Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar XI Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (XI) voor het jaar 2001 Nr. 9 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN 1 Vastgesteld 17 oktober 2000 De vaste Commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer 2 heeft de navolgende vragen over de brief van de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu van 3 augustus 2000, inzake «Quick Scan» inspectie milieuhygiëne chemische wasserijen (VROM ). De regering heeft deze vragen beantwoord bij brief van 17 oktober De vragen en antwoorden zijn hieronder afgedrukt. De voorzitter van de vaste commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Reitsma 1 De Rapportage Quick-scan «Chemische wasserijen in de woonomgeving»is ter inzage gelegd bij de afdeling Parlementaire Documentatie. 2 Samenstelling: Leden: Reitsma (CDA), voorzitter, Witteveen- Hevinga(PvdA), Van Middelkoop (GPV), Feenstra (PvdA), Verbugt (VVD), Poppe (SP), Duivesteijn (PvdA), Crone (PvdA), Augusteijn-Esser (D66), Klein Molekamp (VVD), Hofstra (VVD), ondervoorzitter, Eisses-Timmerman (CDA), Th. A. M. Meijer (CDA), Luchtenveld (VVD), Van Wijmen (CDA), Van der Steenhoven (GroenLinks), Van der Staaij (SGP), Ravestein (D66), Oplaat (VVD), Kortram (PvdA), Van der Knaap (CDA), Van Gent (GroenLinks), Udo (VVD), Waalkens (PvdA), Schoenmakers (PvdA). Plv. leden: Leers (CDA), Dijksma (PvdA), Stellingwerf (RPF), Valk (PvdA), Essers (VVD), De Wit (SP), Van Heemst (PvdA), De Boer (PvdA), Scheltema-de Nie (D66), Van Beek (VVD), Geluk (VVD), Visser-van Doorn (CDA), Schreijer-Pierik (CDA), Blok (VVD), Biesheuvel (CDA), M. B. Vos (GroenLinks), Van t Riet (D66), Giskes (D66), Niederer (VVD), Vacature (PvdA), Van den Akker (CDA), Halsema (Groen- Links), Snijder-Hazelhoff (VVD), Hindriks (PvdA), Spoelman (PvdA). De griffier van de vaste commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Jonker KST48611 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2000 Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 9 1

2 1 Is, wanneer maatregelen worden getroffen die tot gevolg hebben dat een chemische wasserij haar activiteiten gedurende wat langere tijd doch wel tijdelijk moet staken, voorzien in een of andere compensatieregeling voor het intredend inkomsten verlies? (blz. 3) Neen. Het naleven van bestaande regelgeving, het Besluit chemische wasserijen milieubeheer, behoort tot de normale bedrijfsvoering van chemische wasserijen. Indien door de urgentie het aanbrengen van kennelijk noodzakelijke maatregelen, in verband met risico s voor de gezondheid van de buren van de chemische wasserij, volgens het bevoegd gezag gepaard moet gaan met het tijdelijk staken van de activiteiten van de chemische wasserij, komt de chemische wasserij niet in aanmerking komt voor compensatie van verlies aan inkomsten. 2 Wat is de stand zaken van de uitvoering van de maatregelen naar aanleiding van de metingen? Kan de regering een nauwkeurig overzicht geven per categorie bedrijven (indeling in mate van overschrijding conform tabel 2)? (blz. 2, 3) Begin juli 2000 zijn de onderzoeksgegevens bekend gemaakt aan gemeenten en bewoners. Vanaf dat moment zijn gemeenten én bedrijven aan de slag gegaan om toe te werken naar definitieve oplossingen, zodat de blootstelling van bewoners aan PER in alle gevallen zo snel mogelijk doch uiterlijk binnen een jaar is teruggebracht tot het niveau van het Maximaal Toelaatbaar Risico (MTR). Nog lang niet in alle gevallen is het eindresultaat bereikt. Daarom is er op dit moment nog geen nauwkeurig overzicht te geven per categorie bedrijven. Gestreefd wordt naar een overzicht dat u gelijktijdig met de komende Voortgangsrapportage Milieuwethandhaving («Winterbrief») zal worden toegezonden. Er zijn overigens geen situaties bekend waar de gemeente dan wel het bedrijf zich onttrekt aan haar verantwoordelijkheid en geen actie onderneemt. 