Pilot. Gemeenschappelijk Landbouw Beleid. Dit project is (mede)gefinancierd door de Europese Gemeenschap

Transcriptie

1 Pilot Gemeenschappelijk Landbouw Beleid Dit project is (mede)gefinancierd door de Europese Gemeenschap

2 Wat, hoe, waarom... Voorzitter Gert Jan te Gronde van de Stichting WCL Winterswijk: Dit is een geweldige opsteker voor Winterswijk. De inzet van vele mensen wordt door toekenning van deze pilot beloond. Het kleinschalige landschap van Winterswijk is bij uitstel geschikt om deze pilot uit te voeren. Nationaal Landschap, Natura 2000 en de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) maken het de boeren in Winterswijk niet altijd even gemakkelijk. Nu kunnen we door middel van deze pilot boeren belonen voor het werken in en het instandhouden van ons geliefde landschap. De pilot GLB (Gemeenschappelijk Landbouw Beleid) De Stichting Waardevol Cultuurlandschap Winterswijk (St. WCL) is samen met Water, Land en Dijken, Noordelijke Friese Wouden en Agrarische Natuurvereniging Oost Groningen door het Ministerie van EL & I (voorheen LNV) gevraagd om een voorstel te maken voor de invulling van de pilot in het kader van het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB). Het gehanteerde puntensysteem vanuit het project Boeren met landschap en natuur in Winterswijk was de aanleiding van het ministerie om de St. WCL te vragen om mee te doen. Wat gaat er bij de Landbouw-inkomenssteun veranderen? Naar verwachting wordt het totale landbouwbudget verlaagd terwijl steeds meer EU landen steun krijgen. Daarnaast is de EU voornemens om landbouwsteun meer te koppelen aan maatschappelijke prestaties en niet meer zo aan de geleverde productie. Gevolg zal zijn dat de directe inkomenssteun (eerste pijler) zal worden verlaagd. De verwachting is dat er onder de tweede pijler (meer) geld beschikbaar komt voor het belonen van maatschappelijke prestaties. Hoe ziet de GLB toekomst er mogelijk uit in Nederland? Standpunt kabinet: Het toekomstige GLB moet zich richten op de beloning van bestaande en nieuwe maatschappelijke wensen op het gebied van landschap, natuur (biodiversiteit en gebruiksnatuur) en milieu (bodem, water, lucht klimaat en waterbeheer). Hiervoor is al in 2009 de Houtskoolschets gemaakt. 2

3 Kleinschalige percelen: Wat wil de St. WCL van deze pilot die loopt in 2011 en 2012 leren? De St. WCL wil organisatorisch klaar zijn om tijdens de volgende GLB periode als gebiedspartij op te kunnen treden. Waarom kleinschaligheid als insteek van deze pilot? Een reden van de St. WCL om met deze pilot mee te doen is het vergoeden van kleinschaligheid in het gebied. Zoals bekend is de kleinschaligheid van het gebied een kostprijsverhogende factor voor de gangbare landbouw. Maar het is tevens een kans voor het gebied. Welke rol speelt biodiversiteit in deze pilot? Onder de noemer biodiversiteit is het toegestaan om tijdens deze pilot-glb vergoedingen aan boeren en landgoedeigenaren te betalen. Voor St. WCL staat behoud kleinschaligheid gelijk aan behoud biodiversiteit en diensten gelijk aan het versterken van de biodiversiteit. Waterkwaliteit is echter ook een belangrijk item in deze pilot voor EL & I, maar ook voor Winterswijk. Welk gebied komt in aanmerking? In principe wordt de pilot voor heel Winterswijk opengesteld. Waarom deze pilot? Onderzoeken hoe in een nieuw GLB-periode (periode ) gewerkt kan worden via overeenkomsten met boerencollectieven. Daarvoor zijn inspirerende voorbeelden nodig van de manier waarop ondernemerschap op gebiedsniveau effectief aangewend wordt voor de gewenste vermaatschappelijking van het GLB. Effectiever betekent in deze zin een beter doelbereik door samenhang van maatregelen, betere en duurzamer deelname en vermindering van controlelasten. Ook is inzicht nodig in de juridische (on)mogelijkheden van collectieven als begunstigde bij de uitvoering van het GLB. Hiervoor wordt een overeenkomst gesloten tussen de St. WCL (het collectief) en het Ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie ( EL & I) (voorheen LNV). 3

