Minima-effectrapportage gemeente Tiel 2015

Transcriptie

1 Minima-effectrapportage gemeente Tiel 2015 De invloed van landelijke en gemeentelijke maatregelen op de financiële positie van inwoners met lage inkomens.

2 Minima-effectrapportage Gemeente Tiel / 0

3 Minima-effectrapportage gemeente Tiel 2015 De invloed van landelijke en gemeentelijke maatregelen op de financiële positie van inwoners met lage inkomens. 1 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

4 2 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

5 Voorwoord Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) is een onafhankelijke stichting. Het Nibud heeft tot doel particuliere huishoudens inzicht te laten verkrijgen in hun inkomsten en uitgaven, en vaardigheid aan te leren om planmatig met geld om te gaan. Het Nibud probeert dit doel te bereiken door rechtstreeks voorlichting te geven, zowel via de massamedia als via eigen brochures over diverse budgetonderwerpen, zoals kostgeld en alimentatie. Daarnaast wil het Nibud hetzelfde doel bereiken via professionals die zich bezighouden met vormen van financiële advisering en voorlichting. Dit zijn functionarissen uit zowel de maatschappelijke hulp- en dienstverlening als het financieel bedrijfsleven, en sectoren van het onderwijs. Het Nibud ondersteunt deze groepen met eigen publicaties (Budgethandboek, Prijzengids, Rekenprogramma s) en door deskundigheidsbevordering in de vorm van opleidingen en trainingen. Bij dit alles gaat het Nibud uit van een standaardmethode van begroten. Dit resulteert in een reeks voorbeeldbegrotingen met referentiecijfers die zijn gebaseerd op empirisch wetenschappelijk onderzoek. Het Nibud stelt de keuzevrijheid en de eigen verantwoordelijkheid van de huishoudens voorop. Het Nibud geeft gemeenten meer inzicht in het effect van hun minimabeleid. Door middel van een minima-effectrapportage (MER) helpt het Nibud gemeenten het geld bestemd voor minimabeleid, optimaal te besteden. Deze rapportage is uitgevoerd door het Nibud, in opdracht van de gemeente Tiel. Met dit onderzoek wil de gemeente Tiel zicht krijgen hoe het minimabeleid er op dit moment voor staat. Utrecht, april / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

6 4 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

7 Inhoud Voorwoord Inleiding Centrale vraag Kern minima-effectrapportage Leeswijzer Onderzoeksmethode: begrotingen Inleiding Basispakket Restpakket Inkomsten Kostendelersnorm Inkomensgrens alleenstaande ouders Uitgavensoorten De begrotingen Minimabeleid Landelijk minimabeleid Lokaal minimabeleid Kwijtscheldingsbeleid Collectieve (aanvullende) zorgverzekering Tielse regelingen Individuele inkomenstoeslag Kinderopvang en peuterspeelzaal Individuele bijzondere bijstand Huishoudens met een zorgvraag Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Kosten huishouden met zorgvraag Individuele bijzondere bijstand Resultaten Huishoudsamenstelling Vóór invulling van het Na invulling van het Inkomensniveau Vóór invulling van het / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

8 4.2.2 Na invulling van het Individuele inkomenstoeslag (IIT) Conclusies en aanbevelingen Algemeen Regelingen Aandachtspunten Bijlage 1: Uitleg bij begrotingen Bijlage 2: Inkomsten Bijlage 3: Verantwoording uitgaven / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

9 1. Inleiding 1.1 Centrale vraag Iedere gemeente beschikt over mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de financiële positie van inwoners met lage inkomens. Dat kan bijvoorbeeld door het kwijtschelden van gemeentelijke heffingen en/ of door bijzondere bijstand. Het is echter niet direct zichtbaar wat in de praktijk de effecten van die maatregelen zijn op het budget van verschillende groepen huishoudens. De centrale vraag van dit onderzoek luidt: Wat is het effect van landelijke en lokale inkomensondersteunende regelingen op de financiële positie van huishoudens met een laag inkomen in de gemeente Tiel? Bekeken wordt welke groepen huishoudens in de gemeente goed profiteren van de verschillende inkomensondersteunende maatregelen en welke groepen minder goed. Ook maakt deze rapportage een eventuele armoedeval inzichtelijk. Het doel van een minima-effectrapportage is inzicht te geven in de koopkracht van de armste groepen in de gemeente en in de effecten van landelijke en gemeentelijke maatregelen daarop. De resultaten van de effectrapportage kunnen als basis dienen voor de verdere ontwikkeling van het minimabeleid van de gemeente Tiel. 1.2 Kern minima-effectrapportage In deze minima-effectrapportage wordt voor een aantal huishoudtypen de koopkracht inzichtelijk gemaakt. In overleg met de gemeente Tiel is een keuze gemaakt voor de volgende negen voorbeeldsituaties: 1. Een alleenstaande onder de AOW-gerechtigde leeftijd; 2. Een alleenstaande ouder met twee jonge kinderen (3 en 5 jaar); 3. Een alleenstaande ouder met twee oudere kinderen (14 en 16 jaar); 4. Een alleenstaande ouder met twee kinderen, waarvan een meerderjarig (16 en 23 jaar); 5. Een ouder echtpaar (AOW-gerechtigd); 6. Een echtpaar met twee jonge kinderen (3 en 5 jaar); 7. Een echtpaar met twee oudere kinderen (14 en 16 jaar); 8. Een echtpaar met vier kinderen (6, 8, 12 en 14 jaar); 9. Een alleenstaande oudere met een zorgvraag. 7 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

10 De rapportage laat zien welke effecten de landelijke en gemeentelijke maatregelen hebben op de koopkracht van de huishoudtypen bij verschillende inkomensniveaus. Voor elk van de negen huishoudens worden berekeningen gemaakt bij de volgende inkomens: netto minimum inkomen (bijstand of AOW); 110 procent van het netto minimum inkomen; 120 procent van het netto minimum inkomen; 130 procent van het netto minimum inkomen. Onder netto minimum inkomen verstaan we het toepasselijk minimum inkomen voor een specifiek type huishouden. Voor een alleenstaande onder de AOW-leeftijd is dit gelijk aan 50 procent van het wettelijk minimumloon aangevuld met de maximale toeslag van 20 procent van het wettelijk minimumloon. Voor een alleenstaande vanaf de AOWleeftijd is dit gelijk aan de hoogte van de AOW. Bij 110, 120 en 130 procent van het netto minimum inkomen vermenigvuldigen we de toepasselijke bijstandsnorm met respectievelijk 1,1, 1,2 en 1,3. Het kan vóórkomen dat een huishouden met een inkomen op 130 procent van het minimum hiervan minder overhoudt dan een huishouden op 120 procent van het minimum, omdat de eerste groep huishoudens buiten de regelingen voor financiële ondersteuning valt. Dit rapport maakt dit effect, de armoedeval, inzichtelijk. Bij huishoudens boven de pensioengerechtigde wordt officieel niet gesproken van een armoedeval, omdat ze gewoonlijk niet uitstromen van een uitkering naar betaald werk. Toch kan er bij hen ook sprake zijn van een geringere bestedingsmogelijkheid bij een hoger inkomen. Voor het gemak wordt dit ook als armoedeval aangemerkt. De huur vormt in de meeste huishoudens de hoogste uitgave op de begroting. De huurprijs is vastgesteld in overleg met de gemeente Tiel. Voor huishoudens tot twee personen bedraagt de huur 500 euro en voor huishoudens van drie personen of meer is de huur 590 euro. 1.3 Leeswijzer Het rapport is als volgt opgebouwd. Hoofdstuk 2 gaat in op de onderzoeksmethode waarbij tevens de methodiek van begroten staat beschreven. Hoofdstuk 3 geeft een toelichting op de lokale inkomensondersteunende regelingen die worden doorberekend in deze effectrapportage. Vervolgens geeft hoofdstuk 4 de onderzoeksresultaten weer. Tot slot staan in hoofdstuk 5 de conclusies en aanbevelingen. 8 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

