Informatieboekje REAAL Beleggen&Sparen Overeenkomst, Voorwaarden en Bijlagen

Transcriptie

1 Informatieboekje REAAL Beleggen&Sparen Overeenkomst, Voorwaarden en Bijlagen REAAL Bancaire Diensten is een handelsnaam van SNS Regio Bank N.V. gevestigd te Utrecht. K.v.K. nr REAAL Bancaire Diensten is bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) geregistreerd als REAAL Bancaire Diensten in de hoedanigheid van aanbieder onder nummer

2 Inhoudsopgave pagina Overeenkomst Beleggen&Sparen 3 Kenmerken en risico s van effecten 5 Reglement REAAL Beleggen&Sparen 7 Informatieblad REAAL Beleggen&Sparen 13 Reglement Spaarrekeningen 17 Algemene bankvoorwaarden 19 Dienstenwijzer REAAL Bancaire Diensten 23 Orderuitvoeringsbeleid 25 Algemene voorwaarden 27 REAAL Bancaire Diensten Internetbankieren 2

3 Overeenkomst REAAL Beleggen&Sparen Partijen De ondergetekenden: Zoals vastgelegd in het Aanvraagformulier REAAL Beleggen&Sparen, hierna, indien van toepassing, zowel tezamen als ieder afzonderlijk te noemen, Cliënt, en De naamloze vennootschap SNS Regio Bank N.V., statutair gevestigd te Utrecht, tevens handelend onder de naam REAAL Bancaire Diensten, hierna te noemen de Bank ; In overweging nemende dat: Cliënt REAAL Beleggen&Sparen wenst te openen, bestaande uit een spaarrekening alsmede een effectendepot, teneinde te beleggen in effecten en/of te sparen en daarbij gebruik wil maken van de dienstverlening van de Bank; deze dienstverlening ten aanzien van het beleggen in effecten beperkt is tot het uitvoeren van door de Cliënt opgegeven effectenorders waarbij de Bank geen beleggingsadviezen zal verstrekken aan Cliënt ( execution-only ); Cliënt kennis heeft genomen en akkoord is met de voorwaarden waaronder de Bank haar dienstverlening aanbiedt; Cliënt en de Bank hun afspraken wensen vast te leggen in deze overeenkomst alsmede het daarbij behorende reglement en (algemene) voorwaarden; Zijn overeengekomen als volgt: 1 Dienstverlening 1.1 De Bank opent en administreert een geld- en effectenrekening op naam van Cliënt (REAAL Beleggen&Sparen). De Bank houdt de geldtegoeden onder zich. REAAL Beleggersgiro houdt de effecten onder zich. 1.2 De verhouding tussen Cliënt en de Bank wordt beheerst door: deze overeenkomst (inclusief onderdelen I en II die zijn opgenomen in het Aanvraagformulier REAAL Beleggen&Sparen; het reglement REAAL Beleggen&Sparen; het Informatieblad REAAL Beleggen&Sparen, hierna te noemen Informatieblad; de tekst De belangrijkste kenmerken en risico s van effecten ; de Algemene (Bank)voorwaarden REAAL Bancaire Diensten. 1.3 Cliënt verklaart kennis te hebben genomen van het in art. 1.2 genoemde en zich met de inhoud daarvan te verenigen, waarmee alle genoemde bepalingen van toepassing zijn op de rechtsverhouding tussen Cliënt en de Bank. 1.4 Cliënt kan opdrachten aan de Bank geven tot het verrichten van transacties in deelnemingsrechten in beleggingsinstellingen en in overige beleggingsproducten, die in het Informatieblad zijn genoemd. De Bank zal deze opdrachten, na aanvaarding, uitvoeren op execution-only basis. De Bank zal geen beheer voeren over de aan Cliënt toebehorende beleggingsportefeuille. De Bank zal Cliënt evenmin adviseren over de samenstelling van de beleggingsportefeuille en over de effectentransacties van Cliënt. Uitsluitend de Cliënt is verantwoordelijk voor de opgegeven effectentransacties en diens beleggingsbeleid of beleggingsstrategie. 1.5 De Bank bepaalt door middel van opneming in het Informatieblad in welke effecten transacties tot aankoop, verkoop en ruil kunnen worden verricht. Opdrachten tot het verrichten van transacties in effecten worden uitsluitend uitgevoerd via het beleggers girosysteem van de REAAL Beleggersgiro, middels debitering of creditering van de geldrekening. 1.6 De Bank en de REAAL Beleggersgiro zijn gerechtigd om op enig moment een of meerdere effecten, van enige aanbieder, niet meer toe te laten in het beleggersgirosysteem van REAAL Beleggersgiro. Cliënten die posities hebben in een effect dat niet meer aangeboden wordt, krijgen gedurende een redelijke termijn de gelegenheid hetzij in te stemmen met omzetting in een eventueel aangeboden alternatief hetzij te kiezen voor een ander effect hetzij voor omzetting in een spaartegoed. 1.7 Aankoopopdrachten worden uitsluitend uitgevoerd indien het saldo op de geldrekening toereikend is. 2 Kosten en rentevergoeding 2.1 Voor het doen van effectentransacties rekent de Bank geen kosten, tenzij anders vermeld in het Informatieblad REAAL Beleggen&Sparen. De Cliënt kan dus zonder kosten zijn beleggingen omzetten in een spaartegoed en vice versa. 2.2 Voor overboeking van gelden naar de tegenrekening rekent de Bank 1% opnamekosten. Deze kosten worden in mindering gebracht op het opgenomen bedrag. 2.3 De Bank vergoedt over het tegoed in geld een door haar vast te stellen variabele rente, welke gepubliceerd wordt op Wijzigingen in de kosten worden opgenomen in het Informatieblad, dat steeds wordt geactualiseerd op De Bank informeert de Cliënt over het ophanden zijn van wijzigingen. 3 Beleggingsrisico s 3.1 Het verrichten van transacties in effecten brengt risico s met zich mee. Cliënt verklaart zich bewust te zijn van de risico s die verbonden zijn aan het beleggen in effecten en kennis te hebben genomen van de door de Bank beschikbaar gestelde informatie omtrent de belangrijkste kenmerken van effecten en de specifiek daaraan verbonden risico s, in het bijzonder de paragraaf Belangrijkste kenmerken en risico s van effecten zoals opgenomen in de uitgave Kenmerken en risico s, Voorwaarden en Reglementen. 3.2 Cliënt verklaart de risico s verbonden aan beleggen in effecten te aanvaarden en eventueel daaruit voortvloeiende verliezen te kunnen dragen. 3.3 Cliënt kan op diverse wijzen opdrachten verstrekken aan de Bank tot het in zijn naam en voor zijn rekening en risico verrichten van transacties in effecten. Cliënt is zich ervan bewust dat de Bank bij opdrachten uitsluitend zal toetsen of de Cliënt over voldoende saldo beschikt om de transactie uit te kunnen voeren. Cliënt is zich ervan bewust dat de Bank Cliënt daarbij niet zal adviseren, begeleiden of waarschuwen. 3.4 Cliënt is zich ervan bewust dat beleggen met geleend geld additionele risico s met zich meebrengt omdat naast eventuele verliezen voortvloeiende uit beleggingen in effecten ook het geleende bedrag (vermeerderd met rente) terugbetaald dient te worden. 4 Rapportages 4.1 Cliënt wenst (naar keuze van de Bank) schriftelijk of elektronisch een effectennota te ontvangen, welke door de Bank aan Cliënt zal worden verstrekt. Cliënt is zich bewust van de risico s verbonden aan elektronische verstrekking van effectennota s. Indien en voor zover de Bank kiest voor het aanvullend dan wel uitsluitend in elektronisch vorm toezenden van effectennota s, verleent Cliënt daarvoor reeds hierbij zijn toestemming aan de Bank. Gedurende de wettelijke bewaartermijn wordt de Cliënt desgevraagd onverwijld een kopie van de effectennota verstrekt. 4.2 Cliënt zal periodiek (naar keuze van de Bank) schriftelijk of elektronisch een overzicht van de samenstelling van de aan de Bank of middels de Bank in bewaring gegeven effecten ontvangen. Dit overzicht vermeldt de marktwaarde en de samenstelling van het in bewaring gegeven vermogen, gespecificeerd naar de soort effecten en naar individuele effecten alsmede de aan Cliënt voor de bewaring van effecten in rekening gebrachte kosten. 5 Verpanding 5.1 Cliënt verpandt, voor zover nodig bij voorbaat, de in artikel 22.1 van het Reglement REAAL Beleggen&Sparen bedoelde rechten en vorderingen aan de Bank. 3

4 4

5 Belangrijkste kenmerken en risico s van effecten Voorwoord Deze Kenmerken en risico s, Voorwaarden en Reglementen geven een overzichtelijke weergave van alle relevante informatie met betrekking tot uw REAAL Beleggen&Sparen en REAAL Beleggersgiro. Met uw REAAL Beleggen&Sparen kunt u aandelen van de SNS en ASN beleggingsfondsen kopen, beleggen in garantieproducten, beleggingsfondsen van derden en overige effecten. REAAL Bancaire Diensten is een handelsnaam van SNS Regio Bank N.V., gevestigd te Utrecht, HRnr Algemeen De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. Wij wijzen u erop dat de in het verleden behaalde resultaten geen garantie bieden voor de toekomst. Immers aan alle vormen van beleggen zijn risico s verbonden. De risico s zijn afhankelijk van de belegging. Een belegging kan in meer of mindere mate speculatief zijn. Meestal geldt dat een belegging met een hoger verwacht rendement grotere risico s met zich meebrengt. Zeker bij het beleggen in buitenlandse effecten kan de overheidspolitiek in het desbetreffende land gevolgen hebben voor de waarde van de belegging. Daarnaast dient bij het beleggen in buitenlandse effecten rekening te worden gehouden met het valutakoersrisico. REAAL Bancaire Diensten wijst u er nadrukkelijk op dat alle met het houden, kopen of verkopen van effecten samenhangende belastingen voor rekening zijn van de belegger. Beleggers wordt dan ook aangeraden om, mede in verband met hun specifieke omstandigheden, hun eigen fiscale adviseur te raadplegen. Hieronder worden de belangrijkste kenmerken en risico s van de belangrijkste effecten besproken. Overigens zijn niet alle beschreven effecten via uw REAAL Beleggingsrekening aan te kopen. Beleggingsfondsen Een beleggingsfonds belegt op collectieve basis geld van beleggers. De beleggers besteden zo het beheer van hun belegging uit aan de beheerder van het beleggingsfonds, een gespecialiseerde vermogensbeheerder. Beleggingsfondsen worden meestal naar beleggingscategorie ingedeeld. De belangrijkste categorieën zijn aandelenfondsen, obligatiefondsen, vastgoedfondsen en gemengde of mixfondsen. Aandelenfondsen worden vaak weer onderverdeeld in regio s (bijvoorbeeld Europa, Amerika, Azië of Wereld), thema s (bijvoorbeeld duurzaam of innovatie) of sectoren (bijvoorbeeld informatietechnologie of banken en verzekeraars). Omdat bijvoorbeeld de meeste aandelenfondsen in aandelen, certificaten van aandelen, warrants en opties kunnen beleggen zijn de risico s van dit type effecten ook van toepassing op aandelenfondsen. Evenzo geldt dat de risico s van obligaties, converteerbare obligaties en (rente)opties van toepassing zullen zijn op de meeste obligatiefondsen. Wel is er bij beleggingsfondsen sprake van een grote mate van spreiding waardoor individuele risico s in de regel een minder groot effect zullen hebben. De kenmerken en specifieke risico s van aandelen, certificaten van aandelen, obligaties, converteerbare obligaties, warrants en opties worden hierna beschreven. Bij beleggingsfondsen zijn een prospectus en financiële bijsluiter in beginsel verplicht. Hierin kunt u alle relevante informatie vinden over het fonds, de kosten en de risico s. Vraag erom en lees deze voordat u besluit te gaan beleggen in het betreffende fonds. Garantieproducten Garantieproducten zijn producten waarbij in de regel sprake is van een vaste looptijd waarbij de belegger in meer of mindere mate kan profiteren van koers- of rendementsontwikkelingen van de onderliggende belegging(en) en waarbij tevens garanties of andere waarborgen tegen ongelimiteerde verliezen zijn ingebouwd. Een garantie kan bijvoorbeeld inhouden dat de belegger op de einddatum van het product in ieder geval zijn inleg geheel of voor een groot deel terugkrijgt. Omdat de garantie vaak alleen op de einddatum geldt en deze producten vaak minder goed verhandelbaar zijn kan er gedurende de looptijd van het product wel degelijk sprake zijn van koersrisico. Verder geldt bij garantieproducten dat de garantie kosten met zich meebrengt waardoor altijd een afweging gemaakt moet worden of deze kosten opwegen tegen eventueel gemiste beleggingsopbrengsten. Normaal gesproken is bij een garantieproduct een prospectus verplicht. Hierin kunt u alle relevante informatie vinden over het product, de kosten en de risico s. Vraag erom en lees de prospectus voordat u besluit het betreffende garantieproduct te kopen. Een financiële bijsluiter is niet altijd verplicht bij een garantieproduct. Aandelen Aandelen zijn deelnemingen in het aandelenkapitaal van een vennootschap. De aandeelhouder mag zich - economisch gezien - beschouwen als een bezitter van een deel van het vermogen van een onderneming. Aandelen kunnen op naam zijn gesteld of aan toonder luiden. Bij aandelen is sprake van risicodragend kapitaal. In geval van faillissement kan de waarde teruglopen tot nul. De waardeontwikkeling is vooral afhankelijk van de gerealiseerde en verwachte bedrijfsresultaten en de dividendpolitiek van de betrokken vennootschap. Aandeelhouders komen pas voor dividend in aanmerking, nadat alle overige kapitaalverschaffers het aan hen toekomende rendement hebben ontvangen. De risico s van een belegging in aandelen kunnen dus zeer verschillend zijn, afhankelijk van onder meer de ontwikkelingen bij de onderneming en de kwaliteit van het management. Ingeval van faillissement van de uitgevende instelling gelden de aandeelhouders als concurrente crediteuren van de uitgevende instelling, tenzij ten behoeve van de aandeelhouder een zekerheid is bedongen. Certificaten van aandelen Certificaten van aandelen zijn effecten die originele aandelen vertegenwoordigen. Bij certificering van aandelen verkrijgt veelal een Administratiekantoor de aandelen waartegenover certificaten worden uitgegeven. Het Administratiekantoor verkrijgt de aandelen op eigen naam en wordt rechthebbende daarop (juridische eigenaar) terwijl de certifcaathouder economisch belanghebbende wordt. Het Administratiekantoor gaat de aandelen houden ten titel van beheer voor rekening en risico van de certificaathouder. Het woord certificaat is de benaming van de vorderingsrechten van de certificaathouder jegens het Administratiekantoor. Niet alle rechten die zijn verbonden aan aandelen zijn ook van toepassing op certificaten van aandelen (vaak is bijvoorbeeld het aan aandelen verbonden stemrecht beperkt). Onderscheid kan worden gemaakt tussen niet-royeerbare, beperkt royeerbare en royeerbare certificaten. Met royeerbaar wordt bedoeld inwisselbaar (door de certificaathouder) tegen het onderliggende aandeel. Bij niet royeerbare certificaten is deze inwisselbaarheid er in het geheel niet, bij (onbeperkt) royeerbare is deze er te allen tijde, bij beperkt royeerbare 5