4 Vergoedingen: Welke te vergoeden diensten worden aangeboden? Thema biodiversiteit: B1 Instandhouding kleinschaligheid B1-1 Instandhouding bouwlandkundig gebruik kleine percelen perceel tot 1 ha perceel 1 2 ha perceel 2 3 ha B1-2 Graslandverzorging naast houtwallen / singels en bos B2 Ortolanenpakket B2-1 Traditionele graanteelt op de essen B2-2 Akkerfaunaranden ingezaaid met een zaadmengsel niet geoogst graandeel B2-3 Graanstoppelvelde B3 Soortenrijk grasland B3-1 Kruidenrijk grasland B3-2 Instandhouding oud grasland (> 10 jaar) B3-3 Bonte weiderand B3-4 Grasklaverweiden B4 Landschapspakketten B4-1 Bosjes < ½ ha B4-2 Solitaire bomen of boomgroep B4-3 Steilrand B4 4 Hoogstamboomgaard Thema waterkwaliteit W1 Vanggewassen Thema openstelling O1 Educatie O2 Wandelpad over boerenland Opmerking 1. Diensten B1-1 en B1-2 zijn aan elkaar gekoppeld. Een vergoeding voor graslandverzorging langs houtopstanden kan alleen wanneer het perceel aan de kleinschaligheidscriteria van omzoming en 3 ha voldoet. 2. Bij te grote belangstelling voor de diensten kan een verplichte koppelingen ingesteld worden. 4

5 Meedoen? Welke kleinschalige percelen kunnen meedoen? Gras- en landbouwgronden die maximaal 3 ha groot zijn en geheel omsloten zijn door een omzoming. Omzomingen kunnen zijn: bos, houtwal, sloot, steilrand en/of een berm van een wegrand. Ook komen percelen in aanmerking die aan 3 zijden zijn omzoomd en waarvan de 4de (niet omzoomde) zijde grenst aan een perceel die eigendom is van een andere eigenaar cq. in gebruik is door een andere gebruiker. Het streven is dat minimaal 60% van de deelnemende kleinschalige percelen in meerdere groepjes bijéén liggen (clusters). Uitzondering: deze maximale oppervlakte geldt niet voor de dienst Ortolanenpakket (B2) Wat is een cluster van kleinschalige percelen? Clusters kunnen bestaan uit meerdere kleine percelen die tezamen minimaal 10 ha groot zijn. Kleine percelen en/of hun omzoming die grenzen aan gebieden (percelen) die al een goede basisbiodiversiteit hebben gelden ook als cluster. Gebieden met een goede basis biodiversiteit zijn: percelen binnen de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), percelen binnen Natura 2000 gebieden, percelen van Gelders Landschap, van Staatsbosbeheer en van Natuurmonumenten, percelen binnen NSW-landgoederen, percelen die grenzen aan ecologisch onderhouden bermen en tot slot percelen die grenzen aan kleinschalige gebieden in Duitsland. Bij de dienst Ortolanenpakket (B2) heeft het de voorkeur om met clusters te werken, dit is echter - in geen harde voorwaarde. Wat is de relatie tussen de dienst Instandhouding kleinschaligheid (B1-1) en de overige diensten? Het in beheer hebben van een omzoomd kleinschalig perceel, die aan de gestelde voorwaarden voldoet, is een basis vereiste voor het afnemen van de overige diensten. Wie kunnen er meedoen? Eigenaren en gebruikers van landbouwpercelen, u dient wel een BRS (Basis Registratie Systeem) nummer te hebben. 5

6 Meedoen? Hoelang duurt de pilot? De St. WCL dient al medio 2011 de eerste ervaringen aan het ministerie van EL & I te melden. Het vergoedingssysteem zal gaan lopen in 2011 en Wat is het totale budget voor de pilot? Maximaal , verwachting is dat er per jaar voor alle diensten beschikbaar is. Worden er voorwaarden of een ondergrens gehanteerd? Ja, u kunt meedoen indien u, naast de dienst Instandhouding kleinschaligheid (B1), ook één of meerdere andere diensten afneemt. Hierbij wordt een ondergrens van minimaal 500 / jaar aan vergoeding gehanteerd. Wat gebeurt er indien de totale vraag naar diensten groter is dan het aanbod? Bij overschrijding van het beschikbare budget is het Dagelijks Bestuur van de WCL bevoegd om aanvullende regels te hanteren zoals: clustervorming gaat boven losse percelen verplichte koppeling van bepaalde diensten met een kleinschalig perceel een bovengrens instellen aan het maximaal aantal in te brengen oppervlakten, stuks of lengtes per dienst en per bedrijf een maximum bedrag aan het totaal van vergoedingen per bedrijf systeem: wie zich het eerst aanmeldt gaat voor goede verdeling van de diverse diensten Welke partijen werken mee (deels) achter de schermen aan deze pilot? Coöperatieve vereniging PAN aanmelden/begeleiding deelnemers Plant Research International Wageningen UR (PRI) monitoring Dienst Landelijk Gebied (DLG) begeleiding pilotproces Aequator groen & ruimte bv regelen formaliteiten 6