11 De begrotingen met toelichting staan in een aantal bijlagen. Ook wordt in de bijlage n meer informatie gegeven over bronnen van de referentiecijfers en de inkomensopbouw. 9 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

12 10 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

13 2. Onderzoeksmethode: begrotingen 2.1 Inleiding Om het effect van inkomensondersteunende regelingen op de financiële positie van huishoudens te berekenen, maakt het Nibud gebruik van begrotingen. Uit deze begrotingen zijn de inkomsten en uitgaven van de huishoudens af te lezen. De begrotingen in deze rapportage zijn gemaakt voor negen verschillende huishoudtypen op vier verschillende inkomensniveaus. Hierbij gaan we ervan uit dat huishoudens in een huurwoning leven. De begrotingen zijn voor groepen van huishoudens. De bedragen in de begrotingen zijn gemiddelden; in werkelijkheid zal de financiële situatie van de individuele huishoudens er anders uitzien. De begroting laat dus niet zien in hoeverre een individueel huishouden een sluitende begroting heeft. Wel wordt duidelijk in hoeverre een groep huishoudens een sluitende begroting heeft. Bij het opstellen van de begrotingen wordt geen rekening gehouden met schulden, omdat daarover niets algemeens te zeggen valt. Schulden komen echter vaak voor onder mensen met lage inkomens. Alle begrotingen zijn maandbegrotingen, waarbij de inkomsten en uitgaven zijn omgerekend naar gemiddelde maandbedragen. In de praktijk kunnen er flinke verschillen zijn tussen de maanden van het jaar. Vakantiegeld wordt bijvoorbeeld jaarlijks uitgekeerd, maar wordt in deze rapportage uitgedrukt in een maandelijks bedrag. Het inkomen is in iedere begroting een vast gegeven. De uitgavenkant vullen we in volgens de methode van het en het. 2.2 Basispakket Het omvat alle uitgaven die als noodzakelijk kunnen worden beschouwd. Hierin zijn de kosten opgenomen die een huishouden moet maken voor wonen, kleden, voeden, gezondheid, zekerheid (verzekeringen) en informatie (telefoon, internet en tv). Het pakket wordt in overleg met anderen (bijvoorbeeld de Sociale Alliantie) regelmatig aangepast. Zo is vanaf 2014 de mobiele telefoon voor meerdere gezinsleden onderdeel van het. Vanaf 2006 maakte een computer met internetaansluiting al deel uit van het pakket voor alle huishoudens. Sinds 2002 was een computer al onderdeel van het voor gezinnen met kinderen vanaf 6 jaar. Voor iedere kostenpost is een minimumprijs genomen. In bijlage 3 worden de diverse onderdelen van het nader beschreven. 11 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

14 Naast de noodzakelijke uitgaven van het zijn er in individuele gevallen moeilijk of niet-vermijdbare uitgaven. Dit zijn uitgaven die voor een bepaald persoon onontkoombaar zijn. Bijvoorbeeld wanneer iemand een speciaal dieet moet volgen. Voor dit soort uitgaven is individuele bijzondere bijstand mogelijk. Dit is niet in de begrotingen opgenomen. 2.3 Restpakket Het bedrag dat overblijft nadat alle uitgaven uit het zijn gedaan, is bestemd voor vrije bestedingen. Alle vrije bestedingen vormen samen het. Huishoudens zijn vrij om het zelf in te vullen. Het geld kan besteed worden aan nieuwe uitgavenposten (vakantie of hobby) of aan extra uitgaven aan posten in het (extra voeding of kleding). De uitgaven in het worden in twee delen gesplitst: de uitgaven voor sociale participatie en de overige uitgaven. Onder sociale participatie vallen de posten contributies en abonnementen, op bezoek gaan, bezoek ontvangen, vakantie en uitgaan en vervoer. Sociale participatie wordt door velen als noodzakelijk beschouwd en is in veel gemeenten op de een of andere manier onderdeel van het minimabeleid. De overige uitgaven van het zijn andere uitgaven die niet in het en het pakket sociale participatie zitten. In dit onderzoek zijn dat kosten voor een huisdier, de kosten voor woon-werkverkeer en zakgeld voor de kinderen (bedragen zijn gebaseerd op regulier onderzoek van het Nibud). Het gekozen is sober; het omvat vrij elementaire uitgaven. Zie bijlage 3 voor de samenstelling van het. De kosten van het nemen toe, naarmate het inkomen stijgt. In de eerste plaats komt dit door hogere reiskosten. Iemand met een inkomen (net) boven het sociaal minimum zal een laagbetaalde baan hebben en kosten voor woon-werkverkeer maken. Soms worden deze kosten door de werkgever vergoed, maar in deze rapportage wordt daar niet vanuit gegaan. Bovendien worden de kosten voor participatie verminderd met het bedrag dat de gemeente hiervoor beschikbaar stelt. Veel gemeenten kennen een bijdrage voor sociaal-culturele uitgaven. Deze bijdrage wordt verstrekt tot een bepaald inkomensniveau. Boven dit inkomensniveau vervalt de bijdrage, waardoor de kosten van participatie hoger uitvallen en het dus duurder wordt. 12 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

