Diabetessymposium 18 november 2014 Oogproblemen bij diabetespatiënten: van screening tot behandeling
|
|
- Joannes Vedder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Diabetessymposium 18 november 2014 Oogproblemen bij diabetespatiënten: van screening tot behandeling Eline Van Craeyveld Medical Science Liaison Ophthalmology Novartis
2 Disclaimer This presentation is intended for non-promotional scientific purposes only. Novartis only recommends use and dosage of its products according to the approved indications by the competent authorities as stated in the Summary of Product Characteristics. This presentation is accurate at the time of presentation. Any data about non-novartis products are based on publicly available information at the time of presentation.
3 Wereldwijde vooruitzichten voor diabetes Miljoen patiënten in 2011 (prevalentie) Miljoen patiënten in 2030 (prevalentie) % stijging Noord-Amerika & Caribisch gebied 37.7 (10.7%) 51.2 (11.2%) +36% Europa 52.8 (6.7%) 64.2 (6.9%) +22% West-Pacific (8.3%) (8.5%) +42% Zuid- & Centraal- Amerika 25.1 (9.2%) 39.9 (9.4%) +59% Midden-Oosten & Noord-Afrika 32.6 (11.0%) 59.7 (11.3%) +83% Afrika 14.7 (4.5%) 28.0 (4.9%) +90% 51% wereldwijde toename tegen 2030 Zuid-Oost Azië 71.4 (9.2%) (10.0%) +69% 2011: 366 miljoen 2030: 552 miljoen IDF Diabetes Atlas 5 th Edition, [Accessed July 31, 2013]
4 Glaucoom Cataract Diabetische retinopathie
5 Oogproblemen bij diabetespatiënten Glaucoom straallichaam Cataract Diabetische retinopathie kanaal van Schlemm
6 Microvasculaire en macrovasculaire complicaties bij diabetespatiënten Beroerte 1 Diabetic nefropathie 1,2 Diabetische retinopathie 1 Cardiovasculaire ziekte 2 Dyslipidemie 2 Diabetische neuropathie 1 1. National Diabetes Fact Sheet, Robard HW, et al. Endocr Pract 2007;13:4-69
7 Classificatie van diabetische retinopathie Diabetische retinopathie NPDR (Niet-Proliferatieve Diabetische Retinopathie) Matig DME (Diabetisch Macula-Oedeem) PDR (Proliferatieve Diabetische Retinopathie) Ernstig DME is een gevolg van DR en kan op elk stadium van DR voorkomen 14. Yam JCS, Kwok AKH. Hong Kong Med J 2007; 13(1): 46 60
8 Pathogenese van DME Normaal netvlies Netvlies met macula-oedeem BRB, blood retinal barrier; DME, diabetic macular edema; RVO, retinal vein occlusion; VEGF, vascular endothelial growth factor 1. Bhagat N, et al. Surv Ophthalmol 2009;54:1-32; 2. Knudsen ST, et al. Diabetes Care 2002;25:
9 Pathogenese van DME Macula-oedeem komt overeen met een verdikking van het centrale deel van het netvlies, de macula Microaneurysme DME Fovea Netvliescapillairen Harde exudaten Een overmaat aan suiker in het bloed kan de bloedvatwanden beschadigen, verzwakken en ze zo meer doordringbaar maken. Vocht stapelt zich op in de retina, wat de retina dikker maakt. Als dit ter hoogte van de macula gebeurt, spreken we van diabetisch macula-oedeem. Netvlies RPE laag Choroid Oedeem DME kan verlies van gezichtsvermogen veroorzaken
10 Impact van DME op het gezichtsvermogen In het beginstadium veroorzaakt het oedeem geen symptomen. Naarmate het oedeem zich verder ontwikkelt, kunnen gezichtsstoornissen ontstaan. Als het netvlies verdikt, werken de gezichtscellen minder goed. Het gezichtsvermogen daalt en het zicht kan wazig worden. Beelden kunnen misvormd zijn (metamorfopsie). Er kan een grijze/zwarte vlek in het beeld verschijnen (scotomen).
11 Impact van DME op het gezichtsvermogen DME DME met proliferatieve DR Normaal Wazig Wazig + Vlekken DME, diabetic macular edema; DR, diabetic retinopathy Kumar B, et al. J Postgrad Med 2012;58:132-9
12 Gradueel verlies van gezichtsvermogen in DME 1 : opportuniteit voor oogartsen In combinatie met regelmatige controle geeft gradueel visusverlies de oogartsen de kans om vroegtijdig te detecteren en te behandelen alvorens significant, onomkeerbaar visusverlies is opgetreden Natuurlijke evolutie Behandeling DME, diabetic macular edema Nguyen QD, et al. Ophthalmology 2012;119:
13 Beoordelen van het gezichtsvermogen met behulp van Amsler rooster De patiënt kan zelf zijn visie beoordelen met behulp van het Amsler rooster: Simulatie van wat een persoon met DME zou kunnen zien op een Amsler rooster.
14 Beoordelen van het gezichtsvermogen met behulp van Amsler rooster Het wordt aanbevolen om zich regelmatig te testen omdat de ziekte snel kan evolueren! 1. Heeft u moeite om het centraal punt te zien? 2. Lijkt een deel van het rooster groter of kleiner? 3. Ontbreekt er een deel van het rooster? 4. Zijn sommige lijnen golvend? 5. Ontbreken er onderdelen buiten het centrum? 6. Ziet u schaduwen op het rooster? Als de patiënt «Ja» antwoordt op één van deze vragen, is het belangrijk hem/haar naar een oogarts door te verwijzen.