6 alleen onder de bepaalde omstandigheden of voorwaarden. De risico s zijn in principe dezelfde als de risico s aan gewone aandelen. Obligaties Obligaties zijn schuldbrieven van een lening uitgegeven door een (overheids)instelling. Over de schuld wordt door de instelling die de obligatie heeft uitgegeven over het algemeen een vooraf overeengekomen rente vergoed. Nagenoeg alle obligaties zijn aflosbaar. Obligaties behoren tot het zogenaamde vreemd vermogen (geleend geld) van een onderneming. Er bestaan bijzondere vormen van obligaties. Deze bijzondere vormen kunnen betrekking hebben op de wijze van rentebetaling, de wijze van aflossing, de wijze van uitgifte en bijzondere leningvoorwaarden. Het rendement op de obligatie kan bijvoorbeeld (mede) afhankelijk worden gesteld van de geldende rentestand (voorbeelden zijn surplus-obligaties en rente-indexobligaties) of van de winst van de instelling die de obligatie heeft uitgegeven (zoals winstdelende obligaties en inkomstenobligaties). Er bestaan ook obligaties waarop geen rente wordt uitbetaald (zerobonds). Het rendement op deze obligaties wordt verkregen uit het verschil tussen de uitgiftekoers en de latere aflossingskoers. Ook een belegging in obligaties draagt risico s met zich mee. De koers van een obligatie is over het algemeen in de eerste plaats afhankelijk van de rentestand, zodat koersschommelingen kunnen plaatsvinden. Een stijgende rente leidt in principe tot koersdaling van de obligatie. Omgekeerd geldt dat een dalende rente in principe leidt tot koersstijging van de obligatie. Dit koerseffect is in beginsel groter naarmate de rentebeweging groter en de resterende looptijd van de obligatie langer is. Voorts is de gegoedheid van de uitgevende instelling belangrijk. Ingeval van faillissement van de uitgevende instelling gelden de obligatiehouders als concurrente crediteuren van de uitgevende instelling, tenzij ten behoeve van de obligatiehouder een speciale zekerheid is bedongen dan wel sprake is van achterstelling ten opzichte van andere crediteuren (achtergestelde obligatielening). Converteerbare obligaties De converteerbare obligatie is een obligatie die gedurende de zogenaamde conversieperiode tegen de conversiekoers onder bepaalde voorwaarden (meestal op verzoek van de belegger) kan worden omgewisseld tegen aandelen, in de meeste gevallen in het kapitaal van de onderneming die de converteerbare obligatie heeft uitgegeven. Een converteerbare obligatie vertoont kenmerken van zowel een obligatie als van een aandeel. Voor de risico s wordt derhalve verwezen naar de risico s die zijn verbonden aan deze effecten. Opties Een optie is een contract waarbij de partij die de optie verstrekt (de schrijver ) aan zijn wederpartij het recht toekent om een onderliggende waarde, bijvoorbeeld een pakket aandelen of een vastgestelde hoeveelheid goud, gedurende of aan het einde van een overeengekomen periode te kopen (we spreken dan van een calloptie ) of te verkopen (we spreken dan van een put-optie ) tegen een prijs die van tevoren is bepaald of waarvan overeengekomen is op welke wijze deze bepaald zal worden. Voor dit recht betaalt de wederpartij meestal een premie aan de schrijver. De premie bedraagt slechts een fractie van de onderliggende waarde. Hierdoor leidt een koersschommeling van de onderliggende waarde tot grotere winsten of verliezen voor de houder van een optie (de zogenaamde hefboomwerking). Meestal is de optie tussentijds verhandelbaar: zowel call-opties als put-opties kan men dan kopen en verkopen. De tegenpartij van een koper van een call-optie is de schrijver (verkoper) van de call-optie en de tegenpartij van een koper van een put-optie is de schrijver van de put-optie. De premie die dient te worden betaald, is onder meer afhankelijk van de waardeontwikkeling (koers) van de onderliggende waarde. Het kopen van opties Een optie (contract) geeft de koper het recht (niet de verplichting) om gedurende of aan het eind van een zekere periode een zekere hoeveelheid van een onderliggende waarde (bijvoorbeeld aandelen) te kopen (call-optie) of te verkopen (put-optie) tegen een vooraf overeengekomen prijs. De koper hoeft dus geen gebruik te maken van zijn recht. Voor het recht dat de koper van een optie verkrijgt, betaalt de koper een premie. De koper van een optie loopt het risico dat de betaalde premie verloren gaat (het verlies is overigens beperkt tot de premie en kan niet meer bedragen). Het verkopen of schrijven van opties Een schrijver van een optie neemt de verplichting (geen recht) op zich om de onderliggende waarde te leveren (schrijver van de call-optie) of af te nemen (schrijver van de put-optie) tegen de afgesproken prijs. Hij heeft dus een leveringsplicht of ontvangstplicht, waarvoor de schrijver een premie ontvangt. Bij het schrijven van opties wordt onderscheid gemaakt tussen het gedekt en ongedekt (naakt) schrijven van opties. Onder gedekt schrijven wordt verstaan het schrijven van een call-optie op de onderliggende waarde die schrijver zelf in bezit heeft (de cliënt kan dus leveren). Bij het ongedekt of naakt schrijven heeft men deze stukken niet in bezit en zullen deze tegen de dan geldende koers alsnog moeten worden gekocht ten behoeve van de levering aan de koper van de optie. Het schrijven van put-opties wordt altijd als ongedekt beschouwd (men is immers verplicht de onderliggende waarde te kopen, indien de koper van de put-optie van zijn recht gebruik wenst te maken). Om er zeker van te zijn dat een schrijver aan zijn verplichtingen kan voldoen, dient de schrijver een zekerheid (margin) te voldoen. De schrijver van een optie kan te maken krijgen met (onbeperkte) verliezen, die vele malen groter kunnen zijn dan de ontvangen premie. Hierbij dient onderscheid te worden gemaakt bij het gedekt en het ongedekt schrijven van opties. Het gedekt schrijven van een call-optie kan bijvoorbeeld het rendement op een effectenportefeuille verhogen. Bij het ongedekt schrijven van call-opties kunnen de verliezen in principe onbeperkt zijn. Zorgvuldig afgewogen dient te worden of een dergelijke transactie voor de cliënt geschikt is, mede gelet op de financiële positie van cliënt en het doel van de belegging van cliënt. Warrants Een warrant vertegenwoordigt het recht om gedurende een vastgestelde periode een bepaald aantal (certificaten van) aandelen of obligaties (of in een enkel geval een bepaalde hoeveelheid vreemde valuta) te kopen tegen een vooraf vastgestelde prijs van de vennootschap die ze beschikbaar heeft gesteld. Een warrant lijkt op een call-optie met dien verstande dat een warrant een recht vertegenwoordigt jegens het betrokken bedrijf. De risico s die zijn verbonden aan warrants zijn vergelijkbaar met de risico s die zijn verbonden aan het kopen van call-opties. Overig Deze bijlage kan niet alle kenmerken van alle effecten en de daaraan verbonden risico s beschrijven. Bij het kiezen van beleggingen dient de cliënt een goede afweging te maken welke effecten binnen zijn of haar beleggingsdoelstelling en beleggersprofiel vallen. Aan alle vormen van beleggen zijn in meer of mindere mate risico s verbonden. Met name het schrijven van ongedekte opties, termijncontracten (en opties op termijncontracten) kunnen zeer risicovol zijn. De cliënt dient zich in alle gevallen terdege bewust te zijn van de risico s. 6

