PROFIELEN in het HOGER ONDERWIJS. Jef C. Verhoeven

Transcriptie

1 PROFIELEN in het HOGER ONDERWIJS Jef C. Verhoeven Centrum voor Onderwijssociologie KU Leuven 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

2 ONDERZOEKSVRAGEN Waarin verschilt het opleidings- en beroepsprofiel van gegradueerden en licentiaten in bepaalde studievelden? Trekken deze verschillende opleidings- en beroepsprofielen een verschillend type student aan? 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

3 - Opleidingsprofiel: het onderwijsconcept van de opleiding, de kennis, vaardigheden en houdingen waartoe de opleiding opleidt, alsook de wijze waarop dit gerealiseerd wordt (pedagogical content knowledge) - Beroepsprofiel: de (toekomstige) arbeidscarrière van afgestudeerden -Studentenprofiel: sociale kenmerken (status, geslacht, etc.), differentieel-psychologische kenmerken (belangstelling, motivatie), leerpsychologisch-didactisch (aanvangskennis bv) 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

4 Klemtoon van deze uiteenzetting zal liggen op beschrijven van verschillen en gelijkenissen tussen profiel van HS en UNIVstudent Voor verklaringen van verschillen werd beroep gedaan op verschillende inzichten: - relatie onderwijs-arbeidsmarkt - de culturele reproductietheorie - structurele en motivationele factoren die toegang bepalen 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

5 ONDERZOEKSOPZET Diepte- interviews docenten en verantwoordelijken opleiding (53) Vragenlijsten studenten eerste en laatste (keuze)jaar Diepte-interviews afgestudeerden (28) en (7) zaakvoerders van selectiebureaus 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

6 STUDIEVELD H.R.M. Sociaal-agogisch werk: optie personeelswerk 1 cyclus Handelswetenschappen 2 cycli (H.R.M.) Toegepaste economische wetenschappen, optie personeelsbeleid Psychologie, afstudeerrichting arbeidspsychologie 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

7 Studiegebied HRM Man Vrouw Personeelswerk 27.46% 72.46% Arbeidspsychologie 35.43% 64.57% 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

8 STUDIEVELD INFORMATICA Toegepaste informatica, 1 cyclus Handelswetenschappen 2 cycli (informaticamanagement) Handelsingenieur beleidsinformatica Licentie informatica Burg. Ir. computerwetenschappen 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

9 Studieveld informatica Man Vrouw Toeg. Inform % 16.18% (1 cyclus) Inform.Manag 92.31% 7.69% Handelsir. B.I % 11.45% Licentie Informatica 88.09% 11.91% 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

10 ONDERZOEKSINSTRUMENT EERSTE LUIK Het opleidingsprofiel De aansluiting van het opleidingsprofiel op het beroepsprofiel Het studentenprofiel Het beroepsprofiel van de afgestudeerden 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

11 ONDERZOEKSINSTRUMENT TWEEDE LUIK Studentenprofiel vanuit sociologisch, leerpsychologisch-didactisch en differentieel-psychologisch perspectief Perceptie van de opleiding Perceptie van de toekomstige professionele carrière 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

12 ONDERZOEKSINSTRUMENT De afgestudeerden: DERDE LUIK De overgang opleiding-job (reconstructie jobloopbaan, ) De huidige job (functie, taken, niveau, verantwoordelijkheid, ) De opleiding (voorbereiding opleiding op job, ) De arbeidsmarkt 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

13 VERONDERSTELLING ONDERZOEK Academic drift hogeschoolonderwijs Vocational drift academisch onderwijs 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

14 STRUCTUUR HOGER ONDERWIJS Hogeschoolonderwijs: basisopleidingen van één cyclus Hogeschoolonderwijs: basisopleidingen van twee cycli Het academisch onderwijs 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

15 Toegepaste informatica, 1 cyclus studentenaantal respons % respons Eerste jaar % Derde jaar % 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

16 Handelswetenschappen 2 cycli, beleidsinformatica studentenaantal respons % respons Eerste Lic % Tweede Lic % 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

17 Licentie informatica studentenaantal respons % respons Eerste kan % Tweede lic % 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

18 Handelsingenieur beleidsinformatica studentenaantal respons % respons Eerste jaar Handelsir. Derde jaar Handelsir % % 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