15 DME: de meest voorkomende oorzaak van verlies van gezichtsvermogen in diabetespatiënten 8.3% van de bevolking heeft diabetes 1 35% van de diabetespatiënten heeft DR 2 7% van de diabetespatiënten heeft DME 2,3 Algemene populatie Patiënten met diabetes Patiënten met DME Patiënten met DR Patiënten met DME en visusverlies 40% van de DME patiënten heeft geassocieerd visusverlies 3 DME, diabeticsch macula-oedeem DR, diabetische retinopathie 1. IDF Diabetes Atlas. 5th Edition: [Accessed 26 July 2013]; 2. Yau J, et al. Diabetes Care 2012;35:556-64; 3. Minassian D, et al. Br J Ophthalmol 2012;96:345-9
16 Prevalentie van DME verschilt al naargelang het type diabetes en de behandeling Prevalentie van CSME (%) Type Type 1 diabetes 9.1 Type 2 diabetes met insuline taking insulin behandeling 4.1 Type 2 diabetes zonder insuline not taking insulin behandeling De cumulatieve incidentie van DME en CSME over een periode van 25 jaar was respectievelijk 29% en 17% 2 CSME, clinically significant diabetic macular edema; defined as the presence of retinal thickening at or within 500 m of the center of the macula or hard exudates at or within 500 m of the center of the macula if associated with thickening of the adjacent retina or zones of retinal thickening 1 disc area in size, at least part of which was within 1 disc diameter of the center; DME, diabetic macular edema 1. Ling R, et al. Eye 2002;16:140-5; 2. Klein R, et al. Ophthalmology 2009;116:
17 Typische kenmerken van patiënten met DME Lange-termijn diabetes 1,2 Onvoldoende controle van de glycemie 1-3 Verhoogde bloeddruk 1,3 Hoge cholesterolwaarden 1,2 1. Ding J, Wong TY. Curr Diab Rep 2012;12: Jew OM, et al. Int J Ophthalmol 2012;5: Asensio-Sánchez VM, et al. Arch Soc Esp Oftalmol 2008;83:173-6
18 DME patiënten hebben ook een verhoogd risico op beroerte en cardiovasculaire aandoeningen in vergelijking met patiënten zonder DR Aantal per 1000 personen-jaren Rate per 1000 person-years Acuut hartinfarct Beroerte DME patients DME patiënten Diabetic patients without zonder any DR DR* Diabetespatiënten 0 DME patiënten DME patients Diabetespatiënten Diabetic patients without zonder any DR DR* *Age and gender matched diabetes subjects without ophthalmic manifestations, retinal disorders, or vitreous hemorrhage Nguyen-Khoa B, et al. BMC Ophthalmol 2012;12:11
19 Diagnose van diabetische retinopathie (DR) en diabetisch macula-oedeem (DME) Alleen een oogarts kan de diagnose van diabetische retinopathie en diabetisch macula-oedeem stellen. Hij/zij kan daarvoor verschillende onderzoeken doen: Gezichtsscherpte van de patiënt meten Oogfundusonderzoek: foto van het oog die een beeld geeft van het netvlies, de vaatvorming en de optische schijf Optische coherentietomografie: netvliesscan
20 Screening van diabetische retinopathie (DR) en diabetisch macula-oedeem (DME) Type 1 diabetes Oogfundusonderzoek op het tijdstip van diagnose van diabetes (bij kinderen, niet voor de leeftijd van 10 jaar) Jaarlijkse controle op basis van oog(fundus)onderzoek Type 2 diabetes Oogfundusonderzoek op het tijdstip van diagnose van diabetes (20% van de type 2 diabetes patiënten hebben reeds diabetische retinopathie op het tijdstip van diagnose van diabetes) Jaarlijkse controle op basis van oog(fundus)onderzoek De frequentie van controles door de oogarts neemt toe eens de diagnose van DR / DME is gesteld 20. Royal College of Ophthalmology. Diabetic Retinopathy Guidelines 2005.
21 1. AAO Retina Panel preferred practice pattern guidelines: diabetic retinopathy, 2012: 2. Royal College of Ophthalmology Diabetic Retinopathy Guidelines, 2012: 3. Comer GM, Ciulla TA. Curr Opin Ophthalmol 2004;15:508-18; 4. Haritoglou C, et al. Clin Ophthalmol 2013;7:503-9; 5. Mitchell P, et al. Ophthalmology 2011;118:615-25; 6. Elman MJ, et al. Ophthalmology 2012;119: The Royal College of Ophthalmologists. Guidelines for diabetic retinopathy Accessed January VEGF, vascular endothelial growth factor Huidige strategieën voor de behandeling van DR en DME 1,2 Systemische behandeling Beschikbare behandelingen voor het oog Doel: voorkomen van retinopathie en de progressie ervan Bloedsuiker Bloeddruk Lipiden De doelstellingen voor de bloedsuiker en bloeddruk bij de diabetespatiënt: HbA1c < 7% Bloeddruk < 140 mmhg / 85 mmhg Let op! : indien de controle van deze metabole factoren te drastisch gebeurt, kan de retinopathie tijdelijk verergeren 20 Indien er visusverlies optreedt 3 Doel: voorkomen van visusverlies en verbeteren van visus Anti-VEGF therapie: kan de gezichtsscherpte doen toenemen 5,6 Laserbehandeling: stabiliseert de visus en verlaagt het risico op verder visusverlies, maar herstelt het gezichtsvermogen niet 2 Steroids: alternatief als tweedelijnsbehandeling 4
22 Behandeling van het oog met anti-vegf therapie Bij DME patiënten is de concentratie VEGF-A (Vascular Endothelial Growth Factor) verhoogd in het oog. De groeifactor VEGF-A is verantwoordelijk voor: o Verhoogde doorlaatbaarheid van de bloedvaten o Neovascularisatie (vorming van nieuwe bloedvaten) in het netvlies De injectie van een anti-vegf-a (antilichaam) blokkeert de groeifactor, vermindert de lekkage van vocht uit de bloedvaten en stopt de vorming van nieuwe bloedvaten.
