ONTWERP VAN NORM. prnbn S : Akoestische criteria voor schoolgebouwen. Draft NBN S page 1/32 draft versie 17/04/12

Transcriptie

1 ONTWERP VN NORM prnbn S : koestische criteria voor schoolgebouwen Draft NBN S page 1/32 draft versie 17/04/12

2 Inhoud 1 Verantwoording & toepassingsgebied Verwijzingsdocumenten Begrippenlijst Indeling van de ruimten Toestand van de ruimten rchitecturale begrippen koestische begrippen Definities en symbolen Definities en symbolen met betrekking tot de luchtgeluidisolatie Definities en symbolen met betrekking tot de contactgeluidisolatie Definities en symbolen met betrekking tot de gevelisolatie Definities en symbolen met betrekking tot het installatielawaai Definities en symbolen met betrekking tot de nagalmtijd en geluidabsorptie Overige definities en symbolen Luchtgeluidisolatie Meetspecificaties Eisen Bijzonderheden Contactgeluidisolatie Meetspecificaties Eisen Bijzonderheden Gevelisolatie Meetspecificaties Eisen Eisen met betrekking tot de gevelisolatie voor een gevelvlak van een te beschermen ruimte Eisen met betrekking tot de controle van de gevelisolatie Installatielawaai lgemene specificaties Meetspecificaties Eisen Langdurig hoorbare technische installaties Tijdelijk hoorbare technische installaties Emissie van installatielawaai naar naburige gebouwen niet behorende tot het schoolgebouw Bijzonderheden Nagalmtijd en geluidabsorptie Ontwerp- en meetspecificaties Eisen Bijzonderheden Eisen met betrekking tot het bouwdossier Vrijstellingen en afwijkingen Referenties Bijlage (informatief) Classificatie van ruimten volgens contact- en luchtgeluidproductie en geluidgevoeligheid nnex B (normatief) Generieke tabel met eisen voor luchtgeluidisolatie voor combinaties van functies niet vermeld in Tabel nnex C (normatief) Generieke tabel met eisen voor contactgeluidisolatie voor combinaties van functies niet vermeld in Tabel nnex D (informatief) Gevelisolatie: de bepaling van L in de ontwerpfase D.1. De waarde L afleiden uit een meting op het naakte bouwterrein D.2. De waarde L afleiden uit een meting voor een bestaand gebouw D.3. De waarde L afleiden uit typebeschrijvingen nnex E - (normatief) Gevelisolatie: de berekening van L uit L voor een gevelvlak E.1. Rekenregels ter bepaling van L voor gebouwen waarvan de lengte van het gebouw maximaal 20 m bedraagt Draft NBN S page 2/32 draft versie 17/04/12

3 E.2. Rekenregels voor gebouwen waarvan de lengte van het gebouw groter is dan 20 m nnex F - (normatief) Evaluatiemethode met betrekking tot de gevelisolatie F.1. Evaluatie van de uitgangspunten voor de geluidisolatie van het gevelvlak in het ontwerp F.2. Evaluatie van de geluidisolatie van een gevelvlak Draft NBN S page 3/32 draft versie 17/04/12

