Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Voortgang rivierdijkversterkingen Nr. 123 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 21 januari 2003 De vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat 1 heeft op 12 december 2002 overleg gevoerd met staatssecretaris Schultz van Haegen-Maas Geesteranus over: de 14e voortgangsrapportage V&W Deltaplan grote rivieren (18 106, nr. 120); de basisrapportage Ruimte voor de rivier (18 106, nr. 121); het advies van de Technische adviescommissie voor de waterkeringen (TAW) inzake de hydraulische randvoorwaarden (VW ). Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden: Te Veldhuis (VVD), Van Heemst (PvdA), Duivesteijn (PvdA), Giskes (D66), Dijksma (PvdA), Hofstra (VVD), ondervoorzitter, Klein Molekamp (VVD), Meijer (CDA), Buijs (CDA), Halsema (GroenLinks), Van der Staaij (SGP), Eurlings (CDA), Oplaat (VVD), Ten Hoopen (CDA), Dijsselbloem (PvdA), De Pater-van der Meer (CDA), voorzitter, Alblas (LPF), Jense (Leefbaar Nederland), Herben (LPF), Duyvendak (GroenLinks), Gerkens (SP), Van Haersma Buma (CDA), Bruls (CDA), Schonewille (LPF) en Van der Velden (LPF). Plv. leden: Van Hoof (VVD), Bos (PvdA), Netelenbos (PvdA), Bakker (D66), Timmermans (PvdA), Monique de Vries (VVD), Van Aartsen (VVD), Hessels (CDA), Koopmans (CDA), Huizinga-Heringa (ChristenUnie), Jager (CDA), Verbugt (VVD), Van Winsen (CDA), Tichelaar (PvdA), Ormel (CDA), Van Ruiten (LPF), Teeven (Leefbaar Nederland), De Graaf (LPF), Rosenmöller (GroenLinks), Van Bommel (SP), Van Lith (CDA), Mastwijk (CDA), Jukema (LPF) en Stuger (LPF). De heer Van Lith (CDA) stelt dat het er in dit overleg om gaat of het toegezegde beleid in het kader van de hoogwaterbescherming op koers is of dat bijsturing vanuit de Kamer noodzakelijk is. Bij de behandeling van de begroting van het ministerie van Verkeer en Waterstaat zijn door de CDA-fractie vragen gesteld over zwakke schakels in dijken en duinen. De staatssecretaris zei toen dat er geen sprake was van een veiligheidsprobleem. De TAW (Technische adviescommissie waterkering) heeft evenwel inmiddels gemeld dat de veiligheid niet met die stelligheid kan worden gegarandeerd. Er is aanvullend onderzoek nodig om landsdekkend inzicht te krijgen in de risico s en de maatregelen die nodig zijn ter voorkoming van watersnood. Kabinet en Kamer moeten zich ervan bewust zijn dat de situatie verontrustend is. Niet volstaan kan worden met de wettelijke normen: risico van overstroming één keer in de 1250 of jaar. Voor het meten van kust- en dijkerosie en van de belasting op dijken en duinen door hogere golven gedurende een langere periode is een deugdelijke methode nodig. De Algemene Rekenkamer en de TAW hebben gewezen op het ontbreken van zo n methode. Het project Maaswerken is een belangrijk deelproject van het Deltaplan grote rivieren. Voor de uitvoering van Zandmaaspakket II is geen geld, omdat de ICES-pot leeg is. Als er geen extra middelen vrijkomen om het financieringstekort weg te werken, wenst de heer Van Lith prioriteit te geven aan de uitvoering van de maatregelen ter voorkoming van hoogwateroverlast om de in het verleden geboden veiligheidsgarantie KST66336 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2003 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