3 Kan de regering dit ook koppelen aan desbetreffende gemeenten, omdat deze het bevoegd gezag zijn, welke tot actie moet overgaan, en het in deze fase ook gaat om een beoordeling van de activiteiten van de gemeenten? Voldoen alle gemeenten aan de eis van de IMH? Zo nee, hoe was uw reactie hierop? (blz. 3) In het onderzoek zijn chemische wasserijen onderzocht, die willekeurig verdeeld in Nederland zijn gevestigd. Door de omvang van de steekproef (57 bedrijven) is het aantal gemeenten, waarin de onderzochte chemische wasserijen zijn gevestigd, slechts beperkt. Ook vormt het toezicht op de chemische wasserijen slechts een zeer beperkt onderdeel van het wettelijke takenpakket van de desbetreffende gemeenten. Het is daarom niet mogelijk om een verband te leggen tussen de gemeten luchtkwaliteit in woningen van derden en het algemene uitvoeringsniveau met betrekking tot alle milieutaken van de 37 betrokken gemeenten. 4 Aan gemeenten is door de IMH gevraagd er voor te zorgen dat het Besluit wordt nageleefd. Kan een indicatie worden gegeven over de mate van handhaving door gemeenten en de wijze waarop dit is gebeurd in de afgelopen periode? Het toezicht door de gemeenten op de naleving van het Besluit chemische wasserijen milieubeheer heeft tot het moment van het Inspectie- Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 9 2

3 onderzoek geen bijzondere prioriteit gehad. Dit geldt ook voor het onderwerp dat nu door de Inspectie onder de loep is genomen en in de publiciteit is gekomen. Dit vloeit ten dele voort uit de formulering van het voorschrift uit de AMvB, waar (absolute) gasdichtheid van muren, plafonds e.d. staat voorgeschreven, maar waar een specifiek meetvoorschrift terzake tot nu toe heeft ontbroken. Dit kan voor een deel de desinteresse voor de «gasdichtheid van chemische wasserijen» van de zijde van het bevoegde gezag verklaren. Alleen de gemeenten Rotterdam en Amsterdam hebben in de afgelopen jaren wel aandacht besteed aan de verspreiding van PER vanuit chemische wasserijen naar aangrenzende woningen, zij het dat dat in Amsterdam alleen heeft gegolden wanneer een klacht werd ontvangen. 5 Wat is de concrete planning en wat is de stand van zaken van het vervolgonderzoek bij de 150 resterende bedrijven? (blz. 4) Het aangekondigde vervolgproject in thans in voorbereiding. De verwachting is dat het onderzoek op of omstreeks 1 november 2000 door de IMH kan worden opgedragen aan een extern bureau. Voor de doorlooptijd van het project is een periode van ongeveer vier maanden voorzien, waarbij enkele voorlopige analyseresultaten van de luchtkwaliteit in aangrenzende woningen nog voor het einde van 2000 bekend kunnen worden. 6 Wanneer moet het nog te starten onderzoek naar de overige 150 wasserijen zijn afgerond en wanneer wordt de uitkomst van het onderzoek gepubliceerd? Het nu te starten vervolgonderzoek heeft een voorziene doorlooptijd van vier maanden. Gestreefd wordt naar publicatie van de uitkomsten van het onderzoek nog voor het einde van het eerste kwartaal In een brief van 22 februari 2000 beschrijft de NETEX de gevolgen van de voorgenomen regelgeving. Deze organisatie stelt dat omdat de scherpere normstelling wordt gekoppeld aan investeringen en/of vernieuwingen, het in de verwachting is dat veel bedrijven deze vernieuwing uitstellen. Wat is het oordeel van de regering over dit scenario? Is dit negatieve scenario niet een reden om de inzet van PER te verbieden in plaats van de normen aan te scherpen? (blz. 4) Een direct verbod, dan wel