Gemeente Stein. Beleidsplan Openbare Verlichting

Transcriptie

1 Gemeente Stein Beleidsplan Openbare Verlichting Maart 2010

2 Inhoudsopgave 1 Voorwoord Samenvatting Inleiding Beleidspunten Financiën Evaluatie uitvoering nota OV Verlichtingsmiddelen Brandrooster Gerealiseerde energiebesparing Uitgangspunten Beleid Stein 2002 en Huidige kwaliteit Beleidsaspecten Inleiding Wetgeving Openbaar groen Milieu Energie Onderhoud Toepassingsgebieden/functies van de openbare verlichting Landelijke normen NPR richtlijn Politiekeurmerk Veilig Wonen Schakeltijden Dimmen van verlichting Verlichtingsmiddelen Betekenis van de normen en aanbevelingen Overige beleidsaspecten (nieuwe ontwikkelingen) Standaardisatie verlichtingsmiddelen Technologische ontwikkelingen Maatschappelijke ontwikkelingen Beleidsvoorstellen Het wijzigen van brandrooster W8O1 naar W7O Het wijzigen van brandrooster W8O1 naar A Het wijzigen van brandroosters naar 50% nacht en 50% avond (W8O1) Wijzigen van brandroosters van nieuwbouwplannen naar 50% nacht en 50% avond (Dirgelen en Elserveld) Wijzigen van brandroosters op ontsluitingswegen en erftoegangswegen buiten de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond Wijzigen van brandroosters op Industriewegen naar 50% nacht en 50% avond Wijzigen van brandroosters op ontsluitings- en erftoegangswegen binnen de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond Wijzigen van brandroosters binnen de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond Wijzigen van brandroosters op pleinen naar 50% nacht en 50% avond Het vervangen van conventionele voorschakelapparatuur door elektronische Levensduur masten en armaturen wijzigen Financiële middelen Conclusies en aanbevelingen Bijlage 1 Nieuwwaarde en leeftijdsopbouw OV-areaal Bijlage 2 Technologische ontwikkelingen Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 2

3 1 Voorwoord In 2002 is door Essent Lighting BV (vanaf 2010 Ziut) samen met de gemeente Stein een Beleidsplan Openbare Verlichting (OVL) opgesteld. Het plan omvatte de kwalitatieve eisen die gesteld moeten worden aan de OVL, vooral in relatie tot de sociale veiligheid en verkeersveiligheid. Uit het Beleidsplan vloeide vervangings- en verbeteringsplannen voort voor het verder optimaliseren van de OVL. In juli 2003 is het plan vastgesteld door de gemeenteraad, waarna is gestart met de realisatie. In 4 jaar tijd is vervolgens het achterstallig onderhoud weggewerkt. De OVL is gerenoveerd, aangepast aan de norm en voorzien van energiezuinig lampen. Bovendien is het brandrooster verruimd. Vanaf 2007 vinden er enkel nog reguliere vervangingen plaats op basis van leeftijd van lichtmasten (30 jaar) en armaturen (15 jaar). Sinds de opstelling van het voorgaande Beleidsplan zijn 7 jaren verstreken. Een actualisatie van het beleid is daarom nodig. In dit nieuwe Beleidsplan worden de volgende aspecten aan de orde gesteld: In hoofdstuk 2 is het nieuwe Beleidsplan samengevat. In hoofdstuk 3 wordt het huidige beleid geëvalueerd t/m In hoofdstuk 4 wordt de huidige kwaliteit van de verlichting weergegeven. In hoofdstuk 5 worden de eisen geïnventariseerd, die aan de openbare verlichting gesteld worden. Er zal worden ingegaan op de functies die de openbare verlichting vervult op het gebied van de verkeersveiligheid, de sociale veiligheid alsook op de normstelling betreffende de leefbaarheid en esthetica. In hoofdstuk 6 worden de mogelijke besparingsvoorstellen nader uitgewerkt. In hoofdstuk 7 komen de financiële consequenties van het nieuwe beleid op het gebied van de openbare verlichting aan de orde. In hoofdstuk 8 staan de conclusies en aanbevelingen. Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 3

4 2 Samenvatting 2.1 Inleiding Volgens het Burgerlijk Wetboek is de gemeente verantwoordelijk voor het goed functioneren van de openbare verlichting. Naast het goed functioneren is de kwaliteit van de openbare verlichting van groot belang in verband met de sociale veiligheid, de verkeersveiligheid en de leefbaarheid. Duisternis verhoogt de kans op vandalisme en geweld en veilig verkeer verminderd. Een openbare verlichtingsinstallatie vervult in dit opzicht een belangrijke functie, mits ze aan specifieke eisen voldoet. 2.2 Beleidspunten Het beleid voor de periode is erop gericht om efficiënt invulling te geven aan de beleidskaders zoals vastgesteld in deze evaluatie. Op basis van deze beleidskaders en de huidige kwaliteit van de openbare verlichting in Stein zijn met name de volgende energiebesparingsmaatregelen onderzocht. LED verlichting: In het kader van energiebesparing en CO-2 reductie speelt LED-verlichting een steeds grotere rol. De LED-lamp is namelijk energiezuinig en het materiaal heeft een lange levensduur, waardoor de onderhoudskosten zullen afnemen. De gemeente Stein staat ook voor de keuze LED in de openbare verlichting toe te passen. Om een indruk te krijgen van LED verlichting en het eventuele verschil met traditionele verlichting is medio 2009 in de Dieterenstraat een proefopstelling geplaatst. De afgelopen jaren is de verlichting in Stein vernieuwd en er zijn op grote schaal energiezuinige lampen toegepast van 24 en 36 Watt. Voor deze verlichting biedt de markt al een alternatieve LED verlichting die energiebesparing en CO-2 reductie oplevert en lichttechnisch gelijkwaardig is. Toch bestaat er nog een groot nadeel. Het is namelijk niet mogelijk LED-lampen in bestaande armaturen in te bouwen. Wel kan een nieuwe LED-unit worden ingebouwd maar dit is niet rendabel. Wanneer gekozen wordt voor LED-verlichting dient de armatuur met lichtbron in zijn geheel vervangen te worden. Tot voor kort waren deze LED-armaturen nog 2 tot 3 keer duurder dan de conventionele armaturen. De ontwikkeling gaat echter zeer snel. De huidige LED-armaturen zijn ca 1,5 maal duurder. Daarentegen leveren ze een energiebesparing en CO-2 reductie op van 35% en verlaging van de jaarlijkse onderhoudskosten met ca 8 per armatuur. Vanwege deze ontwikkelingen heeft Ziut een berekening gemaakt om te zien of er momenteel al winst valt te halen door te investeren in LED verlichting. Dit heeft tot de conclusie geleid dat ondanks de besparingen op dit moment een te grote investering gedaan moet worden om rendabel te zijn. Vervanging van het bestaande areaal armaturen om energie te besparen zou kapitaalvernietiging betekenen. Bij nieuwbouwplannen en projectmatige vervangingen wordt geadviseerd de toepassing van LED armaturen wel te overwegen. Per project wordt een kosten-batenanalyse (door Ziut) gemaakt. Enerzijds zijn er lagere onderhoudskosten door de lenergiebesparing en de angere levensduur van de LED-lamp (ca branduren. Anderzijds is er de hogere investering door de duurdere armatuur. Ziut volgt samen met de verantwoordelijke ambtenaar van de gemeente Stein de ontwikkelingen van LED-verlichting nauwlettend. Belangrijke doorbraken zullen aan College en Raad worden voorgelegd. Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 4

