Tot slot wordt inbakeren niet bij alle baby s gedaan maar alleen als tijdelijk hulpmiddel gebruikt bij baby s die moeizaam slapen.

Transcriptie

1 Inbakeren

2 Wat is inbakeren? Inbakeren is het in doeken wikkelen van een baby van schouders tot en met voetjes om zijn eigen bewegingen te beperken zodat hij zich gemakkelijker kan overgeven aan de slaap. Inbakeren wordt al heel lang toegepast. Sinds twintig jaar is het inbakeren in Nederland herontdekt omdat baby s steeds onregelmatiger gingen drinken en slapen. Er zijn veel verschillen tussen inbakeren van toen en nu. De huidige techniek van inbakeren, mits volgens de richtlijnen uitgevoerd, zijn niet belastend voor groei en heupontwikkeling. Het hoofdje van de baby wordt niet ingebakerd om warmtestuwing te voorkomen. Tot slot wordt inbakeren niet bij alle baby s gedaan maar alleen als tijdelijk hulpmiddel gebruikt bij baby s die moeizaam slapen. Dankzij inbakeren kan er rust en regelmaat ontstaan. Hierdoor raken de doeken na enkele maanden overbodig, zodat het inbakeren weer afgebouwd kan worden. Vaak betekent het inbakeren voor een kind, dat de vicieuze cirkel van onrust en vrijheid wordt doorbroken. Maar ook bij u als ouder/verzorger wordt de vicieuze cirkel doorbroken. U kan zich onzeker voelen bij de huilende baby en bent hierdoor niet u zelf. U komt vaak in een periode terecht dat u het niet meer weet, hoe u moet reageren op de onrust en het huilen van de baby. U kan hierdoor het gevoel krijgen dat u faalt als ouder/verzorger. Het inbakeren kan dus voor u en uw baby goed zijn. Inbakeren, voor welke baby s Inbakeren is voor baby s die moeite hebben om zelf in slaap te vallen, alleen maar hazenslaapjes doen, snel overprikkeld zijn en veel huilen zonder dat er een aanwijsbare oorzaak gevonden is. Deze baby s worden als ze eenmaal worden ingebakerd een stuk rustiger en huilen minder. Dit geeft je als ouders de kans om een basis te leggen voor een gezond slaap-, waak- en drinkritme. Belangrijk! Zie het inbakeren niet als de oplossing, maar als een hulpmiddel op weg naar de oplossing. 1

3 Redenen om je baby niet (meer) in te bakeren: (verhoogde kans op een) displastische heupontwikkeling koorts eerste 24 uur na een vaccinatie ernstige luchtweginfectie en of benauwdheid (rs virus) voorkeurshouding door een afwijking in de wervelkolom als je ingebakerde baby pogingen blijft doen om naar de buik te draaien spugen. Bij eczeem is het raadzaam om even met een arts te overleggen of inbakeren een goede optie is. Ga ook na of de onrust te maken kan hebben met voeding. Baby s kunnen daar ook heel onrustig van worden. Vraag eventueel om raad bij het consultatiebureau/arts/lactatiedeskundige. Onrustige baby, prikkelbare baby, huilbaby Onrustige baby's huilen niet alleen veel, ze zijn ook moeilijk tot bedaren te brengen als ze eenmaal overstuur zijn. Deze baby's zijn in het algemeen bijzonder actief en beweeglijk en vragen daardoor veel tijd en energie. Ze zijn schrikachtig, snel afgeleid en snel uit hun normale doen. Typisch voor baby's die snel overprikkeld zijn lijkt ook dat ze in een heel snel tempo kunnen veranderen van gemoedstoestand, waardoor hun gedrag onvoorspelbaar wordt. Deze kinderen kunnen heftig reageren op normale prikkels uit de omgeving. Dat kan een reactie zijn op geluid, licht, maar ook op aanraken of op het uit de slaap halen van de baby. Na de eerste maand bestaat de reactie bij geringe prikkels uit schrikachtig gedrag en heftig huilen. Het kind neigt vaak tot overstrekken bij prikkels die het als onplezierig ervaart, maar prikkelbare kinderen kunnen zich ook spontaan overstrekken. Deze kinderen spugen soms veel, slapen weinig, en hebben meer korte hazenslaapjes dan lange slaapperioden. Het overstrekkende kind ligt als een plank op de arm, is geen knuffelkind en maakt zo zijn ouders onzeker en ongerust. Binnen de groep van pre- en dysmatuur geboren baby's komen veel baby's voor die snel overprikkeld zijn. Welke weg ('oplossing') wordt gekozen, hangt af van veel factoren. Eén van de mogelijkheden is inbakeren. Het is geen kant-en-klare oplossing, maar het helpt ouders èn kind om de moeizame beginfase zo goed mogelijk door te komen, zonder in een neerwaartse spiraal te belanden. 2

