Het is echt niet zo moeilijk
|
|
- Andreas ten Hart
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het is echt niet zo moeilijk Wat is er misgegaan en hoe moet het anders? De commissie-larosière kwam onlangs met een waslijst met aanbevelingen om het internationale financiële toezicht te verbeteren. Onno Ruding: Ik ben geen eurofanaat, maar dit moet geregeld worden. Tekst: Karin Bojorge foto s: Jeroen Poortvliet Sinds ik met pensioen ben, is het enorm uit de hand gelopen Waar te beginnen met het aanpakken van de financiële crisis? Bij de banken zelf, het toezicht, de credit rating agencies, de regulering? Het is een ontmoedigende vraag als je de complexiteit en schaal van de problemen in ogenschouw neemt. Onno Ruding (69), oud-minister van Financiën, oud-bankier en lid van de commissie- Larosière, lijkt er niet onder te lijden. Op het Haagse kantoor van de Bank Nederlandse Gemeenten triple A, zonder staatssteun na - tuurlijk, want anders is er geen kunst aan, waar hij voorzitter is van de raad van commissarissen, bladert hij blijmoedig door de 85 pagina s met 31 aanbevelingen van het rapport van de commissie-larosière. Deze High-Level Group, ingesteld door de Europese Commissie, kreeg in oktober de opdracht om de crisis te analyseren en met oplossingen te komen. Een gegarandeerde bestseller, grapt Ruding. Meneer Ruding, als je het rapport leest, lijkt het of zo n beetje alles fout is gegaan wat fout kón gaan. Is er nog iets dat wél deugde? We hebben op zich veel gehad aan Basel, de internationale regels voor de banken (zie kader Wat is Basel? - red.). Zonder dat hadden wij hier nu niet gezeten, dan hadden we in lompen door de straten gedoold. Wel zijn er tekortkomingen. Zo zouden de banken meer kapitaal moeten aanhouden. In Spanje is al jaren geleden de eis gesteld aan banken om in goede tijden meer aan voorzieningen te treffen dan in slechte tijden. Dat klinkt heel simpel, maar goede oplossingen zijn vaak ook simpel. Zo n maatregel kan anticyclisch werken, de Spanjaarden profiteren daar nu van. 12
2 13
3 Wat is Basel? In Basel vergaderen elke drie maanden vertegenwoordigers van de centrale banken van de belangrijkste industrielanden over de mondiale harmonisatie van de regels waaraan banken moeten voldoen. In 1988 werd het Basel I kapitaalakkoord getekend, dat banken onder andere verplichtte om minimaal 8 procent van hun totale uitstaande leningen te financieren met eigen vermogen. Eind juni 2004 bereikte het Basel comité overeenstemming over nieuwe richtlijnen op het gebied van minimale kapitaaleisen voor banken: Basel II. Het belangrijkste verschil is dat nu per soort krediet wordt bepaald welk percentage eigen vermogen er tegenover moet staan. Er wordt dus beter gekeken naar de echte risico s van kredieten. Dat had de stabiliteit van het systeem moeten verbeteren. Probleem is dat de implementatie van Basel II nog maar net van start is gegaan. Binnen de Europese Unie werden de regels van kracht op 1 januari 2008, de Verenigde Staten volgen pas op 1 april Ook China moet nog beginnen met de invoering. Een ander probleem is dat Basel II lagere kapitaaleisen stelt aan kredietvormen die door banken buiten de balans worden gezet. Volgens de commissie-larosière moet Basel II dan ook fundamenteel herzien worden. Wat wil de commissie-larosière? De door commissievoorzitter Barroso ingestelde high level group onder leiding van voormalig imf-topman Jacques de Larosière kwam veertien dagen geleden met een advies over het interna tionale financiële toezicht. Onno Ruding is één van de acht leden van deze groep. De belangrijkste aanbevelingen: Er moet een nieuw instituut komen onder auspiciën van de Europese Bank, dat toezicht houdt op de stabiliteit van het financiële stelsel. Dit instituut, de European Systemic Risk Council, krijgt als taak om nationale toezichthouders op tijd te waarschuwen en te zorgen dat er actie wordt ondernomen als zich gevaarlijke ontwikkelingen voordoen in lidstaten. Er moet een Europees Systeem van Finan cieel Toezicht komen (esfs) dat zorgt voor een sterkere coördinatie tussen nationale toezichthouders. De esfs moet de bevoegdheid krijgen om knopen door te hakken op het moment dat er conflicten ontstaan over toezicht op of ingrepen bij grensoverschrijdende financiële instellingen. Waarom heeft De Nederlandsche Bank dergelijke eisen niet gesteld? De Nederlandsche Bank heeft tot op zekere hoogte gevolgd, maar de Spanjaarden liepen daarin voorop. Waren we hier bang om de concurrentieslag met het financiële centrum van Londen te verliezen? Dat is een reëel probleem, dat je moet voorkomen door het creëren van een level playing field. Dat kan op zich heel snel geregeld worden door zo n eis op te nemen in de Baselafspraken. Die gelden wereldwijd. Tussen EU-lidstaten bestaan grote verschillen in