15 Het en het zijn op bepaalde punten verschillend voor de diverse huishoudtypen. Een alleenstaande staat immers voor andere kosten dan bijvoorbeeld een gezin met kinderen. 2.4 Inkomsten In deze rapportage worden op vier inkomensniveaus begrotingen opgesteld voor de betreffende voorbeeldhuishoudens: het minimuminkomen (bijstand/aow-uitkering), 110 procent, 120 procent en 130 procent van het netto minimuminkomen. Uitgangspunt in deze rapportage is het totaal besteedbaar maandinkomen. Dat inkomen bestaat uit alle inkomsten van het huishouden, zoals netto salarissen, uitkeringen, kortingen op de belasting, huurtoeslag, vakantiegeld, kinderbijslag en kind gebonden budget. In de begrotingen is geen rekening gehouden met eigen vermogen of eventuele inkomsten daaruit. Hoe deze regelingen doorwerken in de begrotingen en wat de invloed is op het inkomen van de verschillende huishoudens is te zien in bijlage 1. In de rapportage wordt verondersteld dat de huishoudens maximaal gebruik maken van alle regelingen die op hen van toepassing zijn. In bijlage 2 staat aanvullende informatie over de gekozen uitgangspunten bij de inkomens Kostendelersnorm Vanaf 1 januari 2015 is de kostendelersnorm van kracht. Hierbij is de norm lager naarmate er meer personen in de woning aanwezig zijn die met elkaar de kosten van bestaan kunnen delen. De aard van het inkomen van elk van de afzonderlijke inwonenden speelt hierbij geen rol. Elke extra persoon in de woning betekent een lagere individuele bijstandsnorm. In een rekenkundige formule komt dit er als volgt uit te zien: (40% + A x 30%) x B A Hierbij is: A: het aantal meerderjarige personen dat in dezelfde woning zijn hoofdverblijf heeft B: de rekennorm De kostendelersnorm geldt (nog) niet voor de AOW. 13 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

16 2.4.2 Inkomensgrens alleenstaande ouders Vanaf 1 januari 2015 is de toeslag voor alleenstaande ouders in de bijstand van 20 procent komen te vervallen. Hiervoor in de plaats is een alleenstaande-ouderkop aan het kindgebonden budget toegevoegd van maximaal euro per jaar. Dit heeft gevolgen voor de inkomensgrens van 110 procent. Als wordt uitgegaan van de huidige bijstandsnorm maal 1,1, zou de doelgroep van het minimabeleid veel kleiner worden. Daarom heeft de gemeente Tiel besloten de grens iets anders te berekenen: het draagkrachtloze inkomen voor een alleenstaande ouder is vastgesteld op 99 procent van het normbedrag voor gehuwden. De bijstandsnorm voor een alleenstaande ouder is echter 70 procent van het normbedrag voor een gehuwde. Bij de vaststelling van het inkomen van een alleenstaande ouder wordt de Alo-kop aangemerkt als inkomen en bij het inkomen van een alleenstaande opgeteld. Hiervan wordt het draagkrachtloze inkomen afgetrokken. Wat overblijft, is dan de bruto draagkracht. In de begrotingen is de uitkomst van deze berekening opgenomen bij het netto inkomen. De inkomensgrens is dan niet meer gelijk aan 110 procent van de norm voor een alleenstaande ouder, maar komt uit op 115 procent. De daarop volgende percentages zijn, analoog aan de andere huishoudtypen, steeds verhoogd met 10 procent en komen dus uit op respectievelijk 125 procent en 135 procent. Bij de alleenstaande ouder met een meerderjarig kind is dezelfde berekening aangehouden, de norm voor het meerderjarig kind is constant gehouden op 50 procent van de bijstandsnorm. 2.5 Uitgavensoorten In alle begrotingen onderscheidt het Nibud drie soorten uitgaven: Vaste lasten Dit zijn uitgaven die regelmatig terugkomen. Er ligt meestal een contract aan ten grondslag. Voorbeelden zijn de huur, energiekosten en verzekeringen. Reserveringsuitgaven Dit zijn uitgaven die niet regelmatig voorkomen en waarvan de hoogte vooraf niet precies bekend is. Er moet in principe een bedrag voor gereserveerd worden. Voorbeelden hiervan zijn de kosten voor inventaris en kleding. Huishoudelijke uitgaven Dit zijn de steeds terugkerende uitgaven, zoals uitgaven aan voeding, reiniging, persoonlijke verzorging. 14 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

17 In deze rapportage wordt gerekend met minimale bedragen die huishoudens nodig hebben om deze uitgaven te kunnen betalen. Voor de uitgaven is waar mogelijk uitgegaan van lokale tarieven. Voorbeelden hiervan zijn de tarieven voor heffingen, de premie van de collectieve zorgverzekering en de kosten van de peuterspeelzaal. De landelijke bedragen zijn gebaseerd op berekeningen van het Nibud. Meer informatie over de uitgaven staat in bijlage De begrotingen Volgens de methodiek die hierboven staat beschreven, worden de begrotingen opgesteld. Deze begrotingen staan in bijlage / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

18 16 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

19 3. Minimabeleid In dit hoofdstuk worden diverse landelijke en gemeentelijke regelingen voor inkomensondersteuning van minima beschreven. Alleen de regelingen die in de berekeningen zijn meegenomen komen in dit hoofdstuk aan bod. Per regeling wordt een korte beschrijving gegeven van de belangrijkste kenmerken en voorwaarden. 3.1 Landelijk minimabeleid Bij het opstellen van de begrotingen worden de landelijke heffingskortingen (algemene heffingskorting, arbeidskorting, [alleenstaande] ouderenkorting, inkomensafhankelijke combinatiekorting), landelijke toeslagen (zorgtoeslag, huurtoeslag, kinderopvangtoeslag, kind gebonden budget) en de kinderbijslag in de berekeningen opgenomen. 3.2 Lokaal minimabeleid Naast de landelijke inkomensondersteunende maatregelen heeft de gemeente Tiel voor huishoudens met een laag inkomen ook een lokaal minimabeleid. De regelingen die worden opgenomen in de berekeningen komen in de volgende paragrafen aan bod Kwijtscheldingsbeleid In de gemeente Tiel geldt voor kwijtschelding een samenwerking met het Waterschap Rivierenland (en omliggende gemeenten) via de BSR. Hierbij wordt een norm van 100 procent van de grondslag bijstand gehanteerd. Dat wil zeggen dat afhankelijk van het vermogen, huishoudens met een inkomen op bijstandsniveau in principe geen gemeentelijke heffingen hoeven te betalen. Bij een inkomen hierboven wordt de betalingscapaciteit berekend door het inkomen te verminderen met het norminkomen. Er vindt een correctie plaats voor de eigen uitgaven aan huur en voor nom inale ziektekostenpremies. Van de betalingscapaciteit dient 80 procent te worden aangewend voor de betaling van de gemeentelijke heffingen. Vanaf 2012 kunnen gemeenten bij de berekening van de kwijtschelding ook rekening houden met de kosten van kinderopvang. De gemeente Tiel/BSR maakt (nog) niet van deze mogelijkheid gebruik. Er is kwijtschelding mogelijk voor de afvalstoffenheffing, de rioolheffing, de verontreinigingsheffing en de ingezetenenheffing (waterheffing en watersysteem). De kwijtschelding voor de gemeentelijke heffingen en voor de waterschapsheffingen wordt gezamenlijk uitgevoerd. 17 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

