Rondje Slotermeer >> <<

Transcriptie

1 Rondje Slotermeer Fietsroute vanuit St. Nicolaasga (ongeveer 35 km.) Dit fietsrondje kan bij verschillende kerken langs de route worden gestart op alle zaterdagen, als de kerkdeuren openstaan voor Tjerkepaad. >> << De dorpsnaam Sint Nicolaasga werd in 1399 voor het eerst genoemd. Het dankt deze naam aan de heilige Nicolaas. Na de reformatie bleven veel inwoners katholiek. De bevolking leefde van de veeteelt. Tot 1774 werd op de zondag na Pinksteren een jaarmarkt gehouden. Sinds 1950 trekt op de eerste donderdag in september een allegorische optocht door het dorp. è Start bij de Katholieke kerk in St. Nicolaasga. Vanaf het kerkterrein LA. Klooster Onze Lieve Vrouw van Lourdes In 1931 werd in St. Nicolaasga een nieuw klooster gebouwd. Vijf zusters van de congregatie Zusters van Onze Lieve Vrouw van Amersfoort begonnen met de ouderenzorg. Daarnaast stichtten zij de Bernadette kleuterschool en startten een naai- en kookschool. De kleuterschool is heel lang de enige voor St. Nicolaasga en 1

2 wijde omgeving geweest. Verder gaven de zusters les aan de r.k. lagere school. De naaischool werd later Modevakschool en is in 1981 opgeheven. Het klooster werd in 1982 gesloten. Wegens ruimte gebrek was in 1971 een noodpaviljoen gebouwd. Na een fusie kwam op dezelfde plaats aan de Stationsweg een nieuw tehuis. In 1984 kwamen de eerste bewoners in Zorgcentrum Doniahiem. è Na 100m. is rechts fietsknooppunt (fkp) 54. Vervolgens naar fkp 77, 75, 53!let op bij wegoversteek!, 42 en 41. Spannenburg dankt zijn naam aan de kastelein die hier na de aanleg van de straatweg in de 19e eeuw een herberg bouwde. Hij gebruikte hiervoor het materiaal van de afgebroken Douma State in Langweer. Hij noemde de uitspanning Het Wapen van Friesland. Dit staat vanaf de brug gezien, links beneden. In 1937 werd een waterproductiebedrijf gestart. Het kunstwerk oog (2000) is van Ids Willemsma. Sinds 1972 staat er de hoogste toren van Fryslân: bestemd voor telecommunicatie. Met de aanleg van het Prinsens Margrietkanaal werd Spannenburg een verkeers(knel)knooppunt. 2

3 Woudsend was door de gunstige ligging aan vaarwater vanouds een bedrijvig dorp, zowel in de handel als voor de bouw en onderhoud van schepen. In de 18 e eeuw hadden de schippers en reders hier al een onderlinge verzekering. In 1816 werd de Onderlinge Brandwaarborgmaatschappij Woudsend opgericht. Deze is opgegaan in ASR Nederland en het kantoor in Woudsend is nu gesloten. Het oude centrum kreeg de status van een beschermd dorpsgezicht. Verder heeft het dorp zich ontwikkelt tot een belangrijke watersportplaats. è Fietspad volgen tot in Woudsend. Over de brug RA (= Eewal). Aan het einde staat de voormalige Gereformeerde kerk, die is omgebouwd tot woonhuis (niet te bezoeken). De steeg (= Smidssteech) volgen. Aan het einde LA (= Midstrjitte). Blijven volgen!let op bij wegoversteek!. RA door Nauwe Steech. Rechts staat Parochiekerk H. Michael. De Rooms-Katholieke schuilkerk De Heilige Michaël-kerk in Woudsend werd in 1792 gebouwd tussen de Midstrjitte en de Merkstrjitte, waar zich de entree bevindt. Het kerkgebouw is gebouwd als schuilkerk in een tijd waarin de roomsgezinden en doopsgezinden geen opvallend gebouw mochten hebben: het gebouw mocht niet herkenbaar zijn als kerk. Aan de voorzijde bevind zich de vroegere woning van de pastoor. Een toren had de kerk in die tijd niet. Deze is pas gebouwd in 1933 waarbij de kerk tevens werd vergroot. In 1985 heeft de kerk een grote restauratie ondergaan. Bijna de gehele kerk werd opnieuw geschilderd en de plafonds van nieuwe gipsplaten voorzien. Thans zijn de grote wandschilderingen in het priesterkoor en de kruiswegstaties, allen geschilderd door de uit Workum afkomstige Friese schilder Otto de Boer, dringend aan restauratie toe. De monumentale H. Michaëlkerk, sinds behorend tot de H. Christoffelparochie is de oudst bewaarde schuilkerk in Friesland. 3

