ik deel daar wordt iedereen beter van boeken

Transcriptie

1 daar wordt iedereen beter van boeken

2 1 Achtergrond 2 Onderzoek en Reflectie 3 Acties 4 Activiteiten in het Schooljaar ikdeel.be Een project van Met de steun van De Vlaamse overheid kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor de inhoud van deze publicatie

3 1 Achtergrond Boeken bestaan hoofdzakelijk uit papier. Voor de productie hiervan moeten bomen gekapt worden. Dat is een slechte zaak voor het klimaat. Bomen nemen namelijk CO 2 op om te groeien, beschermen de bodem en zijn een thuis voor vele dieren. Wanneer ze gekapt worden, komt die opgenomen CO 2 weer vrij. Zo is ontbossing wereldwijd verantwoordelijk voor een vijfde van de totale CO 2 -uitstoot. Die uitstoot ligt mee aan de basis van de opwarming van de aarde. De gevolgen hiervan zijn vooral voelbaar in Afrika en Latijns-Amerika. Daar krijgen boeren bijvoorbeeld steeds meer te maken met waterschaarste (o.a. door extreme droogte of het afsmelten van gletsjers, bv. in de Andes).

4 ik deel 1 Achtergrond Bomen zijn ook van groot belang voor onze luchtkwaliteit. Ze geven zuurstof vrij en filteren fijn stof, afkomstig van allerhande uitlaatgassen. Dat fijn stof laten ze bij regenbuien naar de grond vloeien. Minder bomen houden op die manier ook grotere risico s in voor onze eigen gezondheid.

5 1 Achtergrond Het omgekeerde gebeurt echter ook. In diverse landen in Afrika, Latijns-Amerika en Azië worden in toenemende mate en op grote schaal snelgroeiende bomen (vnl. Eucalyptus) aangeplant, o.a. om als grondstof te dienen voor de papierindustrie. Deze productiebossen of zgn. groene woestijnen brengen de lokale gemeenschappen en het milieu ernstige schade toe: landbouwgrond wordt ingepalmd, grondwaterreserves worden aangetast, biodiversiteit verdwijnt...

6 1 Achtergrond De productie en verwerking van papier vergt naast cellulose (uit bomen) ook veel water en energie. Bovendien wordt bij het vervaardigen veelal gebruik van gemaakt van chemicaliën die niet biologisch afbreekbaar zijn. Dat houdt risico s in voor het milieu en de gezondheid.

7 1 Achtergrond Veel boeken worden slechts één keer gelezen. Daarna verdwijnen ze onder een laag stof in de kast of worden ze weggegooid. Op die manier ontstaan jaarlijks miljoenen kilo s papierafval. Een deel daarvan wordt gerecycleerd. De rest wordt verbrand of gestort. Bij de verbranding komt er CO 2 vrij, met alle risico s van dien (zie ook hoger). Weggegooide of vergeten boeken betekenen dus een gigantische papierverspilling. Daar blijft het trouwens niet bij. Boeken worden gedrukt. Daarvoor moeten jaarlijks liters inkt vloeien. Om over het plastic en ander verpakkingsmateriaal dat wordt gebruikt nog te zwijgen. Ten slotte is er het vervoer van boeken naar de diverse verkooppunten. Ook dat transport is goed voor een stevige dosis CO 2 in de lucht (zie hoger). De steeds populairdere elektronische varianten (bv. e-readers) lijken in dat opzicht een milieuvriendelijker alternatief. Dit klopt echter niet helemaal. Voor de productie van tablets e.d. zijn immers energie en grondstoffen nodig zoals koper, goud en zilver. Deze worden verre van milieuvriendelijk ontgonnen (zie ook de fiche ICT). Het lezen van teksten vanop een LED-verlicht scherm, surfen op het internet en de daarbij horende datacapaciteit (servers) vergt bovendien een constant energieverbruik.