20 3.2.2 Collectieve (aanvullende) zorgverzekering Het verzekeren tegen ziektekosten is voor iedereen wettelijk verplicht. Daarom bied t de gemeente Tiel inwoners met een laag inkomen een collectieve zorgverzekering aan bij zorgverzekeraar Menzis. De premie bedraagt 104,25 euro per maand voor de basisverzekering en 6,95 of 19,30 of 41,65 euro voor een wat uitgebreidere aanvullende verzekering. Menzis geeft 6 procent korting op de basisverzekering en 9 procent op de aanvullende. In tegenstelling tot veel gemeenten wordt geen vergoeding in de premie van de ziektekosten verstrekt. Om voor deelname aan de collectieve zorgverzekering in aanmerking te komen, hanteert de gemeente Tiel een inkomensgrens van 110 procent van de toepasselijke bijstandsnorm. In de begrotingen rekenen we met de middelste aanvullende verzekering (Extra verzorgd 2). Hiermee wordt niet de (financieel) meest ongunstige situatie weergegeven. Bij keuze voor Extra verzorgd 3 zal dit extra op de bestedingsruimte van het huishouden drukken. De kosten van de (collectieve) zorgverzekering zijn opgenomen onder de uitgavepost zorgverzekering: basis en aanvullend Tielse regelingen De gemeente Tiel heeft een aantal voorzieningen in haar minimabeleid opgenomen die specifiek zijn voor Tiel. Tot de zogenaamde Tielse regelingen behoren: Een regeling: participatieregeling De witgoedregeling voor langdurige minima PC regeling voor gezinnen met minderjarige kinderen Huishoudens met een inkomen tot en met 110 procent van het toepasselijke minimum kunnen aanspraak maken op deze regelingen. Huishoudens dienen de Tielse regelingen zelf aan te vragen. Bij deze regelingen geldt dat een huishouden alleen recht heeft op de tegemoetkoming als het kan aantonen dat de kosten daadwerkelijk zijn gemaakt. Hieronder beschrijven we de Tielse regelingen in het kort. De Restpakket regeling De naam van deze regeling is afkomstig van het Nibud minima-onderzoek uit Hierin wordt gesproken van als het gaat om vrije bestedingen die niet direct noodzakelijk zijn. De regeling is bedoeld om financieel tegemoet te komen in de kosten voor maatschappelijke participatie, in de vorm van sociaal-culturele en sportieve 18 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

21 activiteiten. Het is een tegemoetkoming voor gezinnen met minderjarige kinderen tussen de 6 en 18 jaar. Ieder kind in het gezin heeft recht op maximaal 100 euro per jaar. De kosten zijn overdraagbaar binnen het gezin. Deze regeling wordt verrekend met de post vergoeding. De witgoedregeling langdurige minima Huishoudens in de gemeente Tiel die langdurig op een minimum inkomen zijn aangewezen, hebben recht op de witgoedregeling. Deze regeling voorziet in de vervangingskosten van duurzame gebruiksgoederen (met name witgoed). Een huishouden krijgt per aanvraag maximaal 450 euro. Dit bedrag wordt maximaal eenmaal per 3 jaar verstrekt. Wanneer de kosten lager zijn dan 450 euro, wordt het lagere bedrag vergoed. Binnen de periode van 3 jaar kan een inwoner voor het resterende bedrag nog wel een aanvraag indienen die verband houdt met de aanschaf of vervanging van duurzame gebruiksgoederen. Het behoren tot de doelgroep tezamen met het overleggen van een pro forma nota is afdoende voor het vaststellen van de noodzaak. De noodzaak voor de aanschaf van het duurzaam gebruiksgoed is vastgesteld op het moment dat vaststaat dat het inkomen in de vier jaar voorafgaand aan de aanvraag minstens drie jaar niet hoger is geweest dan 110 procent van het voor aanvrager geldende WWB niveau. De feitelijke doelbesteding wordt steekproefsgewijs vastgesteld. In de berekeningen nemen we de witgoedregeling niet mee. Het gaat namelijk om een incidentele tegemoetkoming die alleen aan een specifieke doelgroep (minimaal drie jaar een laag inkomen; zie hierboven) wordt toegekend. PC regeling voor gezinnen met schoolgaande kinderen Gezinnen met schoolgaande kinderen komen in aanmerking voor een tegemoetkoming in de aanschaf van een computer. Huishoudens hebben recht op de tegemoetkoming vanaf het moment dat het eerste kind naar groep 8 van de basisschool gaat. De vergoeding is maximaal 800 euro en wordt per gezin niet meer dan één keer per 6 jaar verstrekt. Dit wordt verrekend met de uitgavepost inventaris Individuele inkomenstoeslag De individuele inkomenstoeslag in de gemeente Tiel is bedoeld voor huishoudens jonger dan AOW-leeftijd, die gedurende een periode van drie jaar over een inkomen 19 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

22 beschikken dat niet hoger is dan 100 procent van de geldende bijstandsnorm. Daarnaast is er geen uitzicht op inkomensverbetering. De hoogte van de toeslag bedraagt 40 procent van de toepasselijke normbedrag. Bij de resultaten van deze rapportage wordt een vergelijking gemaakt tussen huishoudens die in aanmerking komen voor de langdurigheidstoeslag en huishoudens die hier geen recht op hebben Kinderopvang en peuterspeelzaal Op grond van de Wet kinderopvang kunnen ouders van kinderen tot twaalf jaar een tegemoetkoming toegekend krijgen voor de kosten van kinderopvang. Vervolgens resteert een eigen bijdrage voor deze kosten. In principe geldt er geen bijzondere bijstand voor deze kosten. Uitzondering zijn de KOA doelgroep en de huishoudens met een sociaal medische indicatie. Deze zijn niet in dit onderzoek meegenomen. Een alleenstaande ouder met een inkomen boven bijstandsniveau werkt in dit onderzoek enkele dagen per week en gebruik maken van kinderopvang. Bij een inkomen op 110 procent van de bijstandsnorm wordt gerekend met 20 uur kinderopvang per week, bij een inkomen op 120 en 130 procent van de norm zal de ouder meer uren werken en wordt uitgegaan van 30 uur kinderopvang. Echtparen zonder werk (met een bijstandsuitkering) of echtparen waarvan een van beide partners werkt (met een inkomen van 110, 120 of 130 procent van de norm), zullen geen gebruik maken van de kinderopvang, maar van de peuterspeelzaal. Hetzelfde geldt voor een alleenstaande ouder met een bijstandsuitkering. De ouderbijdrage voor de peuterspeelzaal is inkomensafhankelijk. Voor de alleenstaande op bijstandsniveau gaat het om 9,54 euro per maand voor twee dagdelen per week (een ochtend en een middag). Voor het paar is dat voor de inkomens op bijstand en 110 procent 12,20 euro en voor een inkomen op 120 procent van de bijstandsnorm 31,30 euro en op 130 procent 38,72 euro per maand. De kosten voor kinderopvang en de peuterspeelzaal zijn in de begrotingen opgenomen onder de uitgavepost /kinderopvang. De kinderopvangtoeslag die de betreffende huishoudens ontvangen is in de begrotingen opgenomen bij de inkomsten Individuele bijzondere bijstand De individuele bijzondere bijstand wordt in dit onderzoek alleen meegenomen bij het huishouden met een zorgvraag. Bij de overige huishoudtypen wordt de bijzondere bijstand niet meegenomen omdat deze sterk afhankelijk is van de persoonlijke situatie. 20 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