5 Dimmen: Bij het toepassen van nachtschakeling is "dimmen" van de verlichting te overwegen. Dit houdt in dat alle lampen blijven branden, maar op het tijdstip dat normaal gesproken de avondverlichting wordt gedoofd, wordt het lichtniveau van alle lampen met de helft gereduceerd. Hierdoor worden donkere plekken die normaal ontstaan door het uitschakelen van de avondbranders voorkomen. De gelijkmatigheid van de verlichting blijft dus gehandhaafd alleen de lichtintensiteit wordt minder. Het minimaal lichtniveau volgens de gestelde norm wordt bereikt bij 18 watt. Bij vermogens vanaf 36 watt is het dimmen van verlichting dus rendabel. Stein heeft geen dimbare verlichting. Ongeveer 3000 (60%) van de bestaande armaturen is bovendien al uitgerust met een energiezuinige PL-lamp van 24 watt. Het ombouwen van deze armaturen betekent een grote investering. Van energiebesparing is geen sprake door toepassing van de 36 watt lamp en door nacht schakeling van alle lampen. In nieuwbouwplannen of projectmatige vervanging van verlichting kan, vanwege het voordeel van de gelijkmatigheid, wel overwogen worden te gaan dimmen. Hierbij is echter geen energetisch voordeel te behalen ten opzichte van de avond-nacht schakeling. Ook zal het toepassen van armatuur met een PL 36 watt lamp op masten met een lichtpunthoogte van 4 of 4,75 meter leiden tot een niet gewenste verblinding en lichthinder. Bovendien zal binnen enkele jaren de LED-armaturen zover doorontwikkeld zijn dat deze ingezet kunnen worden voor functionele toepassingen in plaats van dimmen. Wijziging brandrooster: Aanpassing van het brandrooster van de openbare verlichting is een maatregel die energiebesparing kan opleveren. Onderzocht is welke energiebesparingen zijn te behalen door wijziging van het huidig gemeentelijk brandrooster W8O1.of door de verhouding naar 50% nacht en 50% avond te wijzigen. Deze wijzigingen gaan echter ten koste van de sociale veiligheid. De onderzochte mogelijkheden en de financiële consequenties staan aangegeven in de tabel onder Financiën In onderstaande tabel zijn de mogelijke maatregelen met bijbehorende eenmalige investering en jaarlijkse besparing uitgewerkt. Maatregel Investering (eenmalig) Besparing (jaarlijks) Wijziging van het huidige gemeentelijk brandrooster W8O1naar W7O Wijziging van het huidige gemeentelijk brandrooster W8O1naar A Wijzigen Brandrooster naar 50% nacht en 50% avond hele gemeente Wijzigen brandrooster van Nieuwbouwplannen Dirgelen en Elserveld naar 50% nacht en 50% avond Wijzigen brandrooster van ontsluitings- en erftoegangswegen buiten de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond Wijzigen brandrooster van ontsluitings- en erftoegangswegen buiten de bebouwde kom naar 25% nacht en 75% avond Wijzigen brandrooster Industriewegen naar 50% nacht en 50% avond Het omzetten van het brandrooster vindt plaats in de uitvoeringsfase Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 5

6 Wijzigen brandrooster Ontsluitingswegen en Erftoegangswegen binnen de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond Wijzigen brandrooster binnen de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond Wijzigen brandrooster Pleinen binnen de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond Conclusies Uit het beleidsplan kunnen de volgende conclusies worden getrokken en komen de volgende aanbevelingen voort. De mogelijkheden van LED verlichting en dimmen zijn voor de Steinse situatie bekeken. Voor het bestaande verlichtingsareaal zijn deze 2 mogelijkheden op dit moment geen alternatief. Bij nieuwbouwplannen of projectmatige vervangingen zullen de toepassing van LED en dimmen wel in de afwegingen worden meegenomen. Op dit moment is de LED-verlichting nog in een ontwikkelingsstadium. Ontwikkelingen zullen nauw gezet gevolgd worden. In Stein is een proefopstelling geplaatst van 5 LED armaturen in de Dieterenstraat. Op dit moment is het voor Stein niet interessant om op grote schaal LED verlichting te gaan toepassen, omdat de energiebesparing en de lagere onderhoudskosten niet opwegen tegen de vervangingsinvesteringen Bij nieuwbouwplannen en projectmatige vervangingen kan de toepassing van LED armaturen wel worden overwogen. Per project wordt een kosten-batenanalyse gemaakt. Door wijziging van het brandrooster is wel winst te behalen in het energieverbruik en dus ook in de vermindering van de CO-2 uitstoot. De volgende energiebesparingen zijn te behalen door het brandrooster te wijzigen van W8O1 naar W7O1 of A7 of door de verhouding naar 50% nacht en 50% avond te wijzigen. Deze wijzigingen gaan echter ten koste van de sociale veiligheid. Besparing 1 2 Besparing 2 3 o W8O1 naar W7O1 12,6% 1,4% o W8O1 naar A7 34,4% 3,7% o Gehele gemeente 9% 9% o Nieuwbouwplannen 17% 1% o Ontsluitingswegen en erftoegangswegen BUBEKO 28% 7,9% o Ontsluitingswegen en erftoegangswegen BUBEKO 4 41% 12% o Ontsluitingswegen en erftoegangswegen BIBEKO 15% 5,2% o Wegen binnen de bebouwde kom 9% 7% o Industriewegen 18% 1,6% o Pleinen 24% 0,8% 2 Absolute besparing 3 Besparing ten opzichte van totale jaarverbruik OVL gemeente Stein 4 Resultaten gebaseerd op 75 % avondbranders en 25% nachtbranders Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 6