regulering van de financiële sector. Dat klopt, dat is historisch zo gegroeid. Daar is op zich niets mis mee, maar in een wereld waarin zóveel meer aan financieel verkeer over grenzen is ontstaan, geeft dat gedonder. Als de regels niet gelijk zijn, schuift iedereen zijn geld naar het land met de gunstigste regeltjes. Dus móet je harmoniseren. Gelukkig zijn er tot nu toe geen problemen ontstaan rond een van de echt grote Europese financiële instellingen - God verhoede - want er zijn nauwelijks afspraken over internationaal crisismanagement. Hoe kan dat? Was daar geen tijd voor, kwam niemand op het idee? We hadden de tijd, en er zijn ook wel mensen op dat idee gekomen. Er is ook wel een vorm van internationale coördinatie. Nationale toezichthouders voor banken en verzekeraars komen geregeld bij elkaar voor overleg. Maar als er problemen ontstaan over instel lingen die vanuit meerdere landen opereren, gaat het altijd om grof geld. Dus krijg je meningsverschillen. Moeten we die instelling wel of niet steunen, en zo ja, wie gaat dat dan betalen? Er is nu niemand die daar een beslissing over kan afdwingen en er is ook geen hoger beroep mogelijk. Daarom stellen we voor om deze commissies op te tuigen tot Autoriteiten die de bevoegdheid krijgen om bindende beslissingen te nemen bij conflicten. Neem het voorbeeld van de IJslandse banken. Die hadden krankzinnig veel aan deposito s in andere landen uitstaan. De Nederlandsche Bank had niet de bevoegdheid om daar iets tegen te doen. Als daar arbitrage over was geweest, weet ik zeker dat daar een einde aan was gemaakt. 14
4 Zonder Basel II hadden we nu in lompen door de straten gedoold Waarom niet gewoon één financiële toezichthouder voor Europa? De meeste banken en andere financiële instellingen in Europa opereren strikt nationaal. Daar heb je nationale toezichthouders voor. Dat is prima, want daar zit de kennis over die banken. De Europese Centrale Bank had er wel oren naar om dat naar zich toe te trekken. Dat vonden wij heel verrassend, want daar hebben ze helemaal geen ervaring mee. Wij vinden daarom dat ze dat niet moeten doen. We vinden wel dat ze een zware rol te vervullen hebben als het gaat om het toezicht op de stabiliteit van het financiële stelsel als geheel. Daarvoor moet een apart instituut komen onder auspiciën van de ecb. Het doel daarvan is vooral preventie: voorkomen dat de risico s uit de hand lopen. U had persoonlijk verder willen gaan. Dat klopt. Ik ben er persoonlijk voorstander van om het toezicht op de individuele grensoverschrijdende banken volledig te bundelen in één nieuw Europees instituut. Binnen de commissie is echter de afweging gemaakt dat de Europese Unie daar op dit moment nog niet klaar voor is. Wie zijn de grootste dwarsliggers? Engeland heeft een sterke financiële sector. Ze hebben altijd gezegd: wij zijn groter en efficiënter, laat ons zelf onze zaakjes regelen. Wij zitten niet te wachten op Europese betutteling. Maar wie hebben tot de dag van vandaag de grootste bokken geschoten? Dat zijn de Engelse toezichthouders. Dus ik zou tegen de Engelsen willen zeggen: uw toezichthouders zijn helemaal niet briljant geweest, er zijn enorme blunders begaan. Het is in uw eigen belang om nu voor een Europese oplossing te kiezen. Ook de Duitsers hebben last van koude voeten. De Duitse politiek is heel bang dat Europese regels een aanslag betekenen op hun Spaarkassen, de provinciale spaarbanken die heilig zijn in Duitsland. Ik zeg dan: deze voorstellen hebben daar helemaal geen effect op. De commissie-larosière heeft een tijdpad van vier jaar uitgestippeld. Is dat realistisch? Als het gaat om aanpassing van de Baselafspraken: ja. Als het gaat om een nieuwe rol voor de credit rating agencies: ja. Als je het hebt over nieuwe Europese richtlijnen: dat duurt enige jaren. En er moet politieke bereidheid zijn. U denkt dat die er is? Als wij dit rapport twee jaar geleden hadden uitgebracht, had men gezegd: goh, wat intelligent, en er verder niets mee gedaan. De politieke bereidheid is nu veel groter. Vergeet niet dat bij deze crisis iedereen, als spaarder, als gepensioneerde, als werknemer, als ondernemer, de gevolgen aan den lijve ondervindt. Men begrijpt heel goed dat er iets moet gebeuren. U bent niet bang dat de kiezer zal vallen voor een populistische boodschap? Nee, want mensen kunnen dit begrijpen, het is echt niet zo moeilijk. Ik ben ook geen eurofanaat, maar dit is gewoon nodig. Dit móet in Europees verband, liefst nog in wereldverband. Iedereen snapt dat het niet handig is om zo n garantieregeling voor spaargeld nationaal te organiseren. Als de garantie in het ene land euro is en in een ander , dan kun je erop wachten dat al het spaargeld daarheen zal vluchten. Er moet een uniform bedrag komen, ik zou zeggen dat euro nog helemaal niet zo gek is. 15