4 1 Verantwoording & toepassingsgebied De voorliggende norm bepaalt de vereiste akoestische prestaties van het afgewerkte schoolgebouw. De vooropgestelde eisen aan het afgewerkte gebouw zijn ook de uitgangspunten bij het uitwerken van een ontwerp. Zij spelen derhalve mee in het ontwerp, in de detaillering en in de uitvoeringswijzen. Deze norm is ontstaan uit de noodzaak om de akoestische vereisten beter aan te passen aan de huidige geluidbelasting en ook aan de huidige wensen betreffende de akoestische kwaliteit. Verder was er ook de noodzaak om de prestaties uit te drukken in de Europees geharmoniseerde grootheden. De norm betreft de evaluatie van afgewerkte schoolgebouwen. Dit betekent dat de betreffende metingen slechts kunnen uitgevoerd worden indien alle voor de meting relevante omstandigheden gerealiseerd zijn. Deze norm legt enerzijds de werkwijzen vast voor het karakteriseren van de lucht- en contactgeluidisolatie, van het installatielawaai en van de nagalm in schoolgebouwen. nderzijds vindt men hier ook de vereisten terug waaraan moet voldaan worden aangaande lucht- en contactgeluidisolatie, aangaande gevelisolatie, aangaande het lawaai van technische installaties en aangaande de beheersing van de nagalm van specifieke ruimten. De door deze norm vastgelegde eisen vervallen wanneer specifieke bepalingen gelden. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn met betrekking tot de gevelisolatie in de buurt van luchthavens. De eisen aangaande lucht- en contactgeluidisolatie worden conform de geldende regels (1) uitgedrukt in één-getalsaanduidingen. De bepaling hiervan is het onderwerp van de afzonderlijke normen NBN EN ISO en 2. De relatie tussen deze eisen aan het afgewerkte gebouw en de akoestische karakteristieken voor de gebouwdelen zoals deze in het laboratorium bepaald worden, vormt het onderwerp van de normreeks NBN EN De criteria in voorliggende norm gelden als regels van de goede praktijk voor schoolgebouwen waarvan de bouw- of verbouwingsaanvraag na de verschijningsdatum van dit document ingediend wordt. De criteria zijn evenwel niet van toepassing op eventuele delen van het schoolgebouw met een verblijfsfunctie (zoals bv. in internaten) en eveneens niet op tijdelijke constructies (2). De criteria in huidig document vervangen de desbetreffende criteria zoals vermeld in (3) : NBN S01-400:1977 koestiek - Kriteria van de akoestische isolatie. NBN S01-401:1987 koestiek - Grenswaarden voor de geluidsniveaus om het gebrek aan komfort in gebouwen te vermijden. 2 Verwijzingsdocumenten De richtlijnen voor de bepaling van de luchtgeluid-, contactgeluid- en gevelisolatie, het achtergrond- en installatielawaai en de nagalmtijd in ruimten dienen de werkwijzen te volgen zoals omschreven in de op het moment van de bouwaanvraag geldende versie van de hierna opgesomde NBN referenties (4). 1 De vermelding of een niveauwaarde een weging heeft ondergaan, zoals bijvoorbeeld de -weging, wordt volgens internationale afspraken (NBN EN ISO :2007 Quantities and units - Part 8: coustics) steeds vermeld bij de grootheid en nooit bij de eenheid, voorbeeld: de eenheid van L eq,t is [db]. 2 Tijdelijke constructies zijn constructies voor de tijdelijke huisvesting van onderwijsactiviteiten voor een periode van 5 jaar of minder. 3 Titels en schrijfwijzen zijn conform met de officiële uitgaven. 4 De vermelde normen zijn deze die van kracht zijn op de datum van publicatie van NBN S Indien na deze datum herziene uitgaven verschijnen of indien normen vervangen worden door andere normen, vervangen deze nieuwe uitgaven automatisch de hier vermelde versies. Indien normen worden herroepen zonder vervanging, dient nog steeds naar de hier vermelde versie verwezen te worden totdat een herziene versie van NBN S wordt uitgegeven. Draft NBN S page 4/32 draft versie 17/04/12

5 NBN EN ISO : 2010 Geluidsleer - Laboratoriummeting van geluidisolatie van bouwelementen - Deel 1: Toe te passen regels bij specifieke producten (ISO :2010) NBN EN ISO : 2010 Geluidsleer - Laboratoriummeting van geluidisolatie van bouwelementen - Deel 2: Meting van luchtgeluidsisolatie (ISO :2010) NBN EN ISO : 2010 Geluidsleer - Laboratoriummeting van de geluidisolatie van gebouwelementen - Deel 3: Meting van de contactgeluidisolatie (ISO :2010) NBN EN ISO : 2010 koestiek - Laboratoriummeting van geluidisolatie van bouwelementen - Deel 4: Procedures en eisen bij metingen (ISO :2010) NBN EN ISO : 2010 koestiek - Laboratoriummeting van geluidisolatie van bouwelementen - Deel 5: Eisen van laboratoriumruimten en meetapparatuur (ISO :2010) NBN EN : 1995 Geluidleer - Meting van geluidwering in gebouwen en bouwdelen Deel 2: Opgave van meetnauwkeurigheidseisen (ISO 140-2:1991, EN : 1993) NBN EN ISO 140-4: 1998 Geluidsleer - Meting van geluidwering in gebouwen en bouwdelen Deel 4: Veldmeting van luchtgeluidwering tussen ruimten (ISO 140-4:1998) NBN EN ISO 140-5: 1998 Geluidsleer - Meting van geluidwering in gebouwen en bouwdelen - Deel 5: Veldmeting van luchtgeluidwering van geveldelen en gevels (ISO 140-5:1998) NBN EN ISO 140-7: 1998 Geluidsleer - Meting van geluidwering in gebouwen en bouwdelen - Deel 7: Veldmeting van klopgeluidwering van vloeren (ISO 140-7:1998) NBN EN ISO : 2004 Geluidsleer - Meting van geluidwering in gebouwen en bouwdelen - Deel 14: Richtlijnen voor bijzondere praktijksituaties (ISO :2004)(+ C:2009) NBN EN : 2000 Bouwakoestiek - Schatting van de geluidgedraging van gebouwen van uit de bouwdeelgedraging Deel 1: Luchtgeluidwering tussen vertrekken NBN EN : 2000 Geluidsleer - Schatting van de geluidgedraging van gebouwen uit de bouwdeelgedraging - Deel 2: Klopgeluidwering tussen vertrekken NBN EN : 2000 Geluidsleer - Schatting van de geluidgedraging van gebouwen uit de bouwdeelgedraging Deel 3: Luchtgeluidwering tegen buitenlawaai NBN EN : 2010 Ramen en deuren - Productnorm, prestatie-eisen - Deel 1: Ramen en buitendeuren voor voetgangers zonder brandweerstand en/of rookdichte kenmerken NBN EN ISO : 2009 Geluidsleer - Meting van de ruimte-akoestische parameters - Deel 1: Voorstellingsruimten (ISO :2009) NBN EN ISO : 2008 Geluidsleer - Meting van de ruimte-akoestische parameters - Deel 2: Nagalmtijd in gewone ruimtes (ISO :2008)(+ C:2009) NBN EN ISO 717-1: 1997 Geluidleer - Bepaling van de geluidisolatie in gebouwen en van gebouwdelen - Deel 1: Luchtgeluidisolatie (ISO 717-1:1996)(+ md 1:2006) NBN EN ISO 717-2: 1997 Geluidleer - Bepaling van de geluidisolatie in gebouwen en van gebouwdelen - Deel 2: Klopgeluidisolatie (ISO 717-2:1996)(+ md 1:2006) NBN EN ISO 11654: 1997 Geluidleer - Geluiddempers voor gebruik in gebouwen Eengetalaanduiding voor de geluidopslorping (ISO 11654:1997) NBN EN ISO 354: 2003 Geluidleer - Meten van de geluidsabsorptie in een nagalmkamer (ISO 354:2003) NBN EN ISO 10052: 2005 Geluidwering - Praktijkmetingen van lucht- en contactgeluidisolatie en van installatiegeluid - Globale methode (ISO 10052:2004)(+ md 1:2010) NBN EN ISO : 2007 Grootheden en eenheden - Deel 8: koestiek (ISO :2007) Draft NBN S page 5/32 draft versie 17/04/12