7 Meldingen: Waaraan verplicht u zich bij deelname? 1. zich houden zich aan goede landbouwpraktijk 2. het onderteken van een machtiging zodat de St. WCL voor u de vergoeding in ontvangst mag nemen 3. het ondertekenen van een verklaring dat u voor het betreffende perceel geen andere Rijks en/of provinciale subsidie ontvangt. 4. meewerken aan monitoring (administratie) 5. aanwezig zijn bij een jaarlijkse schouw Hoe kunt u zich opgeven en tot wanneer? Tijdens de inloopbijeenkomst en tot eind maart 2011 Mogelijk komt er bij een tegenvallende deelname een extra inschrijfperiode. Waar zijn de aanvraagformulieren te verkrijgen? Verkrijgbaar op het gemeentekantoor: Stationsstraat 25 Te downloaden op de WCL website: Wanneer krijgt u bericht? We streven er naar om u binnen 2 weken, nadat wij uw aanmelding hebben ontvangen, bericht te doen. GLB kalender: medio 2011 Europese Commissie presenteert de nieuwe wetgevingsvoorstellen m.b.t. GLB voor de periode najaar 2012 Europese Commissie stelt beleid vast 2013 Nederland stelt nationale invulling vast en regelt de uitvoering Begin nieuwe EU periode ( ) 7

8 Meldingen: Is er tot slot nog iets te melden? ja, (4 punten) 1. Er worden in Nederland in 4 gebieden verschillende GLB-pilots gehouden. Het kan daarom zijn dat het toegepaste systeem vanaf in de periode anders is als deze proef. Dit hangt af van wat in Brussel en Den Haag wordt beslist. 2. Het jaar 2013 wordt een overbruggingsjaar naar een ander systeem. Op dit moment beschikken wij niet over financiële middelen voor Dit proefproject heeft geen invloed op de huidige GLB-toeslagrechten. 4. Deelname aan dit proefproject heeft ook geen invloed op uw huidige en uw toekomstige GLB-toeslag. 8

9 Overzicht en toelichting diensten GLB pilot Winterswijk Biodiversiteit B1 Instandhouding kleinschaligheid B1-1 Instandhouding landbouwkundig gebruik kleine percelen B1-2 Graslandverzorging naast houtwallen/singels en bos B2 B3 B4 Ortolanenpakket B2-1 Traditionele graanteelt op de essen B2-2 Akkerfaunarand B2-2a Ingezaaid met een zaadmengsel B2-2b Niet geoogst graandeel B2-3 Graanstoppelveld Soortenrijk grasland B3-1 kruidenrijk grasland B3-2 Instandhouding oud grasland B3-3 Bonte weiderand B3-4 Grasklaverweiden Landschapspakketten B4-1 Bosjes < 1/2 ha B4-2 Solitaire bomen of boomgroep B4-3 Steilrand B4-4 Hoogstamboomgaard B4-5 Poel Waterkwaliteit W1 Vanggewassen Openstelling O1 Educatie O2 Wandelpad over boerenland Vergoedingen zijn deels mogelijk voor aanleg (inzaai van bonte weideranden) en/of beheer (snoeien en rasteren solitaire bomen) of ingezette uren (educatie) 9

10 Thema biodiversiteit: B1 Instandhouding kleinschaligheid Doel van de vergoeding voor kleinschaligheid Ecologische gezien is het kleinschalige cultuurlandschap van Winterswijk een waardevol gebied met een grote diversiteit aan planten en dieren, door de afwisseling van verschillende biotopen op korte afstand (akkers, graslanden, bossen, beken en houtwallen en heggen), maar ook diversiteit in de ondergrond (kalk, keileem, veen en zand) en variatie in de hydrologie. Behoud van het landschap met zijn kleinschaligheid is tevens het behoud van de biodiversiteit.. In vergelijking met landbouwgebieden waar schaalvergroting wel heeft plaats gevonden en lijnvormige landschapselementen zijn verdwenen, moeten bedrijven in Winterswijk meer kosten maken (o.a. arbeid en grond) om tot dezelfde opbrengsten te komen. Enerzijds doordat kleine percelen moeilijker te bewerken zijn, zijn de bewerkingskosten hoger en anderzijds zorgen beplantingen langs de percelen voor beschaduwing, bladval en onttrekking van vocht. Landbouw-gewassen groeien langs deze landschapselementen minder goed en het vergt extra arbeid in de graslandverzorging (opruimen van blad en takken). Percelen die kleiner of gelijk aan 3 ha zijn en aan 4 zijden omzoomd komen in aanmerking voor een vergoeding voor de extra arbeid die het bewerken van kleinschalige percelen met zich meebrengt. Ook komen percelen in aanmerking die aan 3 zijden zijn omzoomd en waarvan de 4de (niet omzoomde) zijde grenst aan een perceel die eigendom is van een andere eigenaar cq. in gebruik is door een andere gebruiker. B2 Ortolanenpakket Veel typische akkervogels, zoals de Ortolaan zijn als broedvogel uit het Winterswijkse landschap verdwenen of zijn sterk in aantal afgenomen. Dit akkerfaunapakket heeft als doel het biotoop voor akkervogels te verbeteren en de graanteelt en de teelt van alternatieve gewassen (anders dan maïs en gras) te stimuleren. Essen zijn in Winterswijk belangrijke waardevolle cultuurhistorische elementen en zeer kenmerkend voor het landschap. Van oudsher werden op deze bouwlanden granen verbouwd, afgewisseld met hakvruchten. Bij dit akkerfaunapakket is het essentieel dat meerdere boeren in een gebied meedoen. Daarbij is het niet noodzakelijk dat de percelen voldoen aan de kleinschaligheidscriteria van 3 ha en aan 4 zijden omzoomd. Alleen in samenwerking (collectief) het is mogelijk om daadwerkelijk het leefgebied voor akkervogels te verbeteren. Wanneer in een bepaald aaneengesloten gebied zoveel mogelijk ondernemers mee doen ontstaat er een mozaïek van bouwlanden met granen, aardappelen en andere gewassen, gecombineerd met maatregelen als (ingezaaide) akkerfaunaranden die samen met stoppelvelden dienen voor (winter)voedsel en dekking. Omdat het niet reëel is, gezien de tijd van het jaar, het bouwplan nog aan te passen vervalt in 2011 de collectiviteiteis bij graanteelt (B 2-1). 10