5 wie is onno ruding? 1939 Geboren te Breda 1957 Studie economie te Rotterdam 1965 Werkzaam op ministerie van Financiën 1971 Werkzaam bij Amro-bank 1977 Executive director imf te Washington 1981 Lid raad van bestuur Amro-bank 1982 Minister van Financiën 1990 Voorzitter ncw 1992 Vice-voorzitter Citibank te New York 2003 Met pensioen 2003-heden Diverse commissariaten en maatschappelijke functies Behalve aan het internationale toezicht, moet er ook heel wat gebeuren bij de banken zelf, stelt het rapport. Zeker. Ik denk dat we kunnen stellen dat het grootste deel van de schuldvraag bij de particuliere sector zelf ligt. Er zijn enorme blunders begaan. De laatste vijf, zes jaar - eigenlijk sinds ik met pensioen ben - is het enorm uit de hand gelopen. Bij de banken zal dus ook een flink deel van de oplossingen vandaan moeten komen. Dat is ook aan de gang en dat proberen wij steun te geven. Al was het maar zodat men niet over vier, vijf jaar weer denkt te kunnen terugkeren naar de oude situatie. U doelt op de bonussen? De beloningsstructuren zijn een deel van het probleem, maar zeker niet het enige. En dan gaat het ook nog niet primair om de hoogte van de beloningen, maar vooral om het systeem dat erachter zit. Je kunt bonussen handhaven, maar keer ze dan uit over een periode van bijvoorbeeld vijf jaar. Dus geen grote bonussen in cash na één mooie kwartaalomzet. Die beloningsstructuren kunnen overigens heel snel aangepakt worden. Toezichthouders hebben nu al de bevoegdheid om te zeggen: uw beloningssysteem bevalt ons niet, wij dragen u op dat te veranderen. Waar komt de crisis vandaan? Als één ding duidelijk wordt uit de analyse van de Larosiere-group dan is het wel dat de financiële crisis veroorzaakt is door een complex samenspel van factoren. Een van de belangrijkste is de combinatie die na 2003 ontstaat van een lage rente en een overvloed aan liquiditeit op zoek naar betere rendementen. Centrale banken grijpen niet in door de rente op te voeren omdat de inflatie vooralsnog laag blijft. De lage rente draagt bij aan het ontstaan van een zeepbel in de huizenmarkt. De overvloed aan geld leidt bovendien tot het ontstaan van nieuwe bancaire producten die hogere rendementen bieden door op basis van weinig onderpand grote risico s te nemen (leverage). Hierdoor neemt in korte tijd de kwetsbaarheid van het systeem als geheel enorm toe. Credit rating agencies, betaald door de ontwikkelaars van dit soort producten en niet door de afnemers, zorgen voor het in stand houden van de illusie van financiële degelijkheid. Risico s worden in stukjes gehakt en in ondoorzichtige pakketjes verdeeld over het systeem. Door het gebrek aan transparantie denkt ieder voor zich de risico s onder controle te hebben, terwijl de risico s van het systeem als geheel juist enorm toenemen. Het toezicht op de financiële sector is ondertussen vooral gericht op individuele banken en te weinig op het totale plaatje. Op het moment dat stijgende inflatie de Amerikaanse centrale bank ertoe brengt om de rente te verhogen, wordt duidelijk dat de luchtbel in de Amerikaanse huizenmarkt zal barsten. Omdat onduidelijk is hoe groot de verliezen zullen zijn, proberen banken van hun slechte (subprime) hypotheken af te komen. Dat zet een neerwaartse spiraal in werking waarbij banken om hun kapitaaldekking op peil te houden nog meer moeten verkopen, en niemand nog weet wat iets waard is. Het omvallen van Lehman Brothers geeft het laatste zetje en het vertrouwen valt weg. 16
Michiel Verbeek, januari 2013
Michiel Verbeek, januari 2013 1 2 Eens of oneens? De bankiers zijn schuldig aan de kredietcrisis. De huidige economische crisis is het gevolg van de kredietcrisis van 2008. Als een beurshandelaar voor
Nadere informatieZaken die niet meer zo zeker zijn
Een goed gesprek over Zaken die niet meer zo zeker zijn Met u praten wij vaak over zekerheid. Dat is namelijk ons vak: het organiseren van uw zekerheid. Dat kan op vele manieren. Bijvoorbeeld door verstandig
Nadere informatiePubliekssymposium Eerlijke Bankwijzer
Page 1 of 5 U bevindt zich hier: Home Ministeries Financiën Documenten en publicaties Toespraken Publiekssymposium Eerlijke Bankwijzer Publiekssymposium Eerlijke Bankwijzer Toespraak 27-01-2011 Toespraak
Nadere informatieVoorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieVoorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieEuropa in crisis. George Gelauff. Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering
Europa in crisis George Gelauff Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering Opzet Baten en kosten van Europa Banken en overheden Muntunie en schulden Conclusie 2 Europa in crisis Europa veruit
Nadere informatieEen wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.
Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.