7 3 Evaluatie uitvoering nota OV Op basis van de in 2002 geformuleerde uitgangspunten in het Beleidsplan Openbare Verlichting is na vaststelling hiervan begonnen met de gestructureerde aanpassing van de openbare verlichting. Per straat is onderzocht welke masten en/of armaturen vervangen moesten worden. Door het vervangen van lichtmasten en armaturen ouder dan 30 respectievelijk 15 jaar is het achterstallig onderhoud weggewerkt. Door een juiste keuze van de vervangende verlichting is de lichtkwaliteit op het vereiste niveau gebracht. De vervangende armaturen zijn voorzien van energiezuinige lichtbronnen. De toegepaste masten en armaturen passen binnen het overeen gekomen standaardpakket. 3.1 Verlichtingsmiddelen Om inzicht te verkrijgen in de financiële inspanningen die nog nodig of mogelijk zijn, zal de actuele situatie moeten worden vastgesteld, gerelateerd aan de uitgangspunten om het geschetste streefbeeld in het nieuwe beleidsplan te bereiken. De actuele situatie is gebaseerd op het OV-bestand, peildatum januari 2009 Jaar Masten Armaturen Toename Opmerkingen m.b.t. aantallen 2008: Masten exclusief mastsysteem: grondspot, ANWB, infobord, reclamezuil, wand- en gevelarmatuur, tunnel, parkeerautomaat. Armaturen exclusief: reclamezuil, reclamebord, parkeerautomaat en ANWB vlaggen Aantal in 2002 aantal in M asten armaturen Huidige Masten Van de masten hebben 15 stuks (0,28%) een technische levensduur van 30 jaar. Deze zijn in 2009 vervangen. Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 7

8 Armaturen Van de armaturen hebben 155 armaturen (2,84%) een technische levensduur van 15 jaar. Deze zijn in 2009 vervangen. Geplande uitbreiding masten Bij het vaststellen van het beleidsplan 2002 is besloten om structureel lichtmasten bij te plaatsen om aan de NSvV norm te voldoen. De uitbreiding van het aantal lichtmasten met 517 stuks is het gevolg van aanpassing OV aan de norm, maar daarnaast o.a. het gevolg van nieuwbouwplannen, reconstructies en sociaal onveilige plekken. 3.2 Brandrooster In 2002 was ongeveer 60% van de verlichting op het nachtrooster geschakeld en de overige lichtpunten waren geschakeld op het brandrooster A7. Het beleidsuitgangspunt was om met name in de woongebieden de nachtbranders uit te breiden en bij de vervanging van de armaturen en streven naar een brandpatroon van avond en nachtverlichting van minimaal 50%-50% in het openbaar gebied. Tijdens de projectmatige vervanging van armaturen in is getracht de 50%- 50% schakeling in te voeren. In de praktijk betekende dit dat veel avondbranders zouden worden omgezet naar nachtbranders en andersom. Na veel bezwaren van bewoners is men hiermee gestopt. Momenteel staat ongeveer 75% van de verlichting op het nachtrooster geschakeld en 25% is geschakeld op het W8O1 rooster. In onderstaande tabel zijn de minderkosten weergegeven voor de brandroosters W7O1 en A7. Brandrooster Ochtendverlichting aan In winterperiode (uur) Avondverlichting uit ma t/m zo (uur) Avondverlichting uit ma t/m do (uur) Avondverlichting Uit vr t/m zo (uur) Minderkosten t.o.v. huidig rooster ( ) W8O W7O , - A ,- Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 8

9 3.3 Gerealiseerde energiebesparing Een van de beleidsuitgangspunten was om door inzet van energiezuinige armaturen met elektronische voorschakelapparatuur energie te besparen. Hierdoor kon enerzijds een kostenbesparing opgetreden t.a.v. de reguliere exploitatiekosten en anderzijds werd het milieu minder belast. In Onderstaande grafiek wordt het energieverbruik weergeven vanaf 2003 t/m Verbruik kwh Verbruik kwh Uit bovenstaande grafiek blijkt dat direct na vaststelling van het beleidsplan direct begonnen is met het vervangen van de niet energiezuinige armaturen waardoor het energieverbruik afnam. De jaren erna is het energieverbruik gestegen door het bijplaatsen van lichtmasten om de verlichting aan de NPR-norm te laten voldoen. Met name het laatste jaar is een duidelijke stijging waarneembaar die voornamelijk ontstaan is door het omzetten van het brandrooster A7 naar het huidige brandrooster W8O1. Conclusie: Van de masten hebben 15 stuks (0,28%) een technische levensduur van 30 jaar bereikt, deze zijn in 2009 vervangen. In de komende beleidsperiode zullen nog eens 347 masten (6,5%) hun technische levensduur bereiken. Van de armaturen hebben 155 armaturen (2,84%) een technische levensduur van 15 jaar bereikt, deze zijn in 2009 vervangen. In de komende beleidsperiode zullen nog eens 846 armaturen (15,5%) hun technische levensduur bereiken. Het energieverbruik is in 2004 gedaald door het vervangen van de niet energiezuinige armaturen. Vervolgens is het energieverbruik gestegen door het aanpassen van de openbare verlichting aan de NPR-norm en het omzetten van het brandrooster A7 naar W8O1. De minderkosten van het brandrooster A7 ten opzichte het huidige brandrooster W8O1 bedragen op jaarbasis ca , -. Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 9

10 4 Uitgangspunten Beleid Stein 2002 en Huidige kwaliteit Huidig beleid De belangrijkste beleidsdoelstellingen in het vastgestelde beleidsplan zijn: Vervangingstermijn masten 30 jaar. Vervangingstermijn armaturen 15 jaar. Verlichting aanpassen aan de NSvV norm. Toepassen energiezuinige armaturen. Het uitbreiden van het aantal nachtbranders en streven naar een verhouding in het brandpatroon van avond en nachtverlichting van minimaal 50%-50% binnen de bebouwde kom. Huidige kwaliteit en exploitatiekosten Leeftijd openbare verlichting gemeente Stein Armaturen Masten t/m Van de masten hebben 15 stuks (0,28%) een technische levensduur van 30 jaar bereikt, deze zijn in 2009 vervangen. In de komende beleidsperiode zullen nog eens 347 masten (6,5%) hun technische levensduur bereiken. Van de armaturen hebben 155 armaturen (2,84%) een technische levensduur van 15 jaar bereikt, deze zijn in 2009 vervangen. In de komende beleidsperiode zullen nog eens 846 armaturen (15,5%) hun technische levensduur bereiken. Het elektriciteitsverbruik in 2008 voor openbare verlichting bedroeg ongeveer kwh/jaar. De totale emissie bedraagt kg CO2 per jaar. De totale transport- en onderhoudskosten bedroegen voor 2008: , , - = ,-. De leveringskosten energie bedroegen , -. De totale exploitatiekosten OV bedroegen daarmee in , - Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 10