4 Kenmerken van onrustige baby s zijn: ontevredenheid, overactiviteit, veel jengelen, veel huilen, onrustig gedrag. Vaak laten ze ook het volgende zien: spugen, last van darmkrampjes, overstrekken, snel van emotie wisselen (lachenhuilen), moeilijk te troosten. Kenmerken van een prikkelbaar kind tijdens het drinken: onrustige reactie op een krachtige toeschietreflex of een te groot gat in de speen, ongeduldig als de melkstroom op zich laat wachten of als het gat in de speen te klein is, beweeglijk zijn met armpjes of erg gespannen zijn, bij het overstrekken lijkt het alsof hij zich uit je armen wil werken, slecht drinken of de borst/fles zelfs weigeren, extra gevoelig zijn voor interne en externe prikkels tijdens het drinken. Prikkelbare kinderen zijn hèt type baby s die gebaat zijn bij rust en regelmaat. Omgaan met een onrustige-, prikkelbare-, of huilbaby Voeden Onrustige baby's kunnen er niet goed tegen als er meerdere (soorten) prikkels tegelijkertijd op hen afkomen. Daarom is het beter om tijdens het voeden zo min mogelijk tegen hem te praten. Streel hem tijdens het drinken evenmin. Zorg voor een rustige en ontspannen omgeving. Laat een prikkelbare baby niet te hongerig worden. Voed hem liever wat vaker en voed hem bij de eerste hongersignalen. Let goed op zijn lichaamstaal en wacht niet totdat hij huilt van de honger. Bij het borstvoeden kun je je baby het beste vasthouden met zijn rug rond en zijn benen gebogen, hij zal dan minder geneigd zijn zich te overstrekken. Zoek een houding die voor jullie beiden het prettigst is. Liggend voeden, op de zij, of rug; in zo n situatie de moeite van het proberen waard. Naar bed brengen Als je moeite hebt met het ontdekken van de slaapsignalen van je baby, kun je je baby desnoods tijdelijk 'op de klok' in bed leggen. Afhankelijk van de leeftijd van je kind is redelijk te voorspellen hoe lang hij wakker kan zijn. In de loop van een paar dagen maakt het kijken op de klok steeds meer plaats voor kijken naar je baby. In onrustsituaties spelen vaak meerdere factoren mee. Overweeg om samen met een deskundige jullie situatie 'breed' te bekijken zodat het probleem met meer daadkracht aangepakt kan worden. 3

5 Inbakeren, de eerste week Gewenningsfase Baby's reageren verschillend op het ingebakerd worden. Als je de doeken op tijd als hulpmiddel gebruikt en je je baby op het juiste moment te slapen legt, zul je versteld staan van het effect: directe ontspanning, rust en slaap. Oververmoeide baby's die continue huilen of jengelen, die 'niets meer willen' bevinden zich in een vicieuze cirkel, kunnen zich niet ontspannen en verzetten zich tegen alles, ook tegen slapen. Deze baby's huilen veel, zijn aan de borst of op de arm slechts korte momenten rustig. Als je baby oververmoeid en overprikkeld is geraakt, zou hij ook kunnen gaan huilen in de doeken. Ouders zien soms op tegen dit huilen, denken dat ze hun baby minstens een half uur moeten laten huilen voordat ze hem weer mogen oppakken. De baby's die in hun bedje huilen zijn de baby's die meestal niet gewend zijn om uit zichzelf in slaap te vallen. Het kortdurende huilen hoort voor hen bij het wennen om zelf in slaap te vallen. Voor een positief en snel effect is het belangrijk om het inbakeren te combineren met regelmaat, voorspelbaarheid, prikkelreductie en kijken naar lichaamstaal (slaapsignalen). Een baby die al een keer over zijn vermoeidheidsgrens geholpen is, nieuwe aandacht heeft gehad of aan teveel prikkels is blootgesteld, zal meer moeite hebben met omschakelen dan een baby die even in een 'saaie' box heeft gelegen en bij de eerste geeuw of jengel in zijn bedje wordt gelegd. Dip op de derde dag Veel baby's die in eerste instantie heel goed op het inbakeren reageerden, vallen na een paar dagen toch weer terug in hun oude patroon van moeizaam in slaap vallen en kort slapen. Een verklaring zou kunnen zijn dat zij een paar dagen flink hebben bijgeslapen en voor hun doen nooit zo uitgerust zijn geweest. Ze hebben ineens weer nieuwe kracht om zich tegen de slaap te verzetten. Ga niet twijfelen, maar blijf kijken naar baby's lichaamstaal en de vaste volgorde van slapenvoeden-wakker, slapen-voeden-wakker hanteren. Meestal duurt de dip maar een dag. Ook na een verkoudheid, een drukke dag of een regeldag tijdens de borstvoedingsperiode kan je baby even moeite hebben met slapen. Wat helpt is dit soort dagen te accepteren, het hoort erbij. Als jij je ertegen verzet, heb je grote kans dat je baby hier ook met onrust op reageert. 4

