Brief aan VNG inzake inventarisatie drie decentralisaties op het sociale domein Bijlagen:

Transcriptie

1 griffier Van: Jeroen Lalleman Verzonden: vrijdag 31 mei :25 Aan: 'Gemeente Appingedam - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Bedum - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Bellingwedde - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente De Marne - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Delfzijl - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Eemsmond - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Groningen - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Grootegast - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Haren - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Hoogezand- Sappemeer - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Hoogezand-Sappemeer - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Leek - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Loppersum - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Marum - Bestuurssecretariaat '; 'Gemeente Menterwolde - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Menterwolde - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Oldambt - Bestuurssecretariaat Oldambt'; 'Gemeente Pekela - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Slochteren - Bestuurssecretariaat'; Gea de Jonge; 'Gemeente Ten Boer - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Veendam - Bestuurssecretariaat'; bestuurssecretariaat; 'Gemeente Winsum - Bestuurssecretariaat'; 'Gemeente Zuidhorn - Bestuurssecretariaat'; Ton Sprenger; Jeroen Lalleman; 'Gemeente Appingedam - Mw. E.P. Faber-van Brug'; 'Gemeente Bedum - Hr. H. Reijsoo'; 'Gemeente Bellingwedde - De heer P.D. Nap'; 'Gemeente De Marne - Mw. M. Hegeman'; 'Gemeente Delfzijl - Hr. O. Rijkens'; 'Gemeente Eemsmond - Mw. H. Hoekstra'; 'Gemeente Groningen - De heer T. Dashorst'; 'Gemeente Grootegast - Hr. H.R. Kastermans'; 'Gemeente Haren - De heer O.E. de Vries'; 'Gemeente Hoogezand-Sappemeer - Mw. C.A.M. Bodewes'; 'Gemeente Leek - Mevrouw A. Damen-Wildeboer'; 'Gemeente Loppersum > Raad - Dhr. R. Bosma'; 'Gemeente Marum - Mw. A.M. Sijperda'; 'Gemeente Menterwolde - Mw. F.A.P. Grit'; 'Gemeente Oldambt - Dhr. P. Norder'; 'Gemeente Pekela - De heer W. Meffert'; 'Gemeente Slochteren - S. van der Veen'; griffie; 'Gemeente Ten Boer - Hr. R. Bosma'; 'Gemeente Veendam - Hr. R. Brekveld'; griffier; 'Gemeente Winsum - Hr. J. van der Meer'; 'Gemeente Zuidhorn - Mw. J. Slopsema-Terpstra' CC: 'De Kompanjie - Johannes van Nieuwkerken'; 'Gemeente Appingedam - Jelmer Mulder'; 'Gemeente Bedum - Richard Wiltjer'; 'Gemeente Bellingwedde - A. Doornbos (a.i.)'; 'hk.pot@appingedam.nl'; 'Gemeente De Marne - Ben Verweij'; 'Gemeente Delfzijl - Peter Leeuw'; 'Gemeente Eemsmons - Betto Meijer'; 'Gemeente Groningen - Maarten Ruys'; 'Gemeente Grootegast - Eric Pare'; 'Gemeente Haren - Madelon de Wilde'; 'Gemeente Hoogezand-Sappemeer - Frank Wiertz'; 'Gemeente Leek - H. Hofman'; 'Gemeente Loppersum - J.H. Bonnema'; 'Gemeente Marum - Jan Jellema'; 'Gemeente Menterwolde - Henk van der Wal'; 'Gemeente Oldambt - Herman Groothuis'; 'Gemeente Pekela - J. van der Woude'; 'Gemeente Slochteren - C.C.W. van den Akker'; Gert-Jan van der Zanden; 'Gemeente Ten Boer - Joep Hoedjes'; 'Gemeente Veendam - A. Castelein'; Andy de Vos; 'Gemeente Winsum - R.J. Bolt'; 'Gemeente Zuidhorn - Marleen Tent'; 'Provincie Groningen - H. J. Bolding'; Jeroen Lalleman; 'henk.jan.schmaal@veendam.nl'; 'jboersma@slochteren.nl'; Jan Bessembinders; 'jannie.visscher@groningen.nl'; 'pieter.smit@gemeente-oldambt.nl'; 'wethouderoomkes@zuidhorn.nl'; 'k.wiersma@demarne.nl' Onderwerp: Brief aan VNG inzake inventarisatie drie decentralisaties op het sociale domein Bijlagen: _130040_ALG_Brief Vormgeving samenwerkingsverbanden decentralisaties en toezending vragenlijsten.pdf Geachte Gemeenteraden en Colleges, In februari en maart 2013 gaf de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aan, dat de VNG uitvraag zou doen naar de door gemeenten voorgestelde samenwerkingsverbanden rondom de decentralisaties Jeugdzorg, Langdurige Zorg en de invoering van de Participatiewet. Deze inventarisaties zijn op aangeven van de VNG gedaan bij de Groninger gemeenten gedaan voor de gebieden Langdurige zorg en Jeugdzorg. Daarbij heeft VGG in samenspraak met de Colleges van Burgemeester en Wethouders van de Groninger Gemeenten een brief opgesteld, waarin de samenhang tussen de drie decentralisaties wordt toegelicht. Ter kennisname ontvangt u van ons de zojuist aan VNG verzonden brief. Mocht u hierover vragen hebben, dan is ondergetekende hiervoor bereikbaar via nr Met vriendelijke groeten, Jeroen Lalleman Secretaris 1