11 5 Beleidsaspecten 5.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt aangegeven met welke beleidsaspecten rekening is gehouden bij het opstellen van dit beleidsplan openbare verlichting Één van de doelstellingen van het beleidsplan is het vaststellen van de verlichtingskwaliteit die wordt gehanteerd in de gemeente Stein. Hieronder wordt het niveau van de verlichting, de kleur van de lampen en de toegepaste materialen verstaan. Er zijn een aantal aspecten van belang bij het bepalen van de verlichtingskwaliteit. Sommige aspecten zijn algemener van aard, andere zijn meer specifiek voor elementen van de verlichtingskwaliteit. 5.2 Wetgeving Op grond van de in 1992 verschenen nieuwe versie van het Burgerlijk Wetboek is de gemeente verantwoordelijk voor het goed functioneren van de openbare verlichting. Deze maakt namelijk deel uit van de uitrusting van de weg. De wegbeheerder is in beginsel aansprakelijk voor door derden geleden schade als de uitrusting van de weg niet voldoet aan de eisen die daaraan in de gegeven omstandigheden gesteld mogen worden ter voorkoming van gevaar voor personen of zaken. De wegbeheerder kan in een dergelijk geval wegens nalatigheid worden aangesproken op een onrechtmatige daad (artikel 6:174 B.W.) Het eventueel uitbesteden van onderhoudswerkzaamheden aan derden laat deze aansprakelijkheid onverlet. 5.3 Openbaar groen In een vroeg stadium dient sprake te zijn van afstemming tussen de openbare verlichting en het openbaar groen. Vooral op die plaatsen waar bomen komen dient sprake te zijn van een vroegtijdige goede afstemming om te voorkomen dat lichtmasten te dicht bij de bomen komen te staan en omgekeerd. Daar waar bomen reeds aanwezig zijn zal bij de plaatsing van verlichting rekening gehouden worden met de bomen. 5.4 Milieu Bij het installeren en onderhouden van installaties wordt o.a. rekening gehouden met: Het toepassen van milieuvriendelijk geproduceerde materialen; De levensduur en recyclingmogelijkheden van de verlichtingsmiddelen. Hergebruik van vrijkomende materialen. Afvoer van defecte gasontladingslampen naar een erkende verwerker. Dit wordt door Enexis Lighting BV verzorgd. Klimaatverdrag Kyoto (16 februari 2005) waarbij de deelnemende landen waaronder Nederland zich tot doel hebben gesteld in de periode van 2008 tot 2012 de totale emissie van broeikasgassen (CO-2 uitstoot) met minstens 5% omlaag te brengen t.o.v het niveau van Energie Met de openbare verlichting kan energie-efficiënt worden omgegaan door het toepassen van energiezuinige lampen, armaturen en elektronische voorschakelapparatuur. Ook het brandrooster is van invloed op het energieverbruik. Zo is al jaren het uitgangspunt dat bij nieuw aanleg, renovatie en vervanging van openbare verlichting, lamptypen met een hoog rendement worden toegepast. Zo zullen hoge druk kwiklampen niet meer worden toegepast vanwege de relatief lage lichtopbrengst en de hoge milieubelasting. Nieuwe technische ontwikkelingen worden op de voet gevolgd. De toepassing van elektronische voorschakelapparatuur en het dimmen Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 11

12 van de verlichting gedurende de nachtelijke uren wordt landelijk meer en meer toegepast. 5.6 Onderhoud Onderhoudswerkzaamheden aan de openbare verlichting zijn op te splitsen in de volgende categorieën: groot onderhoud: dit betreft preventief en grootschalig onderhoud; klein onderhoud: dat is correctief onderhoud, inclusief klachtenonderhoud; renovaties: het gaat hierbij om aanpassingen en projectmatige vervangingen; Preventief cq. grootschalig onderhoud omvat het volgens een vast plan verrichten van werkzaamheden om extra kosten te voorkomen. Correctief cq. klein onderhoud omvat het herstellen van schade als gevolg van storingen, vandalisme, aanrijdingen en klachtenonderhoud. Projectmatig onderhoud is het vervangen, renoveren of reconstrueren van de openbare verlichting. Projectmatige vervanging zal jaarlijks na inspecties van de verlichtingsmiddelen en op basis van de bestandsgegevens worden vastgesteld. In Stein vindt jaarlijks de projectmatige vervanging plaats van lichtmasten die 30 jaar oud zijn en armaturen die 15 jaar oud zijn. Bij de keuze van de toe te passen materialen zal onderhoudsvriendelijkheid een rol spelen. Eveneens spelen overige aspecten zoals o.a. milieu (CO-2 uitstoot) en esthetica een rol. 5.7 Toepassingsgebieden/functies van de openbare verlichting Openbare verlichting moet tegemoet komen aan de karakteristieken en het gebruik van de ruimte waarin het wordt geplaatst. In de ene ruimte ligt de nadruk op verkeersveiligheid, terwijl in een andere ruimte de nadruk op bijvoorbeeld sociale veiligheid en/ of leefbaarheid kan liggen. In onderstaand overzicht zijn de functies van de openbare verlichting en de relatie tussen de openbare verlichting en de verkeersveiligheid, de sociale veiligheid en de leefbare omgeving naast elkaar gezet. Elk van deze relaties stelt eigen eisen aan de openbare verlichting. functies van de openbare verlichting sociale veiligheid verkeersveiligheid leefbaarheid esthetica veilig gevoel bij burger vlotte en veilige afwikkeling verkeer lage risicoaansprakelijkheid sfeer: lichtkleur vormgeving kwaliteit van de openbare verlichting De functies van de openbare verlichting bepalen mede de kwaliteitscriteria en verlichtingsniveaus van de openbare verlichting. Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 12