23 21 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

24 3.3 Huishoudens met een zorgvraag Bij het huishouden met een zorgvraag gaan wij in dit onderzoek ervan uit, dat: het huishouden gebruikt maakt van thuiszorg en hiervoor de eigen bijdrage Wmo verschuldigd is; het huishouden vijf dagen per week gebruik maakt van een maaltijdvoorziening. Deze maaltijdvoorziening zorgt voor meerkosten ten opzichte van de situatie waarin het huishouden zelf de warme maaltijd zou hebben bereid; het huishouden om medische redenen gebruik maakt van sociale alarmering; het huishouden extra waskosten heeft en te maken heeft met extra slijtage van de kleding als gevolg van het feit dat de kleding vaker gewassen moet worden; het huishouden gebruik maakt van vervoersvoorzieningen. Hieronder staan de landelijke regelingen en de invulling van de gemeente Tiel voor huishoudens met een zorgvraag Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) zorgt ervoor dat mensen met een handicap, chronisch zieken of ouderen een zo normaal mogelijk dagelijks leven kunnen leiden. De gemeente bekijkt of hulp nodig is en waarmee iemand het beste is geholpen. Iedere gemeente regelt dit op zijn eigen manier. Huishoudens met een zorgvraag kunnen bij de gemeente Tiel terecht voor hulp in de huishouding, woonvoorzieningen, rolstoelen, andere vervoersmiddelen, en vervoer in en om de stad. Voor de eigen bijdrage Wmo kan via de bijzondere bijstand een vergoeding worden verstrekt Kosten huishouden met zorgvraag De begroting van de alleenstaande ouder dan AOW-leeftijd met een zorgvraag wijkt op diverse punten af van de standaardbegrotingen. We gaan we er vanuit dat: Het huishouden gebruikt maakt van thuiszorg (2 uur per week) en hiervoor de eigen bijdrage Wmo verschuldigd is. De eigen bijdrage is afhankelijk van het bijdrage plichtige inkomen, leeftijd en huwelijkse staat. Het wettelijk toegestane maximum wordt in rekening gebracht. Voor de alleenstaande oudere met een inkomen tot euro (tot 120 procent) is dit 19,40 euro per vier weken. Bij een inkomen hierboven wordt de eigen bijdrage verhoogd met een dertiende deel van 15 procent van het verschil tussen zijn inkomen en het bijdrageplichtige inkomen. Voor de eigen bijdrage kan bijzondere bijstand worden verstrekt. De kosten worden verrekend met de uitgavepost eigen bijdrage, zelfzorgmedicijnen. 22 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

25 De oudere alleenstaande vijf dagen per week gebruik maakt van een maaltijdvoorziening. Deze maaltijdvoorziening zorgt voor meerkosten ten opzichte van de situatie waarin de oudere zelf de warme maaltijd zou hebben bereid. De kosten van de maaltijdvoorziening in Tiel zijn ongeveer zeven euro per maaltijd. De gemeente Tiel biedt een vergoeding (bijzonder bijstand) voor het verschil met Nibud kosten van een warme maaltijd. De kosten van de maaltijdvoorziening en de vergoeding van de gemeente hiervoor is verrekend met de uitgavenpost voeding. Het huishouden om medische redenen gebruik maakt van sociale alarmering. Inwoners van Tiel, kunnen, indien dit medisch noodzakelijk is, in aanmerking komen voor bijzonder bijstand. Ze moeten dan wel aanvullend verzekerd zijn. De kosten voor sociale alarmering zijn opgenomen bij de post eigen bijdrage, zelfzorgmedicijnen. Het huishouden extra waskosten heeft. We gaan uit van twee keer per week extra wassen, wat neerkomt op tien euro per maand. Voor de meerkosten vanwege extra slijtage of bewassing komen huishoudens in specifieke gevallen, zoals ziekte, in Tiel in aanmerking voor de bijzondere bijstand. De extra waskosten zijn in de begrotingen opgenomen bij de post was- en schoonmaakmiddelen. Het huishouden gebruik maakt van aanvullend vervoer. De gemeente Tiel biedt een collectieve vervoersvoorziening aan voor 60 eurocent per zone bij een opstarttarief van 60 eurocent binnen de regio. We gaan uit van extra vervoer van één rit van 5 km (3 zones) heen en weer per week en dat het huishouden geen gebruik maakt van een fiets. De vervoerskosten zijn opgenomen onder de post Vervoer Individuele bijzondere bijstand Om in aanmerking te komen voor bijzondere bijstand wordt een draagkrachtberekening uitgevoerd. Als draagkracht uit inkomen wordt in aanmerking genomen 50 procent van de inkomen dat meer bedraagt dan 77 procent van het normbedrag voor gehuwden. Er vindt een correctie plaats voor huurlasten In de begrotingen hebben we dit verrekend met de posten eigen bijdrage zelfzorgmedicijnen, voeding en was- en schoonmaakmiddelen. De berekende draagkracht is met de eerste post, de uitgavepost eigen bijdrage, zelfzorgmedicatie. 23 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

26 4. Resultaten Dit hoofdstuk bevat de resultaten van het onderzoek. Eerst komen de verschillen tussen de huishoudtypen in de gemeente Tiel aan bod. Vervolgens worden de verschillende inkomensniveaus met elkaar vergeleken. Een en ander wordt schematisch weergegeven in tabel 1. Deze tabel geeft een overzicht van de bestedingsruimte die de onderzochte huishoudtypen hebben, nadat zij de uitgaven uit het en het hebben gedaan. In de laatste twee kolommen wordt het saldo weergegeven van huishoudens die in aanmerking komen voor individuele inkomenstoeslag. Een negatief saldo op de maandbegroting is in rood weergegeven. Indien een hoger inkomen leidt tot minder bestedingsruimte (de zogenoemde armoedeval) dan is dit bij het betreffende inkomensniveau aangegeven met een rood pijltje. 4.1 Huishoudsamenstelling Vóór invulling van het Uit de tweede kolom ( saldo na ) blijkt dat de meeste onderzochte huishoudens voldoende inkomsten hebben om de noodzakelijke uitgaven uit het te bekostigen. Uitzondering zijn de paren met oudere kinderen en de paren met vier kinderen. Op geen van de onderzochte inkomensniveaus kunnen deze type huishoudens het betalen Na invulling van het Wanneer ook naar de bestedingen in het wordt gekeken, krijgen meerdere huishoudentypen met tekorten op hun maandbegroting te maken. De alleenstaande ouder met oudere kinderen en het paar met jonge kinderen kunnen op geen van de vier inkomensniveaus het bekostigen. De alleenstaande onder de AOWgerechtigde leeftijd kan alleen op 130 procent van de norm het bekostigen. En de alleenstaande ouder met jonge kinderen heeft kleine tekorten bij de twee inkomens net boven het minimum. 24 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