7 Reglement REAAL Beleggen&Sparen 1 Definities; begripsbepalingen In dit Reglement wordt verstaan onder: Bank SNS Regio Bank N.V., statutair gevestigd te Utrecht, handelend onder de naam REAAL Bancaire Diensten; Beleggingsdienst de door de Bank aan de Cliënt verleende dienst waarbij de Bank orders door of namens de Cliënt gegeven, doorgeeft of uitvoert; Beleggingsfondsen de beleggingsinstellingen die via de Beleggingsrekening worden aangeboden; Beleggingsrekening de rekening, die onderdeel uitmaakt van REAAL Beleggen&Sparen, waarin tot uitdrukking wordt gebracht welke vorderingen luidende in Effecten de Cliënt op de Stichting heeft; Cliënt De (rechts)persoon of -personen die bij de Bank een Overeenkomst heeft gesloten terzake van de Rekening; Effect door de Bank aangewezen financieel instrument in de zin van de Wet op het financieel toezicht, waarin Cliënt via de Beleggingsrekening kan beleggen; Effectenbeurs een gereglementeerde markt of een multilaterale handelsfaciliteit; Geldrekening de bankrekening die onderdeel uitmaakt van REAAL Beleggen&Sparen, waarop Cliënt tegoeden in geld aanhoudt; Gevolmachtigde De door Cliënt aangewezen persoon die bevoegd is namens de Cliënt opdrachten aan de Bank te geven; Giraal Effectentegoed De vordering luidende in (fracties van) Effecten van Cliënt op de Stichting, waarbij de Stichting de juridisch gerechtigde is tot de Effecten en de Cliënt de economisch gerechtigde; Handelsdag Een dag waarop handel in het betreffende Effect plaatsvindt op een Effectenbeurs waar het Effect genoteerd is, of een dag waarop een niet op een Effectenbeurs genoteerd Effect verhandeld wordt; Informatieblad Het Informatieblad Beleggen&Sparen zoals aangehecht aan dit Reglement, welk Informatieblad van tijd tot tijd kan worden geactualiseerd op Koers de prijs van een Effect die op een Handelsdag wordt vastgesteld; Overeenkomst de tussen de Cliënt en de Bank gesloten cliëntenovereenkomst als bedoeld in artikel 4:89 Wft voor het verrichten van een Beleggingsdienst, bestaande uit de Aanvraag REAAL Beleggen&Sparen, het Reglement REAAL Beleggen&Sparen, de Algemene Bankvoorwaarden REAAL Bancaire Diensten en de overige op de Overeenkomst van toepassing verklaarde voorwaarden en bepalingen; Reglement Het Reglement REAAL Beleggen&Sparen; Rekening De door de Bank geadministreerde Geldrekening en Beleggingsrekening tezamen; Stichting De rechtspersoon naar Nederlands recht, te weten de Stichting SNS Beleggersgiro, statutair gevestigd te s-hertogenbosch, en ingeschreven in het Handelsregister onder nummer ; Stortingsrekening Een bankrekening op naam van de Stichting, waarvan de saldi uitsluitend bestemd zijn voor de aankoop van één soort Effecten, aangewezen door de Bank; Tegenrekening de door Cliënt aangewezen en door de Bank geaccepteerde bankrekening (niet zijnde een spaarrekening) op naam van de Cliënt, aangehouden bij een in Nederland gevestigde bank; Werkdag Een dag waarop banken in Nederland geopend zijn voor interbancaire betalingen; Wft Wet op het financieel toezicht of enige daarvoor in de plaats tredende wet. 1.2 De in artikel 1.1 gedefinieerde begrippen worden in het Reglement zowel in de meervouds- als in de enkelvoudsvorm gebruikt. Waar in het Reglement de meervoudsvorm is gebruikt, kan de enkelvoudsvorm zijn bedoeld en omgekeerd. 2 Dienstverlening van de Bank 2.1 De Bank administreert een Geldrekening en een Beleggingsrekening voor de Cliënt. 2.2 De Cliënt kan over het saldo op de Geldrekening en over het Giraal Effectentegoed op de Beleggingsrekening beschikken volgens door de Bank vast te stellen administratieve voorschriften en procedures en met inachtneming van dit Reglement; 3 Geldrekening 3.1 Overboeking van het saldo van de Geldrekening naar de Tegenrekening vindt uitsluitend plaats op een door de Bank te bepalen wijze. 3.2 De Geldrekening kent geen debetfaciliteit en is niet bestemd voor het lopende betalingsverkeer. Opname en storting in contanten zijn niet toegestaan op de Geldrekening. 3.3 De Bank brengt 1% opnamekosten in rekening bij een overboeking naar de Tegenrekening. 3.4 De Bank vergoedt over het tegoed op de Geldrekening een door haar vast te stellen variabele rente. Voor het gedeelte van het tegoed boven één miljoen vijfhonderdduizend ( ) euro is de Bank gerechtigd een lager percentage vast te stellen. 3.5 De door de Bank te vergoeden rente wordt per kalenderjaar berekend volgens de 30/360 methode en wordt jaarlijks in de maand januari van het volgende jaar op de Geldrekening bijgeschreven met als valutadatum 1 januari van dat jaar. 3.6 De Bank is gerechtigd de rente en de gehanteerde berekeningsmethode te allen tijde met onmiddellijke ingang te wijzigen. 4 Beleggingsdienstverlening door de Bank 4.1 De beleggingsdienstverlening van de Bank aan Cliënt beperkt zich tot het doorgeven of (doen) uitvoeren van opdrachten van Cliënt (execution-only). De Bank zal de door Cliënten gegeven opdrachten uitsluitend toetsen aan saldo- en dekkingsvereisten. 4.2 Cliënt is ten opzichte van de Bank zelf verantwoordelijk voor de (wijzigingen in) de samenstelling van zijn beleggingsportefeuille, ook 7

8 indien de Cliënt beleggingsadvies inwint bij een derde. Van enige vorm van beleggingsadvies van de Bank is bij execution-only dienstverlening geen sprake. Cliënt verklaart uitdrukkelijk zich bewust te zijn van de risico s en verantwoordelijkheden die deze vorm van dienstverlening met zich meebrengt. 4.3 De Bank waarschuwt de Cliënt voor de risico s van execution-only dienstverlening, waar de Bank er niet van uit kan gaan dat de kennis en ervaring van Cliënt met betrekking tot de Effecten als goed is te kwalificeren, of waar de Cliënt geen goed zicht heeft op de risico s. 4.4 De Bank zal bij het uitvoeren van orders van Cliënt met betrekking tot Effecten, alsmede het plaatsen en doorgeven van orders bij derden handelen in overeenstemming met het door de Bank opgestelde orderuitvoeringsbeleid dat in het Informatieblad is opgenomen, en dat op van tijd tot tijd kan worden geactualiseerd. 4.5 Cliënt stemt in met en verleent -voor zover nodig- de Bank uitdrukkelijke toestemming voor het toepassen van het orderuitvoeringsbeleid van de Bank. Instemming en toestemming wordt geacht door Cliënt in ieder geval te zijn verleend indien Cliënt een opdracht geeft aan de Bank. 4.6 De Bank is te allen tijde gerechtigd het orderuitvoeringsbeleid te wijzigen of aan te vullen. 4.7 In het kader van de door de Bank verrichte Beleggingsdiensten kan het voorkomen dat de Bank vergoedingen of provisies betaalt aan dan wel ontvangt van derden, of niet-geldelijke voordelen behaalt. De Klant zal geen aanspraak kunnen maken op de door de Bank ontvangen vergoedingen van derden. De Bank publiceert een samenvatting van kenmerken van de toepasselijke regelingen op Hierin wordt ook aangegeven waar nadere details opvraagbaar zijn. Op aanvraag zal de Bank deze samenvatting ook schriftelijk verstrekken. 5 Vorderingen, luidende in Effecten, op de Stichting 5.1 Door het openen van een Beleggingsrekening kunnen door de Cliënt vorderingen worden verkregen op de Stichting luidende in (fracties van) Effecten. De op de Beleggingsrekening geadministreerde vorderingen luidende in Effecten zijn verplichtingen van de Stichting jegens de Cliënt. 5.2 De Stichting treedt uitsluitend op in het belang van de Cliënten voor wiens rekening en risico zij de Effecten aanhoudt. 5.3 De vorderingen luidende in Effecten worden door de Stichting ten behoeve van de Cliënt geadministreerd op de Beleggingsrekening in ten hoogste vijf decimalen. 5.4 De Stichting zal de Effecten ten behoeve en voor rekening van de Cliënt ten titel van beheer houden. De Stichting zal erop toezien dat zij een zodanig aantal Effecten van ieder Effect ten titel van beheer houdt als overeenkomt met het totaal van alle op de Beleggingsrekeningen geadministreerde vorderingen met betrekking tot het betreffende Effect. De Stichting is niet verplicht de ten titel van beheer gehouden Effecten per Cliënt te individualiseren. De Effecten worden door de Stichting in administratie gehouden en daartoe door de Stichting op eigen naam verkregen en gehouden. 5.5 De Bank is belast met de werkzaamheden die het feitelijke beheer van de ten behoeve en voor rekening van de Cliënt door de Stichting ten titel van beheer gehouden Effecten met zich brengt, waaronder het overeenkomstig het bepaalde in het Reglement innen van rente en dividenden, aanmelden en deponeren van stukken en kennisgevingen voor vergaderingen, behandelen van aan- en verkoopopdrachten, het afwikkelen van in- en uitschrijvingsopdrachten, het (doen) geven van instructies aan derden met betrekking tot deze werkzaamheden en alle verdere handelingen benodigd voor het voornoemde feitelijke beheer. 5.6 De voor- en nadelen die voortvloeien uit of verband houden met de door de Stichting ten behoeve en voor rekening van de Cliënt ten titel van beheer gehouden Effecten komen ten goede aan c.q. ten laste van de Cliënt. 5.7 De Stichting zal zonder nadere opdracht van de Cliënt ten aanzien van de Effecten geen beschikkingshandelingen uitoefenen tenzij anders is overeengekomen. Onder beschikkingshandelingen wordt niet verstaan het uitoefenen van het aan de Effecten verbonden stemrecht zoals omschreven in artikel De Bank en de Stichting zijn gerechtigd om op enig moment een of meerdere effecten, van enige aanbieder, niet meer toe te laten in het beleggersgirosysteem van de Stichting. Cliënt die posities heeft in een Effect dat niet meer aangeboden wordt, krijgen gedurende een redelijke termijn de gelegenheid hetzij in te stemmen met omzetting in een eventueel aangeboden alternatief hetzij te kiezen voor een ander Effect hetzij voor omzetting in een tegoed op de Geldrekening. 6 Opdrachten aan de Bank 6.1 De Cliënt zal opdrachten met betrekking tot de op de Beleggingsrekening geadministreerde vorderingen uitsluitend aan de Bank verstrekken, welke opdrachten mede worden geacht te zijn verstrekt aan de Stichting. De Bank zal voor uitvoering van de opdrachten zorgdragen, zulks evenwel met inachtneming van het bepaalde in de Overeenkomst. Voor zover mogelijk zal de Stichting de Bank steeds in staat stellen voornoemde opdrachten uit te voeren. 6.2 De Bank kan te allen tijde nadere eisen stellen met betrekking tot de aan haar te verstrekken gegevens. De Bank kan bepalen dat communicatie tussen de Bank en de Cliënt elektronisch dient te geschieden, voorzover dit wettelijk is toegestaan. 6.3 De Bank zal de opdracht eerst uitvoeren na ontvangst van een duidelijke opdracht. Bij gebreke van een duidelijke opdracht zal de Bank de opdracht retourneren. De Bank noch de Stichting is aansprakelijk indien een opdracht hierdoor niet of met vertraging wordt uitgevoerd. 6.4 De Bank zal de opdracht in geen geval uitvoeren indien zij hiertoe op grond van de op de Effecten, de betreffende uitgevende instelling en/ of het betreffende bewaarbedrijf van toepassing zijnde wet- en regelgeving, voorwaarden en condities niet gerechtigd is. 6.5 De Cliënt draagt er zorg voor dat de op de Geldrekening aangehouden gelden toereikend zijn om alle voor de uitvoering van de (aankoop) opdracht aan de Bank verschuldigde bedragen te voldoen (inclusief de krachtens dit Reglement verschuldigde kosten). Indien de aangehouden gelden op de Geldrekening niet toereikend zijn om alle in de vorige zin bedoelde bedragen en kosten te voldoen, is de Bank niet gehouden de opdracht gedeeltelijk uit te voeren. 6.6 De Cliënt draagt er zorg voor dat het Giraal Effectentegoed op de Beleggingsrekening voldoende is om de (verkoop)opdracht in zijn geheel uit te voeren. Indien het Giraal Effectentegoed op de Beleggingsrekening niet toereikend is om de opdracht in zijn geheel uit te voeren, is De Bank niet gehouden de opdracht gedeeltelijk uit te voeren. 6.7 De Bank is in geval van bijzondere omstandigheden (waaronder het uitvallen van ordersystemen) niet gehouden jegens de Cliënt opdrachten (tijdig) uit te voeren, behoudens grove schuld of opzet van de Bank. 6.8 Uitvoering van de in artikel 7, 8, 9, 10, 12 lid 2 en 35 genoemde opdrachten vindt plaats op Handelsdagen. 8