2 onverkort te kunnen nastreven in de wetenschap dat de maatregelen voor natuurontwikkeling gefaseerd kunnen worden uitgevoerd op het moment dat er wel extra geld beschikbaar komt. De ICES-claim bedroeg 227 mln euro. Daarvan was 13,6 mln bestemd voor hoogwaterbescherming. Zo nodig zal dit geld elders op de begroting moeten worden vrijgemaakt. Welke ruimte is er daarvoor? Wanneer staat definitief vast of er geld is voor de uitvoering van pakket II? Welke mogelijkheden hebben de betrokken ministeries? In de basisrapportage wordt het plan Ruimte voor de rivier financieel onvoldoende onderbouwd. Er wordt uitsluitend een totaalbudget genoemd (1,9 mld euro). De staatssecretaris dient evenwel een concrete raming van de kosten voor de komende jaren over te leggen. Slechts als inzicht wordt gegeven in de besteding van het totaalbudget zal zinvol kunnen worden gesproken over de financiële invulling. Is er al een raming waarin onderscheid wordt gemaakt tussen gelden voor hoogwaterbescherming en voor natuurontwikkeling? Vaak is in projecten als de al genoemde sprake van permanente en/of tijdelijke waterberging in relatie tot noodoverloopmaatregelen, maar de discussies daarover worden los van elkaar gevoerd. De heer Van Lith is van oordeel dat vóór de formatie de totale capaciteit voor waterberging in Nederland in kaart moet zijn gebracht om een landelijke taakstelling mogelijk te maken en om overlap te voorkomen van tijdelijke en permanente waterbergingen. Deelt de staatssecretaris deze mening? Het is noodzakelijk dat voor de formatie duidelijk is welke bijdrage het Rijk zal moeten leveren om de ruimtelijke reservering voor het bergen van water mogelijk te maken. In beeld moet zijn wat er aan schadevergoedingen zal moeten worden betaald. Dat is een belangrijke voorwaarde voor het realiseren van zowel tijdelijke als permanente waterbergingen. De tijdelijke waterberging zou eventueel voor noodoverloop moeten dienen. Deelstroomgebiedvisies kunnen in dit verband van dienst zijn evenals de streefbeelden die door reconstructiecommissies worden opgesteld en waarin waterberging ook een rol speelt. De heer Klein Molekamp (VVD) vindt het beschamend dat het onderwerp water alleen maar de aandacht van alle fracties in de Kamer heeft als er sprake is van grote wateroverlast, zoals in 1995, en dat op andere daartoe geëigende momenten vrijwel uitsluitend zijn fractie en de fractie van het CDA over dit onderwerp spreken. Dit overleg werd noodzakelijk geacht door andere fracties die zich niet over water hadden uitgesproken bij de begrotingsbehandeling of bij het overleg over de Rijkelse Bemden, maar nu schitteren door afwezigheid. Juist omdat veiligheid ook als het om water gaat prioriteit dient te hebben, heeft zijn fractie er wel tijd en aandacht aan besteed tijdens de begrotingsbehandeling en genoemd overleg. De uitvoering van het Deltaplan grote rivieren is met voortvarendheid ter hand genomen, al zijn er, mede als gevolg van planologische procedures, nog enkele knelpunten. Hieruit blijkt dat zelfs versnelde planologische besluitvorming over een project als dit stroperig is. Ondanks de verkorte procedure is de uitvoering van een aantal projecten vertraagd, wat tot veiligheidsrisico s leidt. Mogelijk moeten er straks ingevolge klimaatveranderingen en om andere redenen nog hogere veiligheidseisen worden gesteld, met alle discussies over landschap en veiligheid van dien. Denkt de staatssecretaris door te gaan met deze bijzondere wetgeving waarmee vanwege de veiligheid een aantal bestuurlijke processen kan worden versneld? De heer Klein Molekamp dringt erop aan de noodprocedures ook van toepassing te verklaren als herberekening leert dat er extra kwetsbare punten zijn. Een van de laatste knelpunten bij de uitvoering van het deltaplan was de balgstuw bij Ramspol die gisteren officieel in gebruik is genomen. De balgstuw kende nogal wat kinderziektes. Behoren die nu tot het verleden? Is Overijssel nu veilig? Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