2 2

3 Secretariaat: Postbus AA TEN BOER Telefoon (050) Fax (050) secretariaat@groningergemeenten.nl Aan: t.a.v. Vereniging van Nederlandse Gemeenten Postbus GK s-gravenhage Programma Slim Samenwerken Ons kenmerk: /ALG/RP Uw kenmerk : - Betreft: Vormgeving Samenwerkingsverbanden decentralisaties en toezending vragenlijsten Geachte dames en heren, Ten Boer 31 mei 2013, In de brieven van de Minister van BZK van 19 februari 2013 en 15 maart 2013 wordt aangegeven, dat VNG uitvraag zal doen naar de door gemeenten voorgestelde samenwerkingsverbanden rondom de decentralisaties Jeugdzorg, Langdurige Zorg en invoering Participatiewet. Via deze brief geven wij u voor de situatie van de 23 Groninger gemeenten gezamenlijk het voor nu benodigde inzicht. De reden voor de gezamenlijke reactie is, dat de situatie voor Groningen betrekkelijk eenvoudig is. Veelal wordt op provinciale schaal door de 23 gemeenten samengewerkt. Hieronder lichten wij een en ander toe. Achtereenvolgens gaan wij in op de schaal en de bestuurlijke aansturing van de drie decentralisaties, de samenhang hiertussen, de congruentie met andere samenwerkingsgebieden en de vraag naar de mogelijkheid tot samenwerking in een WGR gebied voor de decentralisaties. Voorts geven wij u informatie langs de lijnen van de toetsingscriteria zoals genoemd vanaf blz. 3 in de brief van 15 maart 2013 van Minister Plasterk (verder: de brief). Tenslotte geven wij u aan dat spoor 1, decentralisaties in de Groninger situatie niet de opmaat is tot spoor 2, herindelingen. In de Groninger situatie is het visitatieproces dat leidde tot het rapport Grenzeloos Gunnen (Commissie Jansen) het vertrekpunt voor de discussie over mogelijke herindelingen. Uitvragen van VNG en BZK Onlangs heeft VNG een gedetailleerde uitvraag gedaan naar de samenwerking in de AWBZ/WMO. BZK en VNG gezamenlijk deden ook een uitvraag naar de samenwerking in het jeugddomein. De gestelde vragen zijn inmiddels door de 23 gemeenten gezamenlijk beantwoord en bijgesloten bij deze brief. Schaal van invoering van de drie decentralisaties De bovenregionale schaal van toekomstige uitvoering van werkzaamheden is voor de decentralisaties Jeugdzorg en Langdurige Zorg de schaal van de provincie Groningen. Voor de participatiewet geldt de schaal van de onlangs vastgestelde arbeidsmarktregio: dit is de provincie Groningen en vier Noord- Drentse gemeenten. In bijlage 1 ziet u een overzicht van de Groninger en Drentse gemeenten die dit betreft. Bestuurlijke aansturing en subregio s In de brief geeft minister Plasterk aan, dat het binnen de bovenregionale schaal toegestaan is subregio s te vormen. In Groningen wordt langs inhoudelijke lijnen gewerkt met clusters van gemeenten.

4 Een cluster bestaat uit 2-7 gemeenten. Deze clusters zijn in het verleden veelal organisch uit historische samenwerkingen ontstaan. Daarmee bestaat er zowel op bovenregionale schaal, als op regionale (cluster) schaal een cultuur van samenwerking rondom inhoudelijk beleid dat de gemeenteschaal overstijgt. Bestuurlijke aansturing Transitie Jeugdzorg De samenwerking rondom Jeugdzorg is sinds 2007 vormgegeven via het Bestuurlijk Platform Jeugd. Dit is een samenwerkingsverband tussen 8 clusters en de provincie Groningen. Dit is tegelijkertijd het platform voor Zorg voor Jeugd Groningen : het informatiesysteem Jeugd (verwijsindexregio). In 2013 is het Platform Jeugd omgevormd tot een Stuurgroep Jeugd. In de Stuurgroep Jeugd zijn 8 bestuurlijk vertegenwoordigers uit de 8 clusters vertegenwoordigd, alsmede de Gedeputeerde met Jeugd in haar portefeuille. De bestuurlijk vertegenwoordigers verkrijgen mandaat van de regio s waar vanuit zij afkomstig zijn. Bestuurlijke aansturing Langdurige Zorg Vanuit de verantwoordelijkheid die Centrumgemeente Groningen heeft ten aanzien van onder meer de taken Maatschappelijke Opvang, Verslavingszorg, Vrouwenopvang en Openbare Geestelijke Gezondheidszorg bestaat al geruime tijd het zgn. Op Overeenstemming Gericht Overleg : het bestuurlijk OOGO. Binnen dit OOGO vindt de beleidsvoorbereiding en bestuurlijke afstemming plaats over de decentralisatie van de Langdurige Zorg. Ook dit OOGO is opgebouwd vanuit dezelfde 8 clusters. Bestuurlijke aansturing Werk en Inkomen/Participatiewet Vanuit de ontwikkeling rondom het Actieplan Jeugdwerkloosheid is er de stuurgroep Werk in Zicht actief, die vanuit 3 subregio s binnen de huidige arbeidsmarktregio bestuurlijk is vertegenwoordigd. Deze bestond tot de vorming van de arbeidsmarktregio uit de 23 Groninger gemeenten en één Drentse gemeente. Hier is de regio van 3 Noord-Drentse gemeenten onlangs aan toegevoegd. In een enkele subregio is daarbinnen al een historische praktische samenwerking op het gebied van arbeidsmarktbeleid. Deze wordt constructief binnen die subregio voortgezet. Het UWV en de AOC s hebben ook zitting in deze stuurgroep. In een zgn. Breed bestuurlijk overleg zijn daarbij ook provincie Groningen, alle AOC s, MBO s, vakbonden, een zorginstelling en een hogeschool opgenomen. Voor een exact overzicht verwijzen wij naar de bijlage. Positie van centrumgemeente Groningen Centrumgemeente Groningen is in deze bestuurlijke overleggen vertegenwoordigd, hetzij vanuit het cluster waartoe de Centrumgemeente behoort, hetzij vanuit het College van Burgemeester en Wethouders zelf. Samenhang tussen de drie decentralisaties De Groninger gemeenten delen gezamenlijk een slagkrachtige Vereniging van Groninger Gemeenten (VGG). Binnen de VGG is sinds 2011 ambtelijke en bestuurlijke capaciteit gecreëerd voor het monitoren en aanbrengen van samenhang tussen de drie decentralisaties en aanpalende beleidsgebieden. De VGG werkt met portefeuillehouderoverleggen die qua naamgeving en agendasetting gelijk zijn aan de VNG-commissie structuur. In deze portefeuillehouderovereleggen komen 23 vakwethouders met grote regelmaat bijeen. De drie decentralisaties zijn sinds 2011 een vast onderwerp op de agenda s van deze overleggen. Via deze overleggen bleek al in een vroeg stadium, dat er een absolute bestuurlijke wil is om samen te werken. Daarvoor zetten gemeenten zelf ook extra ambtelijke capaciteit in. Het is de samenwerking, die op overeenstemming is gericht, die ervoor zorgt dat belangrijke stappen worden gezet. Echter: er is geen bestuurlijk-juridische constructie aanwezig voor besluitvorming. Dit maakt het bereiken van voortgang soms noodgedwongen omslachtig. Dit maakt, dat in 2013 de inzet zal zijn voor de besluitvorming een vorm te vinden, die de handelingssnelheid van besluitvorming omhoog brengt voor die taken die we op provinciale/bovenregionale schaal organiseren. De samenhang tussen de decentralisaties wordt ook in de clusters zelf bewaakt. Dit houdt in, dat ook op subregionaal niveau wordt bezien wat de samenhang tussen de beleidsgebieden aan synergievoordelen biedt voor de inwoners. Dit wordt onder meer gedaan door het uitvoeren van pilots. Het project veerkracht in de gemeenten Delfzijl, Appingedam en Loppersum is hiervan een van de voorbeelden 2