11 Thema biodiversiteit: Doelstelling Broed- en voedselgebieden te creëren voor akkervogels als Ortolaan, Patrijs en Geelgors (en alle andere akkervogels die meeliften) De akkerfaunaranden en graanstoppelvelden bieden niet alleen voedsel voor vogels, maar ook vlinders, andere insecten en zoogdieren. Het op regionale schaal stimuleren van een grotere verscheidenheid aan gewassen op de oude bouwlanden (de essen), vooral de teelt van granen en hakvruchten. Daarmee worden de cultuurhistorisch waardevolle oude essencomlexen weer geaccentueerd. Het areaal, voor landschap en natuur minder aantrekkelijke gewassen als snijmaïs en gras, wordt verkleind. Het verminderen van de milieubelasting. gangbaar geteelde granen zijn minder milieubelastend dan gangbaar geteelde maïs. Afwisseling in het bouwplan op regionale schaal is landschappelijk aantrekkelijker, dat verhoogd de belevingswaarde voor fietsers en wandelaars. 11

12 Thema biodiversiteit: B2-1 Traditionele graanteelt op de essen Beheersvoorschriften De bouwlanden voor de teelt van granen zijn bij voorkeur typische essen (enkeerdgronden met een dikke (>50cm) minerale eerdlaag), echter worden ander akkercomplexen niet uitgesloten van deelname. Een groot bouwlandperceel mag ook opgedeeld worden, waarbij op een deel van het perceel maar graan wordt geteeld. Het gebruik van mechanische en chemische onkruidbestrijding is na 1 juni niet meer toegestaan, uitgezonderd de pleksgewijze bestrijding van akkerdistel, ridderzuring, akkerwinde of kleefkruid. B2-2 Akkerfaunarand Een akkerfaunarand type A is een rand die jaarlijks wordt ingezaaid met een zaadmengsel van granen en kruiden. Het biedt dekking en voedsel voor tal van akkervogels zoals patrijs, geelgors en veldleeuwerik (en allerlei andere akkervogels die meeliften). Muizen en andere kleine zoogdieren profiteren eveneens van het voedselaanbod en trekken vervolgens uilen en andere predatoren aan. De bloeiende kruiden trekken vlinders en andere insecten aan die in sommige gevallen een rol kunnen spelen bij de natuurlijke bestrijding van plagen (functionele agrobiodiversiteit: bijv. natuurlijke luizenbestrijding door lieveheersbeestjes in granen). Deze bonte faunaranden verhogen ook nog eens de belevingswaarde van het landschap voor fietsers en wandelaars. Doordat de faunaranden niet worden geoogst bieden ze voedsel in de winter voor doortrekkende en overwinterende akkervogels. Een akkerfaunarand type B bestaat uit een niet geoogst deel van een graanperceel. Het niet geoogste graan dient als wintervoedsel voor doortrekkende en overwinterende akkervogels. Beheersvoorschriften De randen zijn alleen mogelijk op bouwlanden. De faunaranden dient minimaal 6 m breed en 100 m lang te zijn. De faunaranden zijn bij voorkeur gesitueerd langs sloten of houtopstanden en daarbij, indien mogelijk op het zuiden gericht. Faunarand A bestaat uit een jaarlijks ingezaaide rand met een door de PAN voorgeschreven zaadmengsel van granen en kruiden dat niet geoogst wordt en de winter over blijft staan. Faunarand A blijft onbemest. Het gebruik van mechanische en chemische onkruidbestrijding is in faunarand A niet toegestaan, uitgezonderd de pleksgewijze bestrijding van akkerdistel, ridderzuring, akkerwinde of kleefkruid. Faunarand B bestaat uit een niet geoogst deel van het graan dat de winter over blijft staan als wintervoedsel. De gewasresten van beide typen faunaranden dienen na de winter te worden gefreesd of te worden onder geploegd. 12