9 6.9 Ten aanzien van ieder Effect kan de Bank een (minimum) bedrag per opdracht tot aankoop, verkoop en ruil en/of (minimum)kosten per opdracht tot aankoop, verkoop en ruil vaststellen. Een overzicht van deze bedragen en/of kosten is opgenomen in het Informatieblad Waar in dit Reglement wordt gesproken over opdrachten tot koop, verkoop of ruil van Effecten, worden daaronder tevens begrepen fracties van Effecten. 7 Aankoopopdrachten 7.1 De Bank accepteert uitsluitend een opdracht tot aankoop van Effecten indien deze is gegeven met inachtneming van de door de Bank opgegeven instructies, doch in ieder geval op de volgende wijze: a schriftelijk of elektronisch, onder vermelding van 1. het soort Effecten, en 2. het voor de aankoop van Effecten aan te wenden geldbedrag, luidende in euro of het aantal aan te kopen (fracties van) Effecten, of b middels een storting van een geldbedrag in euro op een in het Informatieblad genoemde Stortingsrekening, onder vermelding van het rekeningnummer van de Rekening van de Cliënt, ten behoeve van wie de opdracht dient te worden uitgevoerd. 7.2 Uitvoering van de opdracht tot aankoop geschiedt tegen gelijktijdige debitering van de Geldrekening van Cliënt met de voor de uitvoering van de opdracht verschuldigde bedragen en de krachtens dit Reglement verschuldigde kosten, en tegen creditering van de Beleggingsrekening van Cliënt met een Giraal Effectentegoed. 7.3 Een storting in contanten op de Stortingsrekening of een overboeking naar de Stortingsrekening wordt beschouwd als een opdracht tot aankoop van het soort Effecten, aangewezen door de Bank terzake van deze Stortingsrekening. Opdrachten tot aankoop middels de Stortingsrekening zullen uitsluitend worden uitgevoerd tot het ten behoeve van een Cliënt op de Stortingsrekening ontvangen bedrag, verminderd met de krachtens artikel 13 van dit Reglement in te houden kosten. 7.4 De Bank zet in het Informatieblad uiteen van welke Handelsdag zij uitgaat voor het bepalen van de bij een transactie geldende Koers. 8 Verkoop 8.1 De Bank accepteert uitsluitend een opdracht tot verkoop van Effecten indien deze is gegeven met inachtneming van de door De Bank opgegeven instructies, doch in ieder geval schriftelijk of elektronisch, met vermelding van: a het soort Effecten, en b het door de verkoop te verkrijgen geldbedrag luidende in euro dan wel het aantal te verkopen (fracties van) Effecten. 8.2 Uitvoering van de opdracht tot verkoop geschiedt tegen gelijktijdige debitering van het Giraal Effectentegoed, aangehouden op de Beleggingsrekening van Cliënt en tegen creditering van de Geldrekening van Cliënt met de verkoopopbrengst, na aftrek van de krachtens in artikel 13 genoemde kosten. 8.3 De Bank zet in het Informatieblad uiteen van welke Handelsdag zij uitgaat voor het bepalen van de bij een transactie geldende Koers. 8.4 Indien het (resterende) Giraal Effectentegoed in dezelfde soort Effecten van een Cliënt, lager is dan n 10,, is de Bank gerechtigd zonder aanvullende opdracht van de Cliënt, deze Effecten, overeenkomstig dit artikel, kosteloos te doen verkopen, waartoe Cliënt hierbij - voor zover rechtens vereist - opdracht en onherroepelijke volmacht verleent. 9 Ruilopdrachten 9.1 De Cliënt kan een ruilopdracht geven, inhoudende dat gelijktijdig zowel een opdracht tot verkoop als een opdracht tot aankoop van Effecten wordt verstrekt, ter hoogte van hetzelfde bedrag in contanten, met als gevolg dat de ene soort Effecten wordt ingewisseld tegen een andere soort Effecten. 9.2 In het Informatieblad is aangegeven met betrekking tot welke Effecten een ruilopdracht mogelijk is. 10 Uitkering op Effecten 10.1 Uitkeringen uit hoofde van door de Stichting gehouden Effecten worden na ontvangst door de Stichting bijgeschreven op de Beleggingsrekening van de Cliënt als vordering luidende in Effecten Uitkeringen die in contanten plaatsvinden kunnen na ontvangst door de Stichting als zodanig worden uitgekeerd aan de Cliënt dan wel ten behoeve van de Cliënt worden herbelegd in het betreffende Effect. De Bank zal automatisch de uitkering voor de Cliënt herbeleggen, tenzij de Cliënt de Bank vooraf anders heeft geïnstrueerd. Bij herbelegging zijn geen kosten verschuldigd, tenzij - in geval van een Beleggingsfonds - hiervoor wel kosten berekend worden In geval van uitkeringen, die ter keuze in contanten of in Effecten kunnen worden ontvangen, zal de Cliënt worden geacht te hebben gekozen voor uitkering in Effecten. 11 Stemrecht 11.1 Stemrechten verbonden aan de Effecten komen aan de Stichting (als juridisch gerechtigde tot deze Effecten) toe. De Stichting is gerechtigd deze stemrechten uit te oefenen. De Stichting is gerechtigd deze stemrechten uit te oefenen. De Stichting is gerechtigd de stemrechten die betrekking hebben op al dan niet beursgenoteerde Effecten krachtens een door de Stichting opgestelde volmacht uit te laten oefenen door een derde Aan het Giraal Effectentegoed zijn geen stemrechten verbonden, behoudens het hierna bepaalde Een Cliënt die zelf het stemrecht wenst uit te oefenen met betrekking tot een Beleggingsfonds, kan de Stichting verzoeken een volmacht aan hem te verstrekken ter zake van zoveel Effecten als overeenkomt met zijn Giraal Effectentegoed terzake van het betreffende Beleggingsfonds. De Cliënt dient een daartoe strekkend schriftelijk verzoek in te dienen bij de Bank, die dit verzoek namens de Stichting in behandeling neemt. De Bank dient dit verzoek uiterlijk vijf Werkdagen voor de datum van de betreffende vergadering te hebben ontvangen. De Bank stelt de Cliënt in staat van het stemrecht gebruik te maken tenzij het uitoefenen van stemrecht door Cliënt uitgesloten wordt door het Beleggingsfonds of de toepasselijke (buitenlandse) regelgeving Bij het bepalen van het aantal stemmen waarvoor de Stichting volmacht kan verlenen aan een Cliënt, blijven fracties van Effecten buiten beschouwing In de periode vanaf de ontvangst van het in artikel 11.3 bedoelde verzoek tot en met de dag na de betreffende vergadering, kan de Cliënt geen verkoopopdrachten geven met betrekking tot het betreffende Beleggingsfonds. 12 Omzetten van Effecten in een Giraal Effectentegoed en vice versa 12.1 De Cliënt kan Effecten aangehouden bij een andere beleggingsonderneming in de zin van artikel 1:1 van de Wet op het financieel toezicht, gevestigd in Nederland, over (doen) boeken naar zijn Beleggingsrekening. Uitvoering van een verzoek tot overboeking, houdt in dat de Bank de Beleggingsrekening van Cliënt crediteert met een Giraal Effectentegoed, overeenkomstig het aantal door de Stichting verkregen Effecten. 9

10 12.2 De Cliënt kan de Bank opdracht geven de Effecten ten belope van zijn Giraal Effectentegoed, onder inhouding van de krachtens artikel 13 te berekenen kosten, giraal te (doen) leveren, op een door hem opgegeven bankrekening aangehouden bij een kredietinstelling in de zin van artikel 1:1 van de Wet op het financieel toezicht, gevestigd in Nederland, indien deze rekening - mede - dient ter aanhouding van Effecten De Bank kan de opdracht als bedoeld in artikel 12.1 weigeren indien: a De Bank en/of de Stichting hiertoe op grond van op de Effecten, de betreffende uitgevende instelling en/of het betreffende bewaarbedrijf van toepassing zijnde wet- en regelgeving, voorwaarden en condities niet gerechtigd zijn; b de levering van Effecten uitgesloten of praktisch onmogelijk is, c de Stichting geen posities in de betreffende Effecten aanhoudt of wenst aan te houden De Bank is gerechtigd om in geval van uitvoering van de opdracht, als bedoeld in artikel 12.2, de fracties van Effecten niet te leveren maar te verkopen overeenkomstig artikel Kosten dienstverlening 13.1 De Cliënt is voor de door de Bank verrichte diensten met betrekking tot de Geldrekening en de Beleggingsrekening een vergoeding verschuldigd. De hoogte van deze vergoeding wordt door de Bank (al dan niet namens de Stichting) vastgesteld. De vergoedingen voor de dienstverlening zijn vermeld in het Informatieblad, zoals van tijd tot tijd geactualiseerd op Deze vergoedingen kan de Bank wijzigen, waarbij de Cliënt tijdig op de hoogte zal worden gesteld De Cliënt is voor de uitvoering van de in artikel 12.1 bedoelde opdracht geen vergoeding verschuldigd. Voor de uitvoering van de in artikel 12.2 bedoelde opdracht is de Cliënt wel een vergoeding verschuldigd. De hoogte van deze vergoeding wordt door de Bank vastgesteld, en is op het moment van aangaan van deze relatie vermeld in het Informatieblad Cliënt geeft hierbij aan de Bank - voor zover rechtens vereist - een onherroepelijke volmacht om zijn Geldrekening te debiteren met alle voor de uitvoering van de opdrachten verschuldigde bedragen en zijn Giraal Effectentegoed te debiteren terzake van verstrekte opdrachten tot verkoop van Effecten. 14 Premiebetaling ten behoeve van REAAL Levensverzekeringen N.V De Cliënt kan de verschuldigde premie terzake van een bij REAAL Levensverzekeringen N.V. (of één van diens rechtsvoorgangers) afgesloten verzekering voldoen middels verkoop van Effecten. De Cliënt dient hiertoe de Bank opdracht te geven tot het periodiek uitvoeren van verkoopopdrachten tot aan het bedrag terzake van de alsdan verschuldigde premie op de betreffende premievervaldatum en dit bedrag over te maken naar een daartoe aangewezen bankrekening van REAAL Levensverzekeringen N.V Uitvoering van de periodieke opdrachten geschiedt tegen debitering van de Rekening van Cliënt en tegen creditering van de door REAAL Levensverzekeringen N.V. aangewezen bankrekening, met de door de Cliënt verschuldigde premie terzake van de onder artikel 14.1 bedoelde verzekering, uitsluitend indien en voor zover de omvang van het Giraal Effectentegoed toelaat de verschuldigde premie in zijn 0geheel te voldoen De Bank heeft te allen tijde het recht Effecten uit te sluiten van de mogelijkheid tot premiebetaling Indien de Cliënt niet langer gebruikt wenst te maken van de mogelijkheid tot premiebetaling dient hij dat aan de Bank schriftelijk kenbaar te maken, tenminste 30 kalenderdagen voorafgaand aan de eerstvolgende verschuldigde premiebetaling Met betrekking tot periodieke verkoopopdrachten, uitgevoerd uit hoofde van dit artikel, worden geen verkoopkosten en opnamekosten in rekening gebracht. 15 Garantie en aansprakelijkheid 15.1 De Bank garandeert Cliënt de nakoming van alle verplichtingen van de Stichting jegens Cliënt De transacties in Effecten geschieden voor rekening en risico van Cliënt, ook indien de Bank en/of de Stichting op eigen naam contracteert met derden De Bank en de Stichting zijn niet aansprakelijk voor directe en indirecte schade als gevolg van een waardedaling of waardestijging van Effecten, door de Cliënt geleden verliezen, gederfde winst, schade of welk nadeel dan ook, behalve indien en voor zover (rechtens) vast komt te staan dat deze schade het directe gevolg is van verwijtbare niet-nakoming van de verplichtingen van de Bank of de Stichting bij het nakomen van hun respectievelijke verplichtingen. 16 Administratie De Bank houdt voor eigen rekening een administratie bij die voldoet aan de daaraan bij of krachtens de Wet op het financieel toezicht gestelde eisen en voorschriften 17 Cliëntclassificatie 17.1 Cliënt wordt ingedeeld in de categorie van niet professionele Cliënten. Deze indeling geldt voor alle door de Bank verleende beleggingsdiensten en nevendiensten, ongeacht de soort Effecten waarin de Cliënt transacties wenst te verrichten De Bank is niet verplicht medewerking te verlenen aan een verzoek van Cliënt om als een professionele Cliënt te worden aangemerkt. 18 Inschakeling van derden 18.1 De Bank en de Stichting zijn bevoegd om in het kader van hun dienstverlening gebruik te maken van derden. De Bank en de Stichting zijn slechts aansprakelijk voor tekortkomingen van derden indien aannemelijk wordt gemaakt dat zij bij de keuze van die derde niet voldoende zorgvuldigheid in acht hebben genomen. 19 Risico s verbonden aan beleggen 19.1 De kenmerken van de Effecten waarop de dienstverlening van de Bank betrekking heeft waaronder de daaraan verbonden specifieke beleggingsrisico s, zijn nader toegelicht in de aan de Cliënt in dit document ter beschikking gestelde tekst Kenmerken en risico s van Effecten. Deze tekst is niet uitputtend. Op verzoek van de Cliënt zal de Bank aanvullende informatie (telefonisch) verstrekken Door het ondertekenen van een Overeenkomst voor het openen van de Rekening geeft de Cliënt uitdrukkelijk te kennen I Adequaat door de Bank te zijn ingelicht over de risico s en gevolgen verbonden aan het beleggen in Effecten. II Zich volledig bewust te zijn van de risico s en gevolgen verbonden aan het beleggen in Effecten en, III Deze risico s en gevolgen te aanvaarden. 20 Gezamenlijke rekening 20.1 Het is de Cliënt toegestaan om een gezamenlijke Rekening te openen De houders van de gezamenlijke Rekening zijn ieder afzonderlijk gerechtigd te beschikken over de tegoeden op de Rekening, waarbij geldt dat de voldoening aan de één de Bank ook jegens de ander bevrijdt.