binnen afzienbare tijd, op de inzet van PER zal grote bedrijfseconomische gevolgen hebben, die de sector niet kan dragen. Ook voor andere sectoren heeft een verbod op PER consequenties. Deze optie is aan de orde geweest in de discussie met de sector maar uiteindelijk niet in het ontwerpbesluit geëffectueerd. De sector doelt in haar brief op de bepaling dat wijzigingen of aanpassingen aan PER-reinigingsmachines leiden tot een directe werking van de scherpere norm voor het geheel. Deze constructie is de Kamer gemeld bij brief van 1 februari Het kan zijn dat om die reden gewacht wordt met (deel)- vernieuwingen tot het moment dat de normstelling van toepassing is. Op dat moment zal de gehele inrichting aan de normstelling moeten voldoen en zal wellicht alsnog de investering moeten worden gepleegd. 8 De volksgezondheid is in het geding als bestaande bedrijven zich op deze manier blijven gedragen en tegelijk de aanscherping van de normen pas en in 2005 dwingend is. Is de regering bereid tot een aanscherping voor de invoering van de Maximaal Toelaatbaar Risico-grenswaarde voor Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 9 3

4 bestaande bedrijven die niet uitbreiden en/of machines vervangen (eerder dan 2005)? (blz. 4) Zowel in het bestaande besluit als in het nieuwe ontwerpbesluit zijn bepalingen opgenomen met het oog op de bescherming van bewoners binnen aanpandige, naast- of bovengelegen woningen. De Inspectie heeft tijdens haar onderzoek gewerkt vanuit de aanname dat indien er verhoogde concentraties PER in aangrenzende ruimten van derden zouden worden gemeten, er sprake zou zijn van overtreding van de regels die gasdichtheid van wanden en plafonds voorschrijven. In die zin is er op dit punt geen sprake van een noodzaak tot aanscherping van de norm, omdat chemische wasserijen ook op dit moment al aan de voorschriften van het vigerende besluit moeten voldoen. Door in een vervolgonderzoek ook alle overige chemische wasserijen in Nederland waar sprake is van een combinatie van een chemische wasserij en een woning van derden te betrekken, wordt bereikt dat binnen enkele maanden de volksgezondheid, als gevolg van het functioneren van bepaalde chemische wasserijen, niet meer in het geding is. 9 Wat is het oordeel van de regering over het milieugedrag van deze branche gezien het schokkend hoge aantal overschrijdingen? De chemische wassserijen waar een te hoge verspreiding van PER naar aangrenzende woningen van derden is geconstateerd, zijn op dit moment druk bezig met het treffen van maatregelen, onder toezicht van de gemeenten als primair bevoegd gezag. De Inspectie ziet er vanuit de tweede lijn op toe dat dit op locatie ook daadwerkelijk tot de gewenste situatie wordt doorgezet. Daarnaast zal een goed milieugedrag van chemische wasserijen in de toekomst moeten worden gegarandeerd. De brancheorganisatie heeft kenbaar gemaakt dit actief te willen oppakken door middel van een vooruitstrevende en samenhangende aanpak door de branche zelf. Zij heeft voorgesteld om binnen enkele maanden tot een plan van aanpak te komen, op basis van een op te stellen beleidsverklaring, wat er toe moet leiden dat een systeem van kwaliteitsborging door de branche wordt ingevoerd, een en ander binnen de kaders die het ontwerpbesluit stelt. 