27 Tabel 1a. Overzicht saldo inkomsten en uitgaven a. alleenstaande saldo na 100% % % % 207 b. alleenstaande, 2 kinderen 3 & 5 jaar saldo na 100% % % % 336 c. alleenstaande, 2 kinderen 14 & 16 jaar saldo na 100% % % % 239 d. alleenstaande, 2 kinderen 16 & 23 jaar saldo na 100% % % % 697 saldo na basis- en saldo na basis- en saldo na basis- en saldo na basis- en inclusief inkomenstoeslag saldo na saldo na basis- en inclusief inkomenstoeslag saldo na saldo na basis- en inclusief inkomenstoeslag saldo na saldo na basis- en inclusief inkomenstoeslag saldo na saldo na basis- en e. ouder paar zonder kinderen saldo na saldo na basis- en 100% % % % inclusief inkomenstoeslag saldo na saldo na basis- en 25 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

28 Tabel 1b. Overzicht saldo inkomsten en uitgaven f. paar, 2 kinderen 3 & 5 jaar inclusief inkomenstoeslag saldo na saldo na basis- en saldo na saldo na basis- en 100% % % % g. paar, 2 kinderen 14 & 16 jaar saldo na 100% % % % -15 h. paar, 4 kinderen (6, 8, 12 en 14 jaar) saldo na 100% % % % -112 saldo na basis- en saldo na basis- en inclusief inkomenstoeslag saldo na saldo na basis- en inclusief inkomenstoeslag saldo na saldo na basis- en i. Alleenstaande oudere met lichte zorgvraag saldo na saldo na basis- en 100% % % % inclusief inkomenstoeslag saldo na saldo na basis- en 26 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

29 a. Alleenstaande In Tiel komt een alleenstaande met een bijstandsuitkering na invulling van het 91 euro per maand te kort. Op 110 procent van de norm komt dit tekort uit op 88 euro en op 120 procent is er nog een tekort van 36 euro. Pas op 130 procent wordt het saldo positief. Alleenstaanden kunnen hun kosten niet delen met anderen en hebben dus niet de schaalvoordelen waar gezinnen wel van profiteren. Nadat alle noodzakelijke uitgaven uit het zijn bekostigd, houden zij te weinig inkomen over voor sociale participatie. b. Alleenstaande ouder met jonge kinderen (3 en 5 jaar) De alleenstaande ouder met twee jonge kinderen heeft op het laagste en het hoogste inkomensniveaus voldoende middelen om naast de uitgaven uit het, de uitgaven uit het te kunnen bekostigen. Op de andere twee inkomens is er te weinig ruimte deze kosten te betalen. c. Alleenstaande ouder met twee oudere kinderen (14 en 16 jaar) De alleenstaande ouder met oudere kinderen en een bijstandsuitkering heeft 211 euro te kort. Op 110 procent van het minimuminkomen is het tekort 181 euro, op 120 procent is er nog een tekort van 170 euro en op 130 procent is er nog een tekort van 102 euro. Dat bij alleenstaande ouders met oudere kinderen tekorten ontstaan en bij jongere kinderen niet, heeft te maken met het feit dat de kosten voor oudere kinderen over het algemeen hoger zijn dan voor jonge kinderen. Dit geldt bijvoorbeeld voor voeding, kleding, schoolkosten en zakgeld. De hogere kinderbijslag, het kindgebonden budget en de PC regeling voor deze leeftijd kunnen dit verschil niet compenseren. d. Alleenstaande ouder met twee oudere kinderen (waarvan 1 volwassene) Vanaf 1 januari 2015 is de kostendelersnorm van kracht. Dit betekent dat bij elke extra persoon in de woning de individuele bijstandsnorm wordt verlaagd. In de berekeningen is hier rekening mee gehouden waardoor het inkomen voor dit huishoudtype lager is dan deze was in voorgaande jaren. De alleenstaande ouder met twee oudere kinderen waarvan één volwassen is, heeft (mede hierdoor) op bijstandsniveau weinig bestedingsruimte. Bovendien gaan we er hierbij van uit dat het inkomen van dit kind volledig bij het inkomen van de ouder wordt opgeteld en dat het kind geen extra eigen uitgaven boven de basisuitgaven heeft. Dus geen extra kosten aan vakantie, vervoer, contributies etc. boven de basisuitgaven van een volwassen persoon. 27 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

30 Bij een hoger inkomen gaat de alleenstaande ouder er in 2015 fors op vooruit. Door de alleenstaande ouderkop op het kindgebonden budget worden alleenstaande ouders gestimuleerd om aan het werk te gaan. Wanneer in 2015 de kostendelersnorm niet was ingevoerd, zou dit huishouden recht hebben op twee maal de alleenstaande norm (waarbij de norm voor het thuiswonende kind waarschijnlijk zou zijn gekort tot 50 procent van de gehuwdennorm). In dat geval zou de begroting op bijstandsniveau er veel positiever uitzien. (Op de andere inkomensniveaus wordt al met een hogere norm voor de ouder gerekend, in verband met de inkomensgrens voor bijzondere bijstand.) d. alleenstaande, 2 kinderen 16 & 23 jaar inclusief inkomenstoeslag saldo na saldo na basisen saldo na saldo na basisen 100% % % % Het is wel van belang om hierbij in de gaten te houden dat gerekend wordt met de cijfers van 2015, maar met de systematiek van 2014 (zonder kostendelersnorm). Dit maakt dat de uitkomsten niet helemaal zuiver zullen zijn. Duidelijk wordt echter wel dat dit huishouden zonder kostendelersnorm een stuk beter af is. e. Ouder paar zonder kinderen Het AOW-gerechtigde echtpaar kan alle uitgaven uit het bekostigen. Dit geldt voor alle onderzochte inkomensniveaus. Echtparen met alleen een AOW -uitkering houden maandelijks 53 euro vrij te besteden over. f. Paar met twee jonge kinderen (3 en 5 jaar) Het echtpaar met twee jonge kinderen kan de uitgaven uit het niet bekostigen. Dit geldt voor alle onderzochte inkomensniveaus. De belangrijkste oorzaak van dit tekort is het feit dat een echtpaar de kosten van twee volwassenen moet dragen, zoals de kosten van de zorgverzekering, kleding en voeding. Net als bij de andere huishoudtypen die niet rond kunnen komen, zijn het de kosten voor sociale participatie die het tekort veroorzaken. g. Paar met twee oudere kinderen (14 en 16 jaar) In paragraaf is al aangegeven dat het paar met oudere kinderen op ieder inkomensniveau te weinig ruimte heeft om alle uitgaven uit het te 28 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