6 3 Begrippenlijst 3.1 Indeling van de ruimten telier: ruimte waar werkstukken worden onderworpen aan geluidproducerende handelingen zoals zagen, beeldhouwen, boren, frezen, enz. uditorium: groot leslokaal (> 30 personen) uitgerust met stoelen (en tafels) die vast verbonden zijn aan de vloer of die uitgerust zijn met in de hoogte oplopende stoelenrijen Circulatieruimte ruimte hoofdzakelijk bestemd voor het bereiken van een andere ruimte, bvb. traphal, inkomhal, gang, atrium, Circulatieruimte voor kortstondig gebruik: circulatieruimte die tijdens de lessen niet of nauwelijks gebruikt wordt Circulatieruimte voor doorlopend gebruik: circulatieruimte die tijdens de lessen regelmatig gebruikt wordt Ontmoetingsruimte: circulatieruimte die bijkomend uitgerust is zodat leerlingen/studenten vóór, tijdens of na de lessen er eventueel ook kunnen samenkomen Leslokaal: ruimte waar hoofdzakelijk theoretisch onderwezen wordt via verbale communicatie. Voorbeelden zijn: kleuterklassen (spelruimten en stille ruimten), reguliere klaslokalen (basisonderwijs, secundair en hoger onderwijs), landschapsleslokalen, seminarielokalen, auditoria, bijleslokalen, taallabo s, enz. Landschapsleslokaal: leslokaal waar ten minste twee gescheiden groepen simultaan worden onderwezen door verschillende personen. Deze groepen kunnen eventueel gescheiden zijn door (mobiele) verticale indelingswanden. Leraarskamer: ruimte waar onderwijzend personeel en andere werknemers kunnen samenkomen, voor, tussen of na lessen Opzoekingsruimte: ruimte die hoofdzakelijk bestemd is om elektronische, geschreven of gedrukte informatie op te zoeken en waar impliciet een zekere stilte verwacht wordt Technische ruimte: ruimte waar zich hoofdzakelijk technische uitrustingen bevinden (voor verwarming, koeling en luchtbehandeling, elektriciteitsvoorziening, compressoren, pompen, enz.) die noodzakelijk zijn voor het functioneren van het gebouw 3.2 Toestand van de ruimten fgewerkte ruimte: ruimte waarin alle constructieve elementen en technische uitrustingen zijn geïnstalleerd, met inbegrip van vaste oppervlakteafwerkingen, geluidreflectoren en/of diffusoren. In landschapsleslokalen behelst dit eveneens de (mobiele) verticale indelingswanden. Onbezette ruimte: ruimte waarin geen personen aanwezig zijn, uitgezonderd ten hoogste twee personen die akoestische evaluatiemetingen uitvoeren Onbemeubelde ruimte: ruimte waarin geen meubels staan of die enkel meubels bevatten die vast verbonden zijn aan de gebouwstructuur. Ruimten waarin mobiele tribunes zijn geïnstalleerd worden eveneens als onbemeubeld beschouwd. Indien gordijnen aanwezig zijn, dienen deze volledig samengevouwen te zijn. Draft NBN S page 6/32 draft versie 17/04/12