23 Conclusies Diabetische retinopathie en diabetisch macula-oedeem zijn een belangrijke oorzaken van blindheid in de professioneel actieve populatie 1 Jaarlijkse controle wordt aanbevolen om structurele wijzigingen ter hoogte van het netvlies vroegtijdig op te sporen Gradueel visusverlies laat toe vroegtijdig te detecteren en te behandelen alvorens significant, onomkeerbaar visusverlies is opgetreden De behandeling van diabetisch macula-oedeem vereist een multifactoriële en multidisciplinaire aanpak, inclusief systemische en oculaire behandeling DME, diabetic macular edema 1. International Diabetes Federation, Diabetes Atlas 6 th Edition, [Accessed April 2014]; 2. Nguyen QD, et al. Ophthalmology 2012;119: ; 3. Diep TM, Tsui I. Diabetes Res Clin Pract. 2013;100: ; 4. Bhagat N, et al. Surv Ophthalmol 2009;54:1-32;
24 Om de patiënt optimaal op te volgen, is heldere communicatie nodig tussen oogartsen, diabetologen en andere gezondheidszorgberoepen Voor een compleet patiëntendossier zorgen en patiënten opvolging verzekeren De doelstellingen versterken om de ontwikkeling van CSME* te verminderen, bijv. het doel bereiken van HbA1c <7% en bloeddruk <140/85 mm Hg Consistente communicatie om de patiënten te informeren over noodzakelijke veranderingen in zijn/haar levensstijl en hoe zijn/haar diabetes te beheren CSME, klinisch significant macula-oedeem
25 Uw rol in het behouden van het zicht van uw diabetespatiënten Macula-oedeem kan spontaan wijzigingen ondergaan door stabilisatie van de glycemie of de bloeddruk. Een goede algemene controle kan werkelijk de natuurlijke progressie van macula-oedeem vertragen. U heeft patiënten met diabetes type 1 of 2: Zorg ervoor dat uw patiënten één keer per jaar worden gezien door een oogarts Met behulp van het Amsler rooster, kunt u de symptomen van DME detecteren Voor uw DME patiënten, is het belangrijk om de volgende parameters regelmatig te meten en te controleren: HbA1c Lipidenprofiel Bloeddruk Gelieve naar een oogarts door te verwijzen Parameters om aan de oogarts te communiceren
26 Meer informatie...? Te vinden op onze stand
27 Dank u voor uw aandacht!
Diabetische Oogziekten
Diabetische Oogziekten F. Hageman, Oogarts OPSIS oogziekenhuis Amstelveen Den Burg DIABETES MELLITUS GLUCOSE Bloedglucosespiegel : Maat voor hoeveelheid glucose opgelost in het bloed. Wordt uitgedrukt
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Oogaandoening. Diabetische retinopathie
PATIËNTEN INFORMATIE Oogaandoening Diabetische retinopathie 2 PATIËNTENINFORMATIE Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over oogafwijkingen die kunnen voorkomen bij suikerziekte
Nadere informatieScreening Diabetische Retinopathie bij Diabetes mellitus type 2. Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 17 mei 2011
Screening Diabetische Retinopathie bij Diabetes mellitus type 2 Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 17 mei 2011 Diabetische retinopathie Microvasculaire pathologie van de retina. Teken van andere microvasculaire
Nadere informatieInjectie in het oog bij macula oedeem. Oogheelkunde
Injectie in het oog bij macula oedeem Oogheelkunde Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding 3 2. Oorzaken 3 3. Behandeling 3 Gebruik van geneesmiddel Avastin 3 Risico s behandeling 3 4. Vooronderzoek 4 Injectie
Nadere informatieBehandeling van macula oedeem met Avastin
Behandeling van macula oedeem met Avastin De oogarts heeft bij u een oogafwijking vastgesteld en heeft in overleg met u besloten om dit te gaan behandelen met Avastin. De meest voorkomende oorzaken om
Nadere informatieOogzorg bij diabetes
Oogzorg bij diabetes Oogzorg bij DM Wat doet een oogarts en optometrist tijdens een oogonderzoek bij diabeten? Menco Bijnen, optometrist Waartoe dient het onderzoek? Nulmeting Vastleggen wel/geen DRP In
Nadere informatieSuikerziekte en het oog
Suikerziekte en het oog Deze folder is tot stand gekomen onder redactie van de commissie Patiëntenvoorlichting van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG) 2014. (www.oogheelkunde.org) Inhoudsopgave
Nadere informatieSuikerziekte en het oog
DIENST OOGZIEKTEN Campus Brugge Stafleden Dr. Dewachter Anne Dr. Pollet Luc Dr. Lafaut Bart Dr. Vandelanotte Sylvie Geconsulteerde artsen Dr. Miroir Claire Dr. Kempeneers Anne t: 050 45 23 40 f: 050 45
Nadere informatieDiabetische retinopathie
Diabetische retinopathie Afdeling Oogheelkunde Locatie Purmerend/Volendam Algemeen Ten gevolge van suikerziekte, ofwel diabetes mellitus, kunnen er beschadigingen optreden aan het netvlies. Vaak wordt
Nadere informatieRichtlijn DME concept NOG. Prof. Dr. R.O. Schlingemann, Prof. Dr. J.E.E. Keunen, Dr. A.C. Moll.