13 Thema biodiversiteit: B2-3 Graanstoppelveld De onbespoten graanstoppel blijft in de winter staan als voedsel (achtergebleven graankorrels en zaden van de gras- en onkruidvegetatie) voor vogels. Dit betekent dat op bedrijven die doorgaans geen stoppel laten staan er niet in de winter, maar pas in het voorjaar kan worden gezaaid. Op bedrijven die de stoppel al wel laten staan dat de stoppel niet mag worden bespoten. Hierdoor is er in het voorjaar, c.q. in het volggewas, een grotere onkruiddruk en moet een extra onkruidbestrijding plaatsvinden. Ook zal er zodanige hoeveelheid biomassa aan onkruidbegroeiing en opgeslagen graan op het perceel staan, dat freezen in het voorjaar noodzakelijk zal zijn. Beheersvoorschriften De graanstoppel blijft gedurende de winter staan als voedsel voor vogels. Het gebruik van mechanische en chemische onkruidbestrijding is tussen 1 juni en 15 februari niet toegestaan, uitgezonderd de pleksgewijze bestrijding van akkerdistel, ridderzuring, akkerwinde of kleefkruid. 13

14 Thema soortenrijk grasland: B3-1 Kruidenrijk grasland Het betreft hier graslanden op zandgronden met een grote diversiteit aan plantensoorten. Door deze verscheidenheid aan grassen en kruiden is er in deze graslanden tevens een grote verscheidenheid aan insecten te vinden. Ook bieden deze graslanden rust- en schuilgelegenheid voor haas, konijn en ree. De variatie in kleur door de bloeiende grassen en kruiden draagt bij een aantrekkelijk landschap voor recreanten. Enige organische bemesting vormt een essentieel onderdeel van het instandhoudingsbeheer van dit type graslanden. De graslanden blijven vervolgens in landbouwkundig gebruik. Het ruwvoer van de licht bemeste graslanden is goed inpasbaar in de melkveehouderij. Doelstelling Het vergroten van het areaal kruidenrijk grasland. Beheersvoorschriften Het aangeboden perceel zal vooraf beoordeeld worden door de PAN of het in aanmerking komt voor deze dienst. Het landbouwperceel is minimaal 0,5 ha groot. Vooraf aan het inzaaien mogen geen egalisatiemaatregelen (kilveren) worden uitgevoerd die het eventueel aanwezige microreliëf in het perceel doet verdwijnen. De percelen mogen alleen ingezaaid worden met een door de PAN voorgeschreven natuurzaadmengsel. Bij massale opkomst van eenjarige akkerkruiden mag er na opkomst een keer geklepeld/gebloot worden. Het maaisel van de eerste snede dient te worden afgevoerd. 14

15 Thema soortenrijk grasland: B3-2 Instandhouding oud grasland Graslanden ouder dan 10 jaar herbergen een grote verscheidenheid aan grassoorten en graslandplanten en zijn vaak structuurrijk, wat belangrijk is voor insecten. In tegenstelling tot recent ingezaaid productiegrasland, komen in oude graslanden soorten voor die indicatief zijn de heersende milieuomstandigheden, verschillen in vochtvoorziening, zuurgraad of voedselrijkdom uiten zich in de soortensamenstelling. Vaak herbergen oude graslanden gras- en klavervariëteiten die in de huidige weidemengsels niet meer voorkomen. Het behoud van deze genenpool is niet alleen belangrijk uit oogpunt van natuurbehoud maar kan ook van belang zijn voor veredeling van grassen. Ook de bodembiodiversiteit is in deze weinig verstoorde bodems vaak heel groot in vergelijking met graslandpercelen die regelmatig worden gescheurd en geploegd. Vaak gaat het om wat kleinere percelen die niet al te intensief bemest worden en alleen gemaaid of beweid worden met jongvee of paarden. Doelstelling Het zodanig ecologische beheren van grasland, dat de botanische diversiteit wordt gehandhaafd. Beheersvoorschriften Graslandvernieuwing (in- of doorzaai) heeft de laatste 10 jaar niet plaats gevonden. Het graslandperceel is minimaal 0,5 ha groot. De percelen mogen niet worden gescheurd, er vindt geen herinzaai, doorzaai plaats. Percelen mogen worden beweid en/of gemaaid. Onkruidbestrijding vindt niet plaats met uitzondering van pleksgewijze bestrijding van lastige of giftige graslandplanten (akkerdistel, ridderzuring, brandnetelhaarden en Jacobskruiskruid) hetzij mechanische (uitsteken) hetzij met een herbicide. B3-3 Bonte weiderand Een onbemeste bonte weiderand heeft een meerledig doel. Naast een ecologisch doel, biotoop voor planten en dieren (insecten vooral) kan het ook een milieutechnisch doel dienen. Onbemeste bonte weideranden kunnen langs watergangen als bufferstrook fungeren om af- en uitspoeling van meststoffen naar de beek te voorkomen. Daarnaast vergroten de bonte weideranden de landschappelijke aantrekkelijkheid. Wanneer de randen niet vanuit een milieukundig aspect worden aangelegd, worden deze randen bij voorkeur in het zicht, langs wandel- en fietspaden aangelegd. Beheersvoorschriften De bonte weiderand dient minimaal 3 m breed en 50 m lang te zijn. De bonte weiderand dient bij voorkeur aangelegd te worden langs watergangen, aan de zonzijde van houtwallen of bosjes. De perceelsranden mogen alleen ingezaaid worden met een door de PAN voorgeschreven natuurzaadmengsel. De bonte weiderand wordt niet bemest. 15