7 Oppervlakteafwerking: afwerking van een binnenoppervlak die relevant is voor de geluidreflecterende eigenschappen van dit oppervlak 3.3 rchitecturale begrippen Gevel: aaneensluitend deel van de gebouwschil met dezelfde oriëntatie (een dakvlak is dus ook een gevel). Gevelvlak: deel van een gevel dat toebehoort aan een te beschermen ruimte Gevelelement: deel van een gevelvlak met een bepaalde samenstelling, en waarvoor de geluidverzwakkingsindex apart gemeten of berekend wordt: spouwmuur, venster, deur, ventilatierooster,... Nieuwbouw: een schoolgebouw waarvan de bouwaanvraag na de verschijningsdatum van deze norm ingediend wordt Schoolgebouw: gebouw of gebouwencomplex met een hoofdzakelijk onderwijsfunctie. Eventuele delen van het schoolgebouw met een verblijfsfunctie (zoals bv. in internaten) of tijdelijke constructies vallen buiten het toepassingsgebied van deze norm. Technische installatie: een gebouw-eigen uitrusting die permanent verbonden is aan de gebouwstructuur waaronder: - toestellen en leidingen voor verwarming, koeling, ventilatie, luchtbehandeling, warmwaterproductie, elektriciteitsvoorziening, sanitair, toevoer en afvoer van vloeistoffen of gassen, - liften, gemotoriseerde deuren, schermen of (rol)luiken Langdurig hoorbare installatie: technische installatie waarvan het lawaai gewoonlijk gedurende langere perioden wordt waargenomen, zoals installaties voor verwarming, koeling, ventilatie en luchtbehandeling Tijdelijk hoorbare installatie: technische installatie waarvan het lawaai gewoonlijk gedurende korte perioden wordt waargenomen, zoals liften, sanitaire toestellen, boilers, pompen, gemotoriseerde deuren, schermen of (rol)luiken en leidingen voor kortstondige toevoer en afvoer van vloeistoffen of gassen. Tijdelijk hoorbare installaties moeten worden beschouwd als langdurig hoorbaar indien deze installaties zeer regelmatig lawaai genereren. 3.4 koestische begrippen Flankerende geluidtransmissie: transmissie van geluid waarbij andere bouwdelen dan het scheidingselement betrokken zijn. In het geval van gevelisolatie betreft dit geluid dat afgestraald wordt door bouwdelen verschillend van maar gekoppeld aan het beschouwde gevelvlak (vloeren, wanden, plafonds of andere gevelvlakken). Gevelisolatie: eigenschap van een gevel om de transmissie van het omgevingslawaai naar binnen toe te reduceren Nagalmtijd: tijd nodig om de ruimtegemiddelde geluidenergiedichtheid in een ruimte te laten dalen met 60 db na het onderbreken van een stationair werkende geluidbron. Omgevingslawaai: geluid veroorzaakt buiten het schoolgebouw in hoofdzaak door wegverkeer, spoorverkeer en luchtverkeer, industriële en commerciële activiteiten. Burenlawaai, geluid van speelplaatsen of van buiten geplaatste technische installaties behorende tot het schoolgebouw worden niet tot het omgevinglawaai gerekend. Draft NBN S page 7/32 draft versie 17/04/12