3 Na de wateroverlast in 1995 is besloten geen bebouwing meer toe te staan in uiterwaarden. Graag zou de heer Klein Molekamp zien dat hieraan streng de hand wordt gehouden. Hij vraagt daarom of er nu sprake is van een feitelijke bouwstop. Of zullen bouwplannen die in de pijplijn zaten toch nog worden uitgevoerd? Wat is de stand van zaken bij de uitvoering van de motie-herrebrugh over die pijplijnprojecten? Voormalig minister Pronk van VROM was daarvoor de eerstverantwoordelijke, maar een brief van zijn hand heeft de heer Klein Molekamp nooit bereikt. Het budget Ruimte voor de rivier omvat gelden van de ministeries van Verkeer en Waterstaat en LNV. In hoeverre lopen de plannen vertraging op door het besluit van LNV om geen gronden meer aan te kopen? De Rijn is veiliger geworden. De afvoer van de IJssel is verbeterd met de balgstuw, maar voor de uiteindelijke afvoer via het IJsselmeer is nog verbetering nodig van de spuisluizen bij het Markermeer. Is de financiering daarvan rond en is er een tijdschema voor opgesteld? Wat zou de eventuele aanleg van de Markerwaard betekenen voor de waterhuishouding in dat gebied, mede in relatie tot die spuisluizen? De afwatering van de Maas is nog niet goed geregeld. Als de afvoer van grote watertoevloeden in de Rijn niet goed is geregeld, kan dat tot levensgevaarlijke situaties leiden in Nederland, terwijl het slecht geregeld zijn van de afvoer van grote hoeveelheden Maaswater tot veel overlast leidt. Het laatste deel van de stroomgebieden van de Rijn en de Maas ligt in Nederland. Vandaar dat het voor Nederland van belang is dat er in Duitsland wordt gezorgd voor de opvang van een overmaat aan water in de Rijn en in Frankrijk en België voor de opvang van een overmaat aan water in de Maas. Duitsland lijkt daarmee bezig te zijn, maar Frankrijk en België lijken minder geïnteresseerd, met alle risico s van dien voor wateroverlast in Limburg en Brabant. Ook de heer Klein Molekamp vraagt wat er wel en wat er niet zal worden gerealiseerd van de Maaswerken nu de ICES-pot leeg is. Een andere financieringsbron voor de Maaswerken was de opbrengst van de zand- en grindwinning. Is er een afspraak over het niveau daarvan gemaakt tussen de regering, de grindwinners en de provincie Limburg? Heeft het wegvallen van ICESgelden nog invloed op het zand- en grindwinningsscenario? Om verdere verbeteringen van de beveiliging van de Maas te versnellen, zal grondig moeten worden gekeken naar de planologische procedures. De regionale betrokkenheid is daarbij van groot belang. De heer Dijsselbloem (PvdA) beaamt dat er sinds 1995 veel goed werk is verricht op het gebied van de beveiliging tegen wateroverlast. In de 17de voortgangsrapportage van het IPO over alle projecten stond dat inmiddels 87% van de projecten is gerealiseerd. Die rapportage dateert van oktober. Met de realisering van de balgstuw zal het percentage nog wel hoger zijn geworden. Zorgwekkend is dat het veiligstellen van de laatste loodjes steeds meer tijd en geld lijkt te kosten. Is er voldoende geld voor gereserveerd? Voor een aantal niet gereed zijnde dijktrajecten zijn noodplannen opgesteld. Is dat niet nodig voor de andere niet gereed zijnde dijktrajecten? Is er inmiddels overeenstemming over wie de kosten van beheer en onderhoud van de kades langs de Maas voor zijn rekening gaat nemen? Na de volgende voortgangsrapportage zal er een evaluatie worden uitgevoerd. De heer Dijsselbloem verzoekt de staatssecretaris om de Kamer voorafgaande aan de evaluatie te informeren over wat er precies zal worden geëvalueerd, zodat de Kamer zo nodig andere onderwerpen aan de evaluatieopdracht kan toevoegen. Hij vraagt ook de accountantsrapporten over dergelijke grote projecten zo snel mogelijk te laten verschijnen na de voortgangsrapportages, zodat rapport en rapportage gelijktijdig door de Kamer kunnen worden behandeld. In het gisteren in de Kamer besproken Rekenkamerrapport Informatievoorziening grote projecten staat dat het begrip «veilig» in het deltaplan verwaterd is. Volgens de Rekenkamer is weleens een deelproject als veilig Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