10 Wat is het concrete plan van aanpak om te bereiken dat de belasting van burgers op termijn niet boven het verwaarloosbaar risico gaat? Op welke termijn moet dit zijn bereikt en welke maatregelen wil de regering hiervoor inzetten? (blz. 3) Het Maximaal Toelaatbaar Risico is een ondergrens voor het beschermingsniveau dat in het milieubeleid wordt nagestreefd. Op lange termijn wordt gestreefd naar een verwaarloosbaar risico dat doorgaans een factor 100 lager ligt dan het Maximaal Toelaatbaar Risico. Voor het stellen van concrete normen en termijnen in het gebied tussen Maximaal Toelaatbaar Risico en Verwaarloosbaar Risico vindt een afweging van belangen plaats, die moet leiden tot een concrete norm die praktisch haalbaar is. 11 Wat is de laatste stand van zaken met betrekking tot de ontwikkeling van alternatieve reinigingsmethoden? Welke vooren nadelen brengen de in ontwikkeling zijnde afternatieven met zich mee? Het invoeren van alternatieve reinigingsmethoden kent behalve financiële gevolgen ook vele aandachtspunten die samenhangen met de kwaliteit Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 9 4

5 van het product, in dit geval het gereinigde kledingstuk met het daaraan verbonden reinigingsvoorschrift van de fabrikant, de eigenschappen van het materiaal en de wens van de klant. Voor zover nu kan worden overzien lijken natwassen en in mindere mate reiniging met CO 2 als oplosmiddel de betere opties. Het directe nadeel van natwassen is de krimp en de maatregelen die moeten worden getroffen om de krimp weer op te heffen. Wassen is nog niet mogelijk voor alle soorten textiel. Zowel in Nederland als in het buitenland zijn natwasserijen actief en is inmiddels de nodige ervaring opgedaan. CO 2 kent het nadeel van krimp niet. In technische zin lijkt de werking van CO 2 op dat van PER maar dan zonder de bekende nadelen. De reinigingseigenschappen hiervan worden wat lager ingeschat. Met CO 2 is mondiaal nog maar beperkt ervaring opgedaan. De techniek, het apparaat en het middel zijn beschikbaar en in gebruik in de VS en binnen Europa. Naar verwachting zal CO 2 -reiniging slechts geleidelijk tot een zeker marktaandeel in Nederland leiden. 12 Ziet de regering in het onderzoek redenen om de introductie van alternatieven extra te stimuleren? De mogelijkheid wordt onderzocht geschikte alternatieve technieken op de Vamil-lijst te plaatsen. 13 Is enigszins duidelijk in hoeverre bron- of bron-afschermende maatregelen daadwerkelijk kunnen worden uitgevoerd of dat de wasserij al of niet tijdelijk moet worden stilgezet? Vanaf het moment dat de onderzoeksresultaten bekend zijn geworden bij de betrokken chemische wasserijen zijn gemeenten snel aan de gang gegaan om toe te werken naar beëindiging van de overtredingen door de chemische wasserijen. In sommige gevallen hebben de gemeenten ervoor gekozen om de chemische wasserijen stil te zetten, in andere gevallen wordt door het uitvoeren van technische en/of bouwkundige maatregelen toegewerkt naar een definitieve oplossing. Eén bedrijf is naar aanleiding van het onderzoek van de Inspectie overgestapt op een ander procédé. 14 Is het in het vervolg niet beter om te streven naar scheiding van de woonfunctie met die van wasserijen? Zo ja, hoe zal dat beleid eruit gaan zien? Het bestemmingsplan is daar bij uitstek het regelend kader voor. Een bestemmingsplan biedt het afwegingskader voor het toelaten en bij elkaar brengen van gebruiksbestemmingen. Een uitgebreid arsenaal aan hulpmiddelen staat gemeenten ter beschikking om die afweging te maken en nieuwe knelpunten te voorkomen. Het uitsluiten van de bestemming chemische wasserijen in een woonomgeving zou in het kader van de ruimtelijke ordening bij het herzien of het opstellen van nieuwe bestemmingsplannen gerealiseerd moeten worden. 15 Is er kans op schadeclaims bij de overheid van omwonenden en welke kans maken deze? Het is niet waarschijnlijk dat er door omwonenden schadeclaims bij de overheid ingediend zullen worden. Er zijn tot op dit moment geen signalen opgevangen dat er sprake zou zijn van schade bij bewoners. En als er al schade zou zijn, dan is het maar de vraag of die schade aan de overheid toe te rekenen zou zijn. Immers, ontoereikend toezicht door de Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 9 5