Nadere informatieVeel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen
Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen 1. De kwartaalcijfers van de pensioenfondsen zijn negatief. Hoe komt dat? Het algemene beeld is dat het derde kwartaal, en dan in het bijzonder de maand
Nadere informatiePERSBERICHT. Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro
PERSBERICHT Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro Op 19 oktober 2008 is bekend gemaakt dat ING haar kapitaal verder heeft versterkt met behulp van de Nederlandse overheid. De solvabiliteit,
Nadere informatieKamervragen van de leden Omtzigt en Van Hijum (beiden CDA)
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 Telefoon (070) 333 44 44 Fax (070) 333 40 33
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 DE Den Haag
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 DE Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieFINANCIELE ZEKERHEID. GfK September 2015. GfK 2015 Achmea Financiële Zekerheid september 2015
FINANCIELE ZEKERHEID GfK September 2015 1 Opvallende resultaten Meer dan de helft van de Nederlanders staat negatief tegenover de terugtredende overheid Financiële zekerheid: een aanzienlijk deel treft
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Kredietcrisis in Nederland
Praktische opdracht Economie Kredietcrisis in Nederland Praktische-opdracht door een scholier 2625 woorden 16 augustus 2010 5,3 48 keer beoordeeld Vak Economie Wat zijn de gevolgen van de kredietcrisis?
Nadere informatieDe kortste weg naar uw (spaar)doel
De kortste weg naar uw (spaar)doel Veel van de leuke dingen in het leven hebben een ding met elkaar gemeen: ze kosten geld. En hoe groter uw persoonlijke wensenlijst, hoe meer geld u nodig heeft. Optimaal
Nadere informatieLet op! In dit document beschrijven we wat we normaal gesproken doen en wat de gemiddelde prijs is van deze diensten. Deze informatie is dus niet
In dit document staat wat wij voor u kunnen doen. En hoeveel dat kost. Andere financiële dienstverleners hebben ook zo n document. Zo kunt u ons vergelijken met anderen. En kunt u ook onze kosten vergelijken.
Nadere informatieWat zouden ouderen zelf kunnen doen?
- Voorstellen Er is mij gevraagd om vanuit mijn achterban wat te vertellen over de problemen waar je tegen aan loopt als je ouder wordt. Eigenlijk zoude alle nieuw te bouwen woningen uitgerust moeten zijn
Nadere informatieFinanciële repressie: twee sleutelwoorden voor elke financieel intermediair in dit decennium. FiDiB, Vught, 17 september 2012
Financiële repressie: twee sleutelwoorden voor elke financieel intermediair in dit decennium FiDiB, Vught, 17 september 2012 Agenda Waar hebben we mee te maken? Structurele gevolgen deze crisis Financiële
Nadere informatieBankfaillissementen in historisch en internationaal perspectief
Bankfaillissementen in historisch en internationaal perspectief Sinds het begin van de kredietcrisis zijn in Nederland drie bancaire instellingen omgevallen. Faillissementen in het bankwezen komen echter
Nadere informatieWij zijn VDZ. Onze boodschap is helder: niemand regelt je geldzaken. beter dan wij. Dat is niet arrogant bedoeld, maar het uitgangspunt
Wij zijn VDZ. Onze boodschap is helder: niemand regelt je geldzaken beter dan wij. Dat is niet arrogant bedoeld, maar het uitgangspunt van onze dienstverlening. Deze tijd vraagt om transparantie. Wij regelen
Nadere informatie1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen?
1. Waarom moet het pensioenfonds ANWB extra maatregelen nemen? Het pensioenfonds staat er financieel niet goed voor. De twee belangrijkste oorzaken: 1. Nederlanders worden steeds ouder. Met name de laatste
Nadere informatieOpstartlessen. Les 1. Kennismaken
www.edusom.nl Opstartlessen Les 1. Kennismaken Wat leert u in deze les? Uzelf voorstellen Kennismaken Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag en DWI Amsterdam HET GESPREK
Nadere informatieToespraak Chris Buijink, voorzitter Nederlandse Vereniging van Banken bij nieuwjaarsreceptie
GESPROKEN WOORD GELDT Toespraak Chris Buijink, voorzitter Nederlandse Vereniging van Banken bij nieuwjaarsreceptie Die rol van banken in onze economie is, zoals het verhaal van deze ondernemer Rinke van
Nadere informatiePENSIOENBAROMETER 2012 Onderzoek van GfK Panel Services in opdracht van Montae
PENSIOENBAROMETER 2012 Onderzoek van GfK Panel Services in opdracht van Montae Op macroniveau begrijpt de grote meerderheid van de Nederlandse werknemers dat ingrepen in het pensioenstelsel noodzakelijk
Nadere informatieDatum 24 februari 2017 Betreft Vragen van het lid Merkies (SP) over het bericht ''Trump draait nieuwe bankenregels Dodd-Frank terug''
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500EA 'S-GRAVENHAGE Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatie2. Beter nu dan later
Daarom Duits 1. Engels is niet voldoende Natuurlijk is kennis van de Engelse taal essentieel, maar: Englisch ist ein Muss, Deutsch ist ein Plus. Uit een enquête onder bedrijven die actief zijn in Duitsland
Nadere informatieQE in de eurozone: bezit van de zaak, einde van het vermaak?