6 Wanneer wandelen of boodschappen doen? Laat je baby de eerste week zoveel mogelijk thuis. Dit om vertrouwd te raken met alle randvoorwaarden zoals prikkelreductie, voorspelbaarheid en slaapsignalen. De meeste baby's hebben na één week een redelijk stabiel slaap-waakritme ontwikkeld. Daarna merk je haast als vanzelf wanneer je het beste even met je baby op stap kunt gaan. Geef je baby na een drukke dag gelegenheid om weer bij te tanken of te reguleren. Als er eenmaal een goede basis is gelegd, pakt een baby op een rustige dag zijn ritme vanzelf weer op. Dit geldt ook voor baby's die, bijvoorbeeld als gevolg van een vaccinatie, een onrustige dag hebben gehad. Hoe moet je inbakeren? Inbakeren met één doek In het kort vertellen we hoe er ingebakerd kan worden met behulp van één laken. Het gaat om de meest voorkomende manier van inbakeren die we op de kinderafdeling tegen komen. Leg het laken als een ruit voor je en vouw de bovenste hoek iets naar onder. Leg de baby met de schouders op de bovenkant van de doek. Leg de armpjes langs het lichaam naar beneden. Pak de linkerpunt van de doek en trek die naar de onderkant van de andere arm van de baby. Leg deze onder de andere arm van de baby, dat hij goed strak zit bij de armen. Doe dit ook vanaf de andere kant. Stop daar ook de stof goed weg onder de baby. Plak het eventueel vast met plakband. Controleer of de baby niet te strak zit. Inbakeren met de Pacco doek Op de kinderafdeling maken we ook gebruik van de Pacco doeken. De Pacco is gemaakt van 100% katoen voorzien van klittenbandsluiting. De armpjes kun je één voor één vastleggen door afzonderlijke flappen, je hebt dus aan twee handen 'genoeg' om je baby in te kunnen bakeren. Overige voordelen van de Pacco: Baby's armpjes blijven goed zitten door de voorgevormde schoudercoupe. Ter hoogte van de benen is de Pacco net een trappelzak met voldoende ruimte voor de benen. Aanbevolen door verpleegkundigen en artsen, wordt ook gebruikt op consultatiebureaus en ziekenhuizen. 5