6 overheid ontslaat een individueel bedrijf niet van de plicht om wettelijke regels, ook zonder toezicht, na te leven. 16 Zijn er gezondheidsrisico s voor degenen die werken in de wasserijen? Een overschrijding van de algemene bevolkingsnorm voor PER in woningen naast of boven wasserijen betekent niet automatisch dat werknemers in die wasserijen óók bloot staan aan gezondheidsschadelijke concentraties PER. Blootstellingsnormen voor werknemers zijn namelijk hoger (dus soepeler) dan voor de bevolking. Dit komt onder meer omdat er niet 24, maar 8 uur blootstelling is en er geen kinderen of bejaarden of zieken blootgesteld zijn tijdens het arbeidsproces. Ook in het geval van PER kennen we een blootstellingsnorm (MAC-waarde) voor werknemers die hoger is dan die voor de algemene bevolking. De Gezondheidsraad is op dit moment bezig deze norm voor PER te evalueren. Uit deze (thans nog concept-) evaluatie blijkt dat de huidige MAC-waarde nog steeds geacht wordt werknemers te beschermen tegen gezondheidsschade. De Arbeidsinspectie heeft reeds in 1995 in een inspectieproject bij 243 chemische wasserijen geconstateerd dat de blootstelling aan PER voor werknemers beperkt is. Reeds toen was in verreweg de meeste wasserijen sprake van een gesloten wassysteem. Een dergelijk gesloten systeem voorkomt blootstelling aan PER tijdens de normale dagelijkse werkzaamheden. Incidentele blootstelling aan PER kan optreden bij onderhoud en reparatie van de installatie. Dergelijke werkzaamheden worden uitgevoerd door deskundigen die de risico s van het werken met PER kennen en daarom afdoende beschermingsmaatregelen treffen. Ook bestaat er kans op kortdurende blootstelling aan PER bij het niet volgens de beschreven procedures bedienen van de apparatuur, met name bij het te vroeg openen van de wasinstallatie op een moment dat nog niet alle PER is uitgedampt. Het is echter onwaarschijnlijk dat dergelijk foutief handelen aanleiding geeft tot ongezonde werksituaties. De reukgrens van PER ligt namelijk op ongeveer 25% van de door de Gezondheidsraad voor de arbeidsbevolking als veilig geadviseerde concentratie. Het ruiken van PER waarschuwt werknemers dus al ruim voor het bereiken van een gezondheidsschadelijke concentratie. Tijdens de bezoeken van de Arbeidsinspectie aan de 243 geïnspecteerde wasserijen is slechts eenmaal een PER-geur in een wasserij aangetroffen. Dit was te wijten aan een verkeerde instelling van de installatie. 17 Hoe verhoudt het ontwerp-besluit textielreinigingsbedrijven milieubeheer zich tot het Besluit chemische wasserijen milieubeheer? De meest kenmerkende inhoudelijke verschillen zijn de volgende. Het ontwerpbesluit kent een bredere werkingssfeer ten opzichte van het besluit. De natwasserijen zijn expliciet ook onder de algemene regels gebracht. De immissienorm voor PER is verscherpt. In het oude besluit is uitgegaan van een Maximaal Toelaatbaar Risico-niveau dat een factor 10 hoger ligt. In overleg met de Inspectie (zie ook vraag 8) wordt bezien in hoeverre de wijze van normstellen voor binnenniveaus in woningen kan worden herzien. Daarnaast zijn in het ontwerpbesluit enkele nieuwe onderwerpen toegevoegd zoals energiebesparing, afvalscheiding en waterbesparing. Tenslotte zijn er onderling verschillen in de juridische sfeer die voortvloeien uit de MDW-operatie en die gelden voor alle nieuwe Wet milieubeheer besluiten. Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 9 6

7 18 Zijn er alternatieven voor het gebruik van PER en zo ja welke? Zie antwoord op vraag 11. Tweede Kamer, vergaderjaar , XI, nr. 9 7