Richtlijn DME concept NOG. Prof. Dr. R.O. Schlingemann, Prof. Dr. J.E.E. Keunen, Dr. A.C. Moll. Critical Appraisal Diabetisch Macula Oedeem. Auteurs: Prof. Dr. R.O. Schlingemann, Prof. Dr. J.E.E. Keunen,
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Oogaandoening. Diabetische retinopathie
PATIËNTEN INFORMATIE Oogaandoening Diabetische retinopathie 2 PATIËNTENINFORMATIE Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over oogafwijkingen die kunnen voorkomen bij suikerziekte
Nadere informatieDiabetes mellitus en de gevolgen voor de ogen
Diabetes mellitus en de gevolgen voor de ogen Patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) kunnen hiervan in veel delen van hun lichaam complicaties ondervinden. De ogen - en vooral de netvliezen - kunnen
Nadere informatieDiabetes en het oog. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl
Diabetes en het oog Informatie voor patiënten F0327-3415 mei 2013 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44
Nadere informatieAvastin injecties in het oog. Poli Oogheelkunde
00 Avastin injecties in het oog Poli Oogheelkunde 1 Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over de behandeling van uw oogaandoening met Avastin injecties. Om de behandeling die bij u wordt
Nadere informatieOogheelkundige complicatie bij Suikerziekte
Oogheelkundige complicatie bij Suikerziekte (Diabetische Retinopathie) Mensen zien. Mensen laten zien. Wat is diabetische retinopathie? Eén van de meest voorkomende complicaties bij suikerziekte is beschadiging
Nadere informatieSUIKERZIEKTE EN HET OOG (DIABETISCHE RETINOPATHIE)
SUIKERZIEKTE EN HET OOG (DIABETISCHE RETINOPATHIE) 1096 Wat is diabetische retinopathie? Diabetische retinopathie is een complicatie van suikerziekte (diabetes), waarbij veranderingen optreden in de bloedvaten
Nadere informatieSuikerziekte en het oog
Suikerziekte en het oog Inleiding U heeft suikerziekte (diabetes mellitus). In deze folder leest u meer over suikerziekte en de mogelijke gevolgen voor uw ogen. Suikerziekte en het oog Ten gevolge van
Nadere informatieoplossing voor injectie
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Eylea. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatie28-12-2011 WELKE OOGHEELKUNDIGE PROBLEMEN BIJ DM?? WIE BESCHIKT OP POLI/ZH OVER FUNDUSCAMERA? Welke oogheelkundige problemen kunnen optreden bij DM?
VRAAG: WELKE OOGHEELKUNDIGE PROBLEMEN BIJ DM?? Welke oogheelkundige problemen kunnen optreden bij DM? Cataract Maculadegeneratie Glaucoom Diabetische Retinopathie (DR) VRAAG WIE BESCHIKT OP POLI/ZH OVER
Nadere informatieoplossing voor injectie
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Eylea. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieDiabetische retinopathie
Diabetes en het oog U bent bij de oogarts geweest omdat u diabetes (suikerziekte) heeft. Diabetes kan leiden tot afwijkingen in het netvlies. Dit heet diabetische retinopathie. Als deze afwijkingen niet
Nadere informatieAvastin injecties in het oog
Avastin injecties in het oog Inleiding Uw behandelend arts heeft met u gesproken over de behandeling van uw oogaandoening met Avastin injecties. Om de behandeling die bij u wordt voorgesteld beter te begrijpen
Nadere informatieSamenvatting Evidence based Richtlijnen Diabetische Retinopathie
Samenvatting Evidence based Richtlijnen Diabetische Retinopathie Definities Biomicroscopie binoculair onderzoek van het netvlies met behulp van een spleetlamp en een funduscontactglas of een andere lens
Nadere informatieBEHANDELING VAN HET OOG MET AVASTING, LUCENTIS OF EYLEA FRANCISCUS VLIETLAND
BEHANDELING VAN HET OOG MET AVASTING, LUCENTIS OF EYLEA FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw arts heeft bij u een aandoening aan uw netvlies vastgesteld. Het centrale gedeelte van uw netvlies (macula lutea)
Nadere informatieAll Presentations Diabetische retinopathie Screening op diabetische retinopathie R.O. Schlingemann
All Presentations 26 April, 2001 Diabetische retinopathie Screening op diabetische retinopathie R.O. Schlingemann Oogheelkunde, AMC, Amsterdam Diabetes en het oog-3 stadia Hoornvlies 0-15 jaar: Vroege
Nadere informatieBehandeling van diabetische retinopathie en maculopathie: waar staan we? Dr. Goethals Sebastien Consulent UZ Leuven, oogziekten, medische retina
Behandeling van diabetische retinopathie en maculopathie: waar staan we? Dr. Goethals Sebastien Consulent UZ Leuven, oogziekten, medische retina Wereldwijde vooruitzichten voor diabetes Miljoen patiënten
Nadere informatieOntwikkelen van nieuwe geneesmiddelen voor diabetische oogziekten
Persbericht 13 mei 2016 ThromboGenics Business Update Q1 2016 Ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen voor diabetische oogziekten Hoogtepunten ThromboGenics richt zich op de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen
Nadere informatieSuikerziekte en het oog
Suikerziekte en het oog Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft suikerziekte (diabetes mellitus). In deze folder leest u meer over de mogelijke gevolgen voor
Nadere informatieOogafwijkingen door diabetes
Oogafwijkingen door diabetes Een van de mogelijke complicaties bij diabetes is het optreden van beschadigingen in het oog. Het gaat hierbij om de bloedvaten in het netvlies. Deze oogafwijkingen door diabetes
