3030 Eindplan Enci Maastricht

Transcriptie

1 4.5 Recreatie Wanneer de groeve wordt opengesteld voor bezoekers, zijn er vormen van (extensieve) recreatie mogelijk. In het grootste deel van de groeve is de hoofdfunctie natuur en zal er sprake zijn van recreatief medegebruik; wandelen, natuurbeleving, pootje baden... Er is ook een deel van het plangebied waar de recreatieve functies iets meer op de voorgrond treden. Te denken valt allereerst aan de overgangszone, het gedeelte dat ligt op zo'n 38+NAP. In deze ca. 60 meter brede en 600 meter lange strook is ruimte voor enkele recreatieve voorzieningen, zoals horeca, museum, wellness etc. Ook het eerder genoemde theehuis bij de visvijver heeft een recreatieve functie. Een plek voor natuurbeleving is de top van de Observant, waar van het riante uitzicht kan worden genoten. Voor het overige zal de recreatie in de groeve bestaan uit wandelen, natuurbeleving, picknick, en bij gelegenheid eventueel pootje baden of zelfs zwemmen. In het algemeen kan worden gezegd dat de recreatieve activiteiten in noord-westelijke richting zullen afnemen naarmate men verder van de overgangszone en de parkeerplaatsen is verwijderd. In dit kader is in 2010 reeds een belangrijke aanzet gegeven in de vorm van een fasegewijze inrichting en openstelling voor het publiek ter plaatse van de zuidelijke toegangsweg, in de richting van het Poppelmondedal en de aansluiting naar D'n Observant. 4.6 Geologie De Groeve van de Enci heeft in de loop der jaren een schat aan geologische informatie opgeleverd. Het Maastrichter krijt is uitvoerig beschreven, en er is zelfs een geologische formatie naar genoemd (Maastrichtien) die wereldwijd wordt aangetroffen. Dit Maastrichter Krijt is beroemd vanwege haar fossielen. In deze formatie is ook het Mosasaurus Ber aangetroffen. Het is een bij uitstek interessante laag voor (amateur) geologen om te zoeken naar fossielen. De aanwezigheid van zulk een geologisch interessante omgeving, waar 60 miljoen jaren ontstaansgeschiedenis van de aarde zichtbaar is, vraagt om uitleg en verduidelijking. De vraag is wat bewaard kan worden als geologisch 'monument', maar ook om in de toekomst nog onderzoek te kunnen doen. Hoe en wat maken we van deze geologische geschiedenis zichtbaar? Daarom is, in overleg met de geologische vereniging, een aantal interessante plekken in de groeve benoemd, die extra aandacht zullen krijgen: ïvijver" 1) Vuursteenlagen (silex) in allerlei vormen, aders, knollen zijn zichtbaar in de steile wanden in de zuidoosthoek van de groeve.... Hier zijn ook de tectoniek, het schuiven van aardlagen, en breuklijnen zichtbaar. Deze kunnen worden aangetroffen in de oksel van de overgangszone naar de groeve in de rechte wanden. Door voorzichtig deze wanden af te graven kunnen deze geologisch interessante verschijnselen zichtbaar worden gemaakt. 2) de K/T grens (dit is de overgang van het krijt naar het tertiair, en staat symbool voor het begin van de mensheid). Deze laag heeft een kenmerkende kleur, en is goed zichtbaar op de overgang naar de Oehoevallei. Hier zal een stuk wand blijven staan dat tevens voor de geologische vereniging interessant is om op kleine schaal nog onderzoek kunnen blijven doen. Grontmij Groenplanning d.d