13 5.8 Landelijke normen Bij het vaststellen van het gemeentelijk openbare verlichtingsbeleid moet rekening worden gehouden met de eventueel bestaande richtlijnen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen regelgeving met betrekking tot de kwaliteit van de verlichting en regelgeving met betrekking tot verlichtingsmaterialen NPR richtlijn Het niveau van de verlichting, de kleur van de lampen en de toegepaste materialen noemen we de verlichtingskwaliteit. De aan te houden kwaliteitsnorm wordt bepaald door de functie die de openbare verlichting vervult en door de randvoorwaarden die vanuit het veiligheidsbeleid, energiebeleid, het milieubeleid en de gemeentelijke financiën worden gesteld. Het niveau van de verlichting is niet objectief voor alle ruimten vast te stellen, maar moet afhankelijk van de ruimtelijke omstandigheden worden geïnterpreteerd. Voor het bepalen van het gewenste verlichtingsniveau wordt door veel gemeenten en ook door de gemeente Stein "De Nederlandse Praktijkrichtlijn NPR Kwaliteitscriteria Openbare Verlichting van de NSvV" toegepast. Voorheen werden nieuwe verlichtingsinstallaties ontworpen volgens de aanbevelingen van de NSvV. Vanaf mei 2002 zijn deze aanbevelingen vervangen door de Nederlandse Praktijkrichtlijn NPR De NSvV aanbevelingen die voorheen van toepassing waren onderscheiden ruimtes binnen en buiten de bebouwde kom. Relevant hierin was het primaire onderscheid tussen ruimten met in hoofdzaak een verkeersfunctie, ruimten met een verblijfsfunctie en ruimten met een gemengde functie. De nieuwe vervangende aanbevelingen van de NPR gaan uit van de visuele behoefte van de weggebruiker Politiekeurmerk Veilig Wonen Het Keurmerk Veilig Wonen is een initiatief vanuit de politieorganisatie ter voorkoming van criminaliteit in de woonomgeving. De essentie van dit keurmerk is dat de veiligheidssituatie van een wijk wordt beoordeeld. Naast een pakket van maatregelen dat betrekking heeft op woningen, worden ook eisen gesteld aan de omgevingskwaliteit van de openbare- en semi-openbare ruimten (achterpaden). Het keurmerk, omvattend een drietal deelcertificaten welke kunnen worden afgegeven voor zowel bestaande als nieuwbouwwoningen die voldoen aan de gestelde eisen voor sociale veiligheid, inbraak- en brandpreventie. Het deelcertificaat Veilige Omgeving omvat ook de openbare verlichting in verblijfsgebieden inclusief eventueel aangrenzende achterpaden. De kwaliteit waaraan deze verlichting moet voldoen, is gebaseerd op de aanbevelingen van de NSvV Schakeltijden De schakeling van avond- en nachtbranders kan aangepast worden aan de specifieke situatie van het te verlichten gebied, maar mag nooit minder zijn dan 50% avondbranders tegenover 50% nachtbranders, aangezien voldaan moet worden aan de door de NPR gestelde kwaliteitscriteria betreffende de gelijkmatigheid van de verlichting. De NPR gaat er zelfs vanuit dat avond-/nachtschakeling niet meer van toepassing is. De gelijkmatigheid van de verlichting gaat bij het toepassen van deze schakeling sterk achteruit en wordt vaker zelfs onacceptabel waardoor er na het doven van de avond verlichting donkere plekken ontstaan. Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 13

14 Echter, uit kostenoverweging kan het niet wenselijk zijn de nachtschakeling algemeen te maken. Zo kan er voor worden gekozen de nachtschakeling alleen toe te passen in de zogenaamde verblijfsgebieden waardoor de sociale veiligheid sterk zal toenemen Dimmen van verlichting Het huidige brandrooster van de gemeente Stein is W8O1 en N(acht). Bij het toepassen van nachtschakeling is "dimmen" van de verlichting te overwegen. Dit houdt in dat alle lampen blijven branden, maar op het tijdstip dat normaal gesproken de avond verlichting wordt gedoofd, wordt het lichtniveau met de helft gereduceerd. Hierdoor worden donkere plekken die normaal ontstaan door het uitschakelen van de avondbranders voorkomen. De gelijkmatigheid van de verlichting blijft dus gehandhaafd alleen de lichtintensiteit wordt minder. Daar waar geen dimverlichting is toegepast, kan de schakeling van avond en nachtbranders aangepast worden aan de specifieke situatie van het te verlichten gebied. De verhouding tussen avond- en nachtbranders mag nooit minder zijn dan 50%, aangezien voldaan moet worden aan de door de NPR gestelde kwaliteitscriteria betreffende de gelijkmatigheid van de verlichting. De NPR gaat er zelfs vanuit dat avond- /nachtschakeling niet meer van toepassing is. De gelijkmatigheid van de verlichting gaat bij het toepassen van deze schakeling sterk achteruit en wordt vaker zelfs onacceptabel waardoor er na het doven van de avond verlichting donkere plekken ontstaan. Echter uit kostenoverweging en rekening houdend met de CO2 uitstoot, kan het niet wenselijk zijn de nachtschakeling algemeen te maken. Bij toepassing in het woongebied doet zich echter een probleem voor. De bestaande armaturen, in totaal ca stuks, zijn uitgerust met een PL-lamp van 24 watt. Deze armaturen zijn niet dimbaar. Het ombouwen van deze armaturen betekent een grote investering en levert energetisch geen besparing op. Bovendien zal door het toepassen van een armatuur met een PL 36 watt lamp op masten met een lichtpunthoogte van 4 meter leiden tot een niet gewenste verblinding en lichthinder. Binnen enkele jaren zullen de LED-armaturen zover doorontwikkeld zijn dat deze ingezet kunnen worden voor functionele toepassingen. Het is derhalve raadzaam om de bestaande armaturen in de woonwijken niet om te bouwen naar een dimbare PLlamp van 36 watt. Doel en voordelen dimmen Het dimmen van openbare verlichting wordt toegepast vanwege: Realiseren energiebesparing en dus reductie CO-2 uitstoot. Verminderen van lichthinder. Realiseren van licht op maat. Naast deze voordelen kunnen er bijkomende voordelen zijn van de gebruikte telemanagementsystemen voor aansturing, vanwege de input die deze systemen bieden voor effectief en efficiënt beheer en onderhoud. Toepassingsmogelijkheden Openbare Verlichting dient in primaire zin de sociale veiligheid, verkeersveiligheid en leefbaarheid. De daarvoor gewenste/noodzakelijke verlichtingskwaliteit wordt bepaald op basis van de uitgangspunten in beleidsplannen en de praktijkrichtlijnen van de NSVV. Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 14

15 In de praktijk betekent dit dat de installatie op maximale lichtkwaliteit bij de gegeven uitgangspunten wordt ontworpen, waarbij rekening wordt gehouden met verouderingsverschijnselen. Dit is en blijft een belangrijk uitgangspunt bij de dimensionering. Het dimmen van openbare verlichting kan worden toegepast: 1. Als er tijdsintervallen zijn waarin ook met minder lichtniveau kan worden volstaan dan voor de maximale ontwerp-lichtkwaliteit noodzakelijk is. Uiteraard zonder daarmee de beoogde veiligheid en leefbaarheid geweld aan te doen. Bijvoorbeeld na een bepaald tijdstip als de verkeersintensiteit lager is. 2. Ter compensatie van de overshut bij de inbedrijfstelling van een nieuwe installatie of na remplacering. 3. Continue voor een deel van de Openbare Verlichting in bijvoorbeeld festiviteiten, om slechts tijdelijk, bij bijzondere omstandigheden het verlichtingsniveau naar de normale stand te verhogen. Besturingsconcepten voor een afzonderlijk aangelegde calamiteitenverlichting hebben veel overeenkomsten met die voor dimsystemen. Statisch en dynamisch dimmen Er zijn twee verschillende dimsystemen, te weten statisch en dynamisch. Beide systemen bieden nagenoeg hetzelfde dimeffect op straat. Toch bestaan er grote verschillen in mogelijkheden/functionaliteiten en complexiteit/kosten. Statisch dimmen is de meest eenvoudige variant. Aan een lichtpunt wordt een vooraf bepaald, tijdsgerelateerd, dimgedrag toegekend. Dit betekent dat per lichtpunt een periode wordt aangegeven waarin de lamp wordt gedimd met een bepaald percentage. Dit gedrag wordt, onafhankelijk van welke conditie dan ook, door het lichtpunt zelfstandig continu opgevolgd. Dynamisch dimmen wil zeggen dat de verlichting real time wordt afgestemd op de situatie ter plekke op datzelfde moment. Afgestemd op parameters als het verkeersaanbod, regen, mist of een calamiteit. Met behulp van infraroodsensoren of lussen in het wegdek, kan bijvoorbeeld het verkeersaanbod worden gemeten. Daalt dit, dan wordt de verlichting via een koppeling automatisch gedimd. Bij verkeerstoename schakelt de verlichting weer naar een hogere waarde. Componenten en randvoorwaarden Belangrijke randvoorwaarden om de openbare verlichting te kunnen dimmen zijn de eisen die gesteld worden aan de lampen en voorschakelapparatuur (VSA s), naast de mogelijkheden die door het OVL-net geboden worden. Rol van de netbeheerder Het belang van de netbeheerder is gericht op bedrijfszekerheid en continuïteit in de bedrijfsvoering. In bepaalde omstandigheden kan er last ontstaan van een scheve belasting als gevolg van dimmen. De ernst daarvan is afhankelijk van het aantal en vermogens van de lampen en de fysieke dimensies van de OVL-kabels en netstructuur. Momenteel zijn er nog geen uniforme afspraken inzake bovengenoemde problematiek Verlichtingsmiddelen Voor verlichtingsmiddelen worden binnen CEN en CENELEC (Comité Européen de Normalisation Electrotechnique) Europese normen opgesteld voor lichtmasten respectievelijk armaturen. Deze normen kunnen een privaatrechtelijke status hebben of een publiekrechtelijke status wanneer sprake is van gemandateerde normen Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 15