4 De uit 1792 daterende schuilkerk H. Michaël in Woudsend è Vanuit de kerk terug naar de Midstrjitte en deze verder volgen. Aan het einde zie je de Karmelkerk. Klooster Jeruzalem Omstreeks 1337 werd vanuit Haarlem door de paters Karmelieten het klooster Jerusalem gebouwd, op de plaats waar thans de protestantse kerk staat. Enkele tientallen bewoners verzorgden de zielzorg en het onderwijs. Sint Michaël is al sinds de middeleeuwen de bescherm-heilige van het Friese volk. Hij is de helper in de strijd tegen alle kwade machten, in het bijzonder tegen de dreigende overstromingen in die tijd. De Karmelieten wijdden al haar kloosters aan Maria. Toen stond in Woudsend al een kapel, gewijd aan de aartsengel Michaël, vandaar dat het klooster in Woudsend Maria én Michaël als beschermheiligen kreeg. In het jaar 1387 werd aan de Karmelieten ook nog de parochiekerk van IJlst gegeven en werd hierbij een tweede kloostertje gesticht. Het klooster in Woudsend werd in 1547 grotendeels verlaten en in 1580 gesloten. De oude kloosterkerk werd daarna door de Hervormden gebruikt. Ook het klooster in IJlst werd in dat jaar gesloten. De laatste abt van Woudsend vertrok pas in

5 In Woudsend werd op de plaats van het klooster een nieuwe Hervormde kerk gebouwd welke in 1837 werd vervangen door een Waterstaatskerk in neoclassicistische stijl. Deze kerk, die er nu nog staat, is een Rijksmonument. è Vanuit de kerk links de Molestrjitte in. Links staat molen t Lam, de oudste korenmolen van Fryslân. è Aan het einde van de weg LA (= Op e romte). Bij het verlaten van het dorp naar het fietspad links. Bij de rotonde RD. Bij de volgende rotonde fietspad volgen richting Balk. Ypecolsga ligt in een agrarische omgeving met grote monumentale boerderijen. Tot in de 18e eeuw stond er een kerk. Daarna werd op de begraafplaats een dubbele klokkenstoel geplaatst. De beide klokken stammen uit è Bij rotonde LA richting Balk. Dorp in fietsen en aan het einde van de weg LA (= De Warren) en RA (= Meerweg) en RD. Rechts staat It Breahus, de kerk van de PG. è Even terug gaan en over brug direct RA (= Raadhuisstraat). Links op nr. 27 de Doopsgezinde kerk, en op nr. 44 de Katholieke kerk Ludgerus. 5