19 Burgerlijk ingenieur computerwetenschappen Studenten Aantal respons % respons Eerste jaar C.W. Derde jaar C.W % % 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

20 Sociaal-agogisch werk: optie personeelswerk, 1 Studenten Aantal cyclus respons % respons Tweede jaar P.W. Derde jaar P.W % % 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

21 Licentie Psychologie, arbeidspsychologie Studenten Aantal respons % respons Eerste lic % Derde lic % 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

22 Luik 1. Onderzoek bij docenten 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

23 STUDIEVELD HRM PERSONEELSWERK Onmiddellijke inzetbaarheid praktijkgerichtheid opleiding eerder uitvoerende dan beleidsgerichte jobs ARBEIDS- PSYCHOLOGIE Niet opleiden tot beroepsmensen wetenschappelijkheid opleiding vaak tactisch niveau als startfunctie 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

24 PERSONEELSWERK ARBEIDS- PSYCHOLOGIE 3/4 ASO & 1/4 TSO meer meisjes dan jongens hoge kans op werk niet kiezen voor andere studierichting bijna 100 % ASO relatief meer jongens hoge kans op werk niet kiezen voor andere studierichting 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

25 Studieveld informatica 1 CYCLUS- OPLEIDING LICENTIE INFORMATICA Onmiddellijke inzetbaarheid Praktijkgerichtheid opleiding Analist-programmeur Na on-the-job-training Wetenschappelijkheid opleiding Systeemanalist, februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

26 1 CYCLUS- OPLEIDING LICENTIE INFORMATICA meestal niet doorgroeien tot hogere functies veel studenten TSO toch eerder functies met meer verantwoordelijkheid vooral studenten ASO 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

27 HANDELSWET. INFORM. MANAG. & HANDELSIR. BELEIDSINFORMATICA twee verschillende basisopleidingen niet opleiden tot informaticus economische opleidingen met meerwaarde op informaticagebied vooral functies met veel verantwoordelijkheid studenten: ASO 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

28 Studentenprofiel informatica Heel weinig meisjes Vaak foutief beeld over opleiding en informatica Studiemotieven: hoge kans op werk en spelelement Verschil in vooropleiding Introverte types? 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

29 BESLUIT Academic drift lijkt niet van toepassing te zijn in hogescholen Dit is ook geen vraag van de studenten Vocational drift lijkt niet van toepassing te zijn in academisch onderwijs Sommige studenten lijken dit wel te willen 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

30 Tabel Beschrijving van de huidige academisering en deelitems (score 1 tot 5) en verandering in academisering en deelitems (score 1 tot 3) (Fusies, 2001) In welke mate is er sprake van...(1 tot 5) N X (Totaalscore) academiesering 431 2,500,96 Afstemming van programma s op universiteit 475 2,541,21 Samenwerking universiteiten/hogescholen wat betreft onderwijs 620 2,711,10 Samenwerking universiteiten/hogescholen wat betreft onderzoek 565 2,541,19 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

31 In welke mate is er sprake van verandering wat betreft...(1 tot 3) N X (Totaalscore) academiesering 3902,220,41 Afstemming van programma s op universiteit 4132,120,48 Samenwerking universiteiten/hogescholen wat betreft onderwijs 4682,320,57 Samenwerking universiteiten/hogescholen wat betreft onderzoek 4502,270,52 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

32 Luik 2 en 3 Onderzoek bij de studenten, en afgestudeerden 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

33 Opleidingsprofiel HRM: studenten Personeelswerkers (PW) zien opleiding als voorbereiding op taakuitvoering op operationeel en tactisch niveau. Zij schatten hun voorbereiding op strategisch niveau ook hoog in. Leerinhouden: sociologische, economische kennis: PW>Lic psycholog. kennis: Lic = PW Vaardigheden: PW (>Lic): veel training in selectie- en functioneringsgesprekken; sociale administratie managementvaardigheden: zwak (Lic=PW) Attitudevorming: flexibiliteit, zin voor initiatief: PW > Lic 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