4 gekwalificeerd in een voortgangsrapportage aan de Kamer, terwijl in interne rapportages stond dat het dijkvak niet veilig was. De heer Dijsselbloem doet het verzoek om in de volgende voortgangsrapportage een overzicht op te nemen van alle ontwikkelingen van het projectbudget, opdat de Kamer haar budgetrecht in dezen beter kan waarmaken. Grote overschrijdingen van het budget voor grote projecten van V en W zijn eerder standaard dan uitzondering. Is het budget voor het Deltaplan grote rivieren ook fors overschreden? Is het waar dat dit geen post onvoorzien kent? Welke risico s kan dat nog opleveren? Ingaand op de basisrapportage Ruimte voor de rivier benadrukt de heer Dijsselbloem het belang dat zijn fractie hecht aan de integraliteit van de aanpak van veiligheid als het om water gaat. Het noemen van ruimtelijke kwaliteit in samenhang met veiligheid schept verwachtingen en verplichtingen, maar het nodige budget ontbreekt. Hij maakt zich grote zorgen over natte natuur langs de rivieren en vraagt of de staatssecretaris erin is geslaagd om uit de failliete inboedel van het ministerie van LNV de middelen voor de nattenatuurprojecten veilig te stellen. Hoe gaat het verder met de natuurontwikkelingstrajecten, bijvoorbeeld langs de IJssel? Als dergelijke projecten niet doorgaan, wordt er ook geen bijdrage geleverd aan de waterstandsverlaging. Er werd oorspronkelijk van uitgegaan dat er ICES-middelen zouden kunnen worden gebruikt voor het aanpakken van delen van het project Zandmaas. In de praktijk blijkt dit niet het geval te zijn, voor een deel als gevolg van politieke keuzes. De staatssecretaris stelt dat wanneer vaststaat dat de ICES-claim niet zal worden gehonoreerd, geld zal worden vrijgemaakt, maar wanneer staat dat vast? Is het waar dat zij bij een bezoek aan Limburg heeft gezegd dat dit geld er niet is en dat derhalve wordt gekozen voor extra verhoging van kades? Dit staat haaks op de motie van de heer Depla van de PvdA die is medeondertekend namens de fracties van CDA en VVD ( XII, nr. 18) en waarin de Kamer heeft uitgesproken dat het Zandmaaspakket integraal moet worden uitgevoerd. Als de staatssecretaris die motie niet wil uitvoeren, moet zij dat rechtstreeks aan de Kamer melden. Het niet laten doorgaan van bepaalde projecten vanwege het ontbreken van ICES-middelen draagt ook elementen van een politieke keuze in zich. De middelen voortvloeiende uit het zogenaamde kwartje van Kok kunnen aan de burger worden teruggegeven aan de pomp, maar kunnen ook worden geïnvesteerd in bijvoorbeeld mobiliteit, zoals de CDA-fractievoorzitter inmiddels bepleit. De PvdA kiest ervoor die middelen op de begroting te reserveren voor extra investeringen in infrastructuur en natuurontwikkeling om deze middelen geoormerkt te kunnen inzetten voor bereikbaarheid, mobiliteit en leefbaarheid. Dit geld zou dan bijvoorbeeld kunnen worden gebruikt voor Zandmaaspakket II. Het totaalbudget voor de Maaswerken bedraagt 1,9 mld. Kan een concrete raming worden gegeven van de jaarlijkse uitgaven in de periode ? Om haar budgetrecht goed te kunnen uitoefenen, heeft de Kamer voldoende informatie nodig. Zij heeft altijd moeite met het verkrijgen van informatie van V en W over wanneer welke bedragen beschikbaar zijn. Wanneer is welk deel van de 200 mln voor natuurontwikkeling beschikbaar? Zijn er nog LNV-bijdragen te verwachten? Het antwoord van de staatssecretaris De staatssecretaris herinnert eraan dat al bij de begrotingsbehandeling is gemeld dat er op dit moment geen sprake is van een acuut veiligheidsprobleem, maar dat de TAW wel vindt dat de kust op termijn moet worden aangepast aan nieuwe golfslagrandvoorwaarden die zullen moeten worden gebaseerd op nog te verrichten onderzoek. De TAW acht dus niet op korte termijn een grootschalige actie noodzakelijk. Het ministerie wenst allereerst een second opinion. Rijkswaterstaat is bezig, na te gaan hoe de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