6 De plaatsnaam Balk is ontstaan doordat ooit een balk over het water van de Luts werd gelegd. Rondom de balk werd handel gedreven. Later werd de balk vervangen door een stenen brug. Langs de Luts werden royale stenen huizen gebouwd en er kwamen meerdere houten bruggen. In 1615 werd bij de brug een rechthuis gebouwd met een torentje waarin een klok werd geplaatst. Dit werd het raadhuis en is nu een beschermd rijksmonument. De kerk stond eerst aan de zuidkant van de Luts. Omdat deze bouwvallig werd is in 1729 aan de noordkant een nieuwe kerk gebouwd. Het huidige Breahûs. De dichter Herman Gorter ( ) beschreef Balk in het gedicht Mei: Een nieuwe lente en een nieuw geluid Ik wil dat dit lied klinkt als een gefluit Dat ik vaak hoorde voor een zomernacht In een oud stadje, langs de watergracht. è Aan het einde van de straat LA (= Erasmusstraat) en LA de Jelle Meineszleane in. Aan het einde RA het fietspad op (=Wikelerdyk, gaat over in Jachtlustweg). Fietspad blijven volgen tot Wyckel. Links staat de Vaste Burchtkerk van de PG. Wyckel lag vanouds aan de verbindingsweg tussen Sloten en Gaasterland. De robuuste kerktoren met zadeldak is een oriënteringspunt in de verre omgeving. Het van Coehoornbosch was voorheen het park rond de buitenplaats Meerenstein. Deze werd gebouwd door Menno van Coehoorn, de vestingbouwer uit de 17 e eeuw. Het park is rijk aan stinsenflora. Menno van Coehoorn overleed in Hij rust in een praalgraf in de Vaste Burchtkerk. è Vanuit de kerk naar links en fietspad volgen tot Sloten. Bij het einde van het fietspad rechtdoor het stadje binnengaan en voor de brug rechtsaf (= Voorstreek). Aan het einde kun je de fiets even laten staan en te voet over de stenen brug gaan naar korenmolen de Kaai. En beneden bij de onderdoorgang onder de brug staat een schandpaal. 6

7 è Ga terug naar je fiets en ga rechts over het bruggetje. Let hier op de vele mooie grachtenpanden aan beide zijden. Sloten is de kleinste stad van Fryslân. Door de gunstige ligging aan het water was het een belangrijke toegangspoort vanuit het zuiden naar Westergo, Er waren 5 bastions en 6 wallen. De bevolking leefde van de doorvoer. De schepen voeren eerst dwars door de stad, later werden de grotere schepen omgeleid door de buitengracht. Voor de reformatie was er een kapel. De protestanten bouwden een kerk, de huidige Grutte Tsjerke op de Heerenwal van de PG. De katholieken werkten samen met Balk. è Vanuit de Grutte Tsjerke naar rechts. LA over de brug en direct RA (=Kapelstreek). Aan het einde staat links de RK parochiekerk H. Fredericus. Een klooster van de Augustijner Eremieten Het bestaan van een klooster gesticht door de Augustijner Eremieten, de orde ontstond in de 13 e eeuw in Italië, is zeer waarschijnlijk. Men spreekt over de periode tussen 1472 en 1479 en wel aan de westkant van het kleine stadje. Er zijn echter weinig of geen gegevens van bekend en de plaatsaanduiding is uit mondelinge overlevering. Opmerkelijk is wel dat de plaats wordt aangegeven buiten de westelijke stadsmuur van Sloten, ongeveer op de plaats waar zich nu de weg naar de jachthaven bevindt. 7

8 Vanuit de kerk kun je de stenen brug op lopen met een prachtig uitzicht over de gracht met de bruggetjes. è Ga met de fiets terug. Aan het einde van de Kapelstreek LA, over de brug en RD de weg volgen met bocht naar links. Aan het einde RA het fietspad op (= Spanjaardsdijk). Fietspad blijven volgen tot Tjerkgaast. Tjerkgaast betekent Kerkheuvel. Waarschijnlijk stond er al in de 11 e eeuw een kerk. De kerk staat op een zandheuvel te midden van weilanden en polders. Sinds 2011 vormen de protestanten in Tjerkgaast met Idskenhuizen en St. Nyk de streekgemeente Op e Noed. è Weg vervolgen via fkp 43, 42 en 53!let op bij oversteek! naar fkp 75, 77 en richting 54. Halverwege de Gaastweg LA (= Heemstrastraat). 1 e weg rechts is Omloop. Hier staat de kerk van de Protestantse streekgemeente Op e Noed. Alleen op 16 juli 2016 is hier vanaf uur een optreden van zangeres Louiza Saitova. Gebruikte afkortingen: è = routebeschrijving LA RA RD fkp = linksaf = rechtsaf = rechtdoor = fietsknooppunt 8