Nadere informatieLUCENTIS (ranibizumab)
Om een maximaal voordeel te halen voor uw gezondheid uit de effecten van het geneesmiddel LUCENTIS, om voor een goed gebruik ervan te zorgen en om de ongewenste effecten ervan te beperken, zijn er bepaalde
Nadere informatieBehandeling met Avastin injecties
Behandeling met Avastin injecties Uw behandelend arts heeft met u gesproken over de mogelijkheid van een behandeling met Avastin injecties. Om een zorgvuldige afweging te maken van uw kant is een goede
Nadere informatieLUCENTIS (ranibizumab)
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel LUCENTIS. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieOOGZIEKTEN Campus Brugge
OOGZIEKTEN Campus Brugge Inleiding stafleden : dr. Sophie DE CRAENE cornea refractieve heelkunde dr. Patricia DELBEKE kinderoogheelkunde prematurenretinopathie dr. Anne KEMPENEERS algemene oogheelkunde
Nadere informatieLeeftijdsgebonden Maculadegeneratie
Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie LUC-09-02/10-6087 - 1 - Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie Inhoud 1. Inleiding 2. Wat is leeftijdsgebonden maculadegeneratie 3. Droge en natte vorm van maculadegeneratie
Nadere informatieRTA Diabetes en Oogartsen
RTA Diabetes en Oogartsen Verwijsafspraken voor fundusscreening door de huisartsen Wanneer fundusfotografie bij DM type 2: Diagnose diabetes Volwassenen met de diagnose diabetes type 2 Vrouwen met bestaande
Nadere informatiePrediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga
Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Inhoudsweergave Wie is at risk & Diagnose Prevalentie Klinisch belang van
Nadere informatieUw gids voor EYLEA. EYLEA wordt gebruikt om Retinale Veneuze Occlusie (RVO) te behandelen
RVO Uw gids voor EYLEA EYLEA wordt gebruikt om Retinale Veneuze Occlusie (RVO) te behandelen Deze brochure is alleen bedoeld voor mensen die EYLEA (aflibercept oplossing voor injectie) voorgeschreven hebben
Nadere informatieLeeftijdsgebonden maculaire degeneratie ( LMD )
DIENST OOGZIEKTEN Campus Brugge Stafleden Dr. Dewachter Anne Dr. Pollet Luc Dr. Lafaut Bart Dr. Vandelanotte Sylvie Geconsulteerde artsen Dr. Miroir Claire Dr. Kempeneers Anne t: 050 45 23 40 f: 050 45
Nadere informatieRTA Diabetes en Oogartsen
RTA Diabetes en Oogartsen Verwijsafspraken voor fundusscreening door de huisartsen Wanneer fundusfotografie bij DM type 2: Diagnose diabetes Volwassenen met de diagnose diabetes type 2 Vrouwen met bestaande
Nadere informatieUw behandelend arts heeft met u gesproken over de mogelijkheid van een
Behandeling met Avastin injecties Uw behandelend arts heeft met u gesproken over de mogelijkheid van een behandeling met Avastin injecties. Om een zorgvuldige afweging te maken, is een goede voorlichting
Nadere informatieEndothelial dysfunction in experimental models of preclinical diabetic retinopathy McWilliams Hughes, John
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Endothelial dysfunction in experimental models of preclinical diabetic retinopathy McWilliams Hughes, John Link to publication Citation for published version (APA):
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 121 Nederlandse samenvatting Patiënten met type 2 diabetes mellitus (T2DM) hebben een verhoogd risico op de ontwikkeling van microvasculaire en macrovasculaire complicaties. Echter,
Nadere informatieAvastin-injecties. bij natte maculadegeneratie en macula-oedeem
Avastin-injecties bij natte maculadegeneratie en macula-oedeem Inleiding Uw oogarts heeft met u besproken dat uw oogaandoening behandeld kan worden met Avastin-injecties. In deze folder leest u meer over
Nadere informatieLucentis (ranibizumab)
De Europese gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel Lucentis. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieDoc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. New Class Warnings
HMG-CoA Reductase Inhibitors and safety the risk of new onset diabetes/impaired glucose metabolism Final SmPC and PL wording agreed by PhVWP December 2011 Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY
Nadere informatieLeeftijdsgebonden maculadegeneratie AMD. Dr. Anne Dewachter Dienst oogziekten
Leeftijdsgebonden maculadegeneratie AMD Dr. Anne Dewachter Dienst oogziekten AMD Visusverlies is een majeur probleem bij onze oudere populatie en heeft een significant impact op de functionele status en
Nadere informatieUw gids voor EYLEA. EYLEA wordt gebruikt om diabetisch macula-oedeem (DME) te behandelen
DME Uw gids voor EYLEA EYLEA wordt gebruikt om diabetisch macula-oedeem (DME) te behandelen Deze brochure is alleen bedoeld voor mensen die EYLEA (aflibercept oplossing voor injectie) voorgeschreven hebben
Nadere informatieINFORMATIE. Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie
INFORMATIE Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie Inhoud 1. Inleiding 2. Wat is leeftijdsgebonden maculadegeneratie 3. Droge en natte vorm van maculadegeneratie 4. Klinische
Nadere informatieLaserbehandeling van het oog
Laserbehandeling van het oog Oogheelkundig centrum 1 Uw oogarts heeft met u besproken dat u een laserbehandeling zal ondergaan. In deze folder vindt u alle informatie over de behandeling. Wat is laser?