16 (gemandateerd door de EU). Dat wil zeggen dat de verlichtingsinstallatie in overeenstemming met deze normen ontworpen en onderhouden moet worden. Deze producten mogen alleen dan op de markt worden gebracht als ze voorzien zijn van een CE-merkteken dat aangeeft dat aan de relevante Europese Richtlijnen is voldaan. Het CEmerkteken kan onder andere verkregen worden als het product aan de betreffende gemandateerde Europese normen voldoet Betekenis van de normen en aanbevelingen De Aanbevelingen voor Openbare Verlichting van de NSvV hebben geen wettelijke status, maar kunnen door de gemeente in de privaatrechtelijke sfeer (bijvoorbeeld bestek/contract gemeente/energiebedrijf of aannemer) worden voorgeschreven. In het beheerplan openbare verlichting moet worden vastgesteld in welke mate de gemeente zich gebonden acht aan de NPR. De nu gemandateerde EN-normen daarentegen, worden op termijn wel bindend verklaard. Dat wil zeggen dat de verlichtingsinstallatie in overeenstemming met deze normen ontworpen en onderhouden moet worden. 5.9 Overige beleidsaspecten (nieuwe ontwikkelingen) Bij de uitvoering van het beheer openbare verlichting zijn nog een aantal beleidsaspecten waarmee rekening dient te worden gehouden Standaardisatie verlichtingsmiddelen Bij de uitvoering van groot onderhoud wordt, ten behoeve van de eenheid en standaardisatie, gestreefd naar dezelfde soort materialen. Door klachtenafhandelingen, schades, etc. worden masten en armaturen incidenteel vervangen. Dit veroorzaakt in bepaalde gebieden dat afwijkende masten en armaturen worden gebruikt. Bovendien ontstaat hierdoor verschil in leeftijd van masten en armaturen. Bij groot onderhoud wordt gestreefd naar eenheid, waardoor afwijkende masten en armaturen van een recentere datum worden vervangen. Deze vrijgekomen materialen zullen op andere gebieden weer worden ingezet. Ook bij nieuwe projecten wordt bekeken of deze vrijgekomen materialen ingezet kunnen worden Technologische ontwikkelingen Technologische ontwikkelingen kunnen leiden tot voordelen op het gebied van milieu en energieverbruik. Onderstaande ontwikkelingen zijn hier een voorbeeld van. Nieuwe technieken en ontwikkelingen zullen bij reconstructies en projectmatige vervangingen, indien rendabel, worden toegepast. Het betreft de volgende ontwikkelingen: LED-verlichting (Light Emitting Diode). PV-masten (Photo Voltaisch). DOV systemen (Dynamische Openbare Verlichting systemen). Long-life lichtbronnen. In bijlage 2 worden deze ontwikkelingen nader toegelicht. Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 16

17 5.9.3 Maatschappelijke ontwikkelingen Nederland is een van de meest verlichte landen van Europa. Lichthinder is daarom een onderwerp dat steeds actueler wordt. Daarom wordt hierbij uitgebreid stil gestaan. Over lichtvervuiling en lichthinder is nog relatief weinig bekend. Negatieve effecten zijn: lichtverspilling; ontregeling natuur; energieverspilling; CO-2 uitstoot; mogelijk aantasting gezondheid; verstoring nachtelijk landschap; slechte zichtbaarheid sterrenhemel. Landelijke richtlijnen Er zijn nog geen richtlijnen ten aanzien van lichthinder. Wel worden door de NSvV aanbevelingen voorbereid die handvaten geven om verantwoord met dit thema om te gaan. Eerder heeft de NSvV in onderstaande bewoordingen iets gezegd over lichthinder. Verlichting dient alleen te worden geplaatst als dit volgens bestaande richtlijnen noodzakelijk is. Er wordt alleen licht aangebracht waar het functioneel is, in de zin dat het bijdraagt aan verkeers- en sociale veiligheid of aan oriëntatie. Lichtmasten en armaturen dienen zo dicht mogelijk bij het te verlichten object te worden geplaatst. Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 17

