EMO Hannover. belangrijkste forum voor verspanende metaalwereld. beurs.

Transcriptie

1 EMO Hannover belangrijkste forum voor verspanende metaalwereld Verspanende machines, zoals draaimachines, zijn te kust en te keur te vinden op de EMO Hannover 2007 (foto: Deutsche Messe AG) Midden september zijn alle metaal-productietechnici even naar Hannover (D). Naar de metaalbewerkingshemel, de EMO Hannover 2007, om kennis te nemen van nieuwe machines, gereedschappen en technieken. Alvast een voorproefje op deze pagina s. De EMO Hannover 2007 vindt plaats van maandag 17 tot en met zaterdag 22 september a.s. op het beursterrein in Hannover (D). Het is een grote beurs. De beursorganisatie VDW, Verein Deutscher Werkzeug - maschinen fabriken gevestigd te Frankfurt am Main (D), spreekt terecht over de grootste en belangrijkste branchebijeenkomst voor de metaal - bewerking. Als je daar al een kanttekening bij wil plaatsen, dan is het de opmerking dat de EMO zich richt op verspanende technieken. Voor plaat - bewerking, omvormtechnieken en andere spaanloze bewerkingen is de EuroBlech die volgend jaar gehouden wordt in Hannover meer de aangewezen beurs. Pakweg 2000 exposanten, naar verwachting bezoekers uit 80 landen en een netto-beursoppervlakte van ongeveer m 2 zijn de wapenfeiten waar de EMO Hannover 2007 op voorhand al indruk mee maakt. De EMO is een beurs waar veel machineleveranciers door middel van noviteiten laten zien wat de metaalbranche de komende jaren kan verwachten. Anders dan bijvoorbeeld onze eigen Techni-Show in Utrecht die veel meer de stand der techniek laat zien. In Hannover pakken de machineleveranciers uit met nieuws en laten ze productietrends zien. Machineleve - ran cier DMG bijvoorbeeld heeft in hal 2 een expositieruimte van circa 4000 m 2 met 71 machines waarvan maar liefst veertien nieuwe machines. Voor Nederlandse metaalbewerkers is de EMO Hannover 2007 een ideaal platform om binnen enkele dagen rechtstreeks contact te leggen met machineleveranciers en kennis te nemen van de trends op het gebied van metaalproductietechniek. Op onze site hebben we veel wetenswaardigheden over de EMO Hannover 2007 verzameld in een dossier. Onder andere een Excel-bestand met namen en hal- en standnummers van de exposanten. Ook treft u in het dossier een PDFbestand aan met een omvang van 310 pagina s met daarin verzameld veel beursnieuws van de exposanten. Daarnaast hebben veel deelnemers van de EMO Hannover 2007 ons hun beursnieuws g d. Een selectie van dit nieuws vindt u op deze en de komende pagina s. Verder treft u in het dossier op onze site een aantal Duitstalige artikelen aan die ingaan op technische trends. Andere nuttige sites om een bezoek aan de EMO Hannover 2007 voor te bereiden zijn: de site van de Nederlandse vertegenwoording en de site van de EMO Hannover 2007, 16 metaalmagazine

2 kort nieuws AWTNE kan kromme oppervlakken aanzienlijk sneller bewerken De Duitse softwareontwikkelaar AWTNE heeft onder de noemer ES-Mill een nieuwe freestechnologie ontwikkeld waarmee met name 3Dgekromde oppervlakken sneller en effectiever bewerkt kunnen worden. Cruciaal element is de keuze van het freesgereedschap en de hoekinstelling daarvan ten opzichte van het oppervlak, zodanig dat een ellipsvormige raaklijn ontstaat met een zo groot mogelijke breedte. Op die manier slaagt AWTNE erin een verhouding van 1:2 te bereiken van de lijnbreedte ten opzichte van de gereedschapdiameter. Bij een freesdiameter van 100 mm betekent dat een snijlijn van 50 mm, terwijl dat volgens AWTNE bij de gangbare kogelfrezen beperkt blijft tot minder dan 1 mm. Dat scheelt een factor 50 of meer. De winst in bewerkingstijd kan aldus aanzienlijk zijn, of anders De nieuwe CUT 20 draadvonkmachine van GF AgieCharmilles is vooral ontwikkeld met het oog op verhoogde snelheid en productiviteit. Op de machine zijn snijsnelheden tot 250 mm 2 /min mogelijk, bij draaddiameters van 0,15 mm tot 0,3 mm. Het werkbereik op de CUT 20 bedraagt 350 mm x 250 mm x 250 mm. De werktafel is geschikt voor werkstukken tot 900 mm x 680 mm x 250 mm en een maximale massa van 400 kg. Volgens GF AgieCharmilles is de bedieningsvriendelijkheid ondanks de hoge automatiseringsgraad zodanig dat een opleiding van niet meer dan twee uur volstaat om alle functies en mogelijkheden van de machine optimaal te benutten. Agie Charmilles in Lomm vertegenwoordigt GF AgieCharmilles in Nederland ( infonummer: Een cylindrische vacuümschaal met een radius van 1800 mm, gefreesd met het ES-Mill pakket en toegepast op een vijfassige lasmachine (foto: AWTNE) benaderd: met veel lagere toerentallen kan dezelfde freescapaciteit worden bereikt ( infonummer: MiTM biedt hoge productiviteit en stabiliteit bij schroefdraadfrezen Mede door de hoge stijfheid van de inklemming kunnen met de MiTMgereedschappen hogere snijsnelheden worden gerealiseerd (foto: Vargus) Vargus heeft haar programma van schroefdraadfrezen uitgebreid met de MiTM-variant, wat staat voor Multiflute indexable Thread Milling. Hierbij is sprake van een groot aantal snijtanden op kleine diameters. Dit gereedschap onderscheidt zich door een hoge stijfheid, waardoor sprake is van een hogere bewerkingsstabiliteit en hogere snelheden kunnen worden bereikt. De gereedschappen zijn voorzien van radiale koelmiddelboringen. Uitgevoerd in VBX-hardmetaal zijn snijsnelheden mogelijk van Nieuwe CUT 20 draadvonkmachine haalt snijsnelheid van 250 mm 2 /min 250 m/min, met VTX-hardmetaal wordt met name een hoge oppervlaktekwaliteit bereikt. Voor de programmering van schroefdraadbewerkingen, inclusief de selectie van het juiste gereedschap, biedt Vargus het TM Gen softwareprogramma, dat gratis is te downloaden via de website van Vargus ( Vargus wordt in ons land vertegenwoordigd door Heudra Tools in Dodewaard. infonummer: Op de CUT 20 horen ook conische vormen tot de mogelijkheden, tot een hoek van 25 over een afstand van 80 mm (foto: AgieCharmilles) Aandachttrekker van Anayak, in Nederland vertegenwoordigd door SGM te Woerden, is een hogesnelheidsfreesmachine uit de HVM-serie met verrijdbare kolom. Deze machine, uitgerust met de TNC 530-besturing van Heidenhain, is ontwikkeld voor traploze vijfassige bewerking en is veelzijdig inzetbaar ( Alpha Laser opent naar eigen zeggen met de AC 200 een nieuwe dimensie in laserbewerking. Het betreft een flexibel lasersnij- en lassysteem voor snelle 2D- en 3Dmanipulatie van metalen componenten in staalplaat, pijpen en 3D-vormen. Laserbronnen zijn beschikbaar van 50 W tot 200 W. Toepassingen: precisietechniek, medische producten e.d. ( Alfa Laval, voor de eerste keer present op de EMO, demonstreert de nieuwe, flexibele en mobiele Alfie 500 voor effectieve verwijdering van olie en vaste deeltjes uit koelmiddelen. De reinigingsmachine werkt als bypass-systeem en kan dus zonder onderbreking in bedrijf zijn. Ook wordt het reinigingssysteem AlfaPure Z-serie voorgesteld ( metaalmagazine