Nadere informatieSuikerziekte en het oog
Suikerziekte en het oog Als gevolg van suikerziekte (diabetes mellitus) kunnen beschadigingen optreden binnen in het oog. Men noemt dit: diabetische retinopathie : afwijkingen aan het netvlies als gevolg
Nadere informatieInjecties in het oog
Injecties in het oog In overleg met uw oogarts is besloten om één of meerdere behandelingen met anti- VEGF injecties in het oog te ondergaan. Het is verstandig dat u uw andere behandelende artsen buiten
Nadere informatieBehandeling van natte macula degeneratie met Avastin
Behandeling van natte macula degeneratie met Avastin De oogarts heeft bij u de diagnose natte maculadegeneratie (zie folder maculadegeneratie) gesteld. In overleg met u is besloten om dit te behandelen
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse samenvatting Wereldwijd zijn er miljoenen mensen met diabetes mellitus, hetgeen resulteert in aanzienlijke morbiditeit en mortaliteit. Bekende oogheelkundige complicaties
Nadere informatieLaserbehandeling van het oog. Poli Oogheelkunde
00 Laserbehandeling van het oog Poli Oogheelkunde Wat is laser? Een laser kunt u beschouwen als een soort speciale gloeilamp. Maar dan een gloeilamp die een heel dunne, felle en zuivere lichtstraal uitzendt.
Nadere informatieBehandeling van het oog met Avastin, Lucentis of Eylea
Behandeling van het oog met Avastin, Lucentis of Eylea Uw behandelend oogarts heeft bij u een aandoening geconstateerd waarbij een behandeling met vaatgroei remmers in uw oog (injectie) een gunstig effect
Nadere informatiejaarlijkse controle voor jongeren met diabetes
jaarlijkse controle voor jongeren met diabetes Wat controleren we? JAARLIJKSE CONTROLE ÉÉN KEER PER JAAR MOET JE EEN EXTRA ONDERZOEK LATEN DOEN OM NA TE GAAN OF JE TEKENEN VERTOONT DIE KUNNEN WIJZEN OP
Nadere informatieDiabetische retinopathie. Afdeling Oogheelkunde
Diabetische retinopathie Afdeling Oogheelkunde Algemeen Ten gevolge van suikerziekte, ofwel diabetes mellitus, kunnen er beschadigingen optreden aan het netvlies. Vaak wordt niet direct het zien aangetast,
Nadere informatieAvastin-injecties bij natte maculadegeneratie en macula-oedeem
Avastin-injecties bij natte maculadegeneratie en macula-oedeem Albert Schweitzer ziekenhuis Polikliniek Oogheelkunde mei 2012 pavo 0642 Inleiding Uw oogarts heeft met u besproken dat uw oogaandoening behandeld
Nadere informatieUw gids voor aflibercept
DME Risico minimalisatie materiaal betreffende aflibercept 40 mg/ml oplossing voor intravitreale injectie voor patiënten Uw gids voor aflibercept Aflibercept wordt gebruikt om diabetisch macula-oedeem
Nadere informatieSuikerziekte en laserbehandeling van het oog
Oogheelkunde Suikerziekte en laserbehandeling van het oog i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Deze folder is gebaseerd op de folder van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (www.oogheelkunde.org)
Nadere informatiePATIENTEN INFORMATIE BRIEF, Avastin / Lucentis therapie, februari 2010 Oogheelkunde MCA
1 PATIENTEN INFORMATIE BRIEF, Avastin / Lucentis therapie, februari 2010 Oogheelkunde MCA 1. Aard en doel van de behandeling U bent geadviseerd een behandeling met Avastin of Lucentis te ondergaan voor
Nadere informatieInvloed van suikerziekte op het oog
Invloed van suikerziekte op het oog Oogheelkunde Locatie Hoorn/Enkhuizen Door suikerziekte (diabetes mellitus) kunnen afwijkingen optreden in het oog. Deze afwijkingen ontstaan op het niveau van de kleine
Nadere informatieVan glasvochtinjectie tot vitrectomie
Van glasvochtinjectie tot vitrectomie over de toename en diversiteit van therapieën Dr. Mirjam van Velthoven Oogarts 1 2 Glasvocht Grootste holte van het oog 4 6 ml Gelei-achtige substantie omgeven door
Nadere informatie(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen
symposium 11/10/14 (On)zin van diabetes behandeling bij ouderen Dr. K. Mortelmans Endocrinologie RZ HHart Leuven Belang Toenemende prevalentie type 2 diabetes Wijzigende levensgewoonte Vergrijzing Meer
Nadere informatieAvastin-injecties. bij natte maculadegeneratie en maculaoedeem. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Avastin-injecties bij natte maculadegeneratie en maculaoedeem Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw oogarts heeft met u besproken dat uw oogaandoening behandeld
Nadere informatie17/01/2011. niet altijd dezelfde bronnen. Preventie? Goed gezien! Oftalmologie : preventie? Goed gezien! Dokter L. Van Eyck
niet altijd dezelfde bronnen Preventie? Goed gezien! Oftalmologie : preventie? Goed gezien! Dokter L. Van Eyck 1 Oftalmologie : preventie? Goed gezien! VROEGGEBORENEN Prematuren Retinopathy (ROP) 0 1 jaar
Nadere informatieinfo voor de ouders man, vrouw en kind ROP-screening Oogheelkundig onderzoek