5 (bijlage 4). Ook structurele initiatieven als De Deel in gemeente Ten Boer (onlangs bezocht door minister Plasterk) zijn hier een uiting van. Overleg en afstemming vindt plaats met de zusterorganisaties van Friese en Drentse gemeenten over provinciegrensoverschrijdende samenwerking op het sociale domein. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van de landelijke kennis van de in het leven geroepen Transitiebureaus en wordt via de VGG gebruik gemaakt van de expertise van de VNG op deze domeinen. Congruentie met andere samenwerkingsgebieden Voor veel samenwerkingen op bovenregionale schaal is de schaal van provincie Groningen gekozen. Dit betreft onder meer: - Gezondheidsregio (w.o GGD, Maatschappelijke opvang, Vrouwenopvang, OOGZ en Verslavingszorg, Regionale Aanpak Kindermishandeling en Huiselijk Geweld) - Veiligheidsregio - Brandweerregio - MEE-regio - Bureau Jeugdzorg - Verwijsindex Jeugdzorgregio. - Regionale Uitvoeringsdienst - Arbeidsmarktregio (23 Groninger + 4 Noord-Drentse gemeenten) - Veiligheidshuis Groningen - Passend Onderwijs (Basisonderwijs) (+ 1 Noord-Drentse gemeente) - Passend Onderwijs (Voortgezet Onderwijs) (23 Groninger + 4 Noord-Drentse gemeenten - De RMC-regio s - Sociale Werkvoorziening (23 Groninger + 1 Noord-Drentse gemeente) - Zorgkantoor De gezondheidsregio, veiligheidsregio en brandweerregio zijn in één gezamenlijke WGR ondergebracht, de regeling Veiligheids- en Gezondheidsregio (V&GR regeling). Bestuurlijke aansturing in de inrichtings- en uitvoeringsfase Over de wijze van aansturing in deze fasen is nog geen besluit genomen. De invoering van een extra WGR samenwerkingsverband bovenop bestaande verbanden is bestuurlijk niet wenselijk. Voorstelbaar is daarmee, dat een oplossingsrichting gelegen kan zijn in aansluiting bij de boven genoemde V&GR regio. Deze, en andere mogelijkheden, worden gedurende 2013 onderzocht, waarna besluitvorming volgt. Besluitvorming over op welk taakniveau, zoals genoemd in de brief, welke taak plaatsvindt is enerzijds afhankelijk van de finale besluitvorming van het rijk en anderzijds nog onderwerp van bespreking en besluitvorming. Toetsingscriteria Voor zover boven niet besproken, doen wij hier onder uitspraken over de toetsingscriteria. - Er zijn geen witte vlekken. Centrumgemeente Groningen is volledig opgenomen in alle samenwerkingsverbanden. - De goede en stevige regie in de richting van en de goede relatie met (grote) maatschappelijke en zorginstellingen is voor zover voordien niet al aanwezig sinds 2011 concreet in ontwikkeling - De schaalgrootte en samenwerking zijn reeds langlopend - Er is voldoende samenhang met andere samenwerkingsverbanden op velerlei beleidsgebieden - De gekozen schaalgrootte voor Transitie Jeugdzorg en Langdurige Zorg zijn ons inziens voldoende congruent met de arbeidsmarktregio Spoor 1 (decentralisaties) in relatie tot spoor 2 (gemeentelijke herindelingen) De decentralisaties dienen rond 2015 in het gemeentelijk takenpakket te zijn verwerkt. Het rapport Grenzeloos Gunnen (Commissie Jansen, februari 2013) heeft een fundament gelegd voor het proces 3

6 dat kan leiden tot herindeling van gemeenten binnen de provincie Groningen. Uitgangspunt is, dat aanstaande herindelingen niet verstorend moeten en mogen werken op Spoor 1. De decentralisaties dienen op onverminderd tempo door te gaan en mogen niet vertraagd worden met een schaalvergrotingsdiscussie. Wanneer blijkt dat in de jaren hierin een dusdanig heldere beweging ontstaat richting samenvoeging tot één gemeente, zal dit naar bevind van zaken bestuurlijk en ambtelijk in de staande overlegmodellen worden geïntegreerd. Zorg over de voortgang Het blijft van groot belang dat ook het rijk voortgang blijft boeken. Vooral tijdige duidelijkheid over inhoudelijke én financiële kaders is voor de gemeenten cruciaal. Wij roepen VNG dan ook gezamenlijk op het rijk te blijven bewegen om voldoende tempo te houden en het rijk ertoe te blijven bewegen om op tijd inzicht te geven in de noodzakelijke kaders. Afsluiting Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende inzicht te geven op de mate van congruentie op inhoudelijk en geografisch gebied van de drie decentralisaties in samenhang met overige samenwerkingsverbanden, regelingen en de tendens naar schaalvergroting. Mocht u hierover nog vragen hebben, dan nodigen wij u van harte uit om deze aan ons te stellen. Zoals te doen gebruikelijk, is deze brief bekrachtigd door de 23 afzonderlijke colleges van Burgemeester en Wethouders. Een aantal van onze leden heeft per brief nog enkele opmerkingen aangegeven. Deze brieven sturen wij u ter informatie mee. Met vriendelijke groet, De Vereniging van Groninger Gemeenten Namens het bestuur H.K. Pot Voorzitter Bijlagen: 1) Overzicht van gemeenten en samenwerkingsverbanden 2) Antwoorden op vragenlijst Jeugdzorg 3) Antwoorden op vragenlijst Gemeentelijke samenwerking decentralisatie AWBZ->WMO 4) Aanvullende brief van gemeenten Appingedam, Loppersum en Delfzijl 5) Aanvullende brief van gemeenten Hoogezand-Sappemeer, Slochteren en Menterwolde cc. - De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties - Raden en Colleges van de Groninger Gemeenten - Provincie Groningen, College van GS - Verenigingen van Friese en Drentse gemeenten 4