11 20.3 De Bank is te allen tijde bevoegd de opdrachten van één van de Cliënten uit te voeren, zelfs ondanks andersluidende instructie van de andere Cliënt. De Bank is echter tevens bevoegd opdrachten van één der Cliënten niet uit te voeren c.q. niet toe te staan, zolang zij geen bevestiging van de andere Cliënt dan wel van de rechtsverkrijgende(n) of een rechtsgeldige vertegenwoordiger van die Cliënt heeft ontvangen De Cliënten zijn jegens de Bank hoofdelijk aansprakelijk ter zake van al hetgeen de Bank uit welken hoofden dan ook, volgens haar boeken ter zake van de betrokken Rekening van één van hen te vorderen mocht hebben Alle ten gunste van één der Cliënten onder vermelding van het rekeningnummer van de gezamenlijke Rekening ontvangen effecten of gelden zullen ten gunste van die Rekening worden verantwoord Alle bescheiden, de betrokken Rekening betreffende, zullen worden verzonden naar het adres als opgegeven in het aanvraagformulier voor de Rekening zolang niet een door alle Cliënten getekende andersluidende instructie door de Bank is ontvangen. 21 Rekeningafschriften en effectennota s 21.1 Cliënt ontvangt van de Bank tenminste de bij of krachtens de Wft, voorgeschreven rekeningafschriften en effectennota s met betrekking tot de mutaties op de Rekening Cliënt heeft via inzage in zijn Rekening De administratie van de Bank ter zake van de Rekening strekt tegenover de Cliënt tot volledig bewijs, behoudens door Cliënt geleverd tegenbewijs. 22 Verpanding 22.1 Tot meerdere zekerheid voor de betaling van al hetgeen Cliënt nu of te eniger tijd aan de Bank verschuldigd is of zal zijn, zijn aan de Bank verpand: a. De vorderingen in Effecten die Cliënt heeft of zal verkrijgen op de Stichting. b. Alle vorderingen en rechten die hij tegenover de Bank nu of te eniger tijd kan doen gelden uit hoofde van de nu of te eniger tijd ten gunste van Cliënt aanwezige tegoeden hetzij in rekeningcourant, hetzij op enige andere wijze aanwezig of geboekt Het pandrecht omvat mede een recht van pand op alle te ontvangen vergoedingen terzake van de in het eerste lid bedoelde vorderingen en rechten De pandrechten als in het eerste lid bedoeld zullen telkens tot stand komen door de enkele bijschrijving van de nieuwe vorderingen en rechten op de aan Cliënt toebehorende Geldrekening en/of Beleggingsrekening, welke toevoeging voor zover nodig tevens zal gelden als kennisgeving aan de Bank en de Stichting. 23 Overdraagbaarheid en verpanding aan derden 23.1 Het is de Cliënt niet toegestaan de vorderingen en rechten als bedoeld in artikel 22.1, zonder toestemming van de Bank aan een derde over te dragen of ten behoeve van een derde met een beperkt recht te bezwaren, behoudens het bepaalde in dit Reglement Verpanding van de vorderingen en rechten als bedoeld in artikel 23.1 aan een derde, is uitsluitend mogelijk met toestemming van de Bank. In geval van verpanding aan een derde met toestemming van de Bank zal het in artikel 22 bedoelde pandrecht van de Bank bij het pandrecht van die derde achtergesteld zijn De Cliënt verleent de Bank uitdrukkelijke toestemming om, indien de rechten en vorderingen als bedoeld in artikel 22.1 verpand zijn aan een derde, informatie te verstrekken over de Rekening aan de pandhouder of een door de pandhouder aan te wijzen derde. 24 Wijziging van het Reglement 24.1 De Bank behoudt zich het recht voor dit Reglement te wijzigen. Onder wijzigingen worden ook aanvullingen verstaan. Wijzigingen worden jegens Cliënt bindend vier weken nadat de Bank de Cliënt er schriftelijk of langs electronische weg kennis van heeft gegeven dat zij het Reglement heeft gewijzigd. De Bank vermeldt daarbij waar de Cliënt de tekst van het gewijzigde Reglement kan verkrijgen Indien de Cliënt niet akkoord gaat met de aankomende wijziging(en) dient de Cliënt dit binnen vier weken na de kennisgeving, zoals bedoeld in het eerste lid, aan de Bank schriftelijk mede te delen. De Bank zal na ontvangst van deze mededeling de dienstverlening met onmiddellijke ingang beëindigen, met inachtneming van het bepaalde in artikel Privacy De door Cliënt verstrekte persoonsgegevens worden door de Bank, respectievelijk een andere tot SNS REAAL behorende rechtspersoon, verwerkt ten behoeve van het sluiten en uitvoeren van overeenkomsten; het behouden en vergroten van haar klantenbestand; het in stand houden van de de veiligheid en integriteit van de financiële sector; het voorkomen en bestrijden van fraude; het berekenen van statistieken en het analyseren daarvan of het kunnen voldoen aan de wet. Het volledige privacyreglement is te vinden op Op het gebruik van persoonsgegevens is ook de Gedragscode Verwerking Persoonsgegevens Financiële Instellingen van toepassing, zoals gepubliceerd op 26 Gegevens Cliënt 26.1 De Cliënt dient de Bank mede te delen naar welk adres voor hem bestemde stukken dienen te worden verzonden. Adreswijzigingen dient de Cliënt terstond schriftelijk mede te delen aan de Bank Cliënt kan op een door de Bank aangegeven wijze desgewenst een andere Tegenrekening aanwijzen. 27 Legitimatie De Bank behoudt zich het recht voor zowel bij opening als tijdens de duur dat de Rekening aangehouden wordt, dan wel kan worden aangehouden, nadere legitimatie van de Cliënt te vragen. 28 Communicatie De Stichting en/of de Bank en de Cliënt communiceren in de Nederlandse taal, tenzij anders overeengekomen. 29 Klachten Indien Cliënt ontevreden is omtrent de dienstverlening door de Bank, kan Cliënt een klacht bij de Bank indienen. De Bank zal de klacht in behandeling nemen, administreren en tijdig behandelen. 30 Wijzigingen in bevoegdheid Cliënt 30.1 De Cliënt is verplicht de Bank terstond schriftelijk in te lichten omtrent (iedere aanvraag tot) diens faillissement of wettelijke schuldsanering, indiening van een verzoek tot verlening van (voorlopige) surséance van betaling alsmede de verlening zelf, dan wel (een aanvraag tot) onderbewindstelling of ondercuratelestelling Wijzigingen in de bevoegdheid van de Cliënt of van zijn vertegenwoordigers of gevolmachtigden zullen, ook al heeft de inschrijving daarvan in openbare registers plaatsgevonden, tegenover de Bank eerst van kracht zijn nadat de Bank daarvan schriftelijk door de Cliënt in kennis is gesteld. 11

12 30.3 Gedurende faillissement, (voorlopige) wettelijke schuldsanering, onderbewindstelling of ondercuratelestelling van de Cliënt, mogen alleen door de curator en/of de bewindvoerder van de Cliënt dan wel door de Cliënt met medewerking van de bewindvoerder handelingen met betrekking tot tegoeden op de Rekening worden verricht. Indien de Bank een Rekening voor meer Cliënten aanhoudt, is daarvoor tevens de medewerking van die andere Cliënten vereist Bij (derden)beslaglegging onder de Bank en/of de Stichting ten laste van de Cliënt zullen geen beschikkingshandelingen met betrekking tot de desbetreffende tegoeden op de Rekening worden verricht. 31 Belangenconflicten 31.1 SNS REAAL N.V. hanteert een beleid met betrekking tot belangen - conflicten dat van toepassing is op onder meer de relatie tussen de Bank en Cliënt. Een samenvatting van dit beleid is opgenomen op of kan de Cliënt opvragen via telefoonnummer In het bedrijf van de Bank bestaan zogenaamde Chinese Walls ter voorkoming van onder meer de verspreiding van koersgevoelige of andere vertrouwelijke marktinformatie. De Bank is ongeacht de reikwijdte van wettelijke voorschriften terzake, niet gehouden koersgevoelige of andere vertrouwelijke marktinformatie welke mogelijkerwijs bij haar bekend is, bekend te maken of anderszins te gebruiken bij haar dienstverlening aan de Cliënt. 32 Uitbesteding Voor zover toegestaan op grond van wet- en regelgeving zijn de Stichting en de Bank gerechtigd hun werkzaamheden uit te besteden aan derden. 33 Beleggerscompensatie- en depositogarantiestelsel De dienstverlening van de Bank valt onder de reikwijdte van het beleggerscompensatie- en depositogarantiestelsel, zoals geregeld in de Wet op het financieel toezicht en nader uitgewerkt in het Besluit bijzondere prudentiële maatregelen, beleggerscompensatie en depositogarantie Wft. De Bank stelt op informatie over beide stelsels ter beschikking. Deze informatie is tevens in schriftelijke vorm verkrijgbaar via telefoonnummer De Bank zal desgevraagd de reden van opheffing aan de Cliënt meedelen De Bank zal in elk geval van haar bevoegdheid tot opheffing gebruik kunnen maken, maar is daartoe niet verplicht, indien de totale waarde van de Rekening minder dan 450 euro bedraagt. Hiervoor worden geen opnamekosten in rekening gebracht In geval van opheffing van de Rekening van de Cliënt, zal de Bank een opdracht tot verkoop uitvoeren overeenkomstig het bepaalde in artikel 8. Een opdracht tot uitlevering van Effecten voert de Bank uit conform artikel 12.2, onder inhouding van de toepasselijke kosten In geval van opheffing van de Rekening zullen de nog openstaande opdrachten en de overige zaken zo spoedig mogelijk worden afgewikkeld. Tijdens de afwikkeling blijft dit Reglement van kracht Het saldo dat resteert na afwikkeling en na inhouding van de opnamekosten als bedoeld in artikel 3.3 zal worden overgeboekt naar de Tegenrekening. 36 Toepasselijk recht en forum 36.1 Op de verhouding tussen de Bank en/of de Stichting enerzijds en de Cliënt anderzijds in het kader van de Rekening is Nederlands recht van toepassing Geschillen tussen de Bank en/of de Stichting enerzijds en de Cliënt anderzijds naar aanleiding van dit Reglement zullen aanhangig worden gemaakt bij de bevoegde rechter te Utrecht In afwijking van het eerste lid is Cliënt, indien deze als eisende partij optreedt, bevoegd om, met inachtneming van het geldende reglement, geschillen aanhangig te maken bij het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (KiFID). Het Reglement REAAL Beleggen&Sparen treedt in werking op 1 november Onvoorziene gevallen In alle gevallen waarin dit Reglement niet voorziet, beslist de Bank in overleg met de Stichting. 35 Opheffing van de rekening 35.1 Zowel de Cliënt als de Bank, al dan niet namens de Stichting, zijn gerechtigd de relatie met onmiddellijke ingang op te zeggen door middel van een schriftelijk bericht aan de wederpartij, onverminderd het hierna bepaalde Indien de Cliënt tot opheffing van de Rekening wenst over te gaan, zal hij dit schriftelijk aan de Bank meedelen. De Cliënt dient hierbij aan te geven of de Effecten die alsdan door de Stichting ten behoeve van de Cliënt worden gehouden, dienen te worden verkocht dan wel te worden uitgeleverd Opheffing van een gezamenlijke Rekening als bedoeld in het eerste lid kan slechts geschieden met instemming van beide Cliënten Indien de Bank tot opheffing van de Rekening van de Cliënt wenst over te gaan, zal zij dit schriftelijk aan de Cliënt meedelen. De Cliënt dient terstond aan de Bank mede te delen of de Effecten die alsdan door de Stichting ten behoeve van de Cliënt worden gehouden, dienen te worden verkocht dan wel dienen de worden uitgeleverd. 12