info voor de ouders man, vrouw en kind ROP-screening Oogheelkundig onderzoek ROP-screening Beste ouders, Uw baby is opgenomen op de dienst Neonatale Intensieve Zorgen en komt in aanmerking voor een oogheelkundig
Nadere informatieGender differences in heart disease. Dr Danny Schoors
Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen
Nadere informatieVoetproblemen bij Diabetespatiënten Situering en Screening. Dr. Greet Peeters Endocrinoloog ZNA Jan Palfijn
Voetproblemen bij Diabetespatiënten Situering en Screening Dr. Greet Peeters Endocrinoloog ZNA Jan Palfijn Voetproblemen bij Diabetespatiënten Enkele weetjes Pathofysiologie Preventie Elke dag krijgen
Nadere informatieInformatie. Intravitreale injecties WWW.ELKERLIEK.NL. Bloedvaten Pupil. Lens. Netvlies. Macula. Regenboogvlies (iris)
Informatie Intravitreale injecties Inleiding Uw oogarts heeft met u besproken dat uw oogaandoening behandeld kan worden met injecties. In deze folder geven we u informatie over de oogaandoe-ningen Macula
Nadere informatieLeeftijdgebonden maculadegeneratie
Leeftijdgebonden maculadegeneratie Behandeling met Lucentis Informatie voor patiënten Let op: In deze folder zit een formulier dat u moet ondertekenen en meenemen. F0969-3521 mei 2015 Medisch Centrum Haaglanden
Nadere informatieIntravitreale injecties. Bloedvaten. Pupil. Lens. Netvlies. Regenboogvlies (iris) Macula
Intravitreale injecties Inleiding Uw oogarts heeft met u besproken dat uw oogaandoening behandeld kan worden met injecties. In deze folder geven we u informatie over de oogaandoeningen Macula degeneratie
Nadere informatieSamenvatting Richtlijnen Diabetische Retinopathie
Samenvatting Richtlijnen Diabetische Retinopathie Indeling diabetische retinopathie (DR) Indeling Afwijkingen Niet-proliferatieve DR (NPDR): Geringe NPDR alleen MA en/of bloedinkjes Matige NPDR enkele
Nadere informatieCOMPLICATIES Lange termijn complicaties Complicaties van de ogen (retinopathie) Complicaties van de nieren (nefropathie)
COMPLICATIES Lange termijn complicaties Wanneer u al een lange tijd diabetes heeft, kunnen er complicaties optreden. Deze treden zeker niet bij alle mensen met diabetes in dezelfde mate op. Waarom deze
Nadere informatieOogheelkunde Behandeling van natte maculadegeneratie met Avastin
Oogheelkunde Behandeling van natte maculadegeneratie met Avastin Inleiding De oogarts heeft bij u de diagnose natte maculadegeneratie (zie folder maculadegeneratie) gesteld. In overleg met u is besloten
Nadere informatieBehandeling met Avastin in het oog
Oogheelkunde Behandeling met Avastin in het oog Inleiding De oogarts heeft bij u een oogafwijking vastgesteld. In overleg met u is besloten om dit te gaan behandelen met Avastin. Dit is een geneesmiddel
Nadere informatieneovascularisaties van iris en/of kamerhoek: direct panretinale laser, meestal in combinatie met anti VEGF.
Critical appraisal Retinale veneuze Occlusies. Auteurs: Dr. M.V. van Hecke, Prof. Dr. R.O. Schlingemann, Mogelijke conflicterende belangen: Prof. Dr. R.O. Schlingemann: Vergoedingen als consulent (aan
Nadere informatieVerdiepingscursus, 5 november 2013, Urmond Fundusproject Meditta en fundusfoto s beoordelen. Docenten en medewerkers:
1 Verdiepingscursus, 5 november 2013, Urmond Fundusproject Meditta en fundusfoto s beoordelen 2 Docenten en medewerkers: Yvonne van Leeuwen, Universitair hoofddocent Wilma Brassé, docent vaardigheden STOOHN
Nadere informatieNetvliesaandoeningen
Netvliesaandoeningen Behandeling met Avastin Informatie voor patiënten Let op: In deze folder zit een formulier dat u moet ondertekenen en meenemen. F0968-3521 mei 2015 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl
Nadere informatieOOGZIEKTEN Campus Brugge
OOGZIEKTEN Campus Brugge stafleden : dr. Sophie DE CRAENE cornea refractieve heelkunde Leeftijdsgebonden maculaire degeneratie ( LMD ) Wat is leeftijdsgebonden maculaire degeneratie? Het is een ziekte
Nadere informatieGlaucoom. Afdeling Oogheelkunde
Glaucoom Afdeling Oogheelkunde Algemeen Glaucoom is een veelvoorkomende aandoening van de oogzenuw die in de meeste gevallen, maar niet altijd, gepaard gaat met een te hoge oogdruk in het oog. De oogzenuw
Nadere informatieOogheelkunde Laser bij diabetespatiënten met netvliesafwijkingen
Oogheelkunde Laser bij diabetespatiënten met netvliesafwijkingen Inleiding Laser staat voor Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation. Met de lasermachine worden lichtstralen van één kleur
Nadere informatieAlgemene benadering van een patiënt met diabetische retinopathie. Bart Van der Schueren IG Endocrinologie
Algemene benadering van een patiënt met diabetische retinopathie. Bart Van der Schueren IG Endocrinologie Disclaimer No Conflicts of Interest Member of the Committee for Medicinal Products for Human Use
Nadere informatiePreventie van chronische complicaties bij type 2 diabetes: samen sterk! Inleiding Chronische complicaties Samen sterk: hoe?