8 1 Achtergrond Dit alles gebeurt terwijl boeken zich eigenlijk uitstekend lenen tot deelsystemen. Een van de oudste en best gekende deelinitiatieven werd trouwens rond boeken opgezet: de bibliotheek. Deze helpt niet alleen om papier en afval te besparen. Het is ook een leuke snuister- en ontmoetingsplek. Boeken uitlenen in een bibliotheek, is bovendien een stuk goedkoper dan telkens nieuwe boeken aankopen. Tot slot nog dit: de duurzaamheidsgedachte mag gerust wat verder gaan dan enkel de boeken: bij het gebruik van papier in het algemeen (cursusblaren, afdrukken etc ) is het belangrijk om stil te staan bij het gebruik van papier. Is het wel echt nodig deze pagina s af te drukken en hoe drukken we af (tweezijdig)? Maar ook: gaan we dit afdrukken op gewoon papier of houden we rekening met het beheer van de bossen waar dit papier vandaan komt? Kopen we nieuw of gerecycleerd papier? De website helpt je kiezen bij het aankopen van duurzaam papier. Verder dient ook nagedacht te worden over hoe we omgaan met het papier. Gooien we papier weg als we het gelezen hebben of kan de achterkant nog gebruikt worden? België is wereldwijd de tweede grootste COnsument van papier. Daar moeten we iets aan doen, niet? En kunnen we allerlei papier hergebruiken bij opdrachten in de klas? Denk aan oude posters (de achterkant) van bv. cultuurcentra, of de voorkant (beelden, tekst enz.) gebruiken in COllages.

9 2 Onderzoek en Reflectie 1. Waar haal ik mijn boeken? 2. Wat doe ik met boeken die ik uitgelezen heb? 3. Waar komt al dat papier in boeken eigenlijk vandaan?

10 2 Onderzoek en Reflectie 4. Wat kan ik doen om papierverspilling tegen te gaan? Bestaat er zoiets als goed en slecht papier? 5.Waarom lees je?

11 3 Acties Schoolbibliotheek - Ruilbeurs - Doorgeefboek Praktijkfiche Bibliotheek/Depot Praktijkfiche Ruilbeurs/tweedehandsbeurs Praktijkfiche Weggeefkast Schoolbibliotheek Richt een schoolbibliotheek (of klasbibliotheek) op. Vraag aan ouders om oude boeken in te leveren en richt een gezellige bib op waar kinderen in een rustige hoek kunnen lezen. Andere boeken die deel zijn van het lessenpakket en door alle leerlingen gelezen moeten worden, kunnen door de school aangekocht worden en de leerlingen kunnen die dan lenen Ruilbeurs Organiseer een boekenruilbeurs. Of ook leuk: strips ruilen! Doorgeefboeken Een boek is uit en verdwijnt in de kast? Geef het door aan iemand anders! Het doorgeefboekensysteem zorgt ervoor dat een boek steeds aan iemand anders wordt doorgegeven. Schrijf je naam en ( )adres achteraan in het boek om te zien waar het heen gereisd is. Op het einde van het schooljaar kan je zien welke boeken de langste reis gemaakt hebben. Een gelijkaardig idee is om een weggeefkast te voorzien. Of wat dacht je van een doorgeefschuif? Hier laat je een uitgelezen boek achter en mag je zelf een nieuw boek kiezen.

12 herstellen Praktijkfiche Repair café 3 Acties Oude boeken herstellen: Oudere boeken en ander schoolmateriaal durft al wel eens uiteenvallen. Organiseer een repair café om leerboeken en andere te herstellen zodat ze nog een schooljaar kunnen dienst doen.

13 Voorlezen ik deel 3 Acties Voorleespeters en -meters: Kinderen horen graag verhaaltjes en kunnen er veel uit leren. De kleinsten kunnen vaak nog niet vlot genoeg lezen om deze verhalen zelf te ontdekken. Werken met voorleespeters en meters heeft 2 voordelen: de peters en meters ontdekken dat zij vaardigheden bezitten die een meerwaarde bieden voor de school en leren omgaan met de kleineren. De kleinere kinderen krijgen een verhaal voorgelezen. Deze peters kunnen bv. ouders, grootouders of buurtbewoners zijn, maar ook leerlingen van de hoogste graad. Je kan er ook een heuse leesclub van maken: nadat een boek samen is (voor)gelezen, kan je achteraf samen het boek bespreken.

14 4 Activiteiten in het Schooljaar jeugdboekenweek