QE in de eurozone: bezit van de zaak, einde van het vermaak? Komt er QE in de eurozone? Sinds enige maanden wordt er op de financiële markten gezinspeeld op het opkopen van staatsobligaties door de Europese
Nadere informatieDialogen website Motiveren tot rookstop
Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialoog verandertaal uitlokken en versterken Goedemorgen. Heeft u problemen gehad sinds uw vorige controle? Ja, eigenlijk wel. Mijn tanden zijn sterk verkleurd.
Nadere informatieTerug naar de kern Bob Hendriks
Terug naar de kern Bob Hendriks Oktober 2013 Waarom nog beleggen? 2 Agenda BlackRock? Sparen & beleggen We leven langer/pensioen Inkomsten uit beleggen Conclusie 3 BlackRock is opgericht voor deze nieuwe
Nadere informatie14 Actueel Tekst: Karin Bojorge, Roel Smit, foto s: Erik van der Burgt
14 Actueel Tekst: Karin Bojorge, Roel Smit, foto s: Erik van der Burgt Ik ben Onze Lieve Machteloos wil hij De Nederlandsche Bank zeker niet noemen. Maar het moordende tempo van de ontwikkelingen in de
Nadere informatieObligaties 4-4-2014. Algemeen economisch:
Obligaties 4-4-2014 Algemeen economisch: Over de afgelopen maanden zet de bestaande trend zich door. De rente blijft per saldo onder druk, ondanks een tijdelijke hobbel na de start van het afbouwen van
Nadere informatieToenemende zorgvraag versus bezuinigingen Bieden private investeerders soelaas?
Toenemende zorgvraag versus bezuinigingen Bieden private investeerders soelaas? Onderzoeksvragen Hoe scoort gezondheidszorg in een maatschappelijke issue-ranking? Waaraan dankt de zorg zijn bijzondere
Nadere informatiePinksteren 2015 -- oogst van de vruchten. Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11
Pinksteren 2015 -- oogst van de vruchten Bij Exodus 20 : 1 20 - Handelingen 2 : 1-11 Als wij Pinksteren vieren, dan vieren we toch ook dat de boodschap van Gods liefde wereldwijd rondgaat. Dat we in het
Nadere informatie18 juli 2015. Onderzoek: Toekomst van Europa
18 juli 2015 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 50.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de peilingen
Nadere informatieNaslagwerk Economie van Duitsland. Hoofdstuk 8: Financiële stelsel. 8.1 Overzicht
Naslagwerk Economie van Duitsland 8.1 Overzicht Het Duitse bankenstelsel is anders georganiseerd dan in de meeste andere landen. Naast een centrale bank, de Bundesbank, de reguliere zaken en retailbanken
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieCOUNTRY PAYMENT REPORT 2015
COUNTRY PAYMENT REPORT 15 Het Country Payment Report is ontwikkeld door Intrum Justitia Intrum Justitia verzamelt informatie bij duizenden bedrijven in Europa en krijgt op die manier inzicht in het betalingsgedrag
Nadere informatieTekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd. Beste mensen,
Tekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd Liturgie: Welkom Gezang 172: 1,3,4 Begroeting Psalm 139: 1,2 Gebed Projektlied: Nieuw leven Kindernevendienst Schriftlezing:
Nadere informatieOnderzoek. Rapportage. September 2012. Pensioenmodule Publieksmonitor
Onderzoek Meer grip op pensioen Rapportage Pensioenmodule Publieksmonitor September 2012 Samenvatting (1/4) 1. Kennis over het eigen pensioen De helft van de mensen die via werkgever pensioen opbouwen
Nadere informatie'Vrede voor jou, hierheen gekomen' (Geroepen om te zingen, nr. 15) 'Hij kent je bij je naam'. (internet) http://www.youtube.com/watch?
Liturgie Jongerenviering op 10 juni 2012 Protestantse Kerk in Wehl Welkom Anneke We begroeten elkaar met het zingen van: 'Vrede voor jou, hierheen gekomen' (Geroepen om te zingen, nr. 15) Thema van de
Nadere informatieMEEST GESTELDE VRAGEN AAN VERBOND VAN VERZEKERAARS
MEEST GESTELDE VRAGEN AAN VERBOND VAN VERZEKERAARS 1. ING en AEGON hebben een kapitaalinjectie van de Nederlandse overheid ontvangen. Waarom is dat gebeurd? De belangrijkste reden voor deze kapitaalinjecties
Nadere informatieDatum 9 mei 2014 Betreft Beantwoording Kamervragen Van Hijum (CDA) over bijzonder beheer van banken
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieThema Gezondheid. Lesbrief 2. De wachtkamer
Thema Gezondheid. Lesbrief 2. De wachtkamer Deze les gaat over praten in de wachtkamer. Meneer Bashir gaat naar de huisarts. Hij moet even wachten. Hij zit in de wachtkamer. Er zitten veel mensen. Ze praten.