2 3) In het gebied onder de Schark, zijn geologisch interessante vuursteenformaties te vinden, op een hoogte tussen ca. 40+ en 65+NAP. Door de aanleg van een, in de krijtlagen uitgesneden 'holle weg' zijn deze zichtbaar te maken. De aanleg van de holle weg zal in het kader van het eindplan 'grof worden opgeleverd, waarna er, onder begeleiding van de geologische vereniging, verder kan worden gewerkt aan het vrijhakken van de wanden, en het speuren naar fossielen. De afwerking van dit pad is daarmee een 'levend' project van 60 miljoen jaar geologische geschiedenis. 4) De omgeving waar 'Bèr' is gevonden, zal door middel van een kalksteenrots, als een schiereiland, of een zuil, worden gemarkeerd. Dit is ter plaatse van het aan te leggen tussenbassin. Ber is gevonden in de zogenaamde horizont van Lichtenberg, op ca NAP. Door middel van het aanbrengen van een verklarende plaquette kan iedereen de betekenis van de plek leren kennen. 4.7 Afwerking paden De paden en wegen in de groeve zullen zoveel mogelijk worden aangelegd met gebiedseigen materiaal; Dit wil zeggen silex met diverse gradaties, mergel en mogelijk stol. De hoofdpaden hebben een breedte van 3,5 a 4,5 meter, en hebben maximale hellingspercentages van ca. 10 %. Hierdoor zijn ze ook te gebruiken voor onderhoudsvoertuigen en hulpdiensten. Het materiaal van deze hoofdpaden is silex in diverse gradaties, die goed in de ondergrond is ingewalst. Aandacht zal worden besteed aan het zijdelings afschot. De zijpaden hebben variabele breedtes, waarbij gekeken wordt op onderhoudsvoertuigen hier wel of geen gebruik van maken. Wanneer er geen gebruik van wordt gemaakt kan de breedte kleiner, dit wil zeggen zo'n 1,5 a 2 meter. De maximale helling is 10-12%, maar plaatselijk kan dit iets meer zijn. Het belangrijkste materiaal is een fijne gradatie silex, plaatselijk kan dit ook mergel of stol zijn. Incidenteel kunnen deze paden worden ingezaaid. Struinpaden zijn smalle paadjes, vaak spontaan door recreatief gebruik ontstaan. Deze paadjes hebben geen voorgeschreven breedte. Er worden geen rolstoelvriendelijke gebieden ingericht. 4.8 Veiligheid Omdat er in het recreatie- en natuurgebied aanzienlijke hoogteverschillen voorkomen, is het van belang dat er wordt voldaan aan de essentiële veiligheidseisen, zodat calamiteiten onder normale omstandigheden niet mogelijk zijn. Paden die aan de bovenzijde langs een afgrond lopen zullen daarom altijd een fysieke barrière hebben tussen het pad en de afgrond. Omdat we ons in een landschappelijk, natuurlijk terrein begeven, zal de barrière bij voorkeur met natuurlijke, landschappelijke middelen vormgegeven worden. Om te beginnen worden de paden steeds enkele meters van de afgrond gesitueerd. Tussen het pad en de steilrand zal bij voorkeur een strategische richel van mergel, mergelblokken of een combinatie van mergelblokken en hout (planken, boomstammetjes...) worden aangebracht. Eventueel in combinatie met een kleine greppel. Op die manier wordt het 'tot aan de rand van de afgrond lopen' tegengegaan. Alleen als er te weinig ruimte is voor een mergelwand etc. en er aanvullende maatregelen nodig zijn, kan dit landschappelijk worden opgelost. Indien mogelijk zal door middel van strategisch geplaatste lage beplanting met een Grontmij Groenplanning d.d

3 doornachtig karakter de doorgang worden versperd. Aanvullend kan met houten palen (boomstammetjes) in combinatie met staaldraad of een houten balustrade worden gewerkt. Aan de onderzijde van een steilrand zal de afstand van het pad tot aan de steilrand worden bepaald door de helft van de hoogte te nemen. Dus, bij een wand van 10 meter hoogte, zal het pad minimaal 5 meter van de voet van de steilrand gelegen zijn, zoals dat ook gebruikelijk is bij andere groeves. 4.9 Maakbaarheid: In verband met de sterk variabele structuur van de mergel en de grootte van het in te zetten materieel zijn marges bepaald voor de uitvoering van het eindplan. In principe geldt uiteraard de belijning van het eindplan, doch afwijkingen van 2 m 1 in verticale zin en 5 m 1 in horizontale zin worden toelaatbaar geacht. De maximaal vergunde ontginningsgrens wordt hierbij niet overschreden. Maatwerk is hierbij leidend waarbij de toekomstige eigenaar Natuurmonumenten intensief betrokken wordt. Grontmij Groenplanning d.d