31 bekostigen. Op bijstandsniveau loopt dit tekort op tot 416 euro per maand, als ook alle uitgaven uit het gedaan zouden worden. h. Paar met vier kinderen Het paar met vier kinderen heeft van alle onderzochte huishoudtypen de minste bestedingsruimte. De hogere bijstandsnorm voor een paar weegt niet op tegen de extra kosten van twee volwassenen. Hier bovenop komen de kosten voor vier kinderen waarvan twee oudere kinderen, die hoger liggen dan de uitgaven voor jonge kinderen. Deze combinatie maakt dit huishoudtype financieel zeer kwetsbaar. De gemeentelijke inkomensondersteuning in Tiel werkt zeker in het voordeel van huishoudens met (oudere) kinderen. Zo zijn er de Restpakketregeling en de PC regeling voor kinderen op die onderwijs volgen. Dit is echter niet voldoende om de ongunstige uitgangssituatie van dit gezin te compenseren. i. Alleenstaande oudere met extra zorgkosten Zoals in paragraaf is aangegeven wijkt de begroting van de alleenstaande met een zorgvraag op diverse punten af van de standaardbegrotingen. Uiteindelijk heeft dit huishoudtype niet met tekorten op de begroting te maken. Dit huishouden houdt tot een inkomen van 110 procent 64 euro per maand over. Bij het hogere inkomensniveau wordt draagkracht berekend, waardoor niet alle meerkosten vanuit de bijzondere bijstand worden vergoed. Het saldo loopt niet gelijk met inkomen mee op. 4.2 Inkomensniveau Voor elk huishoudtype zijn verschillende inkomensniveaus doorgerekend. Naast het minimum inkomen zijn inkomens op 110, 120 en 130 procent van het netto minimuminkomen gespecificeerd. Soms leidt een hoger inkomen tot een beperktere bestedingsmogelijkheid. Dit komt doordat landelijke en gemeentelijke inkomensondersteunende maatregelen, zoals huurtoeslag en kwijtschelding van gemeentelijke heffingen, er niet op voorhand toe leiden dat een huishouden meer te besteden heeft bij een hoger inkomen. In dat geval is sprake van een armoedeval. Deze situatie ontstaat vaak wanneer huishoudens vanuit een uitkering uitstromen naar betaald werk. Op dat moment nemen de kosten door werk toe en komen rechten op diverse inkomensondersteunende regelingen (gedeeltelijk) te vervallen. 29 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

32 4.2.1 Vóór invulling van het Na invulling van het (en vóór invulling van het ) hebben een paar huishoudens te maken met minder bestedingsruimte naarmate hun inkomen toeneemt. Het gaat om de paren met kinderen. De paren met kinderen krijgen te maken met een armoedeval op 120 procent van het minimum. Deze armoedeval wordt in de eerste plaats veroorzaakt door een lagere zorgtoeslag en een lagere huurtoeslag. Daarnaast is het wegvallen van het recht op de regelingen, zoals de Collectieve zorgverzekering, de Restpakketregeling en de PC regeling een belangrijke oorzaak. Hoe meer leden van het gezin gebruik kunnen maken van deze regelingen, hoe groter het verlies als het recht wegvalt. De reden dat ook de alleenstaande ouder met volwassen kind te maken heeft met deze armoedeval Na invulling van het Na invulling van het zien we naast de bovengenoemde situaties ook een armoedeval bij de oudere huishoudens. Dat ook de beide huishoudtypen van de AOWgerechtigde leeftijd te maken krijgen met een armoedeval, kan deels worden verklaard vanuit de gehanteerde systematiek van dit onderzoek. Op 100 procent gaan we uit van een volledige AOW-uitkering, terwijl op 110 procent gerekend wordt op basis van de bijstandsnorm die voor deze leeftijd geldt. Deze laatste norm bepaalt immers of er recht is op gemeentelijke vergoedingen. Daarnaast zien we over het algemeen dat huishoudens meer gaan uitgeven als hun inkomen en de bestedingsruimte toenemen. Voor ouderen is vervoer een belangrijke post waaraan vaak meer uitgegeven wordt dan minimaal noodzakelijk. Vanwege de vergelijkbaarheid met huishoudens jonger dan de AOW-leeftijd, rekenen we daarom ook voor ouderen extra uitgaven bij een inkomen boven het minimum. Deze extra uitgaven liggen wel lager dan bij huishoudens jonger dan de AOW-leeftijd. De alleenstaande ouder met jonge kinderen heeft te maken met kosten vanwege de kinderopvang als er sprake is van inkomen uit werk. Dit samen met afname van de huurtoeslag en gedeeltelijk wegvallen van de kwijtschelding veroorzaakt een armoedeval bij het tweede berekende inkomen Individuele inkomenstoeslag (IIT) Huishoudens die langdurig van een laag inkomen moeten rondkomen, kunnen in aanmerking komen voor IIT. In de gemeente Tiel geldt dit voor huishoudens met een inkomen tot en met 100 procent van de geldende bijstandsnorm. In de tabel 1 staan in de laatste twee kolommen de saldi van de inkomsten min de uitgaven uitgewerkt waarbij ook rekening is gehouden met deze toeslag. 30 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

33 Uit de tabel valt af te lezen dat een alleenstaande jonger dan de AOW-gerechtigde leeftijd die IIT ontvangt, maandelijks 59 euro over houdt nadat alle uitgaven uit het zijn gedaan en 59 euro te kort komt als ook alle uitgaven uit het zijn gedaan. Hiermee is het tekort dat een alleenstaande jonger dan AOW-leeftijd had zonder IIT (91 euro) kleiner geworden. Dit verschijnsel is bij alle huishoudens die recht hebben op IIT te zien. Bij alle huishoudtypes is formeel een armoedeval zichtbaar, veroorzaakt door wegvallen van de ITT (110 procent). Omdat het hierbij om maatwerk gaat en om huishoudens die lange tijd op het minimum leven, is deze armoedeval van een andere orde dan de hier boven beschreven Zonder inkomensondersteuning Op de volgende pagina staan de resultaten van de huishoudens zonder dat ze gebruik maken van gemeentelijke regelingen. Bij vergelijking van de huishoudens met een minimuminkomen bij gebruik making van inkomensondersteuning valt het volgende op. De financiële positie van de huishoudens in de gemeente Tiel met een minimuminkomen is altijd (iets) beter dan die van vergelijkbare huishoudens zonder inkomensondersteuning. Vooral het voordeel van de lagere premie voor de zorgverzekering draagt daaraan bij. Dit effect is het duidelijkst te zien bij de echtparen. Zij profiteren dubbel van de gunstige zorgpremie. Positief is ook de bijdrage van via de Restpakket regeling en de PC regeling vooral voor huishoudens met schoolgaande kinderen. Zij zijn ruim beter af dan de vergelijkbare huishoudens op minimumniveau zonder inkomensondersteuning. 31 / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

