Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar VIII Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2006 Nr. 205 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 17 maart 2006 De vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 1 heeft de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, mw. Van der Laan, de volgende vragen ter beantwoording voorgelegd over haar brief van 3 maart 2006 inzake gratis museumbezoek ( VIII, nr. 200). De staatssecretaris heeft deze vragen beantwoord bij brief van 16 maart De vragen en antwoorden zijn hierna afedrukt. De voorzitter van de commissie, Aptroot De griffier van de commissie, De Kler 1 Samenstelling: Leden: Van de Camp (CDA), Lambrechts (D66), Hamer (PvdA), Van Bommel (SP), Mosterd (CDA), Blok (VVD), Balemans (VVD), Slob (CU), Vergeer (SP), Tichelaar (PvdA), Joldersma (CDA), De Vries (CDA), Van Vroonhoven-Kok (CDA), Aasted Madsen-van Stiphout (CDA), Eski (CDA), Aptroot (VVD), Voorzitter, Smeets (PvdA), Ondervoorzitter, Eijsink (PvdA), Leerdam, MFA (PvdA), Van Miltenburg (VVD), Kraneveldt (LPF), Hermans (LPF), Van Dam (PvdA), Visser (VVD), Azough (GL), Roefs (PvdA) en Jungbluth (GL). Plv. leden: Ferrier (CDA), Bakker (D66), Bussemaker (PvdA), Vacature (SP), Brinkel (CDA), Hirsi Ali (VVD), Örgü (VVD), Van der Vlies (SGP), Kant (SP), Dijksma (PvdA), Hessels (CDA), Sterk (CDA), Atsma (CDA), Van Bochove (CDA), Van Hijum (CDA), Van der Sande (VVD), Verbeet (PvdA), Arib (PvdA), Stuurman (PvdA), De Krom (VVD), Varela (LPF), Herben (LPF), Meijer (PvdA), Nijs (VVD), Halsema (GL), Kalsbeek (PvdA) en Vendrik (GL). KST tkkst30300VIII-205 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2006 Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr

2 1 Hoeveel bedraagt voor elk museum van de voormalige 20 rijksmusea en instellingen met een collectie waarvoor de staat een bijzondere verantwoordelijkheid heeft genomen, de rijkssubsidie exclusief huur, ofwel de kale exploitatievergoeding? Zie de tabel hieronder. Van de u eerder toegestuurde subsidiebedragen zijn naast de huurvergoedingen ook incidentele bedragen afgetrokken (zoals bijvoorbeeld de verbouwingsinvesteringen voor Het Nieuwe Rijksmuseum), zodat het resultaat de door u gevraagde reguliere exploitatiesubsidie betreft. Instelling Subsidie OCW (exclusief huurvergoeding) Museum Boerhaave Museum Catharijneconvent Kröller Müller Museum Paleis Het Loo Mauritshuis Museum Meermanno-Westreenianum Naturalis Rijksmuseum van Oudheden Rijksmuseum Amsterdam Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam Rijksmuseum Twenthe Van Gogh Museum Rijksmuseum voor Volkenkunde Zuiderzeemuseum Afrika Museum Joods Historisch Museum Nederlands Openluchtmuseum Princessehof Teylers Museum Geld- en Bankmuseum totaal Kunt u bevestigen dat uit het onderzoek naar de effecten van gratis museumbezoek 1 blijkt dat de kosten van gratis toegang tot de vaste collectie van de voormalige 20 rijksmusea rond de euro 41 miljoen bedragen, terwijl de totale entreegelden van deze groep musea slechts euro 27 miljoen bedragen? Zo ja, is de reden hiervoor gelegen in de onderliggende definitie van wat die kosten behelzen namelijk de huidige entreegelden voor de vaste collectie, de entreegelden voor de extra bezoekers en extra kosten voor het openstellen van het museum? De totale kosten van gratis toegang bedragen 41 miljoen. De totale entreegelden van de rijksmusea (alleen vaste collectie) bedragen 24 miljoen. De derving van entreegelden bij de overige musea als gevolg van gratis toegang van de rijksmusea (substitutie) bedraagt 3 miljoen. Opgeteld is dat 27 miljoen. De door u aangegeven oorzaak voor het verschil tussen de 41 en de 27 miljoen is juist. 3 Deelt u de mening dat een echte analyse niet mogelijk is omdat het bovengenoemde onderzoeksrapport alleen over de totaalkosten rapporteert? Is het mogelijk om voor alle varianten die in het bovengenoemde onderzoek worden doorgerekend, de onderverdeling van de genoemde totaalkosten voor elke variant «van gratis bezoek» in elk van de onderliggende drie categorieën van door het onderzoeksteam onderscheiden kostencategorieën? 1 Bijlage bij Kamerstuk VIII, nr Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr

3 Die vraag is niet met ja of nee te beantwoorden, het hangt ervan af wat u wilt analyseren. De gevraagde onderverdeling is te geven. Ik beperk me tot de varianten voor gratis bezoek bij de rijksmusea omdat de vraag daarop gericht is. Kwantitatieve effecten bij alle musea van verschillende vormen van gratis toegang in de rijksmusea (alle bedragen x 1 miljoen) Gederfde entreegelden oorspronkelijke aantal bezoeken Niet- ontvangen entreegelden extra aantal bezoeken Extra kosten publieksfunctie van de rijksmusea Kosten rijksmusea a Gederfde inkomsten overige musea (substitutieeffect) Totale kosten b gratis bezoek totale collectie c 29,9 11,9 6,0 47,9 3,6 51,5 1 gratis zondag in de week 9,5 1,5 0,8 11,8 0,3 12,1 1 gratis zondag in de maand 2,3 0,5 0,2 3,0 0,1 3,1 1 gratis werkdag in de week 4,4 0,8 0,4 5,6 0,2 5,8 museumkaart scholieren 2,2 2,3 1,1 5,6 0,5 5,9 gratis bezoek vaste collectie 24, 0 9,5 4,8 38,3 2,9 41,2 a som van de kolommen 1 t/m 3. b kosten rijksmusea plus gederfde entreegelden overige musea. c vaste collectie plus tentoonstellingen. Een variant die niet in de tabel hierboven voorkomt (maar wel in het onderzoeksrapport, tabel 4.1) is de museumkaart voor scholieren die in alle musea geldig is dus niet alleen in de rijksmusea. Ter vergelijking noem ik hier de kosten die die variant met zich meebrengt: totaal 12,3 miljoen, opgesplitst in 5,6 miljoen gederfde entreegelden oorspronkelijke aantal bezoeken, 4,5 miljoen niet-ontvangen entreegelden extra aantal bezoeken, en 2,2 miljoen extra kosten publieksfunctie als gevolg van meerbezoek. 4 Is het waar dat door de ontvlechting van museum- en branchetaken het museumregister geen onderdeel meer zal uitmaken van de Nederlandse branchevereniging voor musea? Waar zal het museumregister onderdak vinden? Het museumregister is door de museumsector ingesteld met het doel de kwaliteit van de musea (dus van de branche) te vergroten en zichtbaar te maken welke musea een professioneel niveau hebben of er aan werken om dat te bereiken. Als zodanig is het een instrument van de branche. Het onderhouden van het systeem is dan ook een verantwoordelijkheid van de branche. Het vaststellen en toepassen van de normen en certificeren van de musea is een branchetaak en hoort thuis in een brancheorganisatie. 5 Kunnen er onderzoekscijfers en/of prognoses worden gegeven van de te verwachten effecten van doelgroepenbeleid, zoals bezoekersaantallen, soort bezoekers, bezocht musea, etc.? Kan tevens een inschatting worden gemaakt van de kosten voor museum/ rijksoverheid bij gratis toegang tot en met een modaal inkomen, of anderhalf keer modaal (op grond van belastbaar inkomen of anders)? Die vraag valt niet zo precies te beantwoorden; dat zou een onderzoek op zich vergen. Maar het is de vraag of een dergelijk onderzoek nodig is. De Engelse ervaringen geven immers weinig redenen om te veronderstellen dat de ene of de andere doelgroep meer dan evenredig zal profiteren van de gratis toegang. Graag verwijs ik u naar hoofdstuk 3.4 van het toegezonden rapport (Geen entreeheffing, geen drempels?). Daarbij moet bedacht worden dat de Engelse publiekssamenstelling ondanks de gratis Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr

4 toegang niet wezenlijk afwijkt van die in Nederland. Zie verder ook Musea en plein publique paragraaf 2.4 voor de resultaten van een literatuurstudie naar de effecten van toegangsprijzen en gratis toegang op de samenstelling van het museumpubliek. De meeste onderzoeken komen tot de conclusie dat de effecten op de samenstelling van het museumpubliek naar sociaal-economische status verwaarloosbaar zijn. Dat betekent dus dat de belangstelling voor museumbezoek onveranderd gedifferentieerd blijft naar sociale status. Een inschatting maken van de kosten voor museum/rijksoverheid bij gratis toegang tot en met modaal inkomen, of anderhalf keer modaal inkomen, zou een aparte studie vergen. Zoals ik al opmerkte wijkt de Engelse publiekssamenstelling niet wezenlijk af van die in Nederland (zie ook Cultuurminnaars en cultuurmijders. Trends in de belangstelling voor kunsten en cultureel erfgoed, SCP-publicatie 2005/7, tabel 2.2). In tabel 3.2 van het rapport Geen entreeheffing, geen drempels? vindt u cijfers over de participatiegraad per sociaal-economische klasse in Groot-Brittannië. Het gegeven percentage geeft het aandeel in de sociaal-economische klasse dat tenminste éénmaal een bezoek in de voorgaande twaalf maanden aan een museum heeft gebracht. Om uw vraag te kunnen beantwoorden moet ook per klasse het aandeel in het aantal bezoeken bekend zijn en dat is, voor zover ik kan nagaan, niet bekend. 