtwegen. Dit gaat gepaard met niezen, keelpijn, slikstoornissen en eventueel ademhalingsmoeilijkheden door spasmen van de luchtpijpen. 4. Bij inname kunnen ontstekingen ontstaan van het mondslijmvlies en het maagdarmkanaal. Dit gaat gepaard met symptomen als speekselvloed, overgeven en buikpijn. Iemand die vaak in aanraking komt met deze brandharen krijgt steeds hevigere klachten, bij elk hernieuwd contact. In ernstige gevallen kan een levensbedreigende anafylactische shock optreden (urticaria, transpireren, zwellingen in de mond en keel, ademhalingsmoeilijkheden, bloeddrukdaling en bewusteloosheid) Welke maatregelen Behandeling Algemene symptonen Personen die naast lokale symptomen ook algemene symptomen vertonen zoals malaise, duizeligheid, braken worden best doorverwezen naar het ziekenhuis.

6 Huid Zich ontdoen van alle kleren en deze verder manipuleren met handschoenen. De kleren wassen (zo warm mogelijk) en laten drogen in de droogkast Huid uitgebreid wassen met water en zeep. Eventueel de huid strippen met plakband om vastzittende brandharen te verwijderen. Eventueel de haren goed uitborstelen. Bij hevige jeuk kunnen antihistaminica verlichting brengen. Raadpleeg een arts bij ernstige huiduitslag. Ogen De ogen moeten gespoeld worden. Dit gebeurt best door een oogarts die eerst een lokaal verdovende middel in het oog aanbrengt. Na het spoelen moeten de ogen zorgvuldig onderzocht worden op de aanwezigheid van achtergebleven brandharen. Brandharen die diep in het oogweefsel zijn doorgedrongen moeten chirurgisch verwijderd worden. Luchtwegen De symptomen moeten geëvalueerd worden door een arts die een symptomatische behandeling zal instellen. Deze kan bestaan uit antihistaminica en /of corticoïden en aerosols of inhalators. verwijderen van brandharen die diep doorgedrongen zijn in de mond, de keelholte of de slokdarm. Spijsverteringskanalen Men kan de ingenomen hoeveelheid verdunnen door het drinken van een groot glas water. Het verwijderen van de brandharen uit de mond lukt soms door voorzichtig te schrapen met een spatel of gaasje of door het strippen met plakband. Vaak is een endoscopisch onderzoek onder algemene anesthesie nodig voor het verwijderen van brandharen die diep doorgedrongen zijn in de mond, de keelholte of de slokdarm. Preventie Het vermijden van contact is zeer belangrijk Houdt er ook rekening mee dat bij hernieuwd contact met de brandharen de reactie s heviger kunnen worden. Dit geldt vooral voor mensen die beroepshalve veel tijd doorbrengen in geteisterde gebieden. Door het dragen van persoonlijke beschermende kledij zoals: rubber handschoenen en laarzen, volledige overall en stofmasker en bril, kan contact vermeden worden. De brandharen worden gemakkelijk verspreid door de wind.

7 Bestrijding Probeer in geen geval de rupsen zelf te bestrijden. Bij onoordeelkundig gebruik van insecticiden of bij het wegspuiten met een hogedrukreiniger worden meer problemen gecreëerd dan opgelost. De irriterende haren kunnen nog jaren na de dood van de rups actief blijven. Als zij bij de bestrijding in de omgeving terecht komen kunnen zij nog jarenlang overlast bezorgen. Laat de bestrijding over aan gespecialiseerde diensten [Neem contact op met de ecologe van SAAone Linda Dresme ] De meest doeltreffende methode bestaat uit het wegbranden of opzuigen van de rupsen en hun nesten, liefst vroeg in het seizoen wanneer de brandharen nog niet ontwikkeld zijn.