3 Met de Toploader wordt een maximale opslagcapaciteit bereikt bij een minimaal vloeroppervlak. De robot kan in drie varianten worden geleverd, voor gewichten tot 20 kg, 50 kg of 70 kg (foto: Cellro) Toploader is het nieuwste magazijnsysteem met robot van Cellro Het nog jonge Nederlandse bedrijf Cellro grijpt de EMO aan om haar vleugels uit te slaan tot voorbij de eigen landsgrenzen en om zijn nieuwe magazijnsysteem te lanceren: de Toploader. Hierbij verplaatst een industriële Fanuc-robot zich over een portaal, dat in verschillende lengtes kan worden uitgevoerd. Net zoals de andere magazijnsystemen van Cellro is de Toploader geschikt voor het wisselen van zowel pallets, producten als gereedschappen. Het systeem leent zich voor de belading van draai- en freesmachines, bewerkingscentra en slijpbanken en er kunnen vier machines worden gekoppeld aan de Toploader. Als optie bestaat de mogelijkheid om de robot dubbel uit te voeren. Voor de aansturing van de aldus gecreëerde productiecellen presenteert Cellro in Hannover ook de nieuwe Advanced besturing ( infonummer: Castrol biedt met droge film alternatief anti-corrosievloeistof Traditioneel wordt bandstaal voor dieptrekbewerkingen bespoten met een anticorrosievloeistof als bescherming tijdens handling, opslag en transport. Deze coating is niet altijd gelijkmatig aangebracht, verplaatst zich vaak naar de randen van de band tijdens het rollen, en daarnaast zijn er milieu- en gezondheidsbezwaren. Bij de afnemer is een reinigingsproces nodig om vaste deeltjes die in de olie terecht komen te verwijderen. Daarna wordt een nieuwe coating aangebracht i.v.m. het dieptrekproces. Castrol biedt nu de drogefilm-smeertechnologie (Iloform PN 950 DF) aan dat stabieler, gelijkmatiger en duurzamzer zou zijn dan bestaande systemen. Het reinigingsproces zou hiermee overbodig zijn. Een aparte coating voor het dieptrekken is overbodig. Voor het aanbrengen van de drogefilm-coating zijn slechts beperkte wijzigingen van de apparatuur nodig ( infonummer: De nieuwe droge-filmcoating wordt toegepast op coils voor de automobielindustrie (foto: Castrol) Correa s Supra leent zich voor zwaar vóór- en nauwkeurig nafrezen Speciale constructieve voorzieningen maken het bij de floor-type freesmachine Supra van Correa, vertegenwoordigd door SGM, Woerden, mogelijk dat de Y- en de Z-as zonder trillingsproblemen grote bewerkingskrachten opnemen. Deze zeer stijve machine met verrijdbare kolom is zowel geschikt voor zwaar vóórfrezen als nauwkeurig nafrezen van werkstukken in de algemene machinebouw, matrijzen e.d. De hoge geometrische precisie van de freesslede en de optimale aandrijfdynamica resulteren in voedingssnelheden tot 30 m/min. De machine, die is voorzien van een Heidenhain itnc- 530 besturing, verplaatst zich over grote afstanden: 4500 mm mm in X-, 1300 mm 1500 mm in Y- en 2000 mm 4000 mm in Z-richting. De Supra biedt veel mogelijkheden tot klantspecifieke aanpassingen zoals inbouw van een gereedschapwisselaar, meettasters, vele typen werkstuktafels en een automatische freeskopwisselaar ( De Supra is voorzien van een universele differentiaal-freeskop indexeerbaar in stapjes van 0,1, met een toerental tot 6000 min -1 (foto: Correa) infonummer: metaalmagazine

4 kort nieuws beurs Meer mogelijkheden bij koudvormen van hoeken De realisatie van opstaande hoeken aan paneelvormige plaatproducten via een koudvormproces, dat is het werkterrein van de Cornerformer-Multiflex van het Oostenrijkse ACF. Dankzij een nieuw gereedschapontwerp kan daarbij nu elke willekeurige flenshoogte worden gerealiseerd bij plaatdiktes variërend van 0,8 mm tot 4 mm, terwijl de hoekradius een breed bereik van 2 mm tot 100 mm bestrijkt. Tot de voordelen van het koudvormen ten opzichte van het lassen en naslijpen van hoeken horen de vereenvoudiging van het fabricageproces en de winst in tijd en kosten. Bij verzinkte en gecoate plaat treedt bovendien geen beschadiging op van de coating, bij roestvast staal wordt het gevaar van verkleuring uitgesloten ( Met behulp van speciale gereedschappen zijn op de Cornerformer-Multiflex hoeken van 45 tot 150 mogelijk (foto: ACF) infonummer: Erowa beladingsrobot voor acht machines is wereldwijde noviteit Het nieuwe ERS Linear robotsysteem van Erowa in Nederland vertegenwoordigd door Esmeijer, Rotterdam kan tot acht machines voorzien van werkstukken voor parallelle bewerking op identieke machines. De robot plaatst het ruwe materiaal en neemt de bewerkte componenten weer uit de machines om ze over te brengen naar het magazijn, waar ze door een operator handmatig verwijderd worden. Het is ook mogelijk een compleet proces met verschillende machines te realiseren (sequentiële bewerking). De werkstukken doorlopen opeenvolgende productiestappen (frezen, reinigen, meten) en de robot verplaatst ze van de ene naar de andere machine. Een celbesturingseenheid regelt het gehele proces. De cel telt maximaal 1200 magazijnposities en werkt onder andere met automatische palletidentificatie ( infonummer: Nieuwe tandwielfrees Fette verenigt drie bewerkingen in één Fette, onderdeel van het Duitse LMT-concern, exposeert een breed programma bewerkingsgereedschap met diverse noviteiten. De MultiEdge 4Feed HSC volhardmetalen schachtfrees is een verdere ontwikkeling van de 2Feed en kan met een vier maal zo hoge snijsnelheid worden ingezet dan normaal. Deze frees is bijzonder geschikt voor de bewerking van materialen met een hoge treksterkte en hardheid, en is beschikbaar in een diameterbereik van 4 mm tot 12 mm en voorzien van Al2Plus-coating. De frezen kunnen vanwege hun innovatieve snijgeometrie twee maal worden herslepen. Fette dichtstbijzijnde contact: LMT-Fette, Grimbergen (B) heeft samen met Liebherr Verzahnungstechnik ook een innovatief snijsysteem voor de productie van tandwielen ontwikkeld, en zal op de EMO tevens speciaal draadrolgereedschap demonstreren ( infonummer: De robot beweegt over een X-as van maximaal 20 m met een grote snelheid: 2 m/s (foto: Erowa) Het nieuwe tandwielgereedschap van Fette verenigt de voorheen separaat uit te voeren bewerkingen ruwfrezen, ontbramen en fijnfrezen/schaven (foto: LMT) Onsrud, onderdeel van het LMT-concern, is leverancier van snijgereedschap voor de luchtvaartindustrie, voor o.a. bewerking van composieten en aluminium. Op de EMO presenteert het bedrijf nieuwe, diamantgecoate volhardmetalen boren voor deze materialen ( Met het nieuwe ES-Mill 5 as-programmeersysteem biedt de Duitse onderneming awtne ( software voor snelle bewerking van omvangrijke gebogen delen. Convexe en concave delen kunnen veel sneller en effectiever worden gefreesd dan door conventioneel lijnfrezen met een bolkopfrees (Enhanced Surface Milling). Met de KF 2512 van Kaltenbach kunnen platen boor- en plasmasnijbewerkingen ondergaan. Inzet van twee bewerkingskoppen maakt de productie van twee plaatdelen in één cyclus mogelijk. De geïntegreerde plasmasnijeenheid geeft een tijdsbesparing van 80% vergeleken met autogeen snijden ( Een wereldprimeur van Enomoto vormt een schroefpers voor smeedwerk aangedreven door een servomotor. Hierdoor kan met hoge precisie worden geprogrammeerd. Door terugwinnen van de elektriciteit tijdens de afremfase kan het verbruik met de helft worden teruggebracht ( metaalmagazine

5 kort nieuws beurs Nieuw flexibel palletmagazijn van Fastems kan tien machines bedienen Bij het nieuwe FPM-systeem van Fastems wordt gebruikgemaakt van nieuw ontworpen laadstations, met het oog op een verbeterde ergonomie en werkhouding (foto: Fastems) De EMO 2007 in Hannover betekent de première voor de nieuwste generatie FPM-systemen van Fastems. FPM staat voor Flexible Pallet Magazine en beoogt een flexibele en prijsefficiënte manier te zijn om het automatiseringsniveau binnen productiebedrijven op een hoger niveau te brengen. De flexibiliteit betreft zowel de afmetingen van het magazijn als het aantal machines dat kan worden bediend en de besturingsmogelijkheden. In zijn kleinste uitvoering telt het magazijn twaalf palletplaatsen en één laadstation voor één machine, maar dankzij de modulaire opzet kan dit eenvoudig worden uitgebreid tot meer dan honderd palletplaatsen en een koppeling met tien machines ( Belangrijke OEM-dealers van Fastems-systemen in ons land zijn onder meer Evolent in Amsterdam ( en Germach in Nuenen ( infonummer: Lach Diamant presenteert een compleet programma diamant- en CBN-slijpschijven voor de hout-, kunststof- en metaalindustrie. Een noviteit vormt het supergrind - programma dat een extreem hoge profielvastheid biedt met lange standtijden bij de productie van VHM- en HSS-profielgereedschappen op CNC-profielslijpmachines ( Emag komt toeleveranciers met sterk wisselende orderportefeuille tegemoet De rond de machine lopende transportband voert de werkstukken naar het pick-up station voor een snelle wisseling; de werkstukken kunnen eenvoudig beladen en uitgenomen worden (foto: Emag) Fehlmann combineert ergonomie, precisie en productiviteit in één machine Speciaal ter gelegenheid van de EMO demonstreert Fehlmann in ons land vertegenwoordigd door Esmeijer, Rotterdam het vijfassige hogesnelheidsbewerkingscentrum Picomax 60-M in combinatie met het nieuwe, compacte en flexibele handlingsysteem van Erowa. Deze configuratie leent zich voor efficiënte, flexibele productie van kleine series en elektroden. Naast de ergonomie en precisie benadrukt de Zwitserse fabrikant de snelheid van deze configuratie, mede te Met het verticale draaicentrum VL 3, leverbaar in drie uitvoeringen met klauwplaatdiameters 160 mm, 250 mm en 400 mm, komt Emag in Nederland vertegenwoordigd door Oude Reimer, Hilversum tegemoet aan de vraag van draaidelen-toeleveranciers naar een machine die een hoge productiviteit combineert met een hoge precisie en minimale omsteltijden. Met de VL 3 kunnen kleine en grote series economisch geproduceerd worden. Enkele kenmerken: snelle automatische werkstukwisseling, korte afstand tussen bewerking en belading (korte cyclustijden), hoge bezettingsgraad, omlaag vallende spanen, korte spaan-tot-spaantijd en plaatsbesparende constructie. Spilmotor en revolver zijn oliegekoeld. Veel aandacht is besteed aan een efficiënte energiehuishouding. De stabiliteit en trillingsdemping werken door in de gereedschapstandtijden. ( danken aan de digitale asaandrijvingen, HSC-spillen en het stijve machinedesign. Fehlmann exposeert voorts het Picomax 95 verticale bewerkingscentrum met de zwenkeenheid ATS 220 CNC, het Picomax 90-HSC universele bewerkingscentrum voor met name grotere werkstukken en andere machines uit de Picomaxserie ( infonummer: infonummer: De Picomax 60-M leent zich ook voor onbemande productie van werkstukken met een lange cyclustijd, zoals matrijzen (foto: Fehlmann) Siemens Automation and Drives introduceert de Profinet-koppeling voor de machinebesturing Sinumerik 840D sl. Als Profinetbesturing neemt de Sinumerik in de machine ook de besturing van decentrale I/O s of het systeem Sinamics S120 als positioneeraandrijving over ( Missler Software heeft begin dit jaar een nieuwe versie van TopSolid Cam uitgebracht. De sterkte hiervan is dat hiermee de meest uiteenlopende productieprocessen kunnen worden uitgevoerd (bijvoorbeeld draaibewerkingen met meer assen, vijfassig simultaan frezen); ook ondersteunt het de productie van zeer complexe onderdelen ( Met de microtap II en de megatap II brengt Microtap twee nieuwe draadsnijmachines op de markt voor het aanbrengen van schroefdraad, met als bijzonderheid de draaimoment bewaakte aandrijvingen. Om klemmen te voorkomen, is het terugloop draaimoment met 30 procent verhoogd ( metaalmagazine