Nadere informatieUw pensioenbulletin juli 2011. Beleggingsbeleid doorgelicht. Beambtenfonds voor het Mijnbedrijf
Uw pensioenbulletin juli 2011 Beleggingsbeleid doorgelicht Beambtenfonds voor het Mijnbedrijf Externe deskundigen hebben in opdracht van het bestuur een zogenaamde ALM-studie (Asset Liability Management)
Nadere informatieImplementatie Regeling beheerst beloningsbeleid Wft 2011 bij BNG
Implementatie Regeling beheerst beloningsbeleid Wft 2011 bij BNG Koninginnegracht 2 2514 AA Den Haag T 070 3750 750 www.bng.nl Vastgesteld door de Raad van Bestuur op en goedgekeurd door de Raad van Commissarissen
Nadere informatieTOELICHTING OP ONZE DIENSTVERLENING (COMPLEXE PRODUCTEN)
TOELICHTING OP ONZE DIENSTVERLENING (COMPLEXE PRODUCTEN) Inhoudsopgave: Wat Bielderman Koetsier voor u kan betekenen.... 2 Hoe worden wij betaald?... 4 Wat verwachten wij van u... 5 Datum: 01-01-2015,
Nadere informatieUw pensioenbulletin juli 2011. Beleggingsbeleid doorgelicht. Algemeen Mijnwerkersfonds
Uw pensioenbulletin juli 2011 Beleggingsbeleid doorgelicht Algemeen Mijnwerkersfonds Externe deskundigen hebben in opdracht van het bestuur een zogenaamde ALM-studie (Asset Liability Management) uitgevoerd.
Nadere informatieKortom, informatie en advies die vindbaar, begrijpelijk en herkenbaar is. Ik zal u aangeven waarom ik dit zo belangrijk vind.
Tekst: opening Helpdesk Welkom dames en heren, Het doet mij goed om te zien dat er zo veel mensen op deze feestelijke opening van de Helpdesk zijn afgekomen. Dat betekent dat er veel interesse voor is.
Nadere informatieOnderzoek werknemers met kanker
Onderzoek werknemers met kanker Dinsdag 15 april 2013 Over dit onderzoek Dit onderzoek is gehouden in samenwerking met de Nederlandse Federatie voor Kankerpatiëntenorganisaties (NFK). Aan het onderzoek
Nadere informatieWie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld
Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld meer liefde 39 Oefen je met de buitenwereld meer evenwicht
Nadere informatieJo Van Damme GUERNICA. Een zoon, een vader, een reis
GUERNICA Jo Van Damme GUERNICA Een zoon, een vader, een reis Voor mijn eigen vader 2013 Jo Van Damme & Uitgeverij Vrijdag Jodenstraat 16, 2000 Antwerpen www.uitgeverijvrijdag.be Omslagontwerp en illustraties:
Nadere informatieKasterlee, studieavond KVK, dinsdag 20 januari 2009
Kasterlee, studieavond KVK, dinsdag 20 januari 2009 1 Inleiding Rosita Mares Voorzitter KVK 2 Hoe veilig zijn levensverzekeringen? Wim Aurousseau Verantwoordelijke Asset Management, Delta Lloyd Life Tak
Nadere informatieJa, hier ben ik mee bekend. Voor mijn reactie op dit bericht verwijs ik naar de antwoorden op de onderstaande vragen.
2015Z03278 Vragen van de leden Aukje de Vries en Van der Linde (beiden VVD) aan de ministers van Financiën en voor Wonen en Rijksdienst over het bericht "ABN AMRO CFO: Nieuwe kapitaalbodems kunnen buffer
Nadere informatieAlgemene beschouwing
Algemene beschouwing Arbeidsmigratiebeleid begint bij Nederlands arbeidsmarktbeleid Voor de Nederlandse economie en dus voor bedrijven en werknemers is het van belang om de juiste mensen op de juiste arbeidsplek
Nadere informatieAchmea life cycle beleggingen
Achmea life cycle beleggingen Scheiden. Uw pensioengeld in vertrouwde handen Wat betekent dat voor uw ouderdomspensioen? Interpolis. Glashelder Achmea life cycle beleggingen Als pensioenverzekeraar beleggen
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieSpreektekst AO Staf Depla Woekerpolissen dd 8 februari 2007
Spreektekst AO Staf Depla Woekerpolissen dd 8 februari 2007 Voorzitter We maken ons druk over deze kwestie omdat: a. het de belangen van veel consumenten raakt (6.5 miljoen polissen). Consumenten zijn
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatieSpeech Bert Boertje,
Speech Bert Boertje, divisiedirecteur Toezicht pensioenfondsen bij De Nederlandsche Bank tijdens het congres van het Instituut voor Pensioeneducatie. De Doelen, Rotterdam, 10 december 2015 Dames en Heren,
Nadere informatieAdverteren op one2xs
Adverteren op one2xs GPT advertenties die wél rendabel zijn. Laat u overtuigen door de vele mogelijkheden die one2xs u biedt. www.one2xs.com 28-11-2008 Adverteren op one2xs. Waarom? Enorm brede doelgroep
Nadere informatieOpeningsgebeden INHOUD
Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus
Nadere informatieIn dit document staat wat wij voor u kunnen doen. En hoeveel dat kost. Andere financiële dienstverleners
Hypotheekvraag In dit document staat wat wij voor u kunnen doen. En hoeveel dat kost. Andere financiële dienstverleners hebben ook zo n document. Zo kunt u ons vergelijken met anderen. En kunt u ook onze
Nadere informatieElke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij
Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.