4 5 Beschrijving per deelgebied 5.1 De groeve De hoofdroute door de groeve Het gebied van de voormalige groeve wordt voor de recreant te voet bereikbaar gemaakt, via een aantal paden. (Zie figuur 5.1.1) De belangrijkste, de hoofdroute (A) wordt gevormd door een rondgaand pad om de bodem van de groeve heen, die ruwweg gelegen is op een NAP hoogte tussen de 45 en 50 meter. Alleen aan de oostzijde, ter plaatse van de zogenaamde overgangszone, is de hoofdroute gelegen op een niveau van 38 +NAP. De hoofdroute bestaat uit een halfverhard pad van silex of mergel, en heeft een breedte van tenminste 3,50 meter. Dat maakt deze route ook geschikt voor onderhoudsvoertuigen en hulpdiensten. Aan de noord- en aan de zuidkant (B) van de overgangszone bestaat de mogelijkheid om via de hoofdroute het lager gelegen groevegebied in te lopen ( NAP), tussen uitsparingen van mergelwanden, met een maximaal hellingpercentage van ca. 10%. Tevens worden aan de noord- en zuidzijde van de overgangszone aftakkingen aangelegd naar het hoger gelegen gedeelte (+50 m). Aan de noordzijde via een pad langs het tussenbassin, aan de zuidzijde naar de zuidelijke toegangsweg en de parkeerplaats bij de visvijver. Overigens zal ook in het midden van de overgangszone, bij het 'pointe sublime' een uitwisseling mogelijk zijn tussen het 38+ niveau en het 50+ niveau. Deze overgang zal met een trap worden vormgegeven. Vanaf de hoofdroute worden een aantal smallere en meer avontuurlijke paden (C) vormgegeven, onder andere in het lager gelegen groevedeel. Rond de plas, die deels recreatief gebruikt kan worden, is een pad voorzien dat deels geschikt is voor onderhoudsen hulpvoertuigen, maar dat voor het overige deel bestaat uit een smalle, halfverharde strook. Via dit pad kan men ook rond de plas struinen, en via de silexheuvel aan de zuidzijde weer terugkeren naar het hoofdpad Entree noordzijde In het P.v.T. is aangegeven dat partijen zullen onderzoeken of, en zo ja hoe er een verbinding gemaakt kan worden tussen de Luikerweg (op 105+NAP gelegen) en de groeve. Op dit moment zijn een aantal varianten in onderzoek geweest, die echter niet tot een haalbare en veilige oplossing hebben geleid. Instabiliteit, effect op vleermuizen, erosie, eigendom en dergelijke zijn factoren die nog verder onderzoek behoeven Entree zuidzijde Aan de zuidzijde is reeds een entree vanaf de Kanaalweg gerealiseerd die de bezoekers leidt naar een (tijdelijke) parkeerplaats voor 200 auto's, of via een speciaal vormgegeven fietspad de bezoekers richting de visvijver leidt. Van hieruit is het Poppelmondedal te bereiken, en zijn de paden in de richting van de Observant voorhanden. Deze entree is een belangrijke toegang voor de recreant die de groeve wil bezoeken, of die een horecapunt aan de visvijver of de overgangszone wil bezoeken. Grontmij Groenplanning d.d