6 CTX-draaimachines van Gildemeister bieden 25 procent meer prestatie Niet minder dan veertien Weltpremieren vallen er te aanschouwen op de 4000 m 2 vierkante meter grote stand van Gildemeister op de EMO. Daaronder op het gebied van draaimachines de nieuwe CTXlijn, met als belangrijkste gemeenschappelijke deler een 25 procent hoger prestatievermogen bij dezelfde prijs in vergelijking met hun voorgangers. De modulair opgebouwde CTX-lijn strekt zich uit van eenspillige uitvoeringen (alpha) via machines met tegenspil voor zeszijdige bewerkingen (beta) tot complete draai/freescentra met geïntegreerde B-as voor vijfzijdige bewerkingen (gamma). De machines zijn bij uitstek geschikt voor de nauwkeurige bewerking van compacte werkstukken tot een diameter van 200 mm. De twaalfvoudige servorevolvers zijn standaard uitgerust met aangedreven gereedschappen. Een volledig overzicht van alle noviteiten is te vinden via Sinds 1 september met fotomateriaal. Gildemeister wordt in ons land vertegenwoordigd door DMG Benelux in Veenendaal ( infonummer: Darex ontwikkelt kostenbesparende slijpautomaat voor precisiegereedschappen Speciaal ontwikkeld voor het slijpen van spiraalboren met een diameter tussen 3 mm en 16 mm is de vierassige volautomaat XPS-16 van Darex Corp., die door algemeen importeur Brinkmann+Wecker gedemonstreerd wordt. Met deze machine blijven tijd en kosten voor het naslijpen van precisiegereedschappen beperkt; ook speciale uitvoeringen veroorzaken geen additionele kosten. Na het slijpen en aanpunten borstelt de XPS-16 boren van hardmetaal met een keramisch gecoate nylonborstel volautomatisch uit. De machine voert 15 à 30 herslijpingen per uur uit en verdient zich gemiddeld binnen een halfjaar terug. Ook in Hannover: de XT Deze eveneens volautomatische machine slijpt spiraalboren van 3,0 mm tot 21,0 mm in drie stappen optimaal kegelvormig ( infonummer: De geautomatiseerde spiraalboor-slijpmachine XT-3000 is voorzien van een snel wisselsysteem (foto: Brinkmann+Wecker) Gelaserde kamertjes verzorgen aquaplaning op cilinderwand Een nieuwe bewerkingstechniek die tijdens de EMO Hannover 2007 aandacht krijgt is het laserhonen. Dit is een techniek, o.a. toegepast door Gehring uit Ostfildern (D), om met behulp van een laser bijvoorbeeld een cilinderwand een gewenste oppervlaktestructuur (microstructuur) te geven. In de kamertjes van deze structuur kan zich olie verzamelen. Deze olie verzorgt een soort aquaplaning tussen cilinderwand en zuiger. Dit zou bij verbrandingsmotoren een positief effect hebben op olieverbruik en emissies. Op de site is o.a. een filmpje te zien van het dubbelspillig lastertongen (foto: Gehring) Lowcost-slijpmachine Curtis vermindert noodzaak uitbesteden werk De Engelse fabrikant Curtis brengt zijn Vector productieslijpmachine in verschillende configuraties op de markt voor Europese metaalbedrijven die hun productie niet willen outsourcen omdat ze verzekerd willen zijn van een constante kwaliteit. De machine zou zo n 60% kosten van het bedrag dat men voor een concurrerende machine van Duits, Zwitsers of Japans fabrikaat neertelt. De Vector is geschikt voor slijpen tussen centers van delen met een diameter tot 60 mm en een lengte tot 160 mm. Vijf uitwisselbare bewerkingskoppen kunnen gepositioneerd worden voor recht of onder een hoek slijpen. Met de C-as bewerkingskop-optie kan bijna iedere geometrie worden geslepen, inclusief variabele diameters, schroefdraad en onronde delen. ( infonummer: Een uniek patent: de slijpsteenbeschermkap vormt een integraal onderdeel van de machinestructuur De Vector is uitgerust met een spil die wordt aangedreven door een 5,5 kw servomotor (foto s: Curtis) 24 metaalmagazine

7 kort nieuws beurs FPT stelt XXL-boormachine voor Onder de naam Spirit presenteert FPT Industrie uit Italië als wereldwijde noviteit een grote boormachine. De verplaatsingen in X-, Y- en Z-richting bedragen resp mm, 1500 mm (+1000) en 6000 mm. Kenmerkend zijn de innovatieve hogesnelheidshydrostatica, de uitgebalanceerde gewichtsverdeling, de parallel aan de hoofdtijd lopende automatische bewaking en beheer van de machinegeometrie en de revolutionaire boorspil die over het gehele verplaatsingsbereik hydrostatisch gelagerd is. Paradepaardje is de gepatenteerde boorpinole FPT-Elequill, die een buitengewone stijfheid en nauwkeurigheid garandeert ( De Sprit leent zich voor de bewerking van zeer grote onderdelen in sectoren zoals de energietechniek, scheepsbouw en defensie-industrie (foto: FPT) infonummer: Op de stand van Doosan zullen maar liefst 26 machines te bewonderen zijn, waaronder als noviteiten het nieuwe MX2100ST draai/freescentrum, het VMD600/5AX vijfassige verticale HSC-bewerkingscentrum en het grote HM1000 horizontale bewerkingscentrum ( De Seramill Version 3 is de nieuwe versie van deze freesmachine van Forest-Liné ( De machine is thermosymmetrisch ontworpen en uitgerust met een oliegekoelde spil. De bewerkingskop wordt direct aangedreven door een 31 kw synchroonmotor. Ferrari presenteert freesmachine voor complexe delen zoals turbineschoepen Onder de typeaanduiding N516 introduceert C.B. Ferrari in ons land vertegenwoordigd door SGM, Woerden een nieuwe, digitale hogesnelheidsprecisiemachine met als een van de vernieuwingen dubbele, onafhankelijke rotatiekoppen gemonteerd op één lengte-as, die een grote flexibiliteit bieden bij de vervaardiging van diverse producten. Zo is de machine geschikt voor automatische positionering en bewerking van uiteenlopende turbineschoepen, cilindrische en spiraalvormen, met lengten van 300 mm tot 1400 mm. Omdat de koppen over +/- 100 zwenkbaar zijn, kan men zowel turbineschoepen als ronde componenten met een diameter tot 1016 mm bewerken. De machine is uitgerust met een 24 kw elektrospil ( min -1 ) en een gereedschapmagazijn met 30 posities. In totaal exposeert Ferrari zes freesmachines, waarvan vier nieuwe modellen ( De BA W04 en de BA W06 vormen twee nieuwe horizontale en dubbelspillige bewerkingscentra in het programma van SW. Met name bij de vier- en vijfassige bewerking van lichte metalen dragen de machines bij aan het terugdringen van spilstilstand ( Hoge acceleratiesnelheden en korte positioneringtijden zijn kenmerkend voor de N516 (foto: Ferrari) infonummer: Grote vijfassige HSC-bewerkingscentra met betonnen staanders Onder de naam V-Star2 brengt het Franse Forest- Liné een nieuwe lijn vijfassige HSC-bewerkingscentra op de markt voor de bewerking van grote producten. Het werkbereik in de X-as kan variëren van 2900 mm tot mm, in de Y-as van 2000 mm tot 4500 mm en in de Z-as van 700 mm tot 1500 mm. De machines kunnen daarbij ijlsnelheden bereiken tot 60 m/min en acceleraties van 1,5 m/s 2 tot 3 m/s 2. Bijzonderheid is dat de beide X-sledes steunen op vaste betonnen staanders, zodat een hoge mate van stijfheid wordt gerealiseerd. De V- Star2-machines kunnen worden uitgerust met een Sinumerik 840D- of een Simodrive 611D-besturing ( De V-Star2 bewerkingscentra van Forest-Liné zijn in de X- en Y-as voorzien van lineaire aandrijvingen (foto: Forest-Liné) infonummer: Slijpmachinefabrikant HTT (Hauser Tripet Tschudin) is op de EMO present met een Tschudin binnenslijpmachine van het type T35 en met een Hauser coördinatenslijpmachine van het type S35-400, beide uitgerust met een handlingsysteem. HTT maakt sinds enige tijd deel uit van Kellenberger ( metaalmagazine