Preventie van chronische complicaties bij type 2 diabetes: samen sterk! Inleiding Chronische complicaties Samen sterk: hoe? Preventie van chronische complicaties bij type 2 diabetes: samen sterk! DM type
Nadere informatieOog voor Diabetes Netwerkdag Citizen Science 20 mei
Oog voor Diabetes Netwerkdag Citizen Science 20 mei 2019 @Technopolis Patrick De Boever, PhD VITO Not for PROJECT PARTNERS 2 550+ miljoen in het jaar 2030 3 DIABETISCHE RETINOPATHIE: BLINDHEID DIE KAN
Nadere informatieBehandeling van natte macula degeneratie met Avastin
1/5 Oogheelkunde Behandeling van natte macula degeneratie met Avastin Inleiding De oogarts heeft bij u de diagnose natte maculadegeneratie (zie folder macula-degeneratie) vastgesteld. In overleg met u
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Avastin, algemeen
Avastin, algemeen AVASTIN, ALGEMEEN AARD EN DOEL VAN DE BEHANDELING MET AVASTIN U bent uitgenodigd een nieuwe behandeling te ondergaan. Voordat u een besluit neemt over deze behandeling is het belangrijk
Nadere informatieAls uw patiënt ze ziet vliegen..
Overeindse dagen 2019 Als uw patiënt ze ziet vliegen.. Margriet van der Reis, oogarts CZE Pit Vermeltfoort, oogarts MMC Susan Pruijsen, huisarts VHV Eerst.. een paar Kahoot vragen Maandagmorgen 8.10 uur..
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieDiabetische retinopathie
Diabetische retinopathie Inleiding Een van de meest frequent voorkomende afwijkingen bij diabetes is de aantasting van het netvlies van de ogen, retinopathie genoemd. Retinopathie is een vorm van aantasting
Nadere informatieOOGHEELKUNDE. Suikerziekte in het oog
OOGHEELKUNDE Suikerziekte in het oog Suikerziekte in het oog Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van suikerziekte in het oog. Het is goed u te realiseren dat de
Nadere informatieLASERBEHANDELING VAN HET OOG
LASERBEHANDELING VAN HET OOG 946 Wat is laser? Bij laser wordt een hele dunne, felle en zuivere lichtstraal uitgezonden. Via een microscoop kan deze lichtstraal gericht worden om in het oog een brandplekje
Nadere informatieBehandeling van nieuwvorming en/of lekkage van bloedvaten in het oog met Avastin TM (bevacizumab)
Oogheelkunde Behandeling van nieuwvorming en/of lekkage van bloedvaten in het oog met Avastin TM (bevacizumab) Uw behandelend arts heeft u geïnformeerd over de mogelijkheid van behandeling met Avastin
Nadere informatieUw gids voor EYLEA. EYLEA wordt gebruikt om Neovasculaire (natte) Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie te behandelen
natte LMD Uw gids voor EYLEA EYLEA wordt gebruikt om Neovasculaire (natte) Leeftijdsgebonden Maculadegeneratie te behandelen Deze brochure is alleen bedoeld voor mensen die EYLEA (aflibercept oplossing
Nadere informatiePoliklinische laserbehandeling
Poliklinische laserbehandeling Albert Schweitzer ziekenhuis augustus 2012 pavo 0380 Inleiding U heeft een afspraak voor een poliklinische laserbehandeling op: dag om uur. De behandeling vindt plaats op
Nadere informatieWat is leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) Afdeling Oogheelkunde
Wat is leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) Afdeling Oogheelkunde Wat is leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) Maculadegeneratie is een aandoening van het centrale gedeelte van het netvlies, de
Nadere informatieNetvliesaandoeningen Behandeling met Avastin
Netvliesaandoeningen Behandeling met Avastin Let op: In deze folder zit een formulier dat u moet ondertekenen en meenemen. U bent bij de oogarts geweest en heeft een aantal onderzoeken gehad. Daaruit is
Nadere informatieOverbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand
Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte
Nadere informatieSuikerziekte en het oog
INFORMATIEFOLDER Suikerziekte en het oog OPSIS Oogziekenhuis Westelijk Halfrond 105 1183 HR Amstelveen Tel.: 088-6649674 www.opsisoogziekenhuis.nl info@opsisoogziekenhuis.nl Door suikerziekte (diabetes
Nadere informatieFollow-up van diabetische retinopathie bij volwassenen
Academiejaar 2009-2010 Follow-up van diabetische retinopathie bij volwassenen Chloë Standaert Promotor: Prof. Dr. E. Van Aken Scriptie voorgedragen in de 2 de Master in het kader van de opleiding tot MASTER
Nadere informatie