8 4 Definities en symbolen 4.1 Definities en symbolen met betrekking tot de luchtgeluidisolatie C [db] Spectrale aanpassingsterm die rekening houdt met het specifieke bronspectrum nr. 1 zoals beschreven in NBN EN ISO 717-1, w D [db] Het gewogen gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil tussen twee ruimten gemeten in situ en aangepast aan een roze ruis als bronspectrum: D = D + C. De weegprocedure en de toepassing van de spectrale aanpassingsterm C zijn beschreven in NBN EN ISO Ze steunt op de in-situ meting in tertsbanden van het gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil D tussen twee ruimten. D [db] Het gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil tussen twee ruimten, gemeten in situ volgens NBN EN ISO op basis van de volgende formule: D = L1 L2 + 10lg( TT0) waarin T de referentienagalmtijd van de ontvangruimte is zoals hieronder gedefinieerd. 0 D [db] Het gewogen gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil tussen twee ruimten, gemeten in situ. De weegprocedure is beschreven in NBN EN ISO , w Ze steunt op de in situ meting in tertsbanden van het gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil D tussen twee ruimten. L [db] Het gemiddelde geluiddrukniveau gemeten per tertsband in de zendruimte 1 volgens NBN EN ISO L [db] Het gemiddelde geluiddrukniveau gemeten per tertsband in de ontvangruimte 2 volgens NBN EN ISO ter bepaling van D 4.2 Definities en symbolen met betrekking tot de contactgeluidisolatie C [db] Spectrale aanpassingsterm die rekening houdt met het specifieke bronspectrum voor loopgeluiden zoals beschreven in NBN EN ISO I L [db] Het gemiddelde geluiddrukniveau gemeten per tertsband in de ontvangruimte 2 volgens NBN EN ISO ter bepaling van L L [db] Het gewogen gestandaardiseerde contactgeluiddrukniveau gemeten in situ en I gecorrigeerd zodat het meer representatief is voor -gewogen loopgeluiden: L I = L, w + CI. De weegprocedure en de toepassing van de spectrale aanpassingsterm C zijn beschreven in NBN EN ISO Ze steunt op de insitu meting in tertsbanden van het gestandaardiseerde contactgeluid- I drukniveau L. L [db] Het gestandaardiseerde contactgeluiddrukniveau gemeten in situ per tertsband volgens NBN EN ISO 140-7, op basis van de volgende formule: T0 L = L2 + 10lg waarin T de referentienagalmtijd van de ontvangruimte is 0 T zoals hieronder gedefinieerd. L [db] Het gewogen gestandaardiseerde contactgeluiddrukniveau gemeten in situ. De,w weegprocedure is beschreven in NBN EN ISO Ze steunt op de in-situ meting in tertsbanden van het gestandaardiseerde contactgeluiddrukniveau L. Draft NBN S page 8/32 draft versie 17/04/12

9 4.3 Definities en symbolen met betrekking tot de gevelisolatie C [db] Spectrale aanpassingsterm die rekening houdt met het specifieke bronspectrum nr. 2 zoals beschreven in NBN EN ISO tr D [db] Het gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil voor een gevelvlak volgens 2 m, NBN EN ISO op basis van de volgende formule: D2 m, = L1,2 m L2 + 10lg( TT0 ) waarin T de referentienagalmtijd van de ontvangruimte is zoals hieronder gedefinieerd. 0 De meting gebeurt bij voorkeur met de luidsprekermethode volgens NBN EN ISO 140-5, waarbij er voor gezorgd wordt dat de geluidtransmissie doorheen de andere gevelvlakken ofwel verwaarloosbaar is, ofwel via berekening geëlimineerd wordt. D [db] Het gewogen gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil voor een gevelvlak. De weegprocedure is beschreven in NBN EN ISO Ze steunt op de 2 m,, w meting in tertsbanden van het gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil D voor het gevelvlak. 2 m, D [db] Het gewogen gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil voor een gevelvlak, tr aangepast aan het type-bronspectrum voor stadsverkeerslawaai: Dtr = D2 m,, w + Ctr. De weegprocedure en de toepassing van de spectrale aanpassingsterm C zijn beschreven in NBN EN ISO Ze steunt op de tr meting in tertsbanden van het gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil D voor het gevelvlak. 2 m, D [db] Het element-genormaliseerde geluiddrukniveauverschil van een klein bouwelement gemeten in labo volgens de NBN EN ISO normenreeks. ne, D [db] Het gewogen element-genormaliseerde geluiddrukniveauverschil van een klein new,, bouwelement. De weegprocedure is beschreven in NBN EN ISO Ze steunt op de labometing in tertsbanden van het element-genormaliseerde geluiddrukniveauverschil D ne,. D [db] Het gewogen element-genormaliseerde geluiddrukniveauverschil van een klein netr bouwelement, aangepast aan een type-bronspectrum voor stadsverkeerslawaai: Dnetr = Dn, e, w + Ctr. De weegprocedure en de toepassing van de spectrale aanpassingsterm C zijn beschreven in NBN EN ISO Ze steunt op de tr labometing in tertsbanden van het element-genormaliseerde geluiddrukniveauverschil D ne,. L [db] Het geluiddrukniveau gemeten in tertsbanden op 2 m loodrechte afstand van 1,2m het midden van het beschouwde gevelvlak bij toepassing van de meetmethode NBN EN ISO ter bepaling van D 2 m,. Het wordt aanbevolen deze gelijktijdig te meten met L. 2 L [db] Het gemiddelde geluiddrukniveau gemeten per tertsband in de ontvangruimte 2 volgens NBN EN ISO ter bepaling van D 2 m,. L wordt veroorzaakt door 2 geluidtransmissie uitsluitend door het beschouwde gevelvlak en wordt bij voorkeur gelijktijdig gemeten met L 1,2m. L [db] De -gewogen grootheid die voor elk gevelvlak van de te beschermen ruimte uit de grootheid L berekend wordt via de methode in de normatieve bijlage E. De eisen voor de isolatie van een gevelvlak worden uit L afgeleid. Draft NBN S page 9/32 draft versie 17/04/12

10 L [db] L wordt bepaald uit metingen in een referentiemeetpunt buiten op 2 m hoogte boven het maaiveld en op 2 m loodrechte afstand van het midden van de akoestisch meest belaste gevel van het gebouw waarin de te beschermen ruimte gelegen is. Indien het duidelijk is dat dit referentiepunt zich niet vóór het meest belaste gevelvlak bevindt (bv. bij afscherming van de lawaaibron), dan dient het meetpunt op 2 m vóór het midden van het meest belaste gevelvlak gekozen te worden. L is gelijk aan het -gewogen equivalent geluiddrukniveau Leq, T van het omgevingslawaai over een tijdsinterval T van min- m m stens 30 minuten gemeten tijdens de normale schooluren op een tijdstip dat representatief is voor de mogelijke hinder door het omgevingslawaai. L eq,, stat [db] Zie definitie in sectie 4.4 m [db] Zie onder Tabel 3 n [-] of Zie onder Tabel 4 [m] R [db] De geluidverzwakkingsindex van een bouwelement gemeten in labo volgens de normenreeks NBN EN ISO R is gelijk aan tien maal de tiendelige logaritme van de verhouding van het diffuus op een bouwelement invallend geluidvermogen en het doorgelaten geluidvermogen. R [db] De gewogen geluidverzwakkingsindex van een bouwelement. De weegprocedure is beschreven in NBN EN ISO Ze steunt op de labometing in terts- w banden van geluidverzwakkingsindex R. R [db] Eén-getalsaanduiding die de akoestische isolatie weergeeft van een bouwelement ten aanzien van stadsverkeerslawaai. R stelt de gewogen geluidver- tr tr zwakkingsindex van een bouwelement voor, aangepast aan het typebronspectrum voor stadsverkeerslawaai volgens NBN EN ISO 717-1: Rtr = Rw + C. tr S netto [m²] Zie onder Tabel 4 V [m³] Zie onder Tabel Definities en symbolen met betrekking tot het installatielawaai L [db] eq, T m Het -gewogen equivalent geluiddrukniveau eq, T m L van een geluid dat fluctueert over een tijdsinterval Tm = t2 t is het niveau van het geluid dat wanneer 1 het constant zou aangehouden worden over dit tijdsinterval, eenzelfde gemiddelde waarde van de gekwadrateerde -gewogen geluiddruk oplevert als het t p (t) gemeten geluid: Leq,T = 10lg dt m 2 t2 t 1 p t1 0 L [db] Het gestandaardiseerde installatielawaai van een bepaalde technische installatie. Dit is het -gewogen equivalent geluiddrukniveau L dat door deze eq, in- eq, T m stallatie zou veroorzaakt worden in een ruimte met referentienagalmtijd T : 0 L = L + 10lg T T ( ) eq, eq, Tm 0 nom L [db] De bovengrens van het gecombineerde gestandaardiseerde installatielawaai eq,, stat van alle langdurig hoorbare technische installaties in een ruimte wanneer deze installaties gelijktijdig in werking zijn. q [-] Zie definitie in sectie T 0 [s] Zie definitie in sectie 4.5 T [s] Tijdsinterval gedurende dewelke een statistische analyse van een fluctuerend m geluid plaatsvindt Draft NBN S page 10/32 draft versie 17/04/12