8 Gildemeister italiana biedt nieuwe gereedschappen voor draadwervelen Het draadwervelen is volgens Gildemeister italiana, in ons land vertegenwoordigd door DMG in Veenendaal, de beste manier om schroefdraadproducten te realiseren, zeker als het gaat om delicate producten voor chirurgische en tandheelkundige toepassingen met hun vaak specifieke geometrieën. Op de EMO toont Gildemeister een nieuwe generatie draadwervelgereedschappen met een gepatenteerd ontwerp, waarmee de positieve kenmerken van het draadwervelen zoals de Hermle ontwikkelt zwenkkop voor vijfassige bewerkingscentra Mede dankzij het nieuwe ontwerp is Gildemeister italiana erin geslaagd de levensduur van de draadwervelgereedschappen met 35 procent te verlengen (foto: Gildemeister italiana) hoge nauwkeurigheid en oppervlaktekwaliteit nog een stapje verder zijn verbeterd. Het proces en de gereedschappen worden gedemonstreerd op een Speed freesmachine van Gildemeister italiana, een machine waarop genoemde eigenschappen dankzij de stabiliteit van de directe aandrijving bij uitstek tot hun recht komen ( infonummer: Minispanner Gressel is direct in palletsystemen te integreren Voor het spannen van kleine werkstukken heeft Gressel Benelux-verkoopkantoor in Alphen aan den Rijn met de centrinos een nieuw concept ontwikkeld waarbij het accent op eenvoudige bediening ligt. Door de volledig gesloten sledegeometrie behoren storing door inwendige vervuiling en klem zittende spanen tot het verleden. Met de speciale, gepatenteerde, 150 mm lange geleiding heeft de minispanner uitstekende hoogtetoleranties. De meeste toepassingen worden in het zogenaamde kubusvormige bereik met bekbreedte 65 mm afgedekt. Werkstukken van 0 mm tot 152 mm kunnen met slechts 65 Nm aanzetmoment met een spankracht tot 20 kn ingespannen worden. Binnen een precisie van 0,02 mm kan de centrinos zowel als precisiespanner Vanwege de speciale sledegeometrie is directe integratie zonder basislichaam in palletsystemen (Erowa, System 3R) mogelijk, met als voordelen: kostenbesparing, geringe bouwhoogte, verhoogde stabiliteit (foto: Gressel) of als ruwe-delenspanner ingezet worden. ( infonummer: Gühring presenteert serie volhardmetalen diepgatboren Gereedschappenfabrikant Gühring met een Nederlandse vestiging in Veldhoven introduceert draadtappen voor de bewerking van materialen met een hardheid van 45 HRC tot 62 HRC, alsmede draadtappen en -draadvormgereedschap uit volhardmetaal. Ook is het programma diepgatspiraalboren uitgebreid, en wel met de volhardmetalen boren van het type RT 100 T, met boordiepten van 20 x D, 30 x D en 40 x D in een diameterbereik van 3,5 mm tot 8 mm. Deze boren hebben met het oog op de hoge eisen die aan het spanentransport gesteld worden, een speciale geometrie gekregen. HPC-schachtfrezen met een geoptimaliseerde geometrie voor het voorbewerken alsmede voor de gereedschap- en vormenbouw vormen eveneens een aandachttrekker. Ook wordt een nieuwe generatie volhardmetalen ruimers voor hoge prestaties gepresenteerd. ( infonummer: De tegenhouder wordt aan de zijkant van de NC zwenkdraaitafel van een vijfassig C 30 U of C 40 U bewerkingscentrum aangebracht (foto: Hermle) Speciaal voor de bewerking van lange, slanke werkstukken die aan de voorzijde ondersteund moeten worden, ontwikkelde Hermle Hermle Nederland, Venlo-Blerick een innovatieve automatische tegenhouder die via het NCprogramma over 90 gezwenkt kan worden. Daardoor is naast vijfassige omtreksbewerking ook bewerking aan de voorzijde mogelijk; zonder omspannen is hiermee complete bewerking verzekerd. Deze oplossing leent zich voor werkstukken zoals turbinebladen, werkstukken uit de medische techniek, gereedschappen en gereedschaphouders e.d. van hoge precisie. De maximale werkstuklengte bedraagt 420 mm. Bij het wegzwenken van de tegenhouder kunnen ook grotere werkstukken vijfassig worden bewerkt. Voor automatische werkstukbe- en ontlading kan het bewerkingscentrum worden gecombineerd met het HS 30 handlingsysteem of een robot. ( infonummer: Micropulse-slijpen verbetert afrolgedrag kegeltandwielen Gleason uit Ludwigsburg (D) exposeert tijdens de EMO boeiende machinetechnologie: de Phoenix II 275G slijpmachine voor de finish van kegeltandwielen. Volgens Gleason worden dankzij het zogeheten micropulse -slijpprocédé de oppervlakteruwheid en het afrolgedrag van de tandwielen belangrijk verbeterd ( (foto: Gleason) 28 metaalmagazine

9 Dankzij een maximale standaardisatie weet Heller bij de H-serie een gunstige prijsstelling te bereiken. Tegelijkertijd kunnen de machines daardoor optimaal worden toegesneden op de behoeften van de gebruiker (foto: Heller) Nieuwe H-bewerkingscentrum van Heller kan klantspecifiek worden aangepast Heller Machines lanceert op de EMO zijn nieuwe generatie horizontale bewerkingscentra. De modellen H 1000 (630 mm x 630 mm x 630 mm) en H 3000 (800 mm x 630 mm x 800 mm) lenen zich voor de bewerking van uiteenlopende onderdelen in middelgrote series. De andere twee modellen, H 2000 (630 mm x 630 mm x 630 mm) en H 4000 (800 mm x 800 mm x 800 mm) zijn uitgerust met een zwaardere aandrijving en zijn vooral bedoeld voor situaties waarin hogere prestaties worden verlangd en waar sprake is van wisselende seriegroottes. Daarbij kan worden gekozen uit twee varianten: het Speed Pack voor gebruikers in de lichtmetaal die snel en zeer nauwkeurig moeten bewerken en het Power Pack voor zware verspaningen in gietijzer en staal. Heller wordt in ons land vertegenwoordigd door Oude Reimer in Hilversum ( Infonummer: Haimer presenteert speciaal spansysteem voor grote spaanvolumes Met het SafeLock-system heeft Haimer, de Duitse specialist op het gebied van gereedschapspantechniek, een opnamesysteem ontwikkeld speciaal voor het verspanen van grote volumes. In deze situaties trekken hoge draaimomenten, voedings- en trekkrachten een zware wissel op de gereedschapopname. Nadeel van krimphouders en spantangen, die het gereedschap vasthouden door wrijving, is dat de spankracht beperkt blijft. Met traditionele Weldon-opnames met spanschroeven kunnen wel hoge draaimomenten worden overgebracht, maar dit gaat ten koste van de rondloopnauwkeurigheid en de levensduur van het gereedschap. Het nieuwe SafeLocksystem combineert een krimpspankop met vormopsluitende elementen. Daardoor wordt de hoge precisie van de krimpspanning gecombineerd met de betrouwbaarheid van vormopsluiting. Zodoende kan het vermogen van de freesmachine maximaal worden benut en kan de frees met hoge voeding worden ingezet. Haimer wordt in Nederland vertegenwoordigd door Oude Reimer in Hilversum ( infonummer: Bij het SafeLock-system worden op de freesschacht spiraalgroeven geslepen, waarin de vormopsluitende meenemers ingrijpen. Door de spiraalvorm wordt het gereedschap tegen zowel doordraaien als uittrekken beveiligd (foto: Haimer) HBZ AeroCell bewerkingscentrum haalt spaanvolume tot 12 dm 3 /min Het nieuwe horizontale HSC-bewerkingscentrum HBZ AeroCell is door Handtmann ( speciaal ontwikkeld voor de bewerking van aluminiumdelen binnen de luchtvaartindustrie. Dankzij het vermogen van 110 kw van de HSC-spil, voedingssnelheden tot 80 m/min en acceleraties tot 0,7g kunnen spaanvolumes worden bereikt tot cm 3. De horizontale uitvoering staat daarbij garant voor een optimale afvoer van spanen en koelmiddel. De machine is verder uitgerust met een palletwisselsysteem om de productiviteit verder te verhogen. De pallets, met een afmeting van 4000 mm x 2000 mm, kunnen daarbij zowel van boven als zijwaarts worden De palletwisseling vindt op de HBZ AeroCell plaats via een innovatief zwenkmechanisme. Voordeel is dat het ruimtebeslag op die manier beperkt blijft (foto: Handtmann) beladen, wat een belangrijk voordeel is bij grote en zware werkstukken. Handtmann wordt in ons land vertegenwoordigd door Dymato in Veenendaal ( infonummer: Jobs demonstreert vijfassige machine voor zware bewerkingen Onder de naam Tarkus introduceert de Italiaanse fabrikant Jobs Benelux-vertegenwoordiger: De Ridder TDR te Dilbeek (B) een nieuw horizontaal/verticaal freescentrum voor vijfassige bewerkingen met hoge vermogens en hoge koppels. De machine is geschikt voor zware verspaning van componenten uit materialen met hoge treksterkte, zoals titaan, roestvaste en gelegeerde staalsoorten. Opvallend is de bijzondere constructie met een vast portaal in de X- en een beweegbaar portaal in de Z-richting. Nog enkele kenmerken zijn de hoge dynamiek in termen van versnelling en snelheid, de stijfheid van het frame, de uitstekende dempingseigenschappen en de ruime verplaatsingen in X-, Y- en Z-richting Onder de benaming PSD-Passive-Struktur-Dämpfung introduceert Spinner tijdens de EMO Hannover 2007 een technologie voor het dempen van bewerkingstrillingen. De drie onafhankelijk van elkaar werkende revolvers van de TD-serie draaimachines zijn nu voorzien van trillingsdempers die microtrillingen tegengaan. Voor een gebruiker resulteert dit in een hogere verspaningscapaciteit bij een gelijkblijvende oppervlakte-kwaliteit. In ons land wordt Spinner vertegenwoordigd door Esmeijer uit Rotterdam ( (foto: Spinner) (3000 mm/4500 mm respectievelijk 2100 mm en 1000 mm) ( infonummer: De opvallend vormgegeven, geheel gesloten machine biedt een constante precisie over het gehele bewerkingsgebied (foto: Jobs) Gedempte revolvers verbeteren machineprestaties 30 metaalmagazine

10 Kern definieert precisie aan de hand van machines Kern Micro- & Feinwerktechnik vertegenwoordiger in ons land: SGM, Woerden specialist op het gebied van microbewerkingen, exposeert in Hannover drie machines waarbij de naam naar de nauwkeurigheid verwijst. Voor de Micro, Evo en Nano wordt een bewerkingsprecisie van respectievelijk ±2,5 m, ±2,5 m en ±1,0 m en een positieprecisiespreiding (volgens VDI/DGQ) van respectievelijk 1 m, 0,5 µm en 0,3 m opgegeven. De Nano heeft een slag van 500 mm in X- en Y-richting. Innovatieve hydrostatische geleidingen in alle assen en een uitgekiende temperatuurhuishouding van zowel de spil als de machine in haar Sandvik Coromant presenteert als noviteit op de EMO ilock, een interface tussen de instelbare wisselplaat en de gereedschaphouder bij de CoroTurn draaigereedschappen. Dankzij ilock worden ook microscopische trillingen van de wisselplaat onderdrukt, zodat een hogere precisie kan worden bereikt bij het draaien. Sandvik Coromant heeft haar programma van draaigereedschappen verder uitgebreid met het CoroTurn HP-systeem. HP staat voor High Pressure en dit gereedschap is dan ook met name bedoeld voor bewerkingen waarbij Volledig thermisch symmetrisch opgebouwd weegt de Kern Nano meer dan 7000 kg (foto: Kern) geheel maken de genoemde nauwkeurigheden haalbaar. Met een spiltoerental van min -1, een gereedschapwisselaar en een lasermeetsysteem voor het gereedschap is een ongeëvenaarde werkstukprecisie te realiseren. ( infonummer: Nieuw boorcentrum Kaltenbach is vijf maal zo snel Onder de naam KDS presenteert Kaltenbach in de Benelux: Kaltenbach-Tools, Wateringen (B) een hogesnelheidsboorcentrum voor de bewerking van profielstaal. Per as is het hogesnelheidsboorcentrum KDS met vijf gereedschapposities uitgerust (foto: Kaltenbach) Deze machine is volgens de fabrikant vijf maal zo snel als die van andere op de markt verkrijgbare, vergelijkbare systemen. Het boorvermogen ligt op 15 kw, het draaimoment is drie maal zo hoog. Als voeding wordt 1500 mm/min opgegeven. Ook de positioneersnelheid in alle assen draagt bij aan de prestaties. Het profielstaal kan aan drie zijden bewerkt worden. Tijdens de EMO wordt getoond dat de machine samen met de halfautomatische bandzaag KBS 1010 staalbouwers en -handelaren een grote flexibiliteit in de materiaalbewerking biedt. Ook qua snedebereik, snijvermogen en compacte structuur ligt de lat hoog. ( infonummer: Hogere precisie bij draaien dankzij ilock interface gebruik wordt gemaakt van koelmiddel onder druk (tot 70 bar of meer). Het koelmiddel wordt door de Coromant Capto-koppeling naar de juiste positie geleid. Volgens Sandvik Coromant is met dit nieuwe gereedschap een betere spaancontrole mogelijk en een langere levensduur. Sandvik Coromant Nederland is gevestigd in Schiedam (www2.coromant.sandvik.com). infonummer: Kellenberger lanceert hoogprecisierondslijper in drie uitvoeringen Kellenberger Nederlandse vertegenwoordiging: SGM, Woerden introduceert de serie compacte hoogprecisie-rondslijpmachines Kel- Vera, geschikt voor uiteenlopende werkstukken tot 400 mm lengte. De machine is voorzien van een GRINDplus IT-besturing van Heidenhain en kan met de verschillende componenten zoals slijpkop-support, tafel met werkstukkop en losse kop eenvoudig voor een bepaalde toepassing geschikt worden gemaakt. De zeer stijve, gesloten hydrostatische geleidingen in de X- en Z-as maken in combinatie met de nieuw ontwikkelde aandrijvingen stickslipvrije toestellingen van 0,1 m mogelijk. De uitstekende dynamiek maakt de machine zeer geschikt voor het snel, zeer nauwkeurig rond en onrond slijpen van complexe werkstukken. Naast de universele uitvoering is er een productierondslijpmachine en een universele machine voor flensdelen. ( machinebasis en alle warmte- en tril- De consequente scheiding van de lingveroorzakende componenten garandeert bij de Kel-Vera een hoge infonummer: precisie (foto: Kellenberger) Kitamura bewerkingscentrum geschikt voor precisie-hardfrezen Het horizontale bewerkingscentrum Mycenter-HX1000i van Kitamura Laagland, Rotterdam vertegenwoordigt Kitamura in ons land is ontwikkeld met een precisie nodig om onderdelen met nauwe toleranties uit de sterkste materialen te vervaardigen. De inductiegeharde box-constructie gecombineerd met de gietdelen van hoogwaardig Meehanite resulteert in een stijfheid vereist voor het met hoge precisie hardfrezen van grotere delen. De geleidingen zijn voorzien van dubbele ultraprecisie-kogelomloopspillen en dubbele servomotoren die ijlgangen van 36 m/min mogelijk maken. De machine heeft een nauwkeurigheid van ±0,0020 mm over de gehele slag en een repeteerbaarheid van ±0,0010 mm. De machine is standaard uitgerust met een spilmotor met overbrenging in vier snelheden ( infonummer: Het Mycenter-HX1000i bewerkingscentrum maakt gebruik van een efficiënt positief 180 roterend palletwisselsysteem dat de bediener maximaal comfort in de toegankelijkheid en het laden en lossen van pallets biedt (foto: Kytamura) 32 metaalmagazine

11 Nieuwe machine Microcut boort kleine gaten in harde materialen Met de UniBore 800 kunnen behalve staal ook glas en harde materialen zoals keramiek en hardmetaal worden geboord (foto: Microcut) Microcut lanceert met de UniBore 800 een geavanceerde machine voor het eenvoudig, volautomatisch boren van gaten in het diameterbereik van 0,015 mm tot 4,0 mm. De speciale gereedschappen maken het mogelijk de geometrie (diameter, rondheid, cilindriciteit) met hoge precisie te realiseren en de oppervlakteruwheid substantieel te verbeteren. De microboorbewerking geschiedt door een abrasief procédé met een nauwkeurig gereedschap in het werkstuk. In een verspanend proces worden een microdiamant en een dragende schacht met een conisch en een cilindrisch gedeelte ingezet. Met het conische deel wordt het startgat vergroot en met het cilindrische deel bereikt men, ook bij grotere series, een constante einddiameter van de boring. De gereedschapprecisie garandeert dat de nauwkeurigheid van de boring binnen een tolerantieveld van 1 m blijft. ( infonummer: Mikron buit mogelijkheden meervoudig opspannen uit Bij de Multistep XS van Mikron in ons land vertegenwooordigd door AgieCharmilles, Lomm zijn de neventijden door de machineconstructie tot een minimum teruggebracht. In elk van de maximaal vier bewerkingscellen wordt afwisselend met twee spillen verspaand. De werkstukken zelf worden op een pallet van Erowa zeer snel van de ene naar de volgende bewerkingscel overgebracht. Spaan-tot-spaantijden liggen rond de seconde. Door meer gelijke werkstukken op een dragerplaat te monteren, kunnen de neventijden en daarmee de cyclustijd verder worden verlaagd. Tweevoudig opspannen geeft reducties van 15% tot 27%, bij drie- en viervoudig opspannen is dit minder. De Multistep XS leent zich met name voor kleine tot middelgrote series complexe onderdelen tot 150 mm x 150 mm x 120 mm voor de automobielindustrie, hydrauliek/pneumatiek, medische techniek en algemene metaalbewerking. ( infonummer: Met de Multistep XS is complete bewerking in een opspanning mogelijk met een nauwkeurigheid van 0,01 mm tot 0,005 mm, afhankelijk van het materiaal (foto: Mikron) Desk-top: bureau-uitvoering van CNC-freesmachine Met de Desk-top biedt G+ Powertec een ware bureau-uitvoering van een CNC-freesmachine, de eerste ter wereld volgens deze Chinese machinebouwer uit Taicang (in de buurt van Shanghai). Met een werkbereik van slechts 300 mm x 200 mm en een nauwkeurigheid van 0,01 mm leent deze kleine machine zich bij uitstek voor het kleine en fijne werk. G+ Powertec ziet daarbij vooral mogelijkheden voor de Desk-top bij de snelle realisatie van prototypes en als leerinstrument op vakopleidingen. De programmering van de Desk-top verloopt identiek aan die van de gangbare grote CNCmachines, met behulp van standaard CNC-software ( Unisign, Panningen introduceert het verticale hoge-snelheid vijfassige CNC-portaalbewerkingscentrum Unipent Deze nieuwe generatie combineert een hoog verspanend vermogen in vijf assen met een hoge dynamica en precisie. De machine is uitgevoerd met een tweezijdig gesynchroniseerde aandrijving in Y-richting, voor de verrijdbare brug, en een in X-richting verrijdbare spilslede met ram. De portaalbrug is zeer licht geconstrueerd met zeer hoge stijfheden om ook bij een hoge dynamiek zeer nauwkeurig te kunnen bewerken. Naast de Unipent 4000 exposeert Unisign de Uniport 4000 en 6000, verticale CNC-portaalbewerkingscentra met een Sinumerik 840D-besturing en een Univers 4000 verticaal CNC-bewerkingscentrum met Meerzijdig bewerken vanaf de stang Tijdens de EMO Hannover 2007 demonstreert Chiron o.a. de FZ 12K S onder spaan. Dit is een innovatieve machine voor het meerzijdig bewerken van producten vanaf de stang. Opvallend zijn de twee-assige zwenkkop die ingezet kan worden voor zeszijdige bewerkingen (dus ook voor zesde zijde van een werkstuk na de scheidingsbewerking) en de hoofdspil die een volwaardige draaispil is. De stangdoorlaat is 65 mm. In ons land wordt Chiron vertegenwoordigd door Oude Reimer uit Hilversum ( (foto: Chiron) Met zijn minimale afmetingen doet de Desk-top freesmachine zijn naam alle eer aan (foto: G+ Powertec) infonummer: Unisign stelt nieuwe generatie portaalmachine voor De Uniport 6000 kenmerkt zich door flexibiliteit, verspanend vermogen, precisie en onderhoudsvriendelijkheid (foto: Unisign) beweegbare kolom, voorzien van een Sinumerik 810D besturing. ( infonummer: metaalmagazine

12 kort nieuws W300 afwikkelfreesmachine van Koepfer heeft negen bestuurde assen XSM400 bewerkingscentra van GF AgieCharmilles halen tot min -1 GF AgieCharmilles heeft haar programma van HSCbewerkingscentra uitgebreid met twee nieuwe verticale typen, de drie-assige Mikron XSM 400 en de vijfassige Mikron XSM 400U. Beide machines zijn uitgerust met een hoogfrequent spil van de Zwitserse specialist Step-Tec, waarmee ultrahoge toerentallen tot min -1 mogelijk zijn. Ook de lineaire ijlsnelheden (80 m/min) en de versnelling (1,5g) mogen er zijn. Om een voldoende stijve constructie te realiseren en storende vibraties uit te sluiten, is het portaal uitgevoerd als monoblock in polymeerbeton. Volgens GF AgieCharmilles, in ons land vertegenwoordigd via Agie Charmilles in Lomm, is de dempende werking daarvan zes keer hoger dan van gietijzer. Om een zo hoog mogelijke productiviteit te bereiken, kunnen de machines naar wens worden geïntegreerd met diverse palletsystemen ( NUM verhoogt prestaties CNC-machine De werkruimte is bij de W 300 dusdanig toegankelijk dat de mogelijkheid bestaat om de freesbewerking aan te vullen met NC-gestuurde bewerkingen zoals ontbramen (foto: Koepfer) De nieuwe W 300 afwikkelfreesmachine, voor de bewerking van tandwielen en andersoortige wielvormige producten, telt in totaal niet minder dan negen bestuurde assen. Directaandrijvingen zorgen daarbij voor een hoge mate van stabiliteit en een hoge en constante kwaliteit van de vertandingen. Het machinebed is bovendien vervaardigd uit het polymeerbeton Mineralit, waarvan de dempende eigenschappen die van gietijzer met een factor acht overtreffen. De machine is voorzien van een lademagazijn met V-grijper, waarmee gereedschappen tot 5 kg snel gewisseld kunnen worden. De W 300 is uitgerust met telediagnose en is speciaal ontwikkeld voor de bewerking van een grote variëteit aan geometrieën en seriegroottes. infonummer: De Mikron XSM 400 en de Mikron XSM 400U zijn onder meer uitgerust met een ITC (compensatie voor temperatuurdeformaties) en APS (vibratieanalyse tijdens het proces) om een maximale betrouwbaarheid te garanderen (foto: GF AgieCharmilles) infonummer: Inhakend op de steeds complexere productieprocessen en de wens de productiviteit op toe voeren, brengt NUM het Flexium CNC-systeem, dat flexibele aanpassing aan de huidige eisen mogelijk maakt. In dit veelzijdige, flexibele en gebruikersvriendelijke systeem zijn alle componenten zoals het bedieningspaneel, SPS, CNC, in- en uitgangen, aandrijvingversterker, motoren, programmeersoftware en hulpmiddelen nieuw ontwikkeld of zijn bestaande onderdelen verbeterd. Het op zichzelf al krachtige basissysteem biedt dankzij de intelligente lay-out veel mogelijkheden tot uitbreidingen in soft- en hardware. Per besturing staan 32 interpolerende assen ter beschikking, waarbij, dankzij de schaalbaarheid met meerdere in realtime-ethernet parallel verbonden CNC s, systemen met meer dan 200 interpolerende assen en 50 CNC-kanalen zijn te realiseren. ( infonummer: De Flexium NCK (rechts) vormt met de NUMDrive C aandrijvingsversterker een compacte, krachtige eenheid met geringe warmteontwikkeling (foto: NUM). Het nieuwe FZ 09K S Magnum bewerkingscentrum van Chiron, met het kenmerkende korfmagazijn en voorzien van een zwenkkop voor stafbewerking met draaien subspil, wordt op de EMO onder spaan gedemonstreerd. Van deze machine is ook een vijfassige versie aanwezig, compleet met palletsysteem ( Om kogelgeleidingen die onder zware condities moeten opereren op een goedkope maar effectieve manier te beschermen tegen vuil heeft Bosch Rexroth een speciale tweelippige afdichting ontworpen, vervaardigd uit een speciaal versterkt thermoplastisch elastomeer ( Volgens Gildemeister is bij de nieuwe DMU 40 MonoBlock vijfassige freesmachine sprake van een 200 procent hogere dynamiek in de rondassen. De machine heeft een vermogen van 15 kw en haalt een maximaal toerental van min -1 ( Bijzonderheid van het nieuwe FSG 80 S bewerkingscentrum van TOS Kurim, bewerkingsbereik 2000 mm x 1000 mm x 800 mm, is dat de mechanisch aangedreven hoofdspil (19,3 kw; 4000 min -1 ) eenvoudig kan worden omgewisseld voor een elektrisch aangedreven variant (18 kw; min -1 ) ( metaalmagazine

13 Syncrono-lasersnijmachine van Prima accelereert met 6g Prima Industrie vertegenwoordigd door Tuwi te Winterswijk exposeert de tijdens de vorige EMO geïntroduceerde Synchrono lasersnijmachine in zijn meest alledaagse uitvoering: voorzien van het automatiseringssysteem voor onbemande productie. Deze volgens de fabrikant snelste machine op de markt, heeft een dynamische ultralichte bewerkingskop met een capaciteit van meer dan 1000 gaten per minuut. Voorts kan men kennismaken met de Optimo Evoluzione, de nieuwste editie van een ouder concept, met een innovatieve, direct aangedreven focusseerkop. Deze heeft drie onafhankelijk van elkaar werkende assen; voordelen zijn betrouwbaarheid en onderhoudsvriendelijkheid. De acceleratie is 4g. De C-as heeft een langere slag (±10 mm) en is een volwaardige zesde NCas, die ook variaties in de plaat volgt. Prima Met de Equotip Bambino lanceert Proceq op de EMO als noviteit een kleine en uiterst handzame hardheidstester voor metalen, het kleinere broertje van de eerder op de markt gebrachte Piccolo. De Bambino weegt dankzij een nieuw en gepatenteerd ontwerp slechts 110 g en meet 145 mm x 44 mm x 20 mm. Door de geïntegreerde elektronica zijn externe aansluitingen op een pc en/of monitor overbodig. De individuele en de gemiddelde meetwaarden zijn, in de gewenste eenheid, direct afleesbaar op een lcd. Net als de andere hardheidstesters van Proceq maakt de Bambino gebruik van een impactlichaam dat tegen het te meten oppervlak wordt geschoten, de zogenoemde Leeb-methode, ontwikkeld demonstreert tevens een innovatieve 3D laserkop. ( infonummer: Stama presenteert bewerkingscentrum met vier spillen De snelle Synchrono-lasersnijmachine wordt in Hannover getoond met het compacte, modulaire systeem voor laden, ontladen en opslag TowerServer (foto: Prima Industrie) Handzame Bambino voor snelle hardheidsmetingen Via het USB-interface kan datatransfer plaatsvinden van de Bambino naar externe media en kan omgekeerd upgrading plaatsvinden van de meetsoftware (foto: Proceq) door Proceq. Het verschil tussen de inslagsnelheid en de terugkaatssnelheid is een maat voor de hardheid. infonummer: Op de stand van Stama beleeft het nieuwe MC 526/TWIN 2 bewerkingscentrum van deze Duitse machinebouwer zijn wereldpremière. Bijzonderheid van deze machine is de uitvoering met vier spillen, waardoor een verdubbelding van de productiviteit wordt bereikt in vergelijking met de bestaande tweespillige machines uit de TWIN-serie van Stama. De vier spillen maken gebruik van een gezamenlijke Z-slede en bij de bewerking gaat het dan ook om identieke producten. Volgens Stama kunnen dezelfde nauwkeurigheden worden bereikt als met de gebruikelijke enkelspillige machines, mits gebruik wordt gemaakt van de juiste gereedschappen. Stama wordt in ons land vertegenwoordigd door Aardse Hightech in Eindhoven ( en infonummer: Nieuwe dubbelspillige draaimachine met thermische compensatie van Okuma Als noviteit toont Okuma op de EMO haar nieuwe dubbelspillige 2SP-150H draaimachine, voor producten tot een lengte tot 80 mm en een diameter tot 150 mm. Met de geïntegreerde drie-assige portaallader (met twee grijpers voor werkstukgewichten tot 2x3 kg) en twee werkstukmagazijnen is deze compacte machine geschikt voor volcontinue serieproductie van precisieonderdelen. De 2SP-150H is uitgerust met het door Okuma ontwikkelde TFC-concept om temperatuureffecten, bijvoorbeeld door ononderbroken productie, te compenseren via de nieuwste OSP-P200 besturing. In het machinebed geplaatste sensoren registreren het temperatuurverloop en compenseren de geometrische veranderingen realtime met een nauwkeurigheid van 0,1 m. Per saldo horen in volcontinu productie toleranties binnen 10 m tot de mogelijkheden. Okuma wordt in de Benelux vertegenwoordigd door Gelderblom te Utrecht ( infonummer: De beide gereedschap - revolvers op de 2SP- 150H bieden plaats aan 12 (als optie ook aangedreven) gereedschappen elk, een gereedschapwisseling kost slechts 0,15 s (foto: Okuma) Studer ontwikkelt combimachine voor harddraaien en slijpen van assen Het bewerkingscentrum S242 van Studer (onderdeel van de Körber Schleifring-groep) combineert de voordelen van het rondslijpen en harddraaien en zorgt daarmee voor een hoge productiviteit en afwerkingsgraad. De twee of drie parallel geplaatste dwarssleden kunnen klantspecifiek benut worden met een of twee slijpspilkoppen voor het omtrekslijpen, met een binnenslijprevolver voor maximaal drie slijpspillen voor inwendig slijpen of met een draairevolver met maximaal twaalf gereedschapposities. Aangedreven gereedschap voor eenvoudige boor- en freesbewerkingen is optioneel. Het schuine Granitan-machinebed bevordert de spaanafvoer bij het harddraaien. De machine is onder andere voorzien van een synchrone tegenspil op de as van de losse kop, integrale meetbesturing bij het rondslijpen en (als optie) automatische werkstukhandling. ( infonummer: Het S242 bewerkingscentrum S242 bewerkt assen in één opspanning compleet en kan ook voor enkelstuks en kleinserieproductie economisch worden ingezet (foto: Studer) metaalmagazine

14 kort nieuws beurs Renishaw stelt productiesnelheid centraal Het tweetastersysteem bestaat uit de OMP40-2 schakelende taster en de draadloze Renishaw OTS gereedschapinsteltaster die zeer geschikt is voor machines met twee pallets of draaitafels (foto: Renishaw) Renishaw in Nederland gevestigd in Prinsenbeek focust op productiesnelheid met een serie nieuwe producten die bedrijven in een groot aantal bewerkings- en meettoepassingen helpen hun procestijden te verkorten met behoud van kwaliteit. Nieuw zijn onder meer de XL-80, een compact laserinterferometersysteem en het revolutionaire REVO vijfassige meetkop- en tastersysteem voor coördinatenmeetmachines dat de inspectiecapaciteit van machines met een drie-assig scansysteem sterk verhoogt. Het TRS2-systeem voor gereedschapherkenning detecteert gereedschapbreuk binnen één seconde. Met de compacte, nauwkeurige RMP600 schakelende meettaster kunnen complexe producten op een bewerkingscentrum aan alle zijden worden opgemeten, wat resulteert in kortere inspectietijden. Voorts introduceert Renishaw het tweetastersysteem, dat één enkele optische ontvanger voor gereedschapinstelling heeft en een schakelende taster op de spindel voor werkstukinspectie. ( infonummer: Inspelend op de trend naar kleinere slijpmachines heeft Marposs haar Unimar-serie uitgebreid met het compacte NanoUnimar meetsysteem. Hiermee kan inline tijdens het slijpproces de nauwkeurigheid van producten worden gemeten in het submicron gebied ( Samag meerspillig bewerkingscentrum voor zwaar precisieverspanen Voor de bewerking van kubusvormige werkstukken stelt Samag een verdere ontwikkeling van het driespillige horizontale bewerkingscentrum MFZ 2-3 voor. De optionele B-assen voor vijfassige bewerking worden voor het eerst afzonderlijk aangedreven, waardoor de machine nog flexibeler is. Kortere zwenktijden van alle assen reduceren bovendien de bewerkingstijd van een afzonderlijk werkstuk. Beladen en bewerken in hoofdtijd verlaagt de kosten; de onproductieve neventijden zijn door constructieve verbeteringen van de werkstukdrager duidelijk korter. Meerspillige horizontale bewerkingscentra van de MFZ-serie met verschillende asverplaatsingen, koppels en spillen zijn geschikt voor de zeer nauwkeurige bewerking van componenten uit staal, gietijzer, aluminium en lichtmetaal. ( Alle machinecomponenten van de MFZ 2-3 onderscheiden zich door hoge stijfheid en thermische stabiliteit, wat een hoge precisie ook bij zwaar werk (b.v. verspaning van gietdelen) garandeert (foto: Samag) infonummer: Voor de bewerking van koolstofvezel versterkte composieten, veel abrassiever dan staal en met een zeer lage warmtegeleiding, brengt het Deense Unimerco speciale diamantgereedschappen op de markt. Daarmee wordt een dertig keer langere levensduur bereikt, terwijl de kosten per bewerking soms 80 procent lager uitvallen ( Hangsterfer heeft onder de typeaanduiding NeoSol vier nieuwe emulsies ontwikkeld voor de metaalbewerking, elk met specifieke eigenschappen als corrosiebescherming, schuimbeheersing, antibacteriële werking en reinigend vermogen ( Fors draai/freescentrum voor werkstukken tot zeven meter Met het nieuwe mpmc 600 draai/freescentrum van Weingärtner kunnen forse werkstukken met een diameter tot 820 mm en een lengte tot 7000 mm worden bewerkt. De hoofdspil heeft De hoofdspil op het mpmc 600 draai/ freescentrum van Weingärtner wordt aangedreven via een set van hydromechanisch gekoppelde wormwielen (foto: Weingärtner) een vermogen van 60 kw bij een draaimoment van 4880 Nm, bij de aangedreven gereedschappen bedraagt het vermogen 22 kw. Het maximale toerental ligt standaard op 4000 min -1, maar via een speciale HSC-unit, die kan worden geladen vanuit het gereedschappenmagazijn, kan dit worden opgevoerd tot min -1. Naast de X-, Y- en Z-as telt de machine, met Siemens 840Dbesturing, nog vijf lineair bestuurde assen voor de aanvoerwagen (W) en de lunetten (V1 t.e.m. V4). Daarbij komen nog de zwenkbeweging van de bewerkingskop (B) en de rotatie van de klauw (C). infonummer: Met vier of vijf spiralen in verschillende lengtes en met diverse hoekradii, de AlTiNcoating en met speciale Heli-Pitch geometrie overtreft het nieuwe TuffCut XR freesgereedschap volgens leverancier M.A. Ford de concurrentie een factor twee in voedingssnelheid en levensduur ( metaalmagazine

15 Meerspillige draaimachines zeer productief bij complexe werkstukken Alfred H. Schütte houdt op de EMO haar nieuwe generatie SCX meerspillige draaimachines ten doop. Neusje van de zalm is wat dat betreft de SC9-26, een machine met zes draaispillen in een spilkast, een overnamespil en twee tegenspillen voor bewerkingen aan de rugzijde van het werkstuk. Zowel Bij de meerspillige draaimachines uit voor de radiale als axiale de SCX-serie zijn alle kabels, geleidingen en aandrijvingen buiten de werkden gemaakt van vaste en aan- bewerkingen kan gebruik worruimte gepositioneerd voor een goede gedreven gereedschappen (met toegankelijkheid, betrouwbaarheid en interne koelmiddeldoorvoer) op een vrije spanenval (foto: Schütte) kruissledes of in revolversystemen, waarbij sprake is van bestuurde X-, Y- en Z-as. De radiale en axiale bewerkingen kunnen gelijktijdig plaatsvinden. De aangedreven gereedschappen halen een maximaal toerental van min -1. De SC9-26 wordt in Hannover getoond in combinatie met een geïntegreerd palleteersysteem ( infonummer: TP2500 gereedschap verhoogt productiviteit en betrouwbaarheid bij draaien Tot de talrijke nieuwe draai-, frees- en boorgereedschappen die Seco Tools in Hannover voor het voetlicht brengt, behoort onder andere het TP2500 draaigereedschap. Dit gereedschap is voorzien van een DurAtomic coating, waarvan de atomaire structuur zodanig is gemodificeerd dat volgens Seco ongeëvenaarde mechanische en thermische eigenschappen worden bereikt. Dat vertaalt zich onder meer in een langere levensduur van de gereedschappen en in een betrouwbaarder draaiproces, wat met name van belang is bij onbemande productie. Daarnaast is bij dit TP2500 gereedschap sprake van een nieuwe MF5 geometrie, wat resulteert in gereduceerde snijkrachten, een verbeterde koelmiddeltoevoer en een optimale Naast een nieuwe geometrie en coating is bij het TP2500-gereedschap ook Seco wordt in Benelux ver- spaanbeheersing. sprake van een aangepaste substraatstructuur, waardoor minder vervorming Benelux in Braine l Alleud (B) tegenwoordigd door Seco Tools optreedt van de snijranden (foto: Seco) ( infonummer: Om tegemoet te komen aan een aantal uitdagingen in de hedendaagse productietechniek zoals een hogere complexiteit en precisie ontwikkelde Yasda Nederlandse vertegenwoordiger: SVM Freestechniek, Valkenswaard het vijfassige horizontale bewerkingscentrum H40i, dat onder andere over een grote stijfheid beschikt. Enkele kenmerken: verplaatsingen in X-, Y- en Z- richting: resp. 875 mm, 740 mm en 685 mm, bereik A- en B-rotatieassen 360 resp tot +45, palletafmetingen 400 mm x 400 mm, beladingscapaciteit Siemens verbetert productiviteit op de werkvloer Siemens Automation and Drives (A&D), met in Nederland een vestiging in Den Haag, heeft de functionaliteit van de werkplaatsprogramma s ShopTurn en ShopMill uitgebreid. Deze nieuwe functies reduceren de programmeertijd voor CNC-toepassingen en zorgen daarmee voor een productiviteitsverbetering. De technologiepakketten zijn zowel geschikt voor cyclisch gestuurde vlakbedmachines, schuinbed-draaimachines, Het table on -design van de H40i biedt onder andere een goede werkstuktoegankelijkheid en spaanafvoer, alsmede flexibeler opspanmogelijkheden van grotere werkstukken dan een trunnion -machine (foto: Yasda) Table on -type bewerkingscentrum Yasda biedt voordelen boven trunnion -type Tornos draaiautomaat voor complexe werkstukken uit harde materialen Eind dit jaar komt de wereldprimeur Sigma 32 van Tornos agent voor Nederland: Esmeijer, Rotterdam op de markt; op de EMO wordt deze enkelspillige draaiautomaat met losse spilkop voorgesteld. De kinematica ervan berust op twee geheel onafhankelijke identieke gereedschapsystemen voor de realisatie van werkstukken met gelijke complexiteit in de hoofd- en tegenbewerking. Er zijn veel gereedschaphouders beschikbaar, die zowel in de hoofd- als de tegenbewerking inzetbaar 200 kg, spiltoerental min-1, spilmotor 22 kw, ijlgang (X/Y/Z) 50 m/min, besturing Fanuc FS31i-A5. De machine is van het table on -type, d.w.z. de A-as is gemonteerd op de B-as draaitafel, waardoor (anders dan bij het trunnion -type) geen deformatie optreedt bij het belasten van de rotatie-eenheid en een hoge dynamica van de rotatieassen wordt bevorderd. ( infonummer: zijn. In totaal zijn er 22 gereedschapposities. Belangrijke kenmerken van de machine, geschikt voor stangenbewerking tot 32 mm, zijn de grote stijfheid en de overgedimensioneerde spil. De Sigma 32 is met name geschikt voor veeleisende bewerkingen, zoals van harde materialen. Een pluspunt is de optimale spaanafvoer, ook bij een grote materiaalafname. ( infonummer: horizontale of verticale draai- of freescentra als voor complexe bewerkingscentra voor de matrijsbouw. Een voorbeeld van de uitbreiding: ShopTurn ondersteunt bij de grafische programmering thans complexe draaimachines voor complete bewerking met zwenkas en bijbehorende freesspil. Daarbij kunnen zowel draai- als freesgereedschappen worden toegepast. ( infonummer: In het werkplaatsprogramma ShopMill is de nieuwe functie trochoïdaal frezen (wervelfrezen) als één cyclus opgenomen (foto: Siemens) 40 metaalmagazine

16 Nieuw gereedschap haalt 1,5 keer groter freesvolume bij frezen van caviteiten Het Russische Skif-M, gevestigd in Belgorad, heeft een speciaal boorgereedschap ontwikkeld voor het hogesnelheidsfrezen van caviteiten tot een diepte De gebruikte inserts zijn bij het nieuwe freesgereedschap van SKIF-M voorzien van wat van 70 mm in aluminium en aluminiumlegeringen. wordt aangeduid als een nanomultilayer diamantachtige carbidecoating (foto: Skif-M) Met name binnen de vliegtuigindustrie komt dit heel frequent voor om hoge stijfheid en sterkte te kunnen combineren met een minimum aan massa. SKIF-M zegt met dit nieuwe gereedschap freesvolumes te kunnen bereiken die een factor 1,5 hoger liggen dan met gangbare gereedschappen. Waarden van rond de 6000 cm 3 /min worden in dit verband genoemd. Het materiaal wordt met behulp van axiale snedes verwijderd, zoals bij boorbewerkingen. De gereedschappen zijn uitgerust met interne koelmiddeltoevoer voor een goede spaanafvoer ( infonummer: Twee spillen verdubbelen productiviteit van verticaal bewerkingscentrum van SW De lineaire ijlsnelheid op de BA S03 bedraagt 75 m/min, terwijl de acceleratie op kan lopen tot 1g (foto: SW) Eenvoudige en robuust videomeetsysteem van Vision Engineering Skoda profileert zich met grote machines voor zwaar werk Kern van het programma van Skoda Machine Tools uit Tsjechië zijn de HCW quill-type zware horizontale boorfreesmachines ( quill = holle as draaiend om massieve as). Deze hebben een spildiameter van 150 mm tot 300 mm, een maximale spilsnelheid van 1600 min -1 tot 3000 min -1 en een vermogen aan de hoofdspil van 60 kw tot 130 kw. Het programma is uitgebreid met een lichtere horizontale freesmachine (type FCW) met een spildiameter van 140 mm of 150 mm, een spiltoerental van 3000 min -1 en een vermogen van 40 kw. De horizontale bewerkingscentra kunnen worden gecompleteerd met de TDV draaitafel met een draagvermogen van 25 ton tot 250 ton, diverse frees- en boorkoppen e.d. Op het gebied van zware draaibanken biedt Skoda de SR-typen van een modulair ontwerp voor het draaien van werkstukken met een diameter van 1000 mm tot 5200 mm en een gewicht van 16 ton tot 250 ton. ( infonummer: Bij het Merlin videomeetsys teem, dat Vision Engineering op de EMO introduceert, is de beproefde Kestrel meettafel gecombineerd met een QC-300 meetprocessor tot een nieuw en robuust systeem. Op het werkstuk, dat door middel van een videocamera wordt geprojecteerd op de QC300, kunnen de maten van afstanden, hoeken en radii met behulp van een kruisdraad of door middel van kantherkenning exact worden bepaald. Hoewel de optimale optische beeld- en contrastkwaliteit van de Vision Dynascope beeldprojectie technologie niet wordt bereikt, staat daar als voordeel tegenover de eenvoudige en snelle manier gegevens kan het Merlin video - Voor het documenteren van de waarop meetpunten en beeldbewer- worden verbonden met een prin- meetsysteem via een interface king tot stand ter of pc, het opslaan van videobeelden hoort ook tot de opties komen en de aantrekkelijker prijsstelling. Vision (foto: Vision Engineering) Engineering wordt in ons land vertegenwoordigd door InscOpe in Raams - donksveer ( infonummer: Zware horizontale HCW-boorfreesmachine met een X-as van 24,5 m en een Y-as van 9 m (foto: Skoda) Het vijfassige verticale bewerkingscentrum BA S03 is een van de nieuwe machines die SW (Schwäbische Maschinenfabrik) op de EMO lanceert. Bijzonderheid is de tweespillige uitvoering, waarmee de productiviteit in feite wordt verdubbeld. Omdat beide Z-assen via hetzelfde commando worden bestuurd, hoeft maar één spil te worden geprogrammeerd en is het effect op de programmeertijd nihil. In vergelijking met twee enkelspillige machines is de setuptijd zelfs gehalveerd. De BA S03 bestaat uit een aan drie zijden ingesloten monoblok, met daarboven een portaal. Dankzij de robuuste bouwwijze en de directe aandrijving van de roterende assen bij de lineaire assen is sprake van kogelomloopspillen wordt binnen het hele werkbereik een nauwkeurigheid binnen 0,01 mm bereikt. SW maakt deel uit van de EMAG-groep, die in ons land wordt vertegenwoordigd door Oude Reimer in Hilversum ( infonummer: Het hydraulisch besturingsblok van Voith Turbo H+L Hydraulic, vervaardigd uit plaatmateriaal op basis van multilayer technologie (foto: Trumpf) Hydraulisch besturingsblok uit plaat kleiner en krachtiger dan gefreesde versie Think sheet metal is het motto van Trumpf op de komende EMO. Uitgangspunt daarbij is dat het ponsen, buigen en lasersnijden en lassen van producten qua kostprijs veel gunstiger uitvalt dan frezen, onder andere omdat de materiaalkosten lager liggen en de productietijd doorgaans aanzienlijk korter is. Voor het ponsen en buigen komt daarbij dat ook de machineprijs veel lager ligt. Ter illustratie van het sheet metal alternative wordt onder meer een hydraulisch besturingsblok getoond zoals dat door Voith Turbo H+L Hydraulic wordt vervaardigd op basis van de zogenoemde multilayer technologie. Het resultaat is niet alleen aanzienlijk kleiner dan het gefreesde alternatief, maar biedt ook nog eens 25 procent meer vermogen. Trumpf wordt in ons land vertegenwoordigd door Trumpf Nederland in Hengelo ( infonummer: metaalmagazine