5 in eerdere onderzoeksrapporten genoemde zwakke plekken versneld kunnen worden aangepakt. De staatssecretaris koppelt het begrip veiligheid aan de normen die het Rijk daarvoor heeft gesteld. De TAW heeft gemeld te vermoeden dat de golfslag op een aantal plekken meer effect heeft dan werd gedacht. Zij wil daarom graag nader onderzoek doen naar de juistheid van de nieuwe rekenmethode. De TAW is bezig met het opstellen van een veiligheidskaart voor geheel Nederland. Dat is een langetermijnproject. Zo nodig wordt daarop vooruitgelopen, bijvoorbeeld door zandsuppletie waar dat nodig is ter vergroting van de veiligheid. Onderzoek zal leren of er ingrijpender maatregelen nodig zijn en, zo ja, welke. In welke vorm dat onderzoek zal worden uitgevoerd, wordt nog bekeken. Vandaar dat de TAW is gevraagd, precies aan te geven waar volgens haar problemen zullen kunnen ontstaan. In Limburg heeft de staatssecretaris en marge van een gesprek over een ander onderwerp gemeld dat op dit moment niet duidelijk is waar het geld voor het Zandmaaspakket II vandaan moet komen en dat LNV zich daarop nog beraadt. Dit ministerie zou dit onderdeel grotendeels financieren. Het ministerie van V en W heeft zich garant gesteld voor het veiligheidsniveau. Mocht dit niet binnen het totale pakket van LNV kunnen worden gerealiseerd, dan zal de daarvoor nodige 13,6 mln via herprioritering moeten worden gevonden op de begroting van V en W. Naar verwachting zal LNV in januari of februari duidelijkheid kunnen geven. Voor zover de staatssecretaris weet, staan de budgetten voor natte natuur in het kader van Ruimte voor de rivier nog steeds op de begroting van LNV. Dat LNV een aantal aankoopbudgetten voor een jaar gaat bevriezen, heeft geen gevolgen voor de nu besproken veiligheidsprojecten. Wel zal LNV erop worden gewezen dat het risico bestaat dat de uitvoering wordt vertraagd van allerlei projecten in den lande die bedoeld zijn om wateroverlast te voorkomen. De bewindsvrouwe heeft al met de minister van LNV gesproken over het belang van het kunnen combineren van veiligheidsprojecten met ruimtelijke inrichting en natte natuur, omdat het draagvlak voor die projecten daardoor wordt vergroot. Desgevraagd meldt de staatssecretaris dat het kabinet bij de Kamer terug zal komen als het in januari of februari een goede reden heeft om pakket II te heroverwegen of een andere bekostiging wenst. Vooralsnog is LNV op zoek naar de nodige gelden. V en W blijft zich garant stellen voor het veiligheidsniveau. Op dit moment start de PKB voor Ruimte voor de rivier. Door middel daarvan worden verschillende varianten in kaart gebracht. In ieder geval één variant moet binnen het toegewezen budget van 1,9 mld blijven. Pas nadat de varianten zijn uitgewerkt, wat in 2004 het geval zal zijn, kan een meer gedetailleerde raming worden opgesteld. De informatie die een jaar of twee geleden ten grondslag heeft gelegen aan de toewijzing van het budget van 1,9 mld zal de Kamer nogmaals worden toegezonden. De staatssecretaris beaamt dat er in het kader van het Deltaplan grote rivieren al veel is gebeurd, maar dat een paar projecten nog niet zijn uitgevoerd, soms als gevolg van juridische procedures, soms omdat het Rijk kiest voor ruimte