Sportveldverlichting. Besparen met LED-verlichting?

Transcriptie

1 Sportveldverlichting Besparen met LED-verlichting? 1

2 Introductie Boudewijn Lie Technisch directeur Aerolux Nederland BV Lid kernteam outdoor lighting van NSvV Lid NEN-normcommissie verlichting Lid CEN/TC 169 Sports lighting 2

3 Inhoud Geschiedenis Techniek conventioneel Techniek LED LED sportverlichting Verlichtingsnormen sport Besparingsberekeningen Afsluiting en vragen 3

4 Geschiedenis sportverlichting Sinds jaren 60 Mogelijk geworden door uitvinding efficiënte hogedruk gasontladingslampen Verbeteringen door o.a. asymmetrische schijnwerpers, efficiëntere schijnwerpers en verzinkt stalen masten 4

5 Gloeilamp Uitgevonden door Thomas Edison in 1879, maar eigenlijk al door Heinrich Göbel in 1854 Stroom loopt door een (metalen) draad, die gaat gloeien en dus licht gaat uitzenden Voordeel: goedkoop te produceren Nadelen: korte levensduur (500 uur), laag rendement 10 lumen per watt 5

6 Gasontladingslamp Uitgevonden rond 1900, verbeterd tot metaalhalogeendamp lamp in jaren 60 Licht ontstaat door elektrische ontlading, waarbij elektronen van metalen in een hogere energie-toestand komen Als de elektronen terugkeren naar de normale toestand zenden ze licht uit 6

7 Gasontladingslamp (2) 7

8 Gasontladingslamp (3) Voordelen: Geen gloeidraad, dus veel langere levensduur (2000 tot uur) Veel hoger rendement, maximaal lumen per watt Relatief compact Nadelen: min of meer uitontwikkeld, niet direct in- en uitschakelen 8

9 Voorbeeld conventioneel 9

10 LED-lamp Light Emitting Diode Uitgevonden in 1927 door Oleg Losev Pas in de jaren 60 daling van de kostprijs In 1994 uitvinding door Shuji Nakamura van blauwe LED en daarna snel ontwikkeling witte LED 10

11 LED-lamp (2) 2 verschillende halfgeleiders Door overgang van elektronen van de ene naar de ander halfgeleider komen ze in een lagere energie-toestand en zenden ze licht uit Puur elektronisch, chip die licht geeft Zogenaamde driver nodig met name om stroom constant te houden. Dit gebeurt d.m.v. een elektronische schakeling 11

12 LED-lamp (3) 12

13 LED-Lamp (4) Voordelen: Lange levensduur (ca uur) Relatief energiezuinig, rendement neemt nog steeds toe Regelbaar en dimbaar Direct in- en uitschakelbaar 13

14 LED-sportveldverlichting Merk Campo Sportivo van Lumosa Armaturen bestaan uit 4 tot 8 elementen, die elk weer uit circa 60 LEDs bestaan Vermogen 800, 1200 en 1600W Volledig dimbaar en schakelbaar Direct in en uitschakelen Hoge gelijkmatigheid van de verlichting 14

15 LED-armatuur 15

16 Voorbeeld LED 16

17 Licht Management Systeem Bedieningsunit waarmee verlichting geschakeld kan worden Standaard mogelijkheid tot schakeling van loopverlichting, training en wedstrijd Standaard mogelijkheid tot schakeling van doelgebieden en half veld (bij voetbal en hockey) Optioneel mogelijkheid met touchscreen Lumosatouch of koppeling met JIBA-afhangsysteem KNLTB 17

18 Besparing LED-verlichting 1600W ipv 2300W conventioneel Aanvullende besparing door dimmen Lagere inschakelstroom dus lichtere stroomaansluiting Armaturen kunnen zowel op 230 als 400V aangesloten worden Bestaande infrastructuur is meestal te gebruiken Geen lampenwissel 18

19 Maar.. Hoge prijs, armaturen 3x zo duur, complete installatie circa 2x zo duur In sport buitenverlichting relatief weinig branduren Weinig tot geen ervaring met levensduur op lange termijn LEDs zijn gevoelig voor vocht en warmte Elektronica gevoeliger voor storingen 19

20 Norm voetbalverlichting NEN-EN Eh,gem [lux] Eh,min/Eh,gem I (nationale competitie)* 500 0,7 II (wedstrijd) 200 0,6 III+ (KNVB)** 120 0,5 III (training) 75 0,5 * Betaald voetbal minimaal 800 lux **KNVB eis voor het spelen van (incidentele) inhaalwedstrijden NSvV Verlichting voor sportaccomodaties: voetbal 20