16 Thema soortenrijk grasland: Bij massale opkomst van eenjarige akkerkruiden mag er na opkomst een keer geklepeld/gebloot worden. Het maaisel van de eerste snede dient te worden afgevoerd. Lastige of giftige graslandplanten (akkerdistel, ridderzuring, brandnetel-haarden en Jacobskruiskruid mogen alleen pleksgewijs worden bestreden) hetzij mechanische (uitsteken) hetzij met een herbicide. B3-4 Grasklaverweiden De natuurlijke stikstofbinding van vlinderbloemigen maakt aanvullende kunstmestgiften in deze graslanden vrijwel overbodig. Daarmee draagt klaver bij aan het verminderen van de broeikasemissie (N 2 O en CO 2 ) bij de productie en distributie van kunstmest. Deze bedraagt 10,7 kg CO 2 eq. per kg kunstmest-n in de vorm van ammoniumnitraat. Klaver draagt tevens bij aan een grotere biodiversiteit in deze graslanden. Bijen, hommels en vlinders bezoeken graag deze graslanden wanneer de klaver bloeit, om er hun nectar te verzamelen. De voorwaarden zijn: Het betreft geen percelen met oud grasland (ouder dan 10 jaar). Per bedrijf komt maximaal 3 ha voor graslandvernieuwing in aanmerking. Thema Landschapspakketten: Kleine bosjes, solitaire bomen en steilranden (essen) zijn typische Winterswijkse elementen en hebben grote ecologische en landschappelijke waarde. Zo fungeren solitaire bomen als broed- en uitkijkplaats voor vogels en kunnen beschutting(schaduw) geven aan het vee (dierwelzijn). Steilranden accentueren de essen, van oudsher zijn ze in geplant met bomen en struiken. Ze vormen gradiënten met verschillende groeiomstandigheden, dit biedt een biotoop voor verschillende plantensoorten. Veel van deze kleine bosjes, solitaire bomen en steilranden dreigen in verval te raken en te verdwijnen, omdat ze niet adequaat worden onderhouden of onvoldoende zijn afgerasterd tegen weidend vee of landbouwkundige activiteiten. 16

17 Thema Landschapspakketten: B4-1 Bosjes < ½ ha Bosjes kleiner dan een ½ ha zijn vrij liggende elementen en karakteristiek voor het Winterswijkse landschap. Beheersvoorschriften Bosjes zijn kleiner dan een ½ ha. Het zijn vrijliggende boselementen. De uitgesnoeide takken mogen worden versnipperd en het uitgezaagde hout dient te worden afgevoerd. Het boselement dient afgerasterd te zijn wanneer het gelegen is in de nabijheid van weidend vee. Aan de zuidzijde dienen wat inhammen te worden vrijgemaakt om de bosrand aantrekkelijker te maken voor vlinders. B4-2 Solitaire bomen of boomgroep Solitaire bomen en boomgroepen zijn vaak zeer beeldbepalend in het landschap. Zo ook in Winterswijk waar solitaire bomen en boomgroepen vaak een relict vormen van houtwallen of singels uit het verleden. Maar in veel gevallen zijn ze bewust aangeplant als grensmarkering van percelen. Beheersvoorschriften Alleen bomen met een stamdiameter van minimaal 50 cm komen in aanmerking. Een boomgroep mag maximaal uit 3 bomen bestaan. De uitgesnoeide takken dienen te worden afgevoerd. De solitaire boom dient afgerasterd te worden met gekloofde eikenhouten palen en met houten liggers om beschadiging door weidend vee of landbouwkundige activiteiten (ploegen) te voorkomen. 17