voor de rivier in plaats van ophoging van de dijken. Daarvoor wordt dan uit de 1,9 mld geput. Voor het deel waarvoor V en W verantwoordelijk is, zijn er voldoende middelen beschikbaar. Voor de rest zijn de waterschappen verantwoordelijk. Hoe zij het deltaplan wil laten evalueren, zal zij aan de Kamer voorleggen, zodat die gericht kan aangeven welke informatie zij precies wil hebben. De laatste voortgangsrapportage zal in het voorjaar van 2003 verschijnen, vergezeld van informatie over de evaluatieaanpak. Gezamenlijke bespreking van het accountantsrapport en de voortgangsrapportage verdient inderdaad de voorkeur. De staatssecretaris zal proberen rapport en rapportage zoveel mogelijk tegelijk of vlak na elkaar toe te sturen, maar is ook afhankelijk van de accountant. Over Ruimte voor de rivier wordt voor het eerst een Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

6 accountantsrapport opgesteld. Dat vergt meer tijd dan het opstellen van een rapport over een al enige tijd lopend project. Mede vanwege de begrotingssystematiek rapporteert V en W per 1 januari en 1 juli. De waterschappen gaan bij hun rapportage uit van hun werkbare seizoen, dat loopt van 1 april tot 1 oktober. Er bestaat in de praktijk weinig of geen verschil tussen de rapportages. Grote tussentijdse afwijkingen zou het ministerie tussendoor aan de Kamer melden. Juist omdat is toegezegd dat op zeer korte termijn aan een bepaald veiligheidsniveau zal worden voldaan, worden er maatregelen genomen om indien nodig te kunnen ingrijpen in de gevallen waarin de uitvoering van projecten in het kader van het deltaplan is vertraagd. Voor dijkvakken die al vrijwel op het gewenste niveau zijn en het water in 1995 goed hebben weerstaan, zijn geen noodplannen gemaakt. Het mechanisme van de balgstuw bij Ramspol doet zeer stevig aan. Uiteraard blijft het doek een zeker risico in zich houden, maar de inzet bij de grote storm op 27 oktober is geheel naar wens verlopen. Het lijkt er dan ook op dat de kinderziektes achter de rug zijn. Ook in het buitenland bestaat veel belangstelling voor dit unieke project. Op korte termijn zullen de dijken achter Ramspol ook worden verhoogd. Gegeven de klimaatwisseling, de stijging van de zeespiegel, de grotere aanvoer van water via de rivieren en dergelijke zal moeten worden gewerkt aan aanpassing van het veiligheidsniveau dat op dit moment in de onderscheiden gebieden gewenst wordt geacht. Een feit is, dat de veiligheid op dit moment beter is gegarandeerd dan ooit, aldus de staatssecretaris. Indien zich in de toekomst veiligheidsproblemen dreigen voor te doen, zal zij graag het middel van de noodwet hanteren om daarop snel te kunnen anticiperen, maar er moet natuurlijk wel aantoonbaar aanleiding zijn om procedures zo in te korten dat bepaalde vormen van inspraak worden beperkt. Het is de vraag of voor iedere dijkverbetering een verkorte procedure zou kunnen worden gevolgd. In het algemeen zouden haars inziens de procedures op het gebied van integrale gebiedsgerichte plannen zo kort mogelijk moeten zijn, omdat dan de kans het grootst is dat de plannen ook echt kunnen worden uitgevoerd. In de beleidslijn Ruimte voor de rivier is aangegeven dat strikt de hand zal worden gehouden aan wat daarin is neergelegd. Er is een status voor het rivierengebied afgedwongen, waarbij een aantal uitzonderingen is gemaakt vanwege pijplijnprojecten. De rechter heeft bepaald dat er bij Roermond ook sprake was van een pijplijnproject. Vandaar dat de uitvoering hiervan moet worden toegestaan. Gemeenten melden nu weer nieuwe projecten aan met als argument dat die allang in voorbereiding waren. De staatssecretaris is van mening dat moet worden vastgehouden aan de beleidslijn, zij het dat