18 6 Beleidsvoorstellen Brandrooster en/of brandroosterverhouding aanpassen In het vorige beleidsplan zijn in verband met de sociale en verkeersveiligheid de mogelijkheden van de diverse brandroosters uitvoerig onderzocht. Op veler verzoek, na een enquête onder de bevolking, heeft de Raad in 2003 besloten het brandrooster A7 om te zetten naar het huidige brandrooster W8O1, volgens onderstaand schema. Brandrooster Ochtendverl. aan Avondverl. uit (ma. t/m zo.) Avondverl. uit (ma. t/m do.) Avondverl. uit (vr. t/m zo.) (uur) (uur) (uur) (uur) A W8O Jaar geleden was dus de veiligheid een belangrijke reden om het brandrooster te verruimen. Op dit moment is energiebesparing, terugdringing van CO-2 uitstoot en lichthinder de actualiteit. Het is duidelijk dat er een tegenstrijdigheid zit in de belangen van toen en nu. Energiebesparing en tegengaan van lichthinder botst in de regel met het veiligheidsaspect. Desondanks wordt bekeken welke besparingen mogelijk zijn door versobering van het huidige brandrooster W8O1. De verhouding tussen de nachtbranders en avondbranders is momenteel 75:25. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt doordat nagenoeg alle ontsluitingswegen, zowel binnenals buiten de kom, en wegen op industrieterreinen grotendeels als nachtbrander geschakeld zijn. Daarnaast is in de nieuwbouwgebieden van de laatste decennia de straatverlichting standaard op nacht gezet. Dit hield verband met de lange doorlooptijd van bouwplannen en de vele onafgewerkte wegen. Naderhand is dit niet gecorrigeerd. Door deze brandroosterverhouding te wijzigen naar 50% nacht en 50% avond is een energiebesparing te behalen die in onderstaande voorstellen nader is uitgewerkt. Deze nieuwe brandroosterverhouding van 50% nacht en 50% avond ligt in het kader van de sociale veiligheid gevoelig. De volgende besparingsvoorstellen zijn opeenvolgend uitgewerkt: Wijzigen van het huidige gemeentelijk brandrooster W8O1 naar W7O1. Wijzigen van het huidige gemeentelijk brandrooster W8O1 naar A7. Het wijzigen van brandroosters naar 50% nacht en 50% avond (W8O1) binnen de gehele gemeente. Wijzigen van brandroosters van nieuwbouwplannen naar 50% nacht en 50% avond. Wijzigen van brandroosters op ontsluitingswegen en erftoegangswegen binnen- en buiten de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond. Wijzigen van brandroosters op ontsluitingswegen en erftoegangswegen buiten de bebouwde kom naar 25% nacht en 75% avond. Wijzigen van brandroosters op Industriewegen naar 50% nacht en 50% avond. Wijzigen brandrooster binnen de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond. Wijzigen van brandroosters pleinen binnen de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond. Het vervangen van de conventionele voorschakelapparatuur door elektronische. Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 18

19 6.1 Het wijzigen van brandrooster W8O1 naar W7O1. Binnen de gemeente Stein hanteert men momenteel een avond (W8O1) en een nacht (N) brandrooster. In onderstaande tabel zijn de besparingen weergegeven die behaald kunnen worden indien het brandrooster omgezet wordt naar W7O1. Hele gemeente W8O1 W7O1 Afname Verbruik in kwh p/j Energiekosten p/j CO2 p/j Tabel 6.1: Besparing per jaar door aanpassen brandrooster Milieu Door het omzetten van het brandrooster wordt het milieu met kg broeikasgas CO2 (kooldioxide) minder belast. Echter in het kader van de sociale veiligheid ligt dit zeer gevoelig. Wijzigen van brandrooster W8O1 naar W7O1 levert een energiebesparing op van ca. 12 %. Ten opzichte van het totale energieverbruik bedraagt de besparing 1,4% 6.2 Het wijzigen van brandrooster W8O1 naar A7. Binnen de gemeente Stein hanteert men momenteel een avond (W8O1) en een nacht (N) brandrooster. In onderstaande tabel zijn de besparingen weergegeven die behaald kunnen worden indien het brandrooster omgezet wordt naar A7. Hele gemeente W8O1 A7 Afname Verbruik in kwh p/j Energiekosten p/j CO2 p/j Tabel 6.1: Besparing per jaar door aanpassen brandrooster Milieu Door het omzetten van het brandrooster wordt het milieu met kg broeikasgas CO2 (kooldioxide) minder belast. Echter in het kader van de sociale veiligheid ligt dit zeer gevoelig. Wijzigen van brandrooster W8O1 naar W7O1 levert een energiebesparing op van ca. 34 %. Ten opzichte van het totale energieverbruik bedraagt de besparing 4% Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 19

20 6.3 Het wijzigen van brandroosters naar 50% nacht en 50% avond (W8O1). Binnen de gemeente Stein hanteert men momenteel een avond (W8O1) en een nacht (N) brandrooster. De huidige verhouding tussen de brandroosters N-W8O1 is 75%-25%. Wanneer gestreefd wordt naar een verhouding van ongeveer 50%-50%, kan dit per jaar het onderstaande besparingspotentieel opleveren. Hele gemeente Afname Verbruik in kwh p/j Energiekosten p/j CO2 p/j Tabel 6.1: Besparing per jaar door aanpassen brandrooster Milieu Door het omzetten van het brandrooster wordt het milieu met kg broeikasgas CO2 (kooldioxide) minder belast. Wijzigen van brandroosters naar 50% nacht en 50% avond levert een energiebesparing op van ca. 9 %. Echter in het kader van de sociale veiligheid ligt dit zeer gevoelig. Ten opzichte van het totale energieverbruik bedraagt de besparing 9% 6.4 Wijzigen van brandroosters van nieuwbouwplannen naar 50% nacht en 50% avond (Dirgelen en Elserveld). De huidige verhouding tussen de brandroosters N-W8O1 is 83%-17%. Wanneer gestreefd wordt naar een verhouding van ongeveer 50%-50%, kan dit per jaar het onderstaande besparingspotentieel opleveren. Nieuwbouwplannen Afname Verbruik in kwh p/j Energiekosten p/j CO2 p/j Tabel 6.2: Besparing per jaar door aanpassen brandrooster Milieu Door het omzetten van de brandrooster wordt het milieu met kg broeikasgas CO2 (kooldioxide) minder belast. Wijzigen van brandroosters naar 50% nacht en 50% avond levert een energiebesparing op van ca. 17 %. Echter in het kader van de sociale veiligheid ligt dit zeer gevoelig. Ten opzichte van het totale energieverbruik bedraagt de besparing 1% Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 20

21 6.5 Wijzigen van brandroosters op ontsluitingswegen en erftoegangswegen buiten de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond. De huidige verhouding tussen de brandroosters N-W8O1 is 88%-12%. Wanneer gestreefd wordt naar een verhouding van ongeveer 50%-50%, kan dit per jaar het onderstaande besparingspotentieel opleveren. Ontsluitings- en Erftoegangswegen BUBEKO Afname Verbruik in kwh p/j Energiekosten p/j CO2 p/j Tabel 6.3: Besparing per jaar door aanpassen brandrooster Milieu Door het omzetten van het brandrooster wordt het milieu met kg broeikasgas CO2 (kooldioxide) minder belast. Wijzigen van brandroosters naar 50% nacht en 50% avond levert een energiebesparing op van ca. 28 %. Ten opzichte van het totale energieverbruik bedraagt de besparing 8% 6.6 Wijzigen van brandroosters op ontsluitingswegen en erftoegangswegen buiten de bebouwde kom naar 25% nacht en 75% avond. De huidige verhouding tussen de brandroosters N-W8O1 is 88%-12%. Wanneer gestreefd wordt naar een verhouding van ongeveer 25%-75%, kan dit per jaar het onderstaande besparingspotentieel opleveren. Ontsluitings- en Erftoegangswegen BUBEKO Afname Verbruik in kwh p/j Energiekosten p/j CO2 p/j Tabel 6.3: Besparing per jaar door aanpassen brandrooster Milieu Door het omzetten van het brandrooster wordt het milieu met kg broeikasgas CO2 (kooldioxide) minder belast. Wijzigen van brandroosters naar 75% nacht en 25% avond levert een energiebesparing op van ca. 41 %. Ten opzichte van het totale energieverbruik bedraagt de besparing 12% Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 21