18 Thema Landschapspakketten: B4-4 Steilrand Essen zijn in Winterswijk belangrijke waardevolle cultuurhistorische elementen en zeer kenmerkend voor het landschap. De vaak scherpe overgang van akker naar de omliggende percelen, de esranden accentueren het hoogteverschil in het landschap. Deze steilranden kennen veelal een opgaande begroeiing, maar in veel gevallen zijn deze verdwenen en zijn de steilranden slechts begroeid met gras, maar is het hoogteverschil nog intact gebleven. Doelstelling Behoud van de ecologisch, de aardkundige (morfologie), de landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Steilranden zijn lijnvormige hoogteverschillen, van oorsprong altijd in combinatie met opgaande beplantingen. 18 Beheersvoorschriften Een steilrand is minimaal 25 meter lengte en heeft een minimaal hoogteverschil van 1 meter. Een steilrand heeft een gemiddelde breedte van 4 meter. de steilrand dient ter bescherming van het element voor weidend vee (vertrapping) van de aangrenzende percelen te zijn afgerasterd. de steilrand wordt niet beweid, wel mag het vee van onder de heining de steilrand afgrazen. de steilrand wordt niet bemest. pleksgewijs mogen probleemonkruiden als akkerdistel, ridderzuring en Jacobskruiskruid bestreden worden. De delen met gras worden minimaal één per jaar maaien en het maaisel wordt afgevoerd. De aanwezige struiken en bomen worden afgezet of teruggesnoeid en het snoeihout wordt afgevoerd

19 Thema Landschapspakketten: B4-3 Hoogstamboomgaard Het is een vorm van multifunctioneel landgebruik, waarbij de teelt van vruchten (walnoten) gecombineerd wordt met graslandbeheer en waarbij op langere termijn hoogwaardige kwaliteitshout geoogst kan worden. Walnootboomgaarden zijn landschappelijk goed inpasbaar, vooral op landgoederen, waar ze een geleidelijke overgang vormen van bossen naar landbouwgronden. Beheersvoorschriften: Een hoogstamboomgaard is een verzameling van fruitbomen en walnootbomen, maar kan ook uit alleen fruit- of alleen walnootbomen bestaan. Fruitbomen en walnootbomen zijn gevoelig voor beschadiging en dienen daarom afgerasterd te zijn tegen weidend vee of beschermd te worden tegen beschadiging van maaimachines, deze afrastering dient op orde te zijn. de boomgaard wordt begraasd of dient jaarlijks minimaal één keer te worden gemaaid, waarbij het maaisel wordt afgevoerd. de bomen dienen in te worden gesnoeid en het snoeihout wordt afgevoerd. Thema Waterkwaliteit: W1 Vanggewas Maatregelen zoals het inzaaien van vanggewassen na graan-, aardappel- of bietenteelt zijn wettelijk niet verplicht, i.t.t. bijvoorbeeld het inzaaien van een stikstofbehoeftig vanggewas na maïs op zandgronden. De groenbemesters leggen achtergebleven stikstof vast en zo wordt nitraatuitspoeling naar het grondwater voorkomen. Daarnaast spelen de groenbemesters een positieve rol in de organische stofopbouw van de bodem en ze helpen veronkruiding tegen te gaan. Bloeiende gele mosterdvelden trekken veel insecten en zijn in het najaar wanneer de gewassen zijn geoogst en er weinig afwisseling meer is in het landschap, visueel aantrekkelijk en dragen daardoor bij aan een positieve beleving van het landschap. Beheersvoorschriften Bemesting voorafgaand aan de teelt van een groenbemester is niet toegestaan. De PAN adviseert welke groenbemester het best ingezaaid kan worden (i.v.m. aaltjesproblematiek). Chemische onkruidbestrijding van een nateelt is niet toegestaan. 19

20 Thema Openstelling: O1 Educatie De voornaamste reden voor educatie op landbouwbedrijven is om het contact met burgers, consumenten en de maatschappij aan te gaan. Educatie is de ideale manier om kinderen én volwassenen kennis bij te brengen over de herkomst van voedsel en het draagt bij aan de beleving van de natuur. Ook het imago en het maatschappelijk draagvlak van het landbouwbedrijf wordt daarmee vergroot. Educatie op het landbouwbedrijf kan ook een rol vervullen in vermaatschappelijking van het toekomstige GLB beleid. O2 Wandelpad over boerenland Deze paden verhogen de belevingswaarde met name in en rondom de kleinschalige percelen. Door het bekijken en beleven van het landschap en de aanwezige natuur neemt ook de waardering toe. Beheersvoorschriften Het wandelpad heeft een gemiddelde breedte van 3 meter. Gemiddeld wordt twee keer per jaar het pad gemaaid, waarbij het maaisel wordt afgevoerd. De wandelvoorzieningen (hekken, borden en overstappen e.d.) dienen op orde te zijn. Vragen of opmerking? Waar kunt u met vragen / opmerking terecht? Gebiedsloket Coöperatieve Vereniging PAN (voor algemene vragen (voor aanmelden deelname) gebiedsloket@winterswijk.nl info@agrarischenatuurverenigingpan.nl telefoon: telefoon: Aan deze brochure kunt u geen rechten ontleden. Bij verschil van mening beslist het Dagelijks Bestuur van de Stichting WCL. Het Dagelijks Bestuur van de Stichting WCL is gemachtigd om, indien nodig, aanvullende criteria te stellen en/of criteria aan te passen.