13 Informatieblad REAAL Beleggen&Sparen Doorlooptijden, assortiment en tarieven Wanneer wordt mijn order uitgevoerd? Doorlooptijden schriftelijke of elektronische order Een order wordt gericht aan REAAL Bancaire Diensten. Indien een order REAAL Bancaire Diensten op een Werkdag, uiterlijk om 15:00 uur, heeft bereikt, wordt deze order behoudens bijzondere omstandigheden ter beoordeling van REAAL Bancaire Diensten, uitgevoerd tegen de Koers die gepubliceerd wordt op de eerste Beursdag volgend op deze Werkdag. Dag 1 (Werkdag) Dag 2 (Handelsdag) Dag 3 (Handelsdag) SNS / ASN Beleggingsfondsen Opdracht/storting Uitvoering order nvt voor uur Opdracht/storting - Uitvoering order na uur AXA / Alliance Bernstein Opdracht/storting Uitvoering order nvt Beleggingsfondsen voor uur Opdracht/storting - Uitvoering order na uur Andere beleggingsproducten Opdracht/storting Uitvoering order nvt van SNS Bank N.V. en voor uur beleggingsfondsen van derden Opdracht/storting - Uitvoering order na uur Orders vinden plaats tegen de Koers die geldt op de dag van uitvoering. Als op die dag geen Koers in het betreffende Effect is gepubliceerd, wordt de transactie in beginsel afgewikkeld tegen de eerstvolgende gepubliceerde Koers. Orderen tot aankoop van effecten order via Stortingsrekening De Cliënt die een order tot aankoop van effecten wil geven, kan dit ook doen door middel van storting van een geldbedrag in euro s op de stortingsrekening. De stortingsrekening is een rekening waarvan de gelden uitsluitend aangewend worden voor de aankoop van een specifiek beleggingsfonds. Een overzicht van stortingsrekeningen vindt u onder het assortiment en tarieven REAAL Beleggen&Sparen. Assortiment en tarieven REAAL Beleggen&Sparen Voor de middels debitering respectievelijk creditering van de spaarrekening van REAAL Beleggen&Sparen verrichte aan- en verkooporders, worden geen transactiekosten in rekening gebracht voor zover deze orders betrekking hebben op SNS Beleggingsfondsen NV, ASN Beleggingsfondsen NV en andere beleggingsinstellingen alsmede beleggingsproducten van SNS Bank NV, zoals nader gespecificeerd in dit Informatieblad. 13

14 Beleggingsfondsen Stortings- Aankoop Verkoop Ruil rekeningnummer Kosten kosten kosten SNS Fondsen SNS Amerika Aandelenfonds % 0% 0% SNS Azië Aandelenfonds % 0% 0% SNS Duurzaam Aandelenfonds % 0% 0% SNS Euro Aandelenfonds % 0% 0% SNS Euro Liquiditeitenfonds % 0% 0% SNS Euro Mixfonds % 0% 0% SNS Euro Obligatiefonds % 0% 0% SNS Euro Vastgoedfonds % 0% 0% SNS Hoogdividend Aandelenfonds % 0% 0% SNS Nederlands Aandelenfonds % 0% 0% SNS Opkomende Landen Aandelenfonds % 0% 0% SNS Optimaal Blauw % 0% 0% SNS Optimaal Geel % 0% 0% SNS Optimaal Oranje % 0% 0% SNS Optimaal Paars % 0% 0% SNS Optimaal Rood % 0% 0% SNS Wereld Aandelenfonds % 0% 0% ASN fondsen ASN Aandelenfonds % 0% 0% ASN Groenprojectenfonds % 0% 0% ASN Milieu & Waterfonds % 0% 0% ASN Mixfonds % 0% 0% ASN Obligatiefonds % 0% 0% ASN Small & Midcap Fonds % 0% 0% ASN-Novib Fonds % 0% 0% Overige beleggingsfondsen AB European Income Portfolio * % 0% n.v.t AB Global Growth Trends Portfolio * % 0% n.v.t AB International Healthcare Portfolio * % 0% n.v.t AXA Model Fund I * % 0% n.v.t AXA Model Fund II * % 0% n.v.t AXA Model Fund III * % 0% n.v.t AXA Model Fund IV * % 0% n.v.t AXA Model Fund V * % 0% n.v.t AXA Aandelen Euro * % 0% n.v.t AXA Aandelen Internationaal * % 0% n.v.t AXA Aandelen Nederland * % 0% n.v.t 14

15 AXA Actief Beheer * % 0% n.v.t AXA Financiele Sector * % 0% n.v.t AXA Mondiaal Beheer * % 0% n.v.t AXA Obligaties Euro * % 0% n.v.t AXA Obligaties Internationaal * % 0% n.v.t AXA Portfolio * % 0% n.v.t AXA Rosenberg Japan Equity * % 0% n.v.t AXA Rosenberg Pacific Ex-Japan Equity * % 0% n.v.t AXA Rosenberg Pan-European Equity * % 0% n.v.t AXA Rosenberg US Equity * % 0% n.v.t AXA WF Aedificandi * % 0% n.v.t AXA WF Aedificandi Global * % 0% n.v.t AXA WF Alpha Credit Bonds * % 0% n.v.t AXA WF Optimal Income * % 0% n.v.t AXA WF Talents * % 0% n.v.t AXA WF Talents Absolute * % 0% n.v.t AXA WF Talents Brick * % 0% n.v.t AXA WF Talents Europe * % 0% n.v.t Orange SeNSe fund % 0% 0% Garantieproducten SNS AEX Garantplan ** n.v.t. 0% 0% n.v.t SNS Azie GarantPlan ** n.v.t. 0% 0% n.v.t SNS Europa Garantplan ** n.v.t. 0% 0% n.v.t Robeco Europe Click Mix ** n.v.t. 0% 0% n.v.t Achtergestelde obligatie SNS Participatie certificaat 1 *** n.v.t. 0% 0% n.v.t SNS Participatie certificaat 2 *** n.v.t. 0% 0% n.v.t SNS Participatie certificaat 3 *** n.v.t. 0% 0% n.v.t * Voor de AXA en AB beleggingsfondsen geldt dat u geen ruilopdrachten kunt opgeven. Wenst u echter een positie in een AXA fonds kosteloos om te wisselen in een ander fonds, dan dient u eerst dit fonds te verkopen en vervolgens, nadat de tegenwaarde op uw Beleggen&Sparen rekening is bijgeschreven, het nieuwe fonds aan te kopen. Daarmee bereikt u hetzelfde, al kost het enkele dagen meer verwerkingstijd en moet u twee keer een opdrachtformulier invullen: eerst voor de verkoop en vervolgens opnieuw voor de aankoop. ** Het geven van ruilopdrachten en stortingen is niet mogelijk ten aanzien van deze effecten. *** Raadpleeg het prospectus op voor een beschrijving van de aan- of verkoopmogelijkheden. Omzetten van effecten in een giraal effectentegoed Voor de uitvoering van de in artikel 12 lid 1 bedoelde opdracht is de Cliënt geen kosten aan REAAL Bancaire Diensten (of REAAL Beleggersgiro) verschuldigd Omzetten van een giraal effectentegoed in effecten Voor de uitvoering van de in artikel 12 lid 2 bedoelde opdracht is de Cliënt 50,- aan REAAL Bancaire Diensten (of REAAL Beleggersgiro) verschuldigd. REAAL Bancaire Diensten publiceert de meest recente versie van haar orderuitvoeringsbeleid op Gepubliceerde wijzigingen treden vier weken na publicatie in werking. De meest recente versie is ook verkrijgbaar via REAAL Bancaire Diensten. Alkmaar, november

16 16

17 Reglement Spaarrekeningen 1 Definities Bij het openen van een spaarrekening verstrekt REAAL Bancaire Diensten een exemplaar van dit reglement. In dit reglement wordt verstaan onder: a Bank REAAL Bancaire Diensten, handelsnaam van SNS Regio Bank NV, statutair gevestigd te Utrecht. b Elektronisch geldverkeer De, zonder directe tussenkomst van medewerkers van de Bank, doormiddel van daartoe bestemde apparatuur aan de Bank gegeven opdrachten tot: - Overschrijving naar bepaalde andere Rekeningen. - Rechtstreekse uitbetaling van bedragen. - Andere door de Bank te bepalen verrichtingen met betrekking tot de Rekening. c Gevolmachtigde De perso(o)n(en) die door de Rekeninghouder word(t)(en) gemachtigd om namens hem(hen) transacties te verrichten op de Rekening. d Klant De Rekeninghouder en/of de Gevolmachtigde. e Rekening Een spaarrekening op naam van één of meer Rekeninghouders, voorzien van een uniek Rekeningnummer. f Rekeninghouder Degene die bij de Bank één of meerdere Rekeningen aanhoudt. g Voorwaarden De productinformatie welke door de Bank voor elke rekeningsoort voor zover vereist afzonderlijk is opgemaakt. 2 Tenaamstelling (gezamenlijk)/volmacht 2.1 De Rekening wordt gesteld op naam van de Rekeninghouder, tenzij schriftelijk anders overeengekomen. 2.2 De Rekening kan op naam worden gesteld van twee of meerdere Rekeninghouders, met inachtneming van het volgende: 1 De Rekeninghouders zijn hoofdelijke schuldeisers van al hetgeen zij terzake van de Rekening van de Bank te vorderen hebben of krijgen. 2 De Rekeninghouders zijn hoofdelijke schuldenaren van al het geen de Bank, uit welken hoofde ook, volgens haar administratie, terzake van de Rekening te vorderen heeft of krijgt. 3 De Bank behoudt zich het recht voor, in bijzondere gevallen zulks naar het oordeel van de Bank, de medewerking van ieder der Rekeninghouders te verlangen. 4 De Bank is bevoegd een vordering op één van de Rekeninghouders te verrekenen met het saldo op de gezamenlijke Rekening, terwijl zij tevens bevoegd is een vordering terzake van deze Rekening te verrekenen met alle waarden van ieder der Rekeninghouders, die de Bank onder zich heeft. 5 De akkoordbevinding van de op de Rekening betrekking hebbende bescheiden door één der Rekeninghouders geldt als goedkeuring van de Rekeninghouders gezamenlijk. 6 De Rekeninghouders verbinden zich zowel gezamenlijk als ieder afzonderlijk, om de Bank te vrijwaren tegen alle aanspraken, die tegen haar worden ingesteld, door wie dan ook, met betrekking tot de Rekening als gevolg van de betaling van enig bedrag of van iedere andere handeling overeenkomstig de instructie van één der Rekeninghouders. 7 Na het overlijden van een der Rekeninghouders heeft de overblijvende Rekeninghouder met uitsluiting van de erfgenamen van de overleden Rekeninghouder de bevoegdheid over de Rekening te beschikken. 2.3 De Rekeninghouder kan schriftelijk één of meerdere personen als zijn Gevolmachtigde(n) aanwijzen om hem afzonderlijk of gezamenlijk tegenover de Bank te vertegenwoordigen met betrekking tot de Rekening. Indien de Rekeninghouder een personenassociatie of een rechtspersoon is, dient hij schriftelijk op te geven, welke persoon of personen afzonderlijk of gezamenlijk hem met betrekking tot de Rekening vertegenwoordigen. Zodanige volmachten dienen op een daartoe door de Bank beschikbaar gesteld formulier dan wel door haar akkoord bevonden formulier(en) te geschieden. Mededeling aan de Bank van een wijziging in de beschikkingsbevoegdheid van de Rekeninghouder zelf of van de perso(o)n(en) die hem vertegenwoordig(t)(en) dient schriftelijk ten genoegen van de Bank te geschieden. Intrekking van een volmacht dient eveneens schriftelijk te geschieden. 2.4 De Rekeninghouder blijft te allen tijde volledig aansprakelijk voor handelingen door de Gevolmachtigde(n) verricht. Geen van de hiernavolgende artikelen kan hieraan afbreuk doen. 3 Spaarrekeningen met rekeningafschriften 3.1 De Bank kent Rekeningen met rekeningafschriften. 3.2 Indien de Klant geen gebruik meer wenst te maken van de mogelijkheid tot Electronisch geldverkeer, dan wel, indien de Rekeninghouder zijn Gevolmachtigde(n) dit gebruik wenst te ontzeggen, dient de Rekeninghouder daarvan schriftelijk mededeling te doen aan de Bank. 3.3 Van de mutaties op de Rekening wordt de Rekeninghouder door middel van een rekeningafschrift op door de Bank te bepalen tijdstippen, opgave gedaan. De Bank zendt dit (deze) rekeningafschrift(en) toe aan het door de Rekeninghouder opgegeven adres. 4 Beschikken 4.1 De Klant kan, voor zover niet anders bepaald, over het tegoed beschikken. 4.2 De Bank stelt formulieren, waarvan zij het gebruik voorschrijft voor het kunnen beschikken over het saldo, ter beschikking van de Klant. De Bank kan echter in bepaalde door haar te beoordelen gevallen, waaronder begrepen het Electronisch geldverkeer, ook op andere wijze gegeven opdrachten accepteren. 4.3 De Rekeninghouder blijft te allen tijde volledig aansprakelijk voor handelingen door de Gevolmachtigde(n) verricht. 5 Aansprakelijkheid 5.1 De Klant dient de hem door de Bank uitgereikte bescheiden zorgvuldig te bewaren en is aansprakelijk voor elk gebruik daarvan. 5.2 De Klant zal verlies, diefstal, misbruik, vervalsing, of anderszins van de in artikel 4.2 genoemde bescheiden zo spoedig mogelijk na ontdekking melden bij de politie en bij het adres dat de Bank hem daartoe heeft gegeven. 5.3 De Klant dient zich te houden aan alle aanwijzingen van de Bank om schade als gevolg van het bepaalde in artikel 5.2. bescheiden te voorkomen dan wel te beperken. 5.4 Indien de Bank aantoont dat de Klant met de aan hem uitgereikte bescheiden frauduleuze handelingen pleegt of wel in strijd handelt met de bepalingen van dit reglement dan wel in strijd handelt met de, 17