7 Bijlage 1 Overzicht van gemeenten en samenwerkingsverbanden

8 Groninger gemeenten en de decentralisatie-samenwerkingsverbanden Overzicht van de 23 Groninger Gemeenten: Appingedam Bedum Bellingwedde De Marne Delfzijl Eemsmond Groningen Grootegast Haren Hoogezand-Sappemeer Leek Loppersum Marum Menterwolde Oldambt Pekela Slochteren Stadskanaal Ten Boer Veendam Vlagtwedde Winsum Zuidhorn Indelingen in subregio s/clusters: Indeling Jeugdzorg / Indeling Langdurige Zorg Bedum, De Marne, Winsum, Eemsmond Groningen, Haren, Ten Boer Veendam, Pekela Stadskanaal, Vlagtwedde Oldambt, Bellingwedde Delfzijl, Appingedam, Loppersum Grootegast, Leek, Marum, Zuidhorn (Westerkwartier) Hoogezand-Sappemeer, Slochteren, Menterwolde Indeling Arbeidsmarktregio Groningen (Via Bestuurlijk Overleg Werk in Zicht ) Subregio Noord Drenthe: Aa en Hunze, Assen, Tynaarlo Subregio Noord Groningen: Appingedam, Bedum, Delfzijl, Eemsmond, De Marne, Loppersum, Winsum Subregio Centraal Groningen: Ten Boer, Grootegast, Groningen, Haren, Hoogezand-Sappemeer, Leek, Marum, Noordenveld, Slochteren, Zuidhorn Subregio Oost Groningen: Bellingwedde, Menterwolde, Oldambt, Pekela, Stadskanaal, Vlagtwedde, Veendam NB. 1) In de vetgedrukte gemeenten is een Werkplein aanwezig. 2) In het bestuurlijk overleg zijn tevens vertegenwoordigd: UWV en de ROC s (1 vertegenwoordiger) 3) In een aanpalend breed bestuurlijk overleg, zijn aan het bestuurlijk overleg toegevoegd: provincie Groningen, alle ROC s in het werkgebied, St.Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, MKB Noord, Elker, FNV, VNO-NCW Noord, AOC Terra, CNV en Hanzehogeschool Groningen.

9 Bijlage 2 Antwoorden op de Vragenlijst Transitie Jeugdzorg

10 Bijlage In hoeverre is er een gedeelde visie in de regio over wat er lokaal, regionaal en bovenregionaal ingekocht, georganiseerd dient te worden?(meerdere antwoorden mogelijk) Organisatie eerste lijn Lokaal Schaalniveau Intentie Status Ambulante hulp Lokaal Schaalniveau Intentie Status Pleegzorg Bovenregionaal Schaalniveau Intentie Status Residentieel (niet GGZ en VB) Bovenregionaal Schaalniveau Intentie Status Crisisopvang Bovenregionaal Schaalniveau Intentie Status Specifieke jeugdhulp (VB, niet eerstelijn) Bovenregionaal Schaalniveau Intentie Status Specifieke jeugdhulp (GGZ, niet eerstelijn) Bovenregionaal Schaalniveau Intentie Status Jeugdbescherming Bovenregionaal Schaalniveau Intentie Status Jeugdreclassering Bovenregionaal Schaalniveau Intentie Status Jeugdzorgplus Bovenregionaal Schaalniveau Intentie Status Meldpunten Kindermishandeling & Huiselijk Geweld Bovenregionaal Schaalniveau Intentie Status Toelichting: De colleges van de 23 gemeenten en de Provincie in de provincie Groningen hebben april 2012 een Routekaart vastgesteld voor het verloop van het transitieproces van de jeugdzorg. De eerste twee stappen van deze routekaart (een beeld van de startpositie en het vaststellen van de contouren) zijn in 2012 nader uitgewerkt. Op basis daarvan heeft de stuurgroep jeugd, bestaande uit acht wethouders en de verantwoordelijke gedeputeerde, negen thema's benoemd die nader moeten worden uitgewerkt en vervolgstappen benoemd voor het vervolg. De negen thema s en vervolgstappen zijn vervolgens voorgelegd aan de 23 colleges evenals de resultaten van de stappen 1 en 2 (de startpositie en de contouren). De colleges hebben daar januari 2013 mee ingestemd. Een van die vervolgstappen betrof het uitwerken van de negen thema s door een programmamanager en het inrichten van een programmabureau. De wervingsprocedure voor een programmamanager die leiding zou geven aan de uitwerking van de thema's heeft echter vertraging opgelopen en de programmamanager wordt naar verwachting begin juni aangesteld. Om geen vertraging op te lopen is besloten tot het organiseren van een versnellingsconferentie om voortgang in het transitietraject te krijgen. Tijdens deze versnellingsdagen zijn een aantal in samenhang uit te werken thema s, concrete beslismomenten en mijlpaalproducten benoemd. Concrete beslispunten betreffen in elk geval de gezamenlijke visie wat in de regio (de provincie Groningen) lokaal regionaal of bovenlokaal georganiseerd en ingekocht dient te worden. De uitwerking van deze versnellingssessie wordt momenteel aan de stuurgroep jeugd met de acht wethouders voorgelegd. In het overzicht hebben we aangegeven dat er vooral bestuurlijke intenties zijn uitgesproken, maar er is consensus dat de