6 Is het mogelijk om bij deze cijfers onderscheid te maken tussen situaties waarbij de doelgroep zelf geen actie hoeft te ondernemen (bijv. de museumjaarkaart automatisch krijgen, zoals in het verleden in combinatie met een NS-kaart) of de situatie waarbij de doelgroep eerst zelf een (gratis) kaart moet aanvragen? Ik beschik niet over cijfers die dat onderscheid indiceren, maar het ligt voor de hand dat kaarthouders die moeite moesten doen om de kaart te bemachtigen gemotiveerder zullen zijn. Het gemiddelde gebruik van de kaart bij de groep die moeite moest doen om de kaart te krijgen zal dan ook hoger liggen. Illustratief is wellicht het gemiddelde gebruik van de «NS museumkaart» en het gemiddelde gebruik van een betaalde kaart. Dat is een wat andere vergelijking dan waarnaar u vraagt. De groep NS-kaarthouders is geen willekeurige groep maar een mobiele groep met bovengemiddeld veel vrije tijd en de betalers zullen gemotiveerder zijn dan de groep die alleen wat moeite moeten doen om de kaart te bemachtigen, maar het zegt wel iets. In 2000, het laatste jaar volledige gratis toegang met NS-kaart, brachten de NS-kaarthouders gemiddeld 2,6 bezoeken per jaar tegen gemiddeld 6,5 bezoeken per jaar voor de houders van de reguliere museumkaart. 7 Is het ook mogelijk om dit onderscheid te maken in het geval van nietgratis museumbezoek, maar bij sterk reduceerde prijzen, bijvoorbeeld aan de kassa, of bij het aanvragen van de kaart? Zie het antwoord op vraag 6. Ter illustratie geef ik u het gebruik van de NS-kaart in Toen verkreeg men 50% reductie op de toegangsprijs met de NS-kaart. De NS-kaarthouders brachten gemiddeld 1,3 bezoeken per jaar tegen gemiddeld 4,7 bezoeken per jaar voor de houders van de reguliere museumkaart. 8 Kan nader worden aangegeven op welke wijze de bekostiging van de Rijksmusea vorm zal krijgen? Hoe zal het langjarig subsidieperspectief van Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr

5 musea zich verhouden tot het flexibele subsidiedeel voor museale innovatie? Na het verschijnen van Bewaren om teweeg te brengen, heb ik de contouren van de bekostiging verder ingevuld. Ik wil u hier vast de hoofdlijn schetsen die mij voor ogen staat. De musea waarmee het Rijk een overeenkomst heeft om de collectie te beheren, krijgen met ingang van 2009 te maken met een bekostigingssysteem dat uit drie delen bestaat. Ten eerste krijgen zij exploitatiesubsidie met een langlopend perspectief. De exploitatiesubsidie wordt verleend om alle reguliere taken te kunnen uitvoeren, zowel met betrekking tot de collectie als het publiek. In de tweede plaats komt er de mogelijkheid tot investeringssubsidie. Deze subsidie zal worden ingezet als rijksmusea voor de keuze staan hun presentatie in brede zin te vernieuwen. Met behulp van deze subsidie kunnen investeringen in bijvoorbeeld gebouwen, presentatie en inrichting (zoals educatieve voorzieningen) worden gerealiseerd. De investeringssubsidie vormt een instrument voor strategische sturing om de rijksmusea bij de tijd te houden. Als derde kunnen de rijksmusea net als alle andere musea bij een fonds terecht voor projectsubsidies. Het fonds verstrekt subsidies voor activiteiten die vallen onder beleidsprioriteiten, zoals interculturele activiteiten of educatie. Ik leg dus een knip in de bekostiging tussen aan ene kant de reguliere exploitatie (inclusief technische vervanging) en aan de andere kant de vernieuwing van de presentatie in brede zin. In de huidige bekostiging lopen beide door elkaar heen. U vraagt mij hoe beide delen zich verhouden, dus hoeveel van het huidige budget naar exploitatiesubsidie moet gaan en hoeveel naar investeringssubsidie. Indicatie van het minimale benodigde budget voor de reguliere taken zal ik binnen enkele weken geven. De budgettering voor alle drie de soorten subsidies zal moeten worden besloten door de volgende bewindspersoon. Zoals toegezegd in de nota museale strategie zal ik later dit jaar de verdere uitwerking van dit systeem aan u doen toekomen, inclusief het element visitatie en de consequenties voor de regelgeving (mede in relatie tot de herijking van de totale cultuurnotasystematiek). 9 Is over de nieuwe bekostigingssystematiek al overleg gevoerd met de musea? Zo ja, wat was daarvan de uitkomst? Tijdens een recent bestuurlijk overleg met de Vereniging van Rijksgesubsidieerde Musea heb ik de contouren van het systeem dat mij voor ogen staat geschetst. De VRM heeft daar nog niet formeel op kunnen reageren, maar de eerste informele reactie was overwegend positief. Tweede Kamer, vergaderjaar , VIII, nr