7 Ook gemakkelijk voor oppas of kinderdagverblijf. Het ontwerp van de Pacco is gebaseerd op de traditionele manier van het inbakeren. Meer informatie staat in de folder van Paccodoeken, verkrijgbaar op de kinderafdeling of op Inbakeren afbouwen Baby s die een aantal maanden ingebakerd hebben geslapen, hebben meestal voldoende ritme gekregen in slapen, drinken en spelen. De inbakerdoeken als hulpmiddel worden dan overbodig. Op welke leeftijd, op welk tijdstip en op welke manier bouw je het inbakeren weer af? En wat als het niet lukt? Het inbakeren is een onderdeel geworden van het bedritueel en je baby associeert inbakeren met rust en slapen. Bij afbouwen maakt je baby hetzelfde proces omgekeerd door. Als je zorgt voor de basisvoorwaarden kun je het inbakeren zonder problemen afbouwen. Baby's die baat hebben bij inbakeren, houden meestal niet van veranderingen. Wen dus - zo mogelijk - het inbakeren in kleine stapjes en in babytempo weer af. Tot welke leeftijd en hoe lang inbakeren? In ieder geval moet je baby op de leeftijd van 6 maanden weer zonder inbakeren kunnen slapen. Bij baby's ouder dan 6 maanden wordt het risico dat ze - ingebakerd en al - naar hun buik draaien steeds groter en daarmee ook het risico op wiegendood. Doe op tijd, bijvoorbeeld als je baby 4 maanden is, een poging om af te bouwen en kijk hoe je baby daarop reageert. De gemiddelde leeftijd waarop ouders starten om hun baby in te bakeren, is zes weken. Als het inbakeren helpt bij het slapen, duurt het meestal 2 tot 3 maanden voordat je je baby goed hebt leren kennen. In die periode is een ritme 'ingebakken' geraakt en heb je als gezin een (nieuw) gezinsritme gevonden. Dat betekent dat baby's op een gemiddelde leeftijd van 4 maanden toe zijn om weer zonder doeken te slapen. Lichamelijk gezien ervaren baby's op deze leeftijd meer rust omdat ze meer controle over hun armpjes hebben dan in de eerste maanden van hun leventje, MITS ze niet meer prikkels te verwerken krijgen dan ze aankunnen. Als hun voetjes ergens grip hebben, kunnen ze op hun buik terecht komen. Zodra je baby in de box of op een speelkleed gaat draaien of rollen, is het afbouwtijd. De meeste baby's draaien tussen 4 en 5 maanden op hun zij en een paar weken later draaien ze vanuit rugligging op hun buik. Hele vlotte baby's kunnen met 3 maanden al draaien en rollen. Doet je ingebakerde baby pogingen om in bed naar zijn buik te draaien, dan niet afbouwen, maar direct stoppen met inbakeren. 6

8 Hoe lang duurt afbouwen? Trek voor het afbouwen in ieder geval één week uit. Accepteer dat je baby in het begin weer korter gaat slapen of misschien een inslaaphuil heeft. Als je stapsgewijs afbouwt, doe dit dan in het tempo van je baby. Per dag één slaapje afbouwen, per 2 dagen één slaapje of nog langzamer, afhankelijk van hoe je baby reageert. Afbouwen lukt niet Als het afwennen van inbakeren niet lukt, kan het zijn dat er nog onvoldoende is 'opgebouwd' tijdens de inbakerperiode. Het in slaap vallen van je baby hangt dan voor een groot deel af van de doeken. Een baby hoort uiteindelijk tot rust te komen door prikkelvermindering, een voorspelbaar leventje en vooral timing is belangrijk: breng je baby naar bed zodra hij de eerste tekenen van vermoeidheid laat zien en voed hem zodra hij wakker wordt. Gebruik de doeken consequent: bij elk slaapje en ga lang genoeg door met inbakeren totdat jullie vertrouwd zijn met het ritme van je baby. Dat betekent dat je als ouders goed hebt leren zien wanneer je baby moe is, wat hij kan hebben aan prikkels, dat je baby zelfstandig in slaap valt en uitgerust wakker wordt. Op welke manieren kun je inbakeren afbouwen? In één keer stoppen en overgaan op een slaapzak Slaapje voor slaapje afbouwen en per slaap de inbakerdoek vervangen door een slaapzak Eén armpje vrijlaten tijdens alle slaapjes Slaapje voor slaapje één armpje vrijlaten In één keer stoppen Als je voldoende vertrouwen hebt dat je baby zonder inbakeren kan slapen, kun je daar in één keer mee stoppen en je baby in een babyslaapzak te slapen leggen. Soms merk je onverwacht dat je baby zonder inbakerdoeken ook redelijk tot goed slaapt, bijvoorbeeld wanneer hij ziek is en koorts heeft of als hij een inenting heeft gehad. In het laatste geval mag je je baby minstens 24 uur niet inbakeren. Dit soort dagen zijn 'proefmomenten'. Als je baby koortsvrij is kun je het inbakeren weer oppakken, maar je kunt ook afwachten hoe je baby slaapt tijdens de daaropvolgende dagen. 7