11 specialistische taken zoals hierboven aangegeven bovenregionaal (dat is provinciale schaal) worden georganiseerd en dat gemeenten daarvoor gezamenlijk opdrachtgeverschap zullen inrichten. 2. Welke innovaties op het terrein van jeugd (en/of in relatie met andere decentralisaties of terreinen) vinden in uw regio plaats, vooruitlopend op de overheveling van de jeugdzorgtaken per 1/1/2015? Welke innovaties op het terrein van jeugd (en/of in relatie met andere decentralisaties of terreinen) vinden in uw regio plaats, vooruitlopend op de overheveling van de jeugdzorgtaken per 1/1/2015? Innovaties mbt toegang tot zorg ( bijvoorbeeld werken zonder indicaties) Innovaties mbt samenhang begeleiding Innovaties mbt samenhang Passend Onderwijs Innovaties mbt Jeugdbescherming Anders Toelichting: Verschillende gemeenten experimenteren (pilots) samen met aanbieders met integrale wijkteams, aanpak multiproblemgezinnen en de koppeling van 2 e lijnsexpertise aan de Centra voor Jeugd en Gezin. Een aantal gemeenten zijn betrokken bij de voorlopersaanpak passend onderwijs. De bekostiging van die vernieuwende inzet van aanbieders is wel een probleem. De provincie Groningen heeft financiële ruimte gemaakt om ook in 2014 een aantal experimenten mogelijk te maken. Met het Zorgkantoor hebben we daarover nog geen afspraken kunnen maken. Voorstellen voor experimenten, pilots en innovaties zullen nog voor de zomervakantie aan de stuurgroep jeugd worden voorgelegd. 3. Is continuïteit van zorg een gespreksonderwerp met de huidige financiers en uitvoerders? Ja Nee Toelichting: Er bestaat een kernteam van zorginstellingen dat momenteel als gesprekspartner voor de routekaart van de transitie jeugdzorg geldt. Bij de inrichting van de programmaorganisatie die medio eind mei gereed moet zijn, worden huidige financiers zoals het zorgkantoor en uitvoerders zoals zorginstellingen betrokken. 4. In hoeverre wordt er gewerkt aan inhoudelijke afspraken over samenwerking mbt aanpalende beleidsterreinen? (meerdere antwoorden mogelijk) Jeugdgezondheidszorg Onderwijs Veiligheid Werk/participatie Overig Toelichting: Er bestaat een bestuurlijke werkgroep Zorg voor de jeugd en passend onderwijs, die naar verwachting een plek zal krijgen in de programmaorganisatie. De acht bestuurders van de stuurgroep jeugd zijn betrokken bij de bestuurscommissie van de GGD waar het rapport van commissie de Winter besproken wordt en wat betreft veiligheid ligt er een koppeling met veiligheidshuis. Onderzocht moet nog worden op welke wijze de onderdelen een plek krijgen in de programma organisatie. De koppeling met de AWBZ transitie is daarbij een belangrijk aandachtspunt.

12 5. Wordt er,en zo ja hoe, gewerkt aan het opbouwen van expertise van gemeentelijke bestuurders en ambtenaren in uw regio? Ja Nee Toelichting: De Vereniging Groninger Gemeenten (VGG) geldt als platform voor kennisdeling en informatie uitwisseling voor de 23 bestuurders van de Groninger Gemeenten.Besluitvorming vindt echter in de individuele gemeenten plaats. De stuurgroep jeugdzorg geldt als opdrachtgever voor de programmamanager ( en de programmaorganisatie) en het platform waarin besloten wordt of doorgeleiding naar de colleges noodzakelijk is. Het opbouwen van expertise en draagvlak bij de ambtenaren is een aandachtspunt. In de gemeenschappelijke programmaorganisatie wordt dat onder verantwoordelijkheid van de programmamanager georganiseerd daarbij wordt maximaal gebruik maakt van de aanwezige kennis en expertise die in de provincie beschikbaar is. Bij de voorbereiding van inkoop Jeugdzorg door de provincie worden gemeenten uitgenodigd mee te lopen om praktische ervaring op te doen. Daarnaast geldt dat er veel verwacht wordt van het Transitiebureau, de onafhankelijke Transitie commissie, de kennisateliers deelname aan de landelijke werkgroepen en landelijke overleggen ten behoeve van handreikingen, kennisdeling en belangen behartiging. 6. Wat is uw visie op het terrein van samenwerking tussen gemeenten en op welke manier wordt er samenwerkt? Deze visie is beschreven in de routekaart zorg voor de jeugd in de provincie Groningen die in 2012 is vastgesteld (bijgevoegd). Op de jeugdzorgtaken die bovenregionaal worden georganiseerd en op inkoop & contractering zal ook een juridische vorm en uitvoeringsorganisatie worden gekozen. 7. Is er een gedeelde visie en plan van aanpak met een planning tot aan de transitie, inclusief financiële, personele planning? Ja Nee Toelichting: Ja in 2012 is de routekaart transitie jeugdzorg voor de provincie Groningen vastgesteld in alle 23 colleges. In januari 2013 zijn daarvan de eerste twee stappen vastgesteld namelijk de startpositie en de contouren voor het vervolg (collegevoorstel en bijbehorende stukken bijgevoegd). In fase 3 en 4 zullen deze worden geconcretiseerd in een financiële en personele planning door onder andere de bemensing van de programmaorganisatie en een projectplan dat als eerste opdracht voor de programmamanager geldt. Deze moet mei / juni 2013 gereed zijn. 8. Hebben de gemeenteraden van de deelnemende gemeenten ingestemd met de wijze van samenwerking en de structuur? Ja Nee Toelichting De gemeenteraden zijn in 2012 en in 2013 over de routekaart geïnformeerd. Vaststelling over de wijze van samenwerking en structuur wordt na de zomervakantie verwacht. 9. Zijn er afspraken over de doelstelling/opdracht van de samenwerking (bijvoorbeeld alleen beleidsvoorbereidend of ook uitvoeringsaspecten (inkooporganisatie)? Ja Nee