22 6.7 Wijzigen van brandroosters op Industriewegen naar 50% nacht en 50% avond. De huidige verhouding tussen de brandroosters N-W8O1 is 76%-24%. Wanneer gestreefd wordt naar een verhouding van ongeveer 50%-50%, kan dit per jaar het onderstaande besparingspotentieel opleveren. Industriewegen Afname Verbruik in kwh p/j Energiekosten p/j CO2 p/j Tabel 6.4: Besparing per jaar door aanpassen brandrooster Milieu Door het omzetten van het brandrooster wordt het milieu met kg broeikasgas CO2 (kooldioxide) minder belast. Wijzigen van brandroosters naar 50% nacht en 50% avond levert een energiebesparing op van ca. 18 %. Ten opzichte van het totale energieverbruik bedraagt de besparing 1,6% 6.8 Wijzigen van brandroosters op ontsluitings- en erftoegangswegen binnen de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond. De huidige verhouding tussen de brandroosters N-W8O1 is 82%-18%. Wanneer gestreefd wordt naar een verhouding van ongeveer 50%-50%, kan dit per jaar het onderstaande besparingspotentieel opleveren. Ontsluitings- en Erftoegangswegen BIBEKO Afname Verbruik in kwh p/j Energiekosten p/j CO2 kwh p/j Tabel 6.4: Besparing per jaar door aanpassen brandrooster Milieu Door het omzetten van het brandrooster wordt het milieu met kg broeikasgas CO2 (kooldioxide) minder belast. Wijzigen van brandroosters naar 50% nacht en 50% avond levert een energiebesparing op van ca. 15 %. Ten opzichte van het totale energieverbruik bedraagt de besparing 5% Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 22

23 6.9 Wijzigen van brandroosters binnen de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond. De huidige verhouding tussen de brandroosters N-W8O1 is 73%-27%. Wanneer gestreefd wordt naar een verhouding van ongeveer 50%-50%, kan dit per jaar het onderstaande besparingspotentieel opleveren. Wegen BIBEKO Afname Verbruik in kwh p/j Energiekosten p/j CO2 kwh p/j Tabel 6.4: Besparing per jaar door aanpassen brandrooster Milieu Door het omzetten van het brandrooster wordt het milieu met kg broeikasgas CO2 (kooldioxide) minder belast. Wijzigen van brandroosters naar 50% nacht en 50% avond levert een energiebesparing op van ca. 9 %. Ten opzichte van het totale energieverbruik bedraagt de besparing 7% 6.10 Wijzigen van brandroosters op pleinen naar 50% nacht en 50% avond. De huidige verhouding tussen de brandroosters N-W8O1 is 92%-08%. Wanneer gestreefd wordt naar een verhouding van ongeveer 50%-50%, kan dit per jaar het onderstaande besparingspotentieel opleveren. Pleinen Afname Verbruik in kwh p/j Energiekosten p/j CO2 kwh p/j Tabel 6.4: Besparing per jaar door aanpassen brandrooster Milieu Door het omzetten van het brandrooster wordt het milieu met kg broeikasgas CO2 (kooldioxide) minder belast. Wijzigen van brandroosters naar 50% nacht en 50% avond levert een energiebesparing op van ca. 24 %. Ten opzichte van het totale energieverbruik bedraagt de besparing 0,83% Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 23

24 6.11 Het vervangen van conventionele voorschakelapparatuur door elektronische. Binnen de gemeente Stein zijn nog ca. 630 armaturen die voorzien zijn van een conventioneel voorschakelapparaat (CVSA). Door deze te vervangen door elektronische voorschakelapparaten (EVSA s) kunnen beduidende besparingen gerealiseerd worden. Elektronische voorschakelapparaten zijn vele malen energiezuiniger dan conventionele voorschakelapparaten en ze zorgen voor een langere levensduur van de lamp. Het VSA kan niet uitgewisseld worden in de bestaande armatuur. Het complete armatuur wordt vernieuwd met daarin een EVSA. Voortijdige vervanging betekent kapitaal vernietiging, daarom wordt voorgesteld deze conventionele voorschakelapparaten te vervangen tijdens de jaarlijkse beleidsmatige vervangingen Levensduur masten en armaturen wijzigen Momenteel worden in Stein de masten en armaturen vervangen aan het eind van hun levensduur. Deze is in het voorgaande beleidsplan voor masten vastgesteld op 30 jaar en voor armaturen op 15 jaar. Op die manier wordt achterstallig onderhoud voorkomen, zoals dat in het verleden veelvuldig in Stein voorkwam. Het verlengen van de levensduur naar respectievelijk 40 en 20 is in principe wel mogelijk. Het voordeel is dat de eerstkomende 5 jaren geen vervangingen uitgevoerd worden en daarna de investeringen over een langere termijn gespreid worden. Er wordt echter geen winst behaald op het gebied van energie- en CO-2 besparing. De jaarlijkse kosten voor onderhoud en vervanging slechte lichtmasten en armaturen zullen daarentegen juist stijgen. Een ander nadeel is dat bij armaturen pas in een later stadium van de nieuwe ontwikkelingen (bv LED) geprofiteerd kan worden. Ook neemt de lichtopbrengst van armaturen snel af door verouderde kunststof en reflectoren. Geadviseerd wordt om de levensduur van lichtmasten en armaturen niet te wijzigen. 7 Financiële middelen In dit beleidsplan is onderzocht op welke wijze de gemeente Stein momenteel energie kan besparen. In onderstaande tabel zijn de mogelijke maatregelen met bijbehorende eenmalige investering en jaarlijkse besparing uitgewerkt. Maatregel Investering Besparing Wijziging van het huidige gemeentelijk brandrooster W8O1naar W7O Wijziging van het huidige gemeentelijk brandrooster W8O1naar A Wijzigen Brandrooster naar 50% nacht en 50% avond hele gemeente Wijzigen brandrooster van Nieuwbouwplannen Dirgelen en Elserveld naar 50% nacht en 50% avond Wijzigen brandrooster van ontsluitings- en erftoegangswegen buiten de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond Wijzigen brandrooster van ontsluitings- en erftoegangswegen buiten de bebouwde kom naar 25% nacht en 75% avond Wijzigen brandrooster Industriewegen naar 50% nacht en 50% avond Wijzigen brandrooster Ontsluitingswegen en Erftoegangswegen binnen de bebouwde kom naar 50% nacht en 50% avond Het omzetten van het brandrooster vindt plaats in de uitvoeringsfase Beleidsplan openbare verlichting gemeente Stein 24