Nadere informatieLet op! In dit document beschrijven we wat we normaal gesproken doen en wat de gemiddelde prijs is van deze diensten. Deze
In dit document staat wat wij voor u kunnen doen. En hoeveel dat kost. Andere financiële dienstverleners hebben ook zo n document. Zo kunt u ons vergelijken met anderen. En kunt u ook onze kosten vergelijken.
Nadere informatieHet onze Vader. Naam:
Het onze Vader Naam: Onze Vader Onze Vader, Die in de hemelen zijt. Uw Naam worde geheiligd. Uw Koninkrijk kome. Uw wil geschiede, zoals in de hemel zo ook op de aarde. Geef ons heden ons dagelijks brood.
Nadere informatieWillebrordus Demos Sportvereniging KvK.nr: 40280237. Opgericht 1 november 1919 ING: 29.62.560
Willebrordus Demos Sportvereniging KvK.nr: 40280237 Opgericht 1 november 1919 ING: 29.62.560 Sportpark Paradijs (Haagse Beemden) ABN AMRO: 52.07.58.552 Postbus 8739, 4820 BA Breda www.wds19.nl MEMO ONDERWERP
Nadere informatie6 juni 2015. Onderzoek: Aanpak vluchtelingenproblematiek
6 juni 2015 Onderzoek: Aanpak vluchtelingenproblematiek Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online
Nadere informatie6 juni 2015. Onderzoek: Aanpak vluchtelingenproblematiek
6 juni 2015 Onderzoek: Aanpak vluchtelingenproblematiek Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 45.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online
Nadere informatieDienstverleningsdocument. Hypotheken Risico Vermogen
Dienstverleningsdocument Hypotheken Risico Vermogen Dienstverleningsdocument Hypotheekvraag In dit document staat wat wij voor u kunnen doen. En hoeveel dat kost. Andere financiële dienstverleners hebben
Nadere informatieThema Gezondheid. Lesbrief 2. De wachtkamer
Thema Gezondheid. Lesbrief 2. De wachtkamer Deze les gaat over praten in de wachtkamer. Een man, meneer Wong, gaat naar de huisarts. Hij moet even wachten. Hij zit in de wachtkamer. Er zitten veel mensen.
Nadere informatieJezus vertelt, dat God onze Vader is
Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.
Nadere informatie1 140 miljard euro bij
PRIVATE S.A. Page: 1+2 3 Circulation: 330835 92b4f4 1390 De Nieuwe Gazet No. of publications: 2 ECB drukt 1 140 miljard euro bij Met die som in 50 euro biljetten kan je de negen bollen van het Atomium
Nadere informatieRapportage toekomstgericht bankieren voor consumenten
Rapportage toekomstgericht bankieren voor consumenten Contents 1 Onderzoeksverantwoording 03 2 Samenvatting 04 3 Grafieken en open antwoorden 05 2 Onderzoeksverantwoording In opdracht van NVB hebben we
Nadere informatieMarylane. Leegstand kantoren & waarom het zo lang duurt
Leegstand kantoren & waarom het zo lang duurt Door: Bart Douw Datum: 24 januari 2013 MARYLANE: Bart Douw (1966), bedrijfseconoom 10 jaar bankier 8 jaar directeur investeringsholding Sinds begin 2012 zelfstandig
Nadere informatieVan Tol Financial service is een financieel dienstverlener in Barendrecht. Ik adviseer, bemiddel en bied (meestal op verzoek,
Wie zijn wij? Van Tol Financial service is een financieel dienstverlener in Barendrecht. Ik adviseer, bemiddel en bied (meestal op verzoek, maar ook uit eigen beweging) nazorg op het gebied van financiële
Nadere informatieBeursdagboek 24 Mei 2013.
Beursdagboek 24 Mei 2013. Loopt Abenomics nu al op zijn laatste benen! Tijd 10:30 uur. Het was afgelopen nacht in Japan een angstige sessie voor de handelaren. Na eerst een winst van drie procent vlogen
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik weet niet of het u is opgevallen, maar het trof mij dat de lezingen van vandaag vol tegenstellingen zitten: het begint al bij Jesaja 41: mensen zijn
Nadere informatiePensioenen en politiek. Pieter Omtzigt
Pensioenen en politiek Pieter Omtzigt Samenvatting 1. Financiële crisis, slachtoffers en dominostenen 2. Hoe gaan pensioenfondsen om met deze crisis? 3. Hoe gaan overheden om met deze crisis? Investeren,
Nadere informatieDe bruiloft van Simson
De bruiloft van Simson Weet je nog waar de vertelling de vorige keer over ging? Over Simson, de nazireeër. Wat is een nazireeër? Een nazireeër is een bijzondere knecht van God. Een nazireeër mag zijn haar
Nadere informatieWil je gelijk of wil je geluk?
ARBEIDSMEDIATION IN TWENTE Wil je gelijk of wil je geluk? Door: Hattum Hoekstra / Fotografie: Kees Winkelman In Twente maken gemeenten en andere overheden gebruik van elkaars arbeidsmediators. Door deze
Nadere informatieDit document ontvangt u als bijlage bij de door u aangevraagde offerte van Apple Tree.