zij bereid is met zo n gemeente naar mogelijkheden te kijken. Met VROM heeft zij daarover contact gehad. Er mogen echter niet allerlei nieuwe zogenaamde pijplijnprojecten bijkomen. Zij zal bij VROM navragen wat er met de motie-herrebrugh is gebeurd. Over oude pijplijnprojecten heeft zij niet met haar collega van VROM gesproken, omdat haar geen problemen daarmee bekend zijn. Er is intensief contact met Duitsland over de Rijn en meer recentelijk met België en Frankrijk over de Maas. Met Duitsland zijn er al afspraken gemaakt over wateropvang daar en in Nederland. In België loopt de Maas tussen hoge rotsen door, zodat het moeilijk is er ruimte voor de rivier te maken. Frankrijk, België en Nederland kijken gezamenlijk naar de mogelijkheden. Daarover is op 3 december in Gent met België een verdrag getekend. Nederland zal als trekker optreden om te proberen een gezamenlijke aanpak van de drie landen te bereiken. In België en Frankrijk ligt dit onderwerp ook nog politiek moeilijk, terwijl de overstroming van de Elbe in Duitsland daar de ogen heeft geopend voor de voordelen van ruimte voor de rivier. De planning van de spuisluizen bij het Markermeer zal de Kamer worden Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

7 toegezonden. Eventuele realisering van de Markerwaard zal slechts een zeer beperkte invloed hebben op de waterhuishouding in die contreien. Er is een intentieverklaring over de zand- en grindwinning in de Grensmaas. De provincie is nu aan zet om in haar streekplan op te nemen wat er aan zand- en grindwinning zal worden gedaan. Zolang er nog geen sprake van is dat al het zand en grind uit de Noordzee wordt gehaald, zullen de oude afspraken over zand- en grindwinning gestand moeten worden gedaan. De staatssecretaris gaat ervan uit dat Limburg in eerste aanleg niet geneigd is te kiezen voor ruimere zand- en grindwinning ter financiering van Zandmaaspakket II. Zij hoopt dat het Rijk het project kan financieren, maar in geval van een discussie over geldgebrek zullen alle opties, ook deze, moeten worden bekeken. In het algemeen overleg van 14 november is het beheer van de Maaskades al uitvoerig besproken. Nadien heeft de bewindsvrouwe een gesprek daarover gevoerd met de waterschappen. Zodra zij alle mogelijkheden heeft bezien, zal zij op deze kwestie terugkomen. De staatssecretaris beaamt dat er wordt gesproken over vele vormen van waterberging. De gebieden voor het nationale systeem waren al opgenomen in de Vijfde nota ruimtelijke ordening. Provincies wijzen in hun deelstroomgebiedsvisies gebieden aan voor waterberging. De bewindsvrouwe heeft de provincies gevraagd deze visies en de doorrekening daarvan begin januari aan haar te doen toekomen, dus voor de formatie. Dan zal gemakkelijk vast te stellen zijn waar sprake is van overlap. In wezen bestaat er dan dus al een waterbergingskaart. In de deelstroomgebiedsvisies wordt niet exact aangegeven om welke hectares het gaat. Voor de exacte plaatsbepaling is een zorgvuldige ruimtelijke procedure van aanwijzing nodig. Op basis van het opgegeven aantal hectares zal kunnen worden bepaald wat ongeveer de kosten zullen zijn, maar niet precies wat de schade zal zijn, omdat het verschil maakt of natuurgebied dan wel landbouwgebied onder water wordt gezet. In Noord-Nederland zijn verleden week in het kader van deelstroomgebiedsvisies afspraken gemaakt over eventuele schadevergoeding. Het waterschap zal in geval van overstroming alle schade voor zijn rekening nemen. De voorzitter van de vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat, De Pater-van der Meer De griffier van de vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat, Roovers Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr