Rhythmic Coordination Dynamics in Children with and without a Developmental Coordination Disorder. M.J.M. Volman

Transcriptie

1 Rhythmic Coordination Dynamics in Children with and without a Developmental Coordination Disorder M.J.M. Volman

2 Copyright 1997 by Chiel Volman Cover design and lay-out: Chiel Volman Print: Print Partners Ipskamp, Enschede ISBN NUGI 712 The work presented in this dissertation was carried out at the Department of Developmental and Experimental Clinical Psychology of the Heymans Institute, Rijksuniversiteit Groningen, with financial support of the Foundation for Behavioral Sciences (SGW; grant ) funded by the Netherlands Organization for Scientific Research (NWO).

3 RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN Rhythmic Coordination Dynamics in Children with and without a Developmental Coordination Disorder PROEFSCHRIFT ter verkrijging van het doctoraat in de Psychologische, Pedagogische en Sociologische Wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen op gezag van de Rector Magnificus, Dr. F. van der Woude in het openbaar te verdedigen op dinsdag 25 november 1997 des voormiddags te uur door Michiel Joannes Maria Volman geboren op 9 november 1959 te Didam

4 Promotor: Referent: Prof. dr. A.F. Kalverboer Dr. R.H. Geuze

5 to Carla

6 Dankwoord Dit proefschrift mag dan wel door mij zijn geschreven, bij de uiteindelijke totstandkoming ervan hebben een aantal mensen ieder op hun eigen wijze een belangrijke bijdrage geleverd. In de eerste plaats wil ik Reint Geuze bedanken voor zijn begeleiding, betrokkenheid en stimulans gedurende alle fasen van het project. Zijn deur stond altijd open, en ik kon altijd een beroep op hem doen als dat nodig was. Mijn promotor Lex Kalverboer ben ik dankbaar voor het becommentariëren van eerdere versies van dit proefschrift en voor zijn participatie in met name de eindfase van het project. Voor hun medewerking aan het onderzoek dank ik alle kinderen, ouders, en leerkrachten van de betrokken scholen. Met name basisschool Het Stroomdal te Zuidlaren was zo gastvrij mij in de gelegenheid te stellen gedurende meerdere weken vele kinderen te testen. Bert Touwen dank ik voor het testen van kinderen uit de klinische studies van dit proefschrift op verschijnselen van neurologische dysfunctie. Van de studenten die aan het onderzoek hebben meegewerkt heeft met name Nynke Heidinga veel werk verzet. Zonder de technische ondersteuning van Joop Clots, Eise Hoekstra, Edwin Kiers, Jaap Ruiter en Jan Smit hadden de experimenten die in dit proefschrift zijn beschreven niet kunnen plaatsvinden. Mijn dank gaat verder uit naar Peter Beek, Gerard van Galen, Wouter Hulstijn, Peter de Jong, Pascal van Lieshout, Lieke Peper en Piet van Wieringen voor de stimulerende en leerzame discussies in de bijkomsten van het NWO-aandachtsgebied Dynamische Bewegingscontrole, die dit project mede hebben vormgegeven. Harke Bosma, Martin Cats, Paul van Geert, Jan Willem de Graaff, Saskia Kunnen en Rick Ruhland dank ik voor dynamische discussies in het dynamisch systeem overleg. Phillipa Butcher ben ik dankbaar voor het nauwgezet corrigeren van de engelse taal in dit proefschrift. Herbert Hoytink wil ik bedanken voor zijn statistische adviezen. Jan Visser dank ik voor zijn plezierige gezelschap als kamergenoot gedurende meer dan vier jaar, en tijdens de verschillende congressen die we samen bezochten. Cilia ten Den, Cor van Halen, Jan Veenstra en Chieneke van der Werff dank ik voor het aanbieden van een alternatief voor de Stadscamping Groningen en voor hun gastvrijheid, hetgeen mijn verblijf in Groningen zeer veraangenaamde. Mijn ouders dank ik voor hun onvoorwaardelijke steun. Tenslotte dank ik Carla voor haar geduld, toewijding en liefde.

7 Contents Chapter 1 1 Introduction Chapter 2 5 Rhythmic coordinated movements: A dynamic pattern approach Chapter 3 11 Bimanual rhythmic tapping in children: Age related and training induced changes in coordination stability Chapter 4 29 Stability in unimanual rhythmic tapping on and off the beat : A developmental study Chapter 5 41 Stability of rhythmic finger movements in children with a Developmental Coordination Disorder Chapter 6 69 Stability of visuomanual and bimanual rhythmic coordination in children with a Developmental Coordination Disorder Chapter 7 91 Summary and conclusion References 97 Samenvatting 107 List of publications 113 Appendix 115

8