5 Fig Ontsluiting; wegen en pad^n i s Grontmij Groen in eindtoestand ENCI Groeve

6 5.1.4 Visvijver / horeca Ter plaatse van de visvijver is een theehuis voorzien. Bij de aanleg van de paden is hiermee rekening gehouden. Dit paviljoen zal een welkome voorziening zijn voor bezoekers die de Observant willen beklimmen, of die vanaf de parkeerplaats verder de groeve in willen dalen De drie kalksteentorens Wanneer men aan de noordzijde van de groeve over het hoofdpad loopt, vallen een drietal hoge kalksteentorens op; als geologische monumenten, mogelijke verblijfplaats voor de Oehoe, maar ook als "wachters", staan deze in de groeve. De zuilen, van enkele tientallen meters omvang, hebben een maximale hoogte van ongeveer 20 a 30 meter ten opzichte van het omringende maaiveld. In de wanden van deze torens is het geologische profiel te herkennen. Maar het zijn -v--^ss «. v* niet alleen monumenten uit het verleden, het zijn tevens markante ruimtelijke herkenningspunten met een sterk perspectivische werking, én het zijn interessante studieobjecten; door de blootstelling aan weersinvloeden kan men hier bodemvormings- en verwerings- processen goed waarnemen.ten behoeve van recreanten zullen paden op veilige afstand van de kalksteentorens worden aangelegd Route naar gangenstelsel de Schark Aan de westzijde van de groeve wordt aansluiting gezocht bij het gangenstelsel van 'de Schark'. Hier vindt men een aftakking van de hoofdroute die de bezoeker omhoog leidt vanaf het 47+ niveau tot het niveau van ca. 60+ NAP. Er wordt een lange, luie 'trap' uitgegraven, die als een kloof door de mergel snijdt. (A). Hierdoor ontstaan aan beide zijkanten van het pad interessante wanden, profielen, waar in de mergel de verschillende lagen is te herkennen. De uitgraving zal in eerste instantie ruw worden afgewerkt. Op die manier ontstaat er ruimte voor groepen om een geologische wand te bestuderen, en is er voor jaren de mogelijkheid om onder begeleiding naar fossielen te zoeken. Doel van dit pad is enerzijds geologisch onderzoek Grontmij Groenplanning d.d

7 mogelijk te maken (het onder begeleiding hakken en zoeken) en om de toegang tot groeve de Schark te realiseren. Een tweede route die vanaf het hoofdpad naar de entree van het gangenstelsel van de Schark leidt, gaat via het maaiveld, en is, vanwege de grotere afstand, minder steil. (B) In een door een mergelwand. waterpartij en afrastering afgeschermd deel van de groeve is de Oehoevallei te vinden. Hier gaan geen recreatieve paden naar toe, zodat de belangrijkste functie van de vallei, een rustgebied voor de hier doorgaans broedende Oehoe, kan worden nagestreefd. De Oehoevallei is reeds van overmatige bosopslag vrijgemaakt waardoor de schrale en kalkminnende, dus voor Nederland unieke, kruidenvegetaties kunnen ontstaan. Het terrein bestaat hoofdzakelijk uit een met kruidenlaag bedekte valleibodem, waarin plaats is voor 10-15% spontane opslag van bomen. Dit wordt bereikt dooreen begrazing met voornamelijk geiten die hier jaarrond aanwezig zullen zijn. De wanden van de vallei bestaan voor een groot deel uit steile kalkrotsen, door ontgraving ontstaan. De met spontane opslag en aanplant dicht gegroeide groeveranden zijn sterk uitgedund waardoor een schrale kruiden- en struweelvegetatie ontstaat die als ecologische verbindingszone functioneert tussen de groeve en het natuurgebied op het plateau en tussen diverse aan de rand van de groeve gelegen terreinen. Tevens wordt hierdoor de groeve voor de recreant vanaf het plateau van de sint Pietersberg (niveau 100+ NAP) vanaf diverse uitkijkpunten beter beleefbaar. In de rotswand zijn enkele richels gegraven als potentiële nestplaats voor de oehoe. De rotsen zijn plaatselijk bovendien opgeruwd, zodat er holtes, spleten en 'balkons' zijn ontstaan; prima nestgelegenheden voor ander vogels, maar ook aan insecten, reptielen en kleine zoogdieren. De voor vleermuizen belangrijke toegangen naar het ondergronds gangenstelsel worden afdoende tegen illegaal gebruik en verstoring afgewerkt 'Onder d'n Olifant' Het gebied rond de plas 'Onder d'n Olifant' is in de toekomst vanaf de overgangszone bereikbaar. Hier heeft zich, tegen een decor van steile mergelwanden met daarin de openingen van het gangenstelsel, een natuurlijk systeem ontwikkeld. De plas heeft hoge natuurwaarden, de natuur heeft zich hier, zo lijkt het, definitief gevestigd. Tussen de plas en het lager gelegen tussenbassin bevindt zich een aftakking van de hoofdroute. Een verbinding met de 50 meter hoger gelegen Hoeve Lichtenberg is een streven dat nader uitgewerkt zal worden bij de functie-invulling van de Overgangszone. Grontmij Groenplanning d.d