11 4.5 Definities en symbolen met betrekking tot de nagalmtijd en geluidabsorptie α [-] De geluidabsorptiecoëfficiënt van de oppervlakteafwerking van type i zoals bepaald in de nagalmkamermethode overeenkomstig NBN EN ISO 354. i α [-] De gewogen geluidabsorptiecoëfficiënt van de oppervlakteafwerking van type i wi, zoals afgeleid volgens NBN EN ISO α [-] De oppervlaktegemiddelde waarde van de gewogen geluidabsorptiecoëfficiënt W voor alle begrenzingsoppervlakken van een ruimte: α = S = α S S. W w i wi, i i i [m²] De gewogen equivalente geluidabsorptieoppervlakte voor oppervlakteafwerking van type i. Deze is gelijk aan wi, wi, = αwi, Si. [m²] De totale gewogen equivalente geluidabsorptieoppervlakte voor een ruimte. w Deze is gelijk aan w = i wi,. In deze som mogen de oppervlakken met een gewogen geluidabsorptiecoëfficiënt αwi, 0.05 niet meegerekend worden. S [m²] De totale begaanbare oppervlakte van een gang, hall of traphal, loodrecht geprojecteerd op een horizontal H vlak S [m²] De zichtbare oppervlakte van de oppervlakteafwerking van type i i T [s] De nagalmtijd gemeten in de (ontvang)ruimte volgens NBN EN ISO en NBN EN ISO T 0 [s] De referentienagalmtijd in de (ontvang)ruimte. T = 0,3 s voor volumes kleiner 0 dan of gelijk aan 20 m³, T0 = 0,02 V 0,1 s voor volumes groter dan 20 m³ tot en met 30 m³. Voor volumes groter dan 30 m³ is T gespecificeerd in Tabel 6. 0 T125, T 250 [s] De nagalmtijd gemeten in de octaafbanden van 125 Hz, respectievelijk 250 Hz. T [s] De nominale nagalmtijd gemeten in de (ontvang)ruimte. Deze is het rekenkundig gemiddelde van de nagalmtijden in de octaafbanden van 500 Hz, 1000 Hz nom en 2000 Hz, gemeten volgens de procedures in NBN EN ISO en NBN T = T + T + T. EN ISO : ( ) nom V [m 3 ] Het volume van een ruimte Overige definities en symbolen lg logaritme met grondtal 10 (notatie in overeenstemming met de afspraken binnen de International Organization for Standardization (ISO)) Draft NBN S page 11/32 draft versie 17/04/12

12 5 Luchtgeluidisolatie 5.1 Meetspecificaties De akoestische metingen worden uitgevoerd volgens NBN EN ISO in onbezette ruimten, in een voor de beproeving relevante graad van afwerking en bemeubeling. De meetrichting is aangegeven in sectie Eisen De eisen voor het gewogen gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil tussen twee ruimten D zijn te respecteren minimumwaarden. Ze zijn opgegeven in Tabel 1 voor een aantal gebruikelijke combinaties van functies in schoolgebouwen. Wanneer strengere akoestische criteria van toepassing zijn, zoals wanneer de ontvangruimte gebruikt wordt door kinderen/leerlingen/studenten met auditieve of communicatieve beperkingen, dienen de eisen met 4 db verhoogd te worden. De vereiste waarden blijven echter beperkt tot 62 db. Controlemetingen dienen volgens de in de tabel aangegeven richting uitgevoerd te worden. Tabel 1 Minimaal vereist gewogen gestandaardiseerd geluiddrukniveauverschil D tussen vaak voorko- mende ruimten in schoolgebouwen D = D + C [db] zendruimte, w ontvangruimte leslokaal kleuterklas lokaal voor muziekonderricht studiezones / opzoekingsruimte binnenspeelplaats (2) sporthal / atelier leraarskamer sanitaire ruimte circulatieruimte (kortstondig gebruik) circulatieruimte (doorlopend gebruik) ontmoetingsruimte leslokaal 44 (6) (3) (1) (5) kleuterklas lokaal voor muziekonderricht studiezones / opzoekingsruimte sporthal / binnenspeelplaats (2) / atelier leraarskamer sanitaire ruimte circulatieruimte / ontmoetingsruimte (1) (1) (1) 44 (6) 52 (3) (1) (5) 52 (3) (1) (1) (3) 44 (5) (3) (5) (1) (1) (1) (1) (1) (3) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) 32 g.e. g.e g.e. (1) (1) (1) 32 g.e. g.e g.e. g.e. g.e. 38 (4) g.e. g.e. g.e g.e. (1) Voor deze combinatie van functies, is een eis gesteld in de andere richting. (2) Binnenspeelplaatsen worden beschouwd als circulatieruimten voor kortstondig gebruik indien ze nooit gebruikt worden tijdens de lessen in aanliggende ruimten. (3) Voor specifiek luide muziekinstrumenten wordt de opdrachtgever aanbevolen deze eis te verhogen. (4) Deze eis dient gerespecteerd te worden om privacyredenen. (5) Vermijd deuren tussen beide ruimten in het ontwerp. Indien een verbindingsdeur toch noodzakelijk is, dient deze akoestisch specifiek bestudeerd te worden. (6) Deze vereiste wordt veelal niet behaald wanneer er een deur of venster wordt voorzien in de scheidingswand tussen twee klaslokalen. Om in dit geval toch een zekere basiskwaliteit te kunnen garanderen, wordt een minimale waarde van 40 db vereist. g.e. = geen eis D Draft NBN S page 12/32 draft versie 17/04/12