13 Toelichting: In de versnellingsdagen zijn daarvoor concrete voorstellen ontwikkeld die aan de acht bestuurders van de stuurgroep jeugd worden voorgelegd. Besluitvorming daarover vindt zo spoedig mogelijk plaats. 10. Is de samenwerking juridisch geborgd? Ja Nee Toelichting: Dit dient nog nader uitgewerkt te worden. 11. Is er overleg met maatschappelijke partners, waaronder: Passend onderwijs, Raad voor de Kinderbescherming, Jeugdzorgaanbieders, Bureaus Jeugdzorg, cliëntenorganisaties? Ja Nee Toelichting: Er is een bestuurlijke werkgroep zorg voor de jeugd passend onderwijs waarin op provinciaal niveau zowel de bestuurders van de samenwerkingsverbanden als de bestuurders van de gemeenten vertegenwoordigd zijn. Er is een kernteam van zorginstellingen die als platform geldt voor alle jeugdzorg aanbieders (Inclusief de LVG, GGZ, BJG en de GGD Groningen). Met de Raad voor de Kinderbescherming en de cliëntenorganisaties zijn de eerste contacten gelegd. 12. Op welke manier is er een overleg met de huidige financiers van de jeugdzorg (provincies, zorgkantoren en zorgverzekeraars)? Provincie Op basis van de vraaganalyse jeugdzorg Het zorgkantoor zal zo spoedig mogelijk bij deze gesprekken worden betrokken. Zorgkantoren Er is over uitwisseling van gegevens en informatie is er een goed contact. We hebben afspraken om daarin als 23 gemeenten ook samen te werken. Het is tot nu toe niet mogelijk gebleken om met het Zorgkantoor afspraken te maken over het toestaan van experimenten en pilots binnen de AWBZ bekostiging. Dat wordt een echte belemmering om voor 2014 gestructureerd te vernieuwen en ervaring op te doen. We hebben gevraagd om als gemeenten te kunnen meelopen in de inkoop voor Daarover hebben we nog geen afspraken kunnen maken, Zorgverzekeraars Er is contact, maar we hebben nog geen concrete afspraken kunnen maken over vernieuwing en pilots in Namens welke regio, gemeente(n) heeft u deze vragenlijst ingevuld? Deze vragenlijst is ingevuld door de Vereniging Groninger Gemeenten voor de gehele Provincie Groningen

14 Bijlage 3 Antwoorden op de Vragenlijst gemeentelijke samenwerking decentralisatie AWBZ naar WMO

15 VRAGENLIJST GEMEENTELIJKE SAMENWERKING DECENTRALISATIE AWBZ NAAR WMO Governance 1 Met welke gemeenten werkt u op dit moment samen bij de voorbereiding van de decentralisatie van AWBZ taken naar de Wmo? In de provincie Groningen is er een provinciaal samenwerkingsverband met alle 23 gemeenten. Voor de WMO / AWBZ heeft dat bestuurlijk vorm gekregen in een bestuurlijk OOGO, die de facto functioneert als een stuurgroep. De leden van de stuurgroep zijn afgevaardigd uit 8 regioverbanden: 1. Groningen-Ten Boer-Haren 2. DAL: Delfzijl Loppersum_ Appingedam 3. BMWE: Bedum- de Marne- Winsum- Eemsmond 4. Westerkwartier: Marum-Grootegast-Leek-Zuidhorn 5. Hoogezand-Sappemeer Slochteren -Menterwolde 6. Oldambt (Winschoten-Scheemda-Reiderland) en Bellingwedde 7. Kompanjie: Pekela s Veendam 8. Stadkanaal--Vlagtwedde Op provinciaal niveau worden een aantal onderwerpen in werkgroepen uitgewerkt en voorgelegd aan het portefeuilleoverleg waarin 8 wethouders uit de verschillende regio s zitting hebben. Dit portefeuilleoverleg vindt aansluitend plaats op het portefeuille overleg Jeugd. Onderwerpen die zowel de decentralisatie Jeugd als AWBZ betreffen worden in beide overleggen besproken en teruggekoppeld naar de regio. De Vereniging Groninger Gemeenten (VGG) ondersteunt en faciliteert dit overleg. Naam/omschrijving samenwerkingsverband: Groninger AWBZ overleg Deelnemende gemeenten: Alle 23 Groninger gemeenten Contactgegevens samenwerkingsverband: Groninger AWBZ overleg Naam contactpersoon: De heer H. Brouwer Functie contactpersoon: Beleidsmedewerker gemeente Groningen Website met openbare informatie samenwerkingsverband: Geen website???vgg??? 2 Zijn dit dezelfde gemeenten als waarmee u de decentralisatie van de Jeugdzorg voorbereidt? Ja 3 Wat zijn de belangrijkste overwegingen om voor jeugdzorg en Wmo al of niet met dezelfde gemeenten samenwerking vorm te geven? De samenwerking is op dezelfde wijze vormgegeven. Ook bij Jeugd is er een provinciale stuurgroep die wordt gevormd door vertegenwoordigers uit de 8 regio s. De 2 stuurgroepen (Jeugd en OOGO AWBZ) zijn niet samengevoegd, maar in de bestuurlijke bemensing is er overlap. In de uitwerking van deze onderwerpen trekken Jeugd en AWBZ gezamenlijk op. De onderwerpen die een regionale uitwerking vereisen worden in de regionale samenwerkingsverbanden opgepakt.

16 4 In hoeverre wordt er gewerkt aan inhoudelijke afspraken over samenwerking op / samenhang met andere beleidsterreinen dan Jeugdzorg, zoals passend onderwijs, veiligheid, werk, e.d.? In dit stadium wordt de samenhang met andere beleidsterreinen vooral op lokaal niveau ingevuld voor wat betreft de AWBZ en verder zijn er de volgende gemeenschappelijk samenwerkingen - Er is een provinciaal samenwerkingsverband passend onderwijs (primair onderwijs) en gemeenten. Het primair onderwijs is verdeeld in vier regio s, het regionaal overleg Jeugd in 8. Dit is een passend overleg om afspraken te maken. - Ten aanzien van veiligheid zijn er vele vormen van overleg vooral in verbad met Jeugd. Alle overleggen zijn op provinciaal niveau ( waarvan 1 ook nog een deel van Drenthe raakt). Het veiligheidshuis is provinciaal georganiseerd en krijgt steeds meer een centrale rol.er is geen op regio s gericht overleg. - Op het terrein van werk ( samenwerking arbeidsmarkt en werkvoorzieningsschappen en samenwerking jeugdwerkloosheid, RMC, onderwijs-arbeidsmarkt en vroegtijdig schoolverlaten) zijn er drie samenwerkingsverbanden in Groningen ( Noord-, Oost - en Centraal- en Westelijk Groningen). 5 Kunt u beknopt (in steekwoorden of op hoofdlijnen) uw visie op het terrein van samenwerking tussen gemeenten weergeven? Niveau Zorgniveau Aard van de ondersteuning Specifieke onderwerpen Provinciaal 3 de lijns zorg Curatie - Kwaliteitcriteria - Contractering - Vervoer - Arrangementen - Kennisdeling - Contacten zorgverzekering - Solidariteit Regionaal 2 de lijnszorg Preventie en Nazorg Lokaal 0 de en 1 ste lijnszorg Preventie Sociale cohesie Nazorg - Afspraken over overdrachtsmomenten tussen de verschillende niveaus van zorg - Afstemming inzake o.a. bedrijfsvoering, toegang, arrangementen, wet- en regelgeving - Aanbesteding - Wijkaanpak - Lokale samenwerking tussen gemeente en organisaties - Bedrijfsvoering -Toegang -Collectieve voorzieningen -Wet en regelgeving Meer in het bijzonder: Zijn er afspraken over de doelstelling/opdracht van de samenwerking? De samenwerking en planning is gedocumenteerd en voorgelegd aan de vertegenwoordigende wethouders. Gaat het om beleidsvoorbereiding? Ja, op lokaal niveau worden de documenten, voorzien van het positieve advies van het bestuurlijk samenwerkingsoverleg, voorgelegd aan het eigen college van B&W. Worden ook uitvoeringsaspecten overwogen? Ja, bijv. ten aanzien van vervoer en inkoop specialistische doelgroepen.