9 Eén armpje vrijlaten Met het vrijlaten van één armpje hebben veel ouders goede ervaringen. Het tweede armpje lukt soms iets minder snel. Maak geen tussenstap met een armpje uit de binnendoek maar nog wel in de binnendoek. Als je één armpje uit de armendoek laat, laat dit armpje dan ook altijd uit de buitendoek. Een baby in de afbouw-leeftijd is sterk en behendig. Een beetje vrijheid of een te losse doek zal hem misschien uitnodigen tot capriolen die gevaarlijk zijn. Met één armpje vrij kan je baby zich beter oprichten mocht hij onverhoopt toch op zijn buik terecht komen. Leg je baby altijd strak ondergestopt in een kort opgemaakt bed. Als je laken en deken dwars legt, kun je deze tot ónder het matras onderstoppen en blijft het beter zitten. Dek je baby toe over zijn schouders tot zijn kin. Druk op zijn schouders geeft hem rust. Dek je baby bij hoogzomer alleen toe met een laken. Een laken voegt weinig warmte toe, maar geeft wel rust en een gevoel van geborgenheid. Het laken moet minimaal 150 cm in de breedte zijn om goed te blijven zitten aan de zijkanten tot onder het matras. Een strak ondergestopte baby kan minder makkelijk draaien of omrollen en in de winterperiode blijft hij zo warmer. Onveilige manieren van afbouwen: Doek losser of losjes aanleggen Een deel loslaten Eén doek of deel gebruiken in plaats van twee Doeken tijdens de slaap losmaken Onzekerheid: terug naar minder slapen en meer huilen? Voor ouders is het afwennen van de doeken meestal een spannende tijd. Misschien voel je angst dat de onrust, het huilen en de slapenloze nachten weer terugkomen. Als je als ouders beiden werkt, betekent het vaak dat er extra druk komt te liggen op je nachtrust. Als je baby naar de kinderopvang of naar oma gaat, betekent dat ook vaak extra stress voor je baby en meer moeite met slapen. Om juist in deze tijd de doeken af te wennen, is moeilijk, maar zeker niet onmogelijk! Maak met de verzorgers van je baby - naast afspraken rondom de voeding - ook goede afspraken over rust, regelmaat, eenduidigheid en bedritueel. Vertel ze welke signalen je baby laat zien als hij moe is. Kijk naar je baby, hij vertelt je wat hij nodig heeft! Geduld, zelfvertrouwen en vertrouw in je baby 8

10 Je baby heeft laten zien dat hij kán slapen met doeken, dus kán hij het ook zonder doeken. De onzekerheid rondom de oorzaak van het huilen is voorbij. Zorg voor een rustige week. Ga weinig (of geen) uitstapjes met je baby maken. Geef je baby de kans en de tijd om weer 'anders' te leren slapen. Beperk zoveel mogelijk prikkels waarvan je baby alleen maar in de war kan raken. Baby's worden niet moe van korte slaapjes, wèl van te lang wakker zijn. De doeken zijn een hulpmiddel geweest, maar niet de basis van de verandering. De basis van de verandering is rust, regelmaat en voorspelbaar handelen. Let extra goed op de vermoeidheidssignalen van je baby. Soms zeggen ouders: "Het gaat op zich goed, maar hij slaapt wel minder goed zonder de doeken." Dat is dan iets wat ze moeten accepteren. Tot slot: Als het afbouwen niet lukt, wees dan niet bang dat je baby niet van het inbakeren af zal komen. Hij is er blijkbaar gewoon nog niet aan toe of de omstandigheden zijn niet gunstig genoeg. Pak het inbakeren weer op een probeer het afbouwen een paar weken later nog eens. Niet teveel twijfelen, proberen of 'rommelen', daarvan raakt je baby alleen maar in de war. Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met de kinderafdeling. De kinderafdeling is te bereiken van maandag tot en met vrijdag van uur Bronvermelding De inhoud van deze folder is gebaseerd op de website geraadpleegd op 11 maart Meer informatie kunt u lezen in het boek van Ria Blom (2010) Regelmaat en inbakeren Vergoeding ziekenhuiszorg Niet alle ziekenhuiszorg wordt vergoed door uw zorgverzekeraar. Ook betaalt u altijd de hoogte van uw eigen risico. Vraag vooraf bij uw zorgverzekeraar na of uw bezoek en/of behandeling in het ziekenhuis wordt vergoed. Meer informatie vindt u op onze website onder kosten en vergoedingen en op Inbakeren I11/

11