13 Voor combinaties van functies die niet vermeld zijn in Tabel 1, worden eisen vastgelegd in Tabel 10 in functie van de normaal te verwachten luchtgeluidproductie in de zendruimte en in functie van de geluidgevoeligheid van de ontvangruimte. De classificatie van ruimten volgens de te verwachten luchtgeluidproductie en geluidgevoeligheid is terug te vinden in Tabel 9. Indien ruimten akoestisch niet ingedeeld worden in het bouwdossier, wordt aangenomen dat ze geclassificeerd zijn zoals opgegeven in Tabel 9. Het minimaal vereiste gewogen gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil D tussen een ruimte in het schoolgebouw en een ruimte met een volume groter dan 25 m³ behorend tot een ander gebouw bedraagt 56 db (in beide richtingen). Deze eis is gebaseerd op een normale luchtgeluidproductie. In volgende gevallen is een afzonderlijke akoestische studie vereist om de vereiste waarde aan te passen aan de specifieke situatie: - de ontvangruimte binnen het schoolgebouw heeft een zeer hoge geluidgevoeligheid volgens Tabel 9 - de zendruimte binnen het schoolgebouw heeft een zeer hoge luchtgeluidproductie volgens Tabel 9 - in de ruimte behorend tot een naburig gebouw zijn equivalente -gewogen geluiddrukniveaus hoger dan 80 db of sterke geluiden van korte duur te verwachten 5.3 Bijzonderheden Voor zendruimten waar aanzienlijk laagfrequent geluid/lawaaicomponenten te verwachten zijn (zoals muziekruimten, ateliers, parkeergarages,...) moeten bijkomende maatregelen getroffen worden om te voorzien in een voldoende efficiënte laagfrequente geluidisolatie naar naburige ruimten toe. Bij toetsing van deze waarden op het afgewerkte schoolgebouw, voldoet een resultaat wanneer de meetwaarde minstens gelijk is aan de normwaarde verminderd met 2 db. Deze marge heeft te maken met onzekerheden op de prognose en met de beperkingen op de nauwkeurigheid van de meettechnieken. De vereiste isolatiewaarden in Tabel 1 wijken mogelijk af van de waarden verkregen op basis van de classificatie van zendruimte en ontvangruimte volgens Tabel 9 en de overeenkomstige eisen uit Tabel 10. Voor de combinaties van functies vermeld in Tabel 1, zijn niettemin enkel de eisen uit Tabel 1 van toepassing. Draft NBN S page 13/32 draft versie 17/04/12

14 6 Contactgeluidisolatie 6.1 Meetspecificaties De akoestische metingen worden uitgevoerd volgens NBN EN ISO in onbezette ruimten, in een voor de beproeving relevante graad van afwerking en bemeubeling. Bij de meting van het contactgeluid op trappen dient de gestandaardiseerde contactgeluidmachine op de treden geplaatst. De meetrichting is aangegeven in sectie Eisen De vereisten op vlak van het gewogen gestandaardiseerd contactgeluiddrukniveau L zijn maximaal toelaatbare waarden die niet mogen overschreden worden. Deze worden vermeld in Tabel 2 voor een aantal I gebruikelijke combinaties van functies in schoolgebouwen. Wanneer strengere akoestische criteria van toepassing zijn, zoals wanneer de ontvangruimte gebruikt wordt door kinderen/leerlingen/studenten met auditieve of communicatieve beperkingen, dienen deze maximumwaarden met 4 db verlaagd te worden. De vereiste waarden zijn echter nooit lager dan 45 db. Controlemetingen dienen volgens de in de tabel aangegeven richting uitgevoerd te worden. Tabel 2 Maximaal toelaatbare waarden voor het gewogen gestandaardiseerd contactgeluiddrukniveau I, w I tussen vaak voorkomende ruimten in schoolgebouwen L = L + C [db] bronruimte L I ontvangruimte leslokaal / leraarskamer / sanitaire ruimte kleuterklas / lokaal voor muziekonderricht (1) studiezone opzoekingsruimte sporthal / binnenspeelplaats (2) / atelier circulatieruimte (kortstondig gebruik) circulatieruimte (doorlopend gebruik) ontmoetingsruimte (1) lokaal voor muziekonderricht / studiezone leslokaal / kleuterklas opzoekingsruimte / leraarskamer (te vermijden situatie) 45 (te vermijden situatie) 60 (3) 55 (3) (3) 60 (3) (3) 60 (3) 55 sporthal g.e. g.e. 60 g.e. 65 (3) 60 atelier / binnenspeelplaats (2) / sanitaire ruimte / circulatieruimte / ontmoetingsruimte g.e. g.e. g.e. g.e. 65 g.e. g.e. g.e. Percussie-instrumenten en piano s vergen een speciaal ontworpen lokale trillingsisolerende montage. Indien dit niet wordt voorzien, dan dienen ruimten met dergelijke instrumenten te worden geclassificeerd als ruimten met een zeer hoge contactgeluidproductie (zoals sporthallen) (