21 Erratum: Aanvullingen Pilot Gemeenschappelijk Landbouw Beleid pagina 4 pagina 6 pagina 7 Welke te vergoeden diensten worden aangeboden? (aanvulling) Bij B1 wordt een extra categorie toegevoegd: percelen 0,5 ha of kleiner Wat is het totale budget voor de pilot? (mogelijke verandering) We moeten mogelijk rekening houden met een verlaging van ons totale budget. Waaraan verplicht u zich bij deelname? (aanvulling) Deelnemers dienen zelf hun urenadministratie, die betrekking hebben op de diensten, goed bij te houden. Wanneer zaken zijn uitbesteed als loonwerk, dienen facturen te kunnen worden overlegd. Deelnemers blijven zelf verantwoordelijk voor de juistheid van hun (bedrijfs)gegevens en dienen op het contract te ondertekenen dat zij op de hoogte zijn van de algemene voorwaarden. Hoe kunt u zich op geven en tot wanneer? (verandering) De aanmeldingsprocedure voor de St. WCL is vanuit het ministerie EL&I enigszins veranderd; we mogen werken met algemene opgavenformulieren (naam deelnemer + adres + telefoon + + BRS-nummer + handtekening). Er mogen vanaf het moment dat de St. WCL zich zelf bij het ministerie voor de pilot opgeeft (datum nog onbekend) geen nieuwe deelnemers meer meedoen. Nadien afmelden kan wel. Omdat de St. WCL het beschikbare budget moet verdelen, is het noodzaak dat het totaaloverzicht van alle door de deelnemers aangeboden diensten uiterlijk medio week 10 bekend is. Dan kunnen diegene die zich hebben aangemeld op korte termijn een antwoord van de St. WCL krijgen of hun aangemelde diensten gehonoreerd worden. pagina 9 Overzicht diensten (aanvulling en verandering) Voor faunaranden geldt een maximale breedte voor vergoeding van 12 meter en voor inzaai van een bonte weiderand maximaal 6 meter Dienst B-5 Poel wordt niet opengesteld. Voor alle diensten uit pakket B4 geldt dat deze diensten slechts één jaar mee kunnen; het betreft hierbij (achterstallige)onderhoudswerkzaamheden die in de herfst en winter van 2011 / 2012 uitgevoerd kunnen worden. pagina 14 pagina 19 pagina 20 Kruidenrijk grasland (aanvulling) Dit kan niet indien het een oud grasland (> 10 j.) betreft. Maximaal komt 2 ha per bedrijf voor deze dienst in aanmerking. Hoogstamboomgaard (aanvulling) Tot een maximum van 25 bomen wordt vergoed. Educatie (aanvulling) Tot een maximum van 2 dagdelen (8 uren) per jaar wordt vergoed. Stichting WCL 22 februari 2011

22 Erratum: Voorgestelde vergoedingen Diensten GLB pilot WCL Winterswijk Biodiversiteit B1 Instandhouding kleinschaligheid B1-1 Instandhouding landbouwkundig gebruik kleine percelen Perceel > 3 ha geen vergoeding Perceel 3 ha en > 2 ha 50,00 per ha Perceel 2 ha en > 1 ha 125,00 per ha Perceel 1 ha en > ½ ha 250,00 per ha Perceel ½ ha 400,00 per ha B1-2 Graslandverzorging naast houtwallen/singels en bos 50,00 per 100 m 1 houtopstand B2 Ortolanenpakket B2-1 Graanakkers als broed- en voedselbiotoop voor akkervogels 500,00 per ha (voorlopig gesteld op max. 2 ha per bedrijf) B2-2 Akkerfaunarand B2-2a Ingezaaid met een zaadmengsel 20,00 per are B2-2b Niet geoogst graandeel 14,00 per are B2-3 Graanstoppelveld 250,00 per ha (voorlopig gesteld op max. 2 ha per bedrijf) B3 Soortenrijk grasland B3-1 Kruidenrijk grasland (inzaai) 1.400,00 per ha (maximaal 2 ha per bedrijf) B3-2 Instandhouding oud grasland 50,00 per ha B3-3 Bonte weiderand (inzaai) 15,00 per are B3-4 Grasklaverweiden (inzaai) 250,0 per ha (maximaal 3 ha per bedrijf) B4 Landschapspakketten B4-1 Bosjes < 1/2 ha 50,00 per are B4-2 Solitaire bomen of boomgroep 50,00 per boom 100,00 voor het afrasteren per boom B4-3 Steilrand 50,00 per are B4-4 Hoogstamboomgaard 20,00 per boom (maximaal 25 bomen per bedrijf) Waterkwaliteit W1 Vanggewassen 250,00 per ha (voorlopig gesteld op max. 3 ha per bedrijf) Openstelling O1 Educatie 50,00 per uur (maximaal 2 dagdelen per bedrijf per jaar) O2 Wandelpad over boerenland 50,00 per 100 m 1 wandelpad Stichting WCL 22 februari 2011