18 voorzover van toepassing zijnde Voorwaarden, is de Bank bevoegd de verstrekte bescheiden ongeldig te verklaren en bij aanbieding bij één der kantoren van de Bank in te houden. 5.5 De Bank is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van buitengebruikstelling of storing van apparatuur voor Electronisch geldverkeer. 6 Renteberekening 6.1 De Bank bepaalt de rente welke over de tegoeden op de Rekening wordt vergoed, en de rente welke zij in rekening zal brengen bij eventuele debetsaldi op de Rekening. Tevens bepaald de Bank de wijze van renteberekening. De Bank heeft het recht de rentepercentages en berekeningsmethoden met onmiddellijke ingang te wijzigen. Van deze wijzigingen wordt aan de Rekeninghouder, op een door de Bank te bepalen wijze, opgaaf gedaan. 6.2 De Bank bepaalt de periode waarover de rente kan worden genoten dan wel verschuldigd over de tegoeden, alsmede de tijdstippen waarop de genoten en/of verschuldigde rente op de Rekening wordt geboekt,met inachtneming van het bepaalde in de betreffende, voorzover van toepassing zijnde, Voorwaarden. 6.3 Bij opheffing van de Rekening wordt tevens de tot op dat moment opgebouwde rente en de tot op dat moment eventueel verschuldigde rente verrekend. 7 Saldo 7.1 Debetstanden op spaarrekeningen zijn niet toegestaan. 7.2 Onverminderd het bepaalde in het eerste lid is de Bank gerechtigd over een eventueel debetsaldo een rente in rekening te brengen, welke wordt berekend over de periode dat de debetstand wordt aangehouden. 7.3 De Rekeninghouder is in gebreke indien hij niet op eerste aanmaning van de Bank onmiddellijk een tekort op de Rekening aanzuivert. 8 Legitimatie 8.1 De Bank behoudt zich het recht voor zowel bij opening als tijdens de duur dat de Rekening nadere legitimatie van de Klant te vragen. 9 Opheffing 9.1 De Bank is bevoegd bij opheffing van de Rekening(en) de verrekening van het (de) resterende tegoed(en) op te schorten, totdat alle verstrekte bescheiden bij één der kantoren van de Bank door de Rekeninghouder ingeleverd zijn en alle in relatie met de Bank bestaande verplichtingen terzake van de op te heffen Rekening(en) zijn nagekomen. 10 Voorwaarden De Bank kan voor de verscheidene rekeningsoorten in de Voorwaarden, voorzover noodzakelijk, ondermeer bepalen dat: a De Rekeninghouder op zijn naam een door de Bank te bepalen aantal Rekeningen van gelijke soort kan aanhouden. b Een Rekening slechts in combinatie met een Rekening van een andere rekeningsoort kan worden aangehouden. c Opening en de duur van aanhouding van een Rekening afhankelijk gesteld kan worden van de leeftijd van de Rekeninghouder. d De Bank minimum- en maximum bedragen kan vaststellen welke door de Klant in een door de Bank vastgestelde periode op de Rekening gestort of opgenomen kunnen worden. Deze periode kan door de Bank afhankelijk gesteld worden van de duur dat de Rekening door de Rekeninghouder wordt aangehouden dan wel volgens door de Bank te bepalen duur kan worden aangehouden. e De Bank aangeeft op welke wijze de Klant op zijn Rekening kan disponeren. 18 f Tegoeden tenminste gedurende een door de Bank te bepalen periode moeten worden aangehouden. g De rentevergoeding over een door de Bank te bepalen maximumbedrag kan plaatsvinden. h De rente aan het tegoed wordt toegevoegd, dan wel dat deze wordt bijgeschreven op een, ter keuze van de Rekeninghouder, door de Bank daartoe aangewezen rekeningsoort(en). i De disponering slechts onder nader door de Bank aangegeven voorwaarden mogelijk is. j De Klant bij beëindiging van dan wel bij het disponeren over het tegoed op de Rekening een opzegtermijn in acht moet nemen. k Bij opname van tegoeden op Rekeningen, de Bank retourrente c.q. opnamekosten in rekening kan brengen dan wel de Bank geen retourrente dan wel opnamekosten in rekening brengt in geval van door de Bank aangewezen bestedingsdoeleinden. l De Bank de wijze aangeeft op welke wijze de Rekening gebruikt moet worden in relatie tot het Electronisch geldverkeer. 11 Geschillenregeling 11.1 In geval van klachten dient de Rekeninghouder zich eerst tot de Bank te wenden. De Bank is verantwoordelijk voor de geëigende afhandeling van de klachten In geval de klacht niet naar tevredenheid is opgelost kan de Rekeninghouder het geschil ten aanzien van spaarproducten voorleggen aan de onafhankelijke geschillencommissie, het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening. Klachteninstituut Financiële Dienstverlening, Postbus 93257, 2509 AG Den Haag, Telefoon , info@kifid.nl, Internet 12 Slotbepalingen 12.1 De toepassingsmogelijkheden, waarop dit reglement van kracht is, kunnen te allen tijde worden gewijzigd, uitgebreid dan wel beëindigd, zonder dat daaraan jegens de Bank enig recht kan worden ontleend De Bank behoudt zich het recht voor dit reglement en/of Voorwaarden te allen tijde te wijzigen dan wel aan te vullen, welke wijzigingen c.q. aanvullingen binnen één (1)maand na publicatie van het desbetreffende besluit van kracht worden Bij het openen van een Rekening wordt door de Bank een exemplaar van dit reglement aan de Rekeninghouder uitgereikt Voorzover daarvan in het bovenstaande niet is afgeweken zijn tevens van toepassing de Algemene Voorwaarden van de Bank In alle gevallen waarin dit reglement niet voorziet beslist de Bank. Alkmaar, 1 april 2008 REAAL Bancaire Diensten