34 Opleidingsprofiel HRM: afgestudeerden; arbeidsmarkt Afgestudeerden: PW: sociale wetgeving; algemene vakken; communicatievaardigheid Lic: verdeelde appreciatie; belangrijke attituden; te theoretisch en specialistisch, gebrek aan communicatieve training Arbeidsmarkt: PW: vlug inzetbaar, goed in personeelsadministratie Lic: te algemeen en theoretisch; onvoldoende voorbereid op bedrijf Beide: juiste attitude en vaardigheden voor bedrijfsleven ontbreken 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

35 Opleidingsprofiel informatica: studenten Opleiding verschilt van verwachtingen Voorbereiding op functies Economie: projectleider, Toegepaste informatica: programmeur, analist-programmeur Lic.: idem Niet voor: netwerkbeheerder, database administrator, systeemanalist Programmeertalen: zeer verschillend Andere vakken: zeer verschillend 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

36 Opleidingsprofiel informatica: afgestudeerden; arbeidsmarkt Afgestudeerden: Toegepaste informatica: tevreden over opleiding; economie Lic.: idem; te weinig management opleiding; ervaring Arbeidsmarkt: dé informaticus bestaat niet Toegepaste informatica: praktisch; minder eisend Lic. grote theoretische kennis; zelfstandig niet goed voorbereid op bedrijfsleven 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

37 Beroepsprofiel Docenten HRM Informatica Studenten HRM Personeelswerk: duidelijk beeld over job, meer kans op Tewerkstelling in KMO, soc. secr.; soc-juridisch; vorming Lic.: groot bedrijf; selectie; consultancy; marketing; management; dipl. laat toe door te groeien (afhankelijk van persoonskenmerken) 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

38 Studenten Informatica: 40% duidelijk beeld van later werk; 90% gelooft snel werk te vinden Toegepaste informatica: startfunctie programmeur, analist-programmeur; na 5 jaar: idem Lic. : start: idem; na 5 jaar: analist-programmeur, projectleider; systeemprogrammeur verantwoordelijke job (2/3), niet direct inzetbaar Afgestudeerden PW: operationele taak Lic. Psych.: strategische taken; verschillende jobs en bedrijven TI: programmeur; veranderen snel van werkgever; programmeur Lic. Inf.: projectmanager; veranderen snel van werkgever 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

39 Arbeidsmarkt P.W.: vlug inzetbaar, goed in personeelsadministratie P.W. en Lic: gebrek aan juiste attitudes en vaardigheden voor bedrijfsleven; bedrijven kiezen voor PW of Lic Lic : meer kans om naar management door te groeien TI en Lic Inf: minder duidelijk beeld waar ze worden geplaatst; zeer ruime markt; diploma niet bepalend, ook persoonskenmerken; keuze voor lic. of gegradueerde afhankelijk van niveau van taak 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

40 Studentenprofiel Trekken verschillende opleidingen verschillende studenten aan? HRM veel verschillen, maar niet voor persoonlijkheidskenmerken vooral vrouwen 1-cyclus trekt meer stud. aan uit econ. zwakke groepen, ouders met laag beroepsprestige Vooropleiding: in HS 78% uit ASO; in Univ allen HS iets meer dan helft eerste opleiding, UNIV: meerderheid 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

41 Informatica veel verschillen, ook voor persoonlijkheidskenmerken vooral mannen 1-cyclus trekt meer stud. aan uit econ. zwakke groepen, ouders met laag beroepsprestige 27% van 1-cycl reeds ander hoger onderwijs, 14% bij acad.opl. Acad. Opl.:meestal ASO (meer wisk)/1-cycl: 46%ASO (meer informatica) 1 cycl: meer extrinsieke motivatie/acad. Opl.: meer intrinsiek Scoren hoog op initiatief, engagement, leidinggeven, team Scoren iets lager: financ. Ingesteldheid, praktijkgerichtheid, studiehouding 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

42 Nabeschouwingen Scheidingslijn tussen hogescholen en universiteiten, maar niet absoluut structurele oorzaken verschillen tussen studenten opvatting van docenten Verschillen blijven bestaan in samenleving 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs

43 Beleidssuggesties Twee hypothesen als uitgangspunt 1. De decreten op het hoger onderwijs geven een gepaste invulling aan de wijze waarop het hoger onderwijs moet georganiseerd worden 2. De structuur van het hoger onderwijs moet veranderd worden. 26 februari 2004 Profielen Hoger Onderwijs