17 Is er sprake van een gedeelde visie? Ja, Ten aanzien van de provinciale onderwerpen wordt gewerkt aan en met een gedeelde visie. Zo ook op regionaal niveau. Dit blijkt bijvoorbeeld uit algemene instemming met het nieuwe regionale kompas actief onder dak die geheel is gebaseerd op de gekantelde Wmo visie. Is deze visie beschreven? Ja, in het voornoemde nieuwe regionale kompas en de gemeentelijke Wmo-nota s. Is er een tijdsplanning tot aan de transitie? Beleidsvoorbereiding is gepland tot 1 januari Mogelijk zal voor 2014 nog een aantal zaken niet afgerond zijn en eveneens over het vraagstuk gemeenschappelijke uitvoering. In tweede helft 2013 maken we de planning voor Is er een financiële en personele planning tot aan de transitie? Voor een beperkt aantal taken is Groningen stad centrum gemeente. Voor alle andere (en dus de nieuwe taken) werken we vooral samen. Er is geen financiële en personele planning vastgesteld door de colleges. Dit is gebaseerd op het principe dat de uren die er ambtelijk in worden gestoken voor de provinciale onderwerpen anders apart in de eigen gemeente gemaakt zouden moeten worden. 6 Hebben de gemeenteraden van de deelnemende gemeenten ingestemd met de wijze van samenwerking en de samenwerkingsstructuur? Er zijn vooral ambtelijke afspraken gemaakt. Deze meeste taken worden nog regionaal / lokaal voorbereid. De colleges van B&W gaan overigens over dit soort uitvoeringszaken. Als er bestuurlijk gaat worden samengewerkt en daarvoor een juridische vorm wordt gemaakt is uiteraard besluitvorming in de gemeenteraden aan de orde. Zover is het nog niet. 7 In welke vorm is de samenwerking juridisch geborgd? Het samenwerkingsverband is niet juridisch geborgd. Indien besloten wordt tot een gezamenlijk deel in de uitvoering, dan zal hier gezocht worden naar een bestuurlijke constructie. Inhoud 8 In hoeverre is er een gedeelde visie in de regio over wat er op lokaal, regionaal en bovenregionaal niveau dient te worden ingekocht of georganiseerd? Taak/activiteit Niveau (lokaal, regionaal of bovenregionaal) Lokaal, regionaal Status (nog geen opvatting, intentie, gedeelde afspraak) Intentie Wet en regelgeving (verordeningen) Visiedocument Regionaal, provinciaal Per gemeente verschillend Provinciaal al vastgesteld in regionaal kompas Wijk/dorpsaanpak nulde en eerste lijn (zoals sociale teams) Lokaal, regionaal Per gemeente in verschillende fase Collectieve voorzieningen Lokaal, regionaal Al bestaand, plan voor de toekomst ( per gemeente te maken) Informatie en advies Lokaal Al bestaand, mogelijk nieuw plan voor de toekomst Toegang (toegang tot tweede lijn op individuele basis) Arrangementen (afstemmen van tweede lijn op de nieuwe eerste lijn van de gemeente, outreachend, in de buurt, eigen kracht en samenredzaamheid, individueel maatwerk) Lokaal, mogelijk regionaal Lokaal, regionaal, provinciaal Al bestaand, is in verandering In voorbereiding

18 Aanbesteding (contractering/subsidiering) Regionaal, provinciaal Onderzoek naar welke vorm of mix het meest passend Samenwerking/contacten zorgverzekering Provinciaal Groningen heeft convenant met Menzis ( de bedoeling is de overige gemeenten mee te nemen in deze samenwerking) Kwaliteitscriteria/ Regionaal, provinciaal In voorbereiding verantwoording vervoer Provinciaal, regionaal In voorbereiding Bedrijfsvoering Lokaal, regionaal, provinciaal Staat aan begin Bijzondere groepen ( Provinciaal Staat aan begin Personen met zeer specialistische problematiek) Kennisdeling Provinciaal en overal waar nodig Is provinciaal vorm gegeven voor AWBZ Solidariteit ( lasten dragelijk maken in verdeling van kosten voor zwaarste en duurste voorzieningen) Provinciaal ( of daar boven) Voor jeugd in discussie, voor AWBZ optioneel 9 Staat het overleg met maatschappelijke partners op de agenda van het samenwerkingsverband? Niveau (lokaal, regionaal of Status bovenregionaal) Zorgverzekeraars Groningen Groningen stad is voor Mezis en Zorgkantoor aanspreekpunt. Groningen stad zorgt voor verspreiding van informatie en trekt ambtenaren uit de regio in het overleg en de voorbereiding. Zorgkantoor Bovenregionaal Actief Zorgaanbieders huidige Alle niveaus Actief AWBZ-sector Zorgaanbieders/instellingen van Alle niveaus Actief bestaande Wmo-taken. Wmo-raden/ Lokaal, regionaal, provinciaal Actief clientenorganisaties Wijk/buurtorganisaties Lokaal Actief Burger/clienten individueel Lokaal, regionaal, provinciaal Uitgangspunt in gemeente Groningen dat dit altijd een integraal onderdeel moet zijn. 10 Hoe wordt gewerkt aan het opbouwen van expertise van gemeentelijke bestuurders en ambtenaren in uw regio? 1. Ambtelijk: Maandelijks Groninger AWBZ overleg waarin de Groninger vertegenwoordiger van het Transitiebureau de huidige stand van zaken aangeeft. Documenten en website Transitiebureau. 2. Organisatie van bijeenkomsten door de VGG in samenwerking met werkgroepen van de Groninger AWBZ overleg of ism met zorgaanbieders ( voor bestuurders) 3. Scholing en training 4. Overleg met organisaties en instellingen 5. Overleg met doelgroepen en belangenorganisaties 6. Landelijk georganiseerde bijeenkomsten