8 5.1.9 Het tussenbassin De omgeving van het tussenbassin heeft, naast zijn waterkundige functie, ook nog een functie voor de recreatie en als educatief geologisch monument. Door de goede bereikbaarheid van het tussenbassin vanaf de overgangszone én vanaf de hoofdroute is de buffer uitermate geschikt als kleinschalige natuurzwemplas. Koppelingen met horeca op de overgangszone zullen hieraan bij kunnen dragen. De buffer heeft een voorkomen van een plas tussen steile krijtrotsen van 10 a 15 meter hoog. In deze rotswanden zijnde verschillende horizonten terug te vinden. Ook die waar het beroemdste fossiel van Nederland (Bèr) is gevonden. Die plek kan door middel van educatieve bebording worden verklaard D'n Observant Bovenop 'd'n Observant', het hoogste punt in de omgeving, is in het kader van dit eindplan een nieuw uitzichtpunt aangelegd. De basis wordt gevormd door een platform in de vorm van de ster van Maastricht. Daaromheen zijn wanden geplaatst van schanskorven die met silex zijn gevuld. Boven op de Observant is een deel van de bestaande boombeplanting gerooid, zodat er vanaf het uitzichtpunt vista's worden gevormd; vergezichten naar bekende plekken in de omgeving. Via de vijf punten van de 'Maastrichtse Ster' heeft men zicht op de Sint Servaasbasiliek, Chateau Neercanne, Eben Emael, Eijsden en Cadier en Keer. De Observant is tevens bereikbaar vanaf de parkeerplaats bij de visvijver, via een avontuurlijk pad door het bos. 5.2 Overgangszone De Overgangszone l en II Tussen het industriële / bedrijventerrein ENCI en de groeve ligt een overgangszone, in twee lagen: De hoogste laag, op het niveau 50+NAP, ligt op het niveau van het aangrenzende bedrijventerrein. Dit terrein, dat overigens deels buiten dit plan van Eindtoestand valt, zal in de toekomst via het bedrijventerrein worden ontsloten door middel van een brede, met bomen beplante as. Het beeldkwaliteitplan voor deze overgangszone is nog in bewerking. Via een Point Sublime, een nog nader vorm te geven toegang en uitkijkpunt, zal het bovenste gedeelte van de overgangszone worden verbonden met een lager gelegen deel van de overgangszone. Dit deel van de overgangszone is gelegen op een niveau van ca. 38+NAP, en is van het hogere deel gescheiden door een 12 meter hoge en steile kalkwand. Langs de kalkwanden zal, in het kader van dit eindplan, een langgerekte, met flauwe oevers vormgegeven buffer worden aangelegd. Grontmij Groenplanning d.d

9 Figuur De overgangszone De lage overgangszone zal in het kader van het Eindplan worden afgegraven tot een hoogte van ca. 38 meter, en een breedte van ca. 60 meter (lengte 600 meter. Ook aan de zijde van de groeve zijn steile kalkrotswanden aanwezig. De lage overgangszone maakt deel uit van de hoofdroute door de groeve. Op een aantal plaatsen is het mogelijk om te zijner tijd, afhankelijk van de definitieve vorm, locatie en functie van nader in te vullen bebouwing, een verlaging in de wand aan te brengen, een soort inpandige 'balkons', tot een niveau van 30 m + NAP. Deze lagere delen worden grotendeels aangelegd voor Figuur 522 De overgangszone (P.v. J ) Het is de bedoeling dat deze lage overgangszone in de toekomst een recreatieve functie krijgt, met enkele paviljoenachtige gebouwtjes. Grontmij Groenplanning d.d