34 a. alleenstaande saldo na 100% % % % 207 b. alleenstaande, 2 kinderen 3 & 5 jaar saldo na 100% % % % 336 c. alleenstaande, 2 kinderen 14 & 16 jaar saldo na 100% % % % 239 d. alleenstaande, 2 kinderen 16 & 23 jaar saldo na 100% % % % 697 saldo na basis- en saldo na basis- en saldo na basis- en saldo na basis- en e. ouder paar zonder kinderen saldo na saldo na basis- en 100% % % % f. paar, 2 kinderen 3 & 5 jaar saldo na saldo na basis- en 100% % % % g. paar, 2 kinderen 14 & 16 jaar saldo na 100% % % % -15 h. paar, 4 kinderen (6, 8, 12 en 14 jaar) saldo na 100% % % % -112 saldo na basis- en saldo na basis- en / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

35 5. Conclusies en aanbevelingen Dit hoofdstuk beschrijft, naar aanleiding van de resultaten in de vorige hoofdstukken, de conclusies. Daarnaast worden er verschillende adviezen gegeven voor de aanpassing van regelingen in het kader van minimabeleid van de gemeente Tiel. 5.1 Algemeen De pakketten waarop de basisbedragen zijn gebaseerd zijn sober maar voldoende. De inhoud en de prijzen worden jaarlijks zorgvuldig aangepast door het Nibud 1 en zijn ook gevalideerd door panels van consumenten 2. Dit wil echter niet zeggen dat ieder huishouden hieraan voldoende heeft of dat ieder huishouden rond kan komen. Om rond te kunnen komen van een minimuminkomen is een goed financieel beheer van het huishouden noodzakelijk. Men reserveert om zo nodig grote uitgaven te kunnen doen voor de vervanging van inventaris. We gaan ervan uit dat het huishouden niet leent, zodat er nog extra kosten van rente bijkomen. Veel huishoudens die van een minimum inkomen moeten rondkomen, voeren een goed financieel beheer, maar een deel ook niet. Voor deze huishoudens is het aan te bevelen cursussen of begeleiding te organiseren. Het Nibud, en ook andere (lokale) organisaties, hebben hier voor een uitgebreid aanbod. In de berekeningen is ervan uitgegaan dat alle aanspraken op landelijke en lokale regelingen zijn aangevraagd. Dat is echter niet voor ieder huishouden een vanzelfsprekendheid 3. De gemeente kan het gebruik van lokale regelingen stimuleren door hieraan publiciteit te geven en de toegang tot deze regelingen te vereenvoudigen. Uit onderzoek van het Nibud 4 blijkt dat de energielasten een steeds groter deel van de woonlasten en daarmee van de totale begroting van minima inneemt. Juist voor de huishoudens in een energie-onzuinige woning kan een besparing op deze kosten positief bijdrage aan de bestedingsruimte. Daarnaast blijkt uit dit onderzoek dat juist 1 Zie Nibud Budgethandboek en Prijzengids, jaarlijkse uitgaven. 2 Stella Hoff et. al. Genoeg om van te leven, Focusgroepen in discussie over de minimale kosten van levensonderhoud, SCP/Nibud, Den Haag Te downloaden op de websites van het Nibud of SCP. 3 Zie bijvoorbeeld Caren Tempelman, Aenneli Houkes en Jurriaan Prins, Niet-gebruik inkomensondersteunende maatregelen, SEO, Amsterdam, Te downloaden op 4 Onderzoek: Energielastenbeschouwing. Verschillen in energielasten tussen huishoudens nader onderzocht voor SenterNovem, december / Minima-effectrapportage gemeente Tiel

36 minima vaak in minder goed geïsoleerde woningen wonen, waardoor ze ook een hoge r verbruik dan gemiddeld hebben. Huishoudens met een laag inkomen zouden hulp van energieadviseurs of gratis/ goedkope energieboxen aangeboden kunnen krijgen. Producten zoals spaarlampen en isolatiefolies, waarvan de aanschafkosten voor deze doelgroep vaak te hoog zijn, terwijl ze een snelle terugverdientijd hebben, zijn dan het meest effectief. De inkomensondersteunende regelingen die de gemeente aanbiedt, kennen naast een inkomensgrens ook een vermogensgrens. Deze grens is gelijk aan het wettelijk vrij te laten vermogen, zoals gedefinieerd in de Participatiewet. Dit betekent voor 2015 dat een alleenstaande maximaal euro aan vermogen mag hebben, voor paren en alleenstaande ouders geldt het dubbele, euro. Heeft een huishouden méér vermogen, dan vervalt het recht op inkomensondersteuning. Om voor kwijtschelding van gemeentelijke heffingen en waterschapslasten in aanmerking te komen geldt een andere, veel lagere, vermogensgrens. Hiervoor zijn de te hanteren normen landelijk bepaald in art.12 van de Uitvoeringsregeling Invorderingswet 1990 (UR IW 1990). Gemeenten kunnen hier niet van afwijken. Wel is aan de Kamer toegezegd dat bezien zal worden of gemeenten de vrijheid moeten krijgen om de vermogensnormen voor de kwijtschelding te verruimen tot maximaal de vermogensnormen die in de Participatiewet worden gehanteerd. Het Nibud adviseert om, wanneer dit mogelijk wordt, van deze mogelijkheid gebruik te maken. De achterliggende gedachte van dit advies is, dat ieder huishouden zou moeten beschikken over een financiële buffer. Deze buffer is bedoeld voor min of meer voorzienbare uitgaven op de korte en middellange termijn. Met min of meer voorzienbaar bedoelen we uitgaven waarvan het wel zeker is dat ze een keer gedaan gaan worden, maar dat het onzeker is op welk tijdstip precies ze gedaan worden. Het Nibud heeft hier onderzoek naar gedaan en onderscheidt een referentiebuffer (wat hebben huishoudens in soortgelijke omstandigheden als buffer) en een minimumbuffer. Deze minimumbuffer varieert naar huishoudtype, van euro voor een alleenstaande tot euro voor een (echt)paar met vier kinderen. 5 De genoemde bedragen liggen hoger dan de vermogensgrens voor de kwijtschelding. Met andere woorden, beschikt een huishouden over een (door het Nibud geadvise erde) minimale buffer, dan zou geen recht op kwijtschelding meer bestaan. Dit is een ongewenste situatie, zowel voor de belanghebbende als voor de gemeente. Het 5 Een referentiebuffer voor huishoudens. Onderzoek naar het vermogen en het spaargedrag van Nederlandse huishoudens, Nibud, / Minima-effectrapportage gemeente Tiel