19 Algemene Bankvoorwaarden REAAL Bancaire Diensten Algemene (Bank)voorwaarden Deze Algemene Voorwaarden zijn in september 1995 tot stand gekomen in overleg tussen de Nederlandse Vereniging van Banken en de Consumentenbond in het kader van de Commissie voor Consumentenaangelegenheden van de Sociaal Economische Raad (SER). Het overleg heeft geleid tot overeenstemming over alle artikelen met uitzondering van de aansprakelijkheidsbepalingen opgenomen in de artikelen 3, 10 en 31 van deze voorwaarden. De Consumentenbond begrijpt de consequenties die een vergaande aansprakelijkheid voor het bankbedrijf met zich mee kan brengen, maar kan zich vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid niet verenigen met de in die artikelen opgenomen aansprakelijkheidsbepalingen. De banken begrijpen die stellingname, maar wijzen op de onmogelijkheid een algemene aansprakelijkheid te aanvaarden: deze zou voor de banken onoverzienbare risico s met zich mee brengen, hetgeen zij zich onder meer tegenover de cliënten zelf niet kunnen en mogen permitteren. In het overleg met de Consumentenbond is evenwel wederzijds benadrukt, dat de zorgplicht van de bank zoals neergelegd in artikel 2 van de Voorwaarden te allen tijde voorop staat en dat clausules die aansprakelijkheden beperken, daaraan geen afbreuk doen. 1 Werkingssfeer Alle betrekkingen, ook toekomstige, tussen de in Nederland gevestigde kantoren van de bank en de cliënt zijn onderworpen aan deze Algemene Voorwaarden. Het in deze Algemene Voorwaarden bepaalde geldt voorzover daarvan niet is afgeweken in bijzondere voorwaarden die van toepassing zijn op door de bank verleende specifieke diensten. 2 Zorgplicht van de bank De bank dient bij haar dienstverlening de nodige zorgvuldigheid in acht te nemen. Zij zal daarbij naar beste vermogen met de belangen van de cliënt rekening houden, met dien verstande dat zij niet gehouden is gebruik te maken van haar bekende niet openbare informatie, waaronder koersgevoelige informatie. 3 Inschakeling van derden De bank is bevoegd om bij de uitvoering van opdrachten van de cliënt en bij de uitvoering van andere overeenkomsten met de cliënt gebruik te maken van de diensten van derden alsmede goederen en/of waardepapieren van de cliënt ten name van de bank aan derden in bewaring te geven. De bank zal bij de keuze van die derden de nodige zorgvuldigheid in acht nemen. Indien de bank aantoont, dat zij zorgvuldig is geweest in haar keuze, is zij niet aansprakelijk voor tekortkomingen van die derden. Indien de cliënt in dat geval schade heeft geleden, zal de bank hem in ieder geval zoveel mogelijk behulpzaam zijn bij zijn pogingen deze schade ongedaan te maken. Dit laat onverlet de eventuele aansprakelijkheid van de bank uit hoofde van artikel Bank of derden als wederpartij De bank is bevoegd opdrachten tot aan- en verkoop van goederen en/of waardepapieren uit te voeren te harer keuze met zichzelf of met derden als wederpartij. 5 Risico van zendingen Indien de bank in opdracht van de cliënt gelden of effecten aan de cliënt of aan derden zendt, geschiedt die verzending voor risico van de bank. Indien de bank in opdracht van de client andere goederen en/of waardepapieren aan de cliënt of aan derden zendt, geschiedt die verzending voor risico van de cliënt. 6 Adresopgave door cliënt De cliënt dient de bank mee te delen naar welk adres voor hem bestemde stukken gezonden dienen te worden. Adreswijzigingen dient de cliënt schriftelijk mee te delen. 7 Opdrachten etc. bestemd voor meer kantoren Opdrachten, opgaven en mededelingen van de cliënt aan de bank dienen afzonderlijk te worden gericht aan elk der kantoren van de bank waarvoor die opdrachten, opgaven en mededelingen bestemd zijn, tenzij de bank uitdrukkelijk een ander adres heeft aangewezen. Indien schriftelijke opdrachten, opgaven en mededelingen bestemd zijn voor een ander - door de cliënt uitdrukkelijk opgegeven - kantoor van de bank dan het kantoor dat die stukken ontving, draagt laatstbedoeld kantoor zorg voor doorzending. 8 Wijzigingen in de vertegenwoordigingsbevoegdheid van de cliënt Wanneer de cliënt aan iemand vertegenwoordigingsbevoegdheid heeft toegekend, is hij verplicht, ongeacht inschrijving in de openbare registers, een wijziging of intrekking van die bevoegdheid schriftelijk aan de bank mee te delen, bij gebreke waarvan die wijziging of intrekking niet aan de bank kan worden tegengeworpen. 9 Formuliergebruik De cliënt dient er zorg voor te dragen dat opdrachten, opgaven en mededelingen aan de bank duidelijk zijn en de juiste gegevens bevatten. Opdrachten tot overboeking voert de bank uit op basis van het door de cliënt opgegeven rekeningnummer en zij is niet gehouden de juistheid van de in de opdracht vermelde gegevens te verifiëren. Formulieren dienen door de cliënt volledig te worden ingevuld. Andere door de bank goedgekeurde informatiedragers of communicatiemiddelen moet de cliënt overeenkomstig de aanwijzing van de bank gebruiken. De bank is bevoegd om opdrachten niet uit te voeren indien bij het geven van die opdrachten geen gebruik is gemaakt van door de bank vastgestelde of goedgekeurde formulieren of van andere door de bank goedgekeurde informatiedragers of communicatiemiddelen. De bank kan verlangen dat mededelingen in een bepaalde vorm worden gedaan. 10 Uitvoering betalingsopdrachten De bank staat in voor de juiste uitvoering binnen een redelijke termijn van correct gegeven opdrachten tot overboeking van eurobedragen mits die opdrachten geheel kunnen worden afgewikkeld binnen het girocircuit in Nederland van de banken die zijn aangesloten bij de BankGiroCentrale. Tekortkomingen in de uitvoering van dergelijke betaalopdrachten verplichten de bank om aan de cliënt de daardoor geleden schade te vergoeden zulks tot een maximum van tweehonderdvijfentwintig euro per opdracht, onverminderd het bepaalde in de tweede alinea van artikel 31 en onverminderd de verplichting van de bank om - behoudens andersluidende afspraken - er zorg voor te dragen dat die betaalopdrachten alsnog juist en zonder verdere kosten worden uitgevoerd. De bank zal op vorenbedoeld maximum van tweehonderdvijfentwintig euro geen beroep doen, indien de redelijkheid en billijkheid in een concreet geval meebrengen dat dit beroep buiten toepassing dient te blijven. Indien correct gegeven betaalopdrachten niet geheel binnen het hiervoor bedoelde girocircuit kunnen worden afgewikkeld, zal de bank indien creditering van de door de cliënt opgegeven rekening van begunstigde mocht uitblijven, op verzoek van de cliënt kosteloos een onderzoek instellen en trachten te bewerkstelligen dat alsnog creditering plaats vindt. Binnen vier weken nadat de bank dit verzoek heeft ontvangen, zal de bank aan de cliënt een schriftelijke verklaring verstrekken betreffende de resultaten van het ingestelde onderzoek, onder vermelding van de relevante gegevens. Wenst de cliënt dat betaalopdrachten, als bedoeld in de eerste alinea van dit artikel, tegen of op een bepaalde datum worden uitgevoerd, dan dient een dergelijke uitvoering uitdrukkelijk met de bank te worden 19

20 overeengekomen. Het hiervoor bepaalde doet geen afbreuk aan de bevoegdheid van de bank om betaalopdrachten niet uit te voeren indien de stand van de rekening die uitvoering niet toelaat of indien die uitvoering wordt belemmerd door beslaglegging ten laste van de cliënt of andere vergelijkbare omstandigheden. 11 Bewijskracht bankadministratie Tegenover de cliënt strekt een door de bank getekend uittreksel uit haar administratie tot volledig bewijs, behoudens door de cliënt geleverd tegenbewijs. 12 Controle bankbescheiden Indien de bank constateert dat zij in bevestigingen, rekeningafschriften, nota s of andere opgaven aan de cliënt een fout of een vergissing heeft gemaakt, is de bank verplicht de cliënt daarvan zo spoedig mogelijk in kennis te stellen. De cliënt is verplicht de door de bank aan hem gezonden bevestigingen, rekeningafschriften, nota s of andere opgaven terstond na ontvangst te controleren. Voorts dient de cliënt te controleren of door of namens hem gegeven opdrachten door de bank juist en volledig zijn uitgevoerd. Bij constatering van een onjuistheid of onvolledigheid is de cliënt verplicht de bank daarvan zo spoedig mogelijk in kennis te stellen. In de hiervoor bedoelde gevallen is de bank verplicht om de door haar gemaakte fouten en vergissingen te herstellen. 13 Goedkeuring bankbescheiden Indien de cliënt de inhoud van bevestigingen, rekeningafschriften, nota s of andere opgaven van de bank aan de cliënt niet heeft betwist binnen twaalf maanden nadat die stukken redelijkerwijze geacht kunnen worden de cliënt te hebben bereikt, geldt de inhoud van die stukken als door de cliënt te zijn goedgekeurd. Indien in dergelijke stukken rekenfouten voorkomen, is de bank bevoegd en verplicht die rekenfouten te herstellen, ook nadat genoemde termijn van twaalf maanden is verstreken. 14 Verlies etc. van formulieren De cliënt dient de door de bank aan hem ter beschikking gestelde formulieren, informatiedragers en communicatiemiddelen zorgvuldig te bewaren en te behandelen. Indien de cliënt enige onregelmatigheid zoals verlies, diefstal of misbruik met betrekking tot die formulieren, informatiedragers of communicatiemiddelen constateert, dient hij daarvan terstond mededeling te doen aan de bank. Tot het moment waarop de bank deze mededeling ontvangt, zijn de gevolgen van het gebruik van die formulieren, informatiedragers of communicatiemiddelen voor rekening en risico van de cliënt, tenzij de cliënt aantoont dat de bank schuld te verwijten is. Daarna zijn die gevolgen voor rekening en risico van de bank, tenzij de bank aantoont, dat de cliënt opzet of grove schuld te verwijten is. Een mededeling inzake enige onregelmatigheid dient schriftelijk door de cliënt aan de bank te worden bevestigd. Indien de relatie tussen de cliënt en de bank is opgezegd, is de cliënt verplicht ongebruikte formulieren alsmede an-dere informatiedragers en communicatiemiddelen die door de bank aan hem ter beschikking zijn gesteld, aan de bank terug te geven. 15 Creditering en debitering van rente De bank zal op door haar vast te stellen tijdstippen, doch tenminste eenmaal per jaar, de rekening van de cliënt voor de lopende rente crediteren respectievelijk debiteren. Indien het tijdstip waarop bedoelde rekening voor de lopende rente wordt gecrediteerd niet samenvalt met het tijdstip waarop die rekening voor de lopende rente wordt gedebiteerd, zal de bank de cliënt daarvan schriftelijk in kennis stellen. 16 Provisies en vergoedingen De bank is bevoegd om terzake van haar dienstverlening provisies en vergoedingen aan de cliënt in rekening te brengen. Indien de hoogte van die provisies en vergoedingen niet vooraf tussen de cliënt en de bank is overeengekomen, zal de bank de bij haar gebruikelijke 20 provisies en vergoedingen in rekening brengen. De bank draagt er zorg voor dat informatie hierover in ieder geval op haar kantoren verkrijgbaar is. 17 Creditering onder voorbehoud Iedere creditering geschiedt onder het voorbehoud dat, indien de bank de tegenwaarde daarvoor nog moet ontvangen, deze tijdig en behoorlijk in haar bezit komt. Bij gebreke daarvan is de bank bevoegd de creditering ongedaan te maken. Indien de cliënt op eurorekening is gecrediteerd terzake van papier in vreemde valuta of terzake van andere wat betreft de euro stegenwaarde aan waardewisseling onderhevige zaken, zal de ongedaanmaking geschieden door debitering met het bedrag, waarvoor de cliënt op de dag van de ongedaanmaking die vreemde valuta of die zaken had kunnen verwerven. 18 Pandrecht Alle zaken, waardepapieren en effecten die de bank of een derde voor haar uit welken hoofde ook van of voor de cliënt onder zich heeft of krijgt en aandelen in verzameldepots als bedoeld in de Wet giraal effectenverkeer die zij onder haar beheer heeft of krijgt, strekken de bank tot pand voor al hetgeen zij uit welken hoofde ook van de cliënt te vorderen heeft of zal hebben. De bank is als gevolmachtigde van de cliënt gerechtigd alle vorderingen die de cliënt uit welken hoofde ook op de bank heeft of krijgt aan zichzelf te verpanden tot zekerheid voor al hetgeen de bank uit welken hoofde ook van de cliënt te vorderen heeft of zal hebben. Indien de cliënt over een deel van het verpande wenste te beschikken, is de bank verplicht dat deel van het verpande vrij te geven, mits hetgeen na vrijgave resteert voldoende dekking biedt voor hetgeen de bank van de cliënt te vorderen heeft of zal hebben. De bank is niet bevoegd tot uitwinning van het verpande over te gaan tenzij zij een opeisbare vordering op de cliënt heeft. Voorts zal de bank niet tot uitwinning overgaan alvorens de cliënt in verzuim is. De uitwinningsbevoegdheid van de bank strekt zich niet verder uit dan tot het beloop van de schuld van de cliënt. Nadat de bank van haar uitwinningsbevoegdheid gebruik heeft gemaakt, zal zij de cliënt daarvan zo spoedig mogelijk schriftelijk in kennis stellen. 19 Verrekeningsrecht De bank is steeds bevoegd om hetgeen zij al dan niet opeisbaar of onder voorwaarde van de cliënt heeft te vorderen, te verrekenen met al dan niet opeisbare tegenvorderingen van de cliënt op de bank, ongeacht de valuta waarin die vorderingen luiden. Indien echter de vordering van de bank op de cliënt of de tegenvordering van de cliënt op de bank nog niet opeisbaar is, zal de bank - mits de vordering van de bank en de tegenvordering van de cliënt in dezelfde valuta luiden - van haar verrekeningsbevoegdheid geen gebruik maken tenzij op de tegenvordering van de cliënt beslag wordt gelegd of daarop anderszins verhaal wordt gezocht, daarop een beperkt zakelijk recht wordt gevestigd of de cliënt zijn tegenvordering onder bijzondere titel overdraagt. Vorderingen in vreemde valuta worden verrekend tegen de koers van de dag van verrekening. De bank zal de cliënt zo mogelijk tevoren in kennis stellen van het gebruik maken van haar verrekeningsbevoegdheid. 20 Zekerheidsstelling De cliënt is verplicht desgevraagd voldoende zekerheid te stellen voor de nakoming van zijn bestaande verplichtingen jegens de bank. Is een gestelde zekerheid onvoldoende geworden, dan is de cliënt verplicht desgevraagd die zekerheid aan te vullen of te vervangen. Een verzoek als hiervoor bedoeld dient schriftelijk te geschieden en de reden van het verzoek te vermelden. De omvang van de gevraagde zekerheid dient in redelijke verhouding te staan tot het beloop van de desbetreffende verplichtingen van de cliënt. 21 Onmiddellijke opeisbaarheid Indien de cliënt na ingebrekestelling tekortschiet in de nakoming van enige verplichtingen jegens de bank, is de bank bevoegd haar