21 Norm hockeyverlichting NEN-EN Eh,gem [lux] Eh,min/Eh,gem I (nationale competitie) 500 0,7 II (wedstrijd, KNHB)* 250 0,7 III (training) 200 0,7 *KNHB eis voor het spelen van wedstrijden NSvV Verlichting voor sportaccomodaties: hockey 21

22 Norm tennisverlichting NEN-EN Eh,gem [lux] Eh,min/Eh,gem I (nationale competitie) 500 0,7* II (competitie) 300 0,7* III (recreatie) 200 0,6* *NSvV beveelt aan om deze gelijkmatigheid alleen binnen de lijnen te hanteren, de gelijkmatigheid op het totale speelveld dient minimaal 0,4 te zijn. NSvV Verlichting voor sportaccomodaties: tennis 22

23 Besparing voetbal natuurgras Voetbal training natuurgras conventioneel met 8x 2000W bij 0,25 /kwh en 300 uur/jaar Verbruik 8x2,3x300=5.520 kwh= 1.380/jaar Besparing met LED circa 50% dus 700/jaar Besparing 1,2 ton CO2/jaar Meer investering ca Eenvoudige terugverdientijd 25 jaar Besparing op onderhoud onbekend, want onderhoud LED onbekend 23

24 Besparing voetbal kunstgras Voetbal training kunstgras conventioneel met 8x 2000W bij 0,25 /kwh en 500 uur/jaar Verbruik 8x2,3x500=9.200 kwh= 2.300/jaar Besparing met LED circa 50% dus 1.150/jaar Besparing 2,1 ton CO2/jaar Meer investering ca Eenvoudige terugverdientijd 15 jaar Besparing op onderhoud onbekend, want onderhoud LED onbekend 24

25 Besparing voetbal kunstgras (2) Voetbal wedstrijd kunstgras conventioneel met 16x 2000W bij 0,25 /kwh en 500 uur/jaar Verbruik 16x2,3x500= kwh= 4.600/jaar Besparing met LED circa 75% dus 3.450/jaar Besparing 4,1 ton CO2/jaar Meer investering ca Eenvoudige terugverdientijd 9 jaar Besparing op onderhoud onbekend, want onderhoud LED onbekend 25

26 Besparing tennis gravel Tennis gravel blok van 2 banen met 4x 2000W bij 0,25 /kwh en 300 uur/jaar Verbruik 4x2,3x300=2.760 kwh= 690/jaar Besparing met LED circa 50% dus 345/jaar Besparing 0,6 ton CO2/jaar Meer investering ca Eenvoudige terugverdientijd 23 jaar Besparing op onderhoud onbekend, want onderhoud LED onbekend 26

27 Besparing tennis allweather Tennis allweather blok van 2 banen met 4x 2000W bij 0,25 /kwh en 600 uur/jaar Verbruik 4x2,3x600=5.520 kwh= 1.380/jaar Besparing met LED circa 50% dus 690/jaar Besparing 1,2 ton CO2/jaar Meer investering ca Eenvoudige terugverdientijd 11 jaar Besparing op onderhoud onbekend, want onderhoud LED onbekend 27

28 Besparing hockey Hockey kunstgrasveld met 16x 2000W bij 0,25 /kwh en 600 uur/jaar Verbruik 16x2,3x600= kwh= 5.520/jaar Besparing met LED circa 50% dus 2.760/jaar Besparing 4,9 ton CO2/jaar Meer investering ca (want met 12x LED) Eenvoudige terugverdientijd 7 jaar Besparing op onderhoud onbekend, want onderhoud LED onbekend 28

29 Samenvatting LED-verlichting is alleen zinvol bij intensief gebruik en dus veel branduren (kunstgras of allweather) LED kan gunstig zijn als het maximale aansluitvermogen is bereikt. Kosten verzwaring vallen dan weg LED bied aanvullende voordelen op het gebied van automatische schakeling (vooral voordeel voor tennis) De schakelmogelijkheden moeten wel gebruikt worden om een maximale besparing te bereiken 29

30 Besparing conventioneel Bij nieuwe installaties mogelijkheid training/wedstrijd en half veld schakeling Plan trainingen achter elkaar en schakel daarna direct het licht uit Gebruik half veld schakeling als het kan Gebruik wedstrijdverlichting alleen voor wedstrijden (sleutelschakelaar) Eventueel schemerschakelaar en tijdklok All-in onderhoudscontract is op termijn altijd voordeliger dan los lampen vervangen 30

31 Tip Energiebesparing valt of staat met de discipline van de gebruiker! 31

32 Vragen? 32