Dit document ontvangt u als bijlage bij de door u aangevraagde offerte van Apple Tree. De inhoud van dit document bestaat uit twee delen, te weten: Advieswijzer. In dit document leest u meer over Apple
Nadere informatieVoorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA 'S-GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 'S-GRAVENHAGE Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieEr is toch niemand die jou aardig vindt. SUKKEL.
Liefde Ik laat je nooit in de steek. Ik zal je helpen. Jij bent mijn beste vriendin. Het mooiste wat ik heb, geef ik aan jou. Ik ben verliefd... Ik heb alles voor je over. IK HOU VAN JOU! Ik bid voor je.
Nadere informatieMocht u menen dat wij niet adequaat op uw klacht hebben gereageerd, dan kunt u zich wenden tot dit klachteninstituut: KiFid 070-333 89 99
Dienstenwijzer Wet op het financieel toezicht december 2014 De Regt assurantiën v.o.f., handelend onder de namen De Regt adviesgroep, De Regt assurantiën, De Regt adviseurs, De Regt pensioenadviseurs,
Nadere informatieZet herstel bankensector door?
ING Investment Office Publicatiedatum: 29 mei 2015 Sectorcommentaar financiële waarden Zet herstel bankensector door? Door Jan Kleipool, analist van het ING Investment Office De vooruitzichten voor de
Nadere informatie7 november 2014. Onderzoek: Wapenindustrie
7 november 2014 Onderzoek: Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 30.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis van een online onderzoek. De uitslag van de
Nadere informatieDoel is om voor deelnemers een beeld te schetsen van hoe het pensioen in elkaar steekt en hoe hun eigen pensioen er voorstaat.
Majesteit, dames en heren. Hartelijk welkom! En, Majesteit, ik weet zeker dat ik hier namens alle aanwezigen spreek als ik zeg dat wij buitengewoon vereerd zijn dat U bij een deel van dit programma aanwezig
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatie"De financiële sector is het probleem,
1 van 5 22-2-2019 07:44 sg.uu.nl "De financiële sector is het probleem, niet de oplossing" 6-8 minuten Investeren in een duurzamere wereld? Als het aan de aandeelhouders ligt, liever niet. Onderzoeker
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2008 2009 21 501-07 Raad voor Economische en Financiële Zaken Nr. 653 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieLet op! In dit document beschrijven we wat we normaal gesproken doen en wat de gemiddelde prijs is van deze diensten. Deze
In dit document staat wat wij voor u kunnen doen. En hoeveel dat kost. Andere financiële dienstverleners hebben ook zo n document. Zo kunt u ons vergelijken met anderen. En kunt u ook onze kosten vergelijken.
Nadere informatieBIJLAGEN LESPAKKET 1.2
BIJLAGEN LESPAKKET 1.2 BIJLAGE 1 A4 BLADEN THEMA S BIJLAGE 2 DOMINO EMOTIES BIJLAGE 3 MATCHING OEFENING GEVOELENS BIJLAGE 4 VRAGENLIJST FILM BIJLAGE 5 VRAGENSTROOKJES HOEKENWERK BIJLAGE 6 ANTWOORDENBLAD
Nadere informatieExperiment economie HAVO / VWO gooi maar in mijn bed
Experiment economie HAVO / VWO gooi maar in mijn bed Nr. 15 Achtergrond: Economische verschijnselen hangen met elkaar samen. Daarbij zijn meerdere verbanden mogelijk. Bijvoorbeeld: 1. Chronologische volgorde.
Nadere informatieThema Gezondheid. Lesbrief 5. De tandarts
Thema Gezondheid Lesbrief 5. De tandarts Inleiding Deze les gaat over praten bij de tandarts. Meneer Wong komt voor controle bij de tandarts. De tandarts kijkt of alle tanden en kiezen goed zijn. Wat leert
Nadere informatieVoorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieUWGELDONLINE DIENSTVERLENINGSDOCUMENT
UWGELDONLINE DIENSTVERLENINGSDOCUMENT - VERSIE DECEMBER 2011 - Introductie U overweegt een beroep te doen op de dienstverlening van ons kantoor. In deze brief leggen wij u graag uit hoe wij werken en hoe
Nadere informatiePast een variabele rente bij u? Wel of niet doen...
Past een variabele rente bij u? Wel of niet doen... 1 Inhoud De juiste keuze maken. 3 Vast en variabel. 4 Goed om even te weten. 6 2 De juiste keuze maken. U betaalt graag de laagste rente voor uw hypotheek.
Nadere informatieEén panellid, werkzaam in de juridische dienstverlening, geeft juist aan dat zijn omzet is toegenomen door de kredietcrisis.
Respons Van 25 juni tot en met 5 juli is aan de leden van het Brabantpanel een vragenlijst voorgelegd met als thema Kredietcrisis. Ruim de helft van de 1601 panelleden (54%) vulde de vragenlijst in. Hieronder
Nadere informatielenen Extra geld als u het nodig heeft
lenen Extra geld als u het nodig heeft extra geld als u het nodig heeft De juiste lening kiezen Een verstandige lening past bij het doel en bij uw persoonlijke situatie. 04 Meer ruimte op of naast uw betaalrekening
Nadere informatie