19 TOELICHTING OP DE VRAGENLIJST Er is tot op heden nog geen publicatie waarin de stand van de regionale samenwerking op het terrein van de decentralisatie van AWBZ taken naar de Wmo voor heel Nederland in beeld is gebracht. De VNG heeft in april 2013 een eerste inventarisatie van bestaande samenwerkingsverbanden gemaakt. Hiervoor zijn gegevens verzameld via internet en de correspondenten van het kennisnetwerk Wmo, een netwerk van projectleiders WMO dat door het Transitiebureau Wmo wordt ondersteund. Deze eerste inventarisatie heeft de VNG geagendeerd in de monitorcommissie van VNG en BZK. In de ledenbrief van 16 januari 2013 heeft de VNG haar strategie bouwen op de kracht van gemeenten gepubliceerd. Als onderdeel van die strategie ( stap 1 ) vraagt de VNG gemeenten nu om inzicht te bieden in de stand van zaken. Het is van belang u te realiseren dat de informatie die u aanlevert, openbaar wordt. Waarom is deze openbaarheid van belang? In tegenstelling tot de decentralisatie van de jeugdzorg is er voor de decentralisatie van AWBZ taken naar de Wmo geen wettelijke verplichting tot regionale samenwerking voorzien. Toch gebeurt er in de de verschillende regio s al veel in voorbereiding op de decentralisatie Wmo per 1 januari Voor enkele meer specialistische taken willen gemeenten expertise bundelen en inkoopkracht versterken. Ook zullen gemeenten zich moeten verhouden tot andere samenwerkingsverbanden, op het terrein van de andere decentralisaties of passend onderwijs. Het bieden van inzicht op een aantal concrete onderwerpen kan bovendien helpen om regio s die minder ver in de voorbereiding zijn, te stimuleren. Veel partners waarmee gemeenten (gaan) samenwerken, opereren op regionale schaal. Voor deze partners biedt inzicht in gemeentelijke samenwerkingsverbanden een goede toegang tot de juiste gesprekspartners. Ook is deze informatie van belang voor het kabinet en parlement. Hoe meer vertrouwen er is in de voorbereidingen die gemeenten zelf al treffen, hoe minder de neiging zal zijn om via nadere regelgeving gemeenten in de verdere voorbereidingen te beperken. Daarnaast levert de inventarisatie informatie op voor het transitiebureau Wmo, zodat gericht ondersteuningsaanbod bij gemeentelijke samenwerking kan worden ontwikkeld. De VNG zal de resultaten in een rapportage publiceren. Proces: hoe wordt deze vragenlijst verspreid? De vragenlijst is op 1 mei 2013 als worddocument op de site van de VNG geplaatst zoals aangekondigd in de brief van de VNG en het ministerie van BZK van 18 april Via een mail aan alle wethouders met de portefeuille Wmo is aandacht gevraagd voor de publicatie van de vragenlijst. Op 1 mei 2013 is de vragenlijst ook per mail verspreid onder de correspondenten van het kennisnetwerk Wmo met het verzoek deze door te sturen naar de contactpersonen van de bij hen bekende samenwerkingsverbanden. In tegenstelling tot het netwerk van transitiemanagers jeugd levert dat geen garantie voor een volledig bereik van alle samenwerkingsverbanden. Daar waar het contact niet vanzelf ontstaat spelen wij op uw verzoek graag een bemiddelende rol. Maar u kunt als gemeente of als samenwerkingverband uiteraard ook rechtstreeks de vragenlijst vanaf de website als worddocument invullen. De ingevulde vragenlijst kunt u, bij voorkeur als worddocument, mailen naar slimsamenwerken@vng.nl We vragen u de informatie uiterlijk 31 mei 2013 in te sturen, zodat we begin juni 2013 een beeld kunnen geven van de stand van zaken. VNG-contactpersoon voor meer informatie: Frans Rutjes, frans.rutjes@vng.nl. of

20 TOELICHTING PER VRAAG Vraag 8 Uit de eerste inventarisatie is gebleken dat onderwerpen en fasering van gemeentelijke samenwerking bij de Wmo sterker uiteenlopen dan bij de Jeugdzorg: soms wordt er onderscheid gemaakt naar inhoudelijke onderwerpen, soms naar de fase van besluitvorming. Om die reden is er voor de Wmo geen lijst van mogelijke onderwerpen in de vragenlijst opgenomen. Als voorbeeld kunt u aansluiten bij onderstaande opsomming van inhoudelijke taken en activiteiten, maar een andere indeling van taken of activiteiten is ook mogelijk. Voorbeelden van veel genoemde taken/activiteiten Toegang Verordening Lokale inrichting uitvoering Cliëntparticipatie PGB-keuzen Klachtafhandeling Scholing, deskundigheidsbevordering Kennispool, uitwisselen deskundigheden Inkoop Registratie-voorzieningen (in brede zin) Bekostigingstechniek/-onderzoeken Cliënttevredenheid meten Kwaliteitsafspraken en controle Verantwoordingssystematiek Facturatie Vervoer Bijzondere groepen Definities van schaalniveau (kolom 1): Lokaal: Gemeentelijk niveau Regionaal: niveau van één van de regio s. Bovenregionaal: samenwerking tussen meerdere regio s. Mocht er nog worden samengewerkt op subregionaal niveau (dus tussen meerdere gemeenten, maar niet tussen alle gemeenten in de regio) op een specifieke taak, dan kan dat aangegeven worden. Uitleg van status (kolom 2): Nog geen opvatting: Geen opvatting over schaalniveau van organisatie. Intentie: Intentie over schaalniveau van organisatie, maar nog geen afspraak. Gedeelde afspraak: Bestuurlijke uitspraak in de regio over schaalniveau van organisatie.

21 Bijlage 4 Aanvullende brief van gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum

22

23

24 Bijlage 5 Aanvullende brief van gemeenten Hoogezand-Sappemeer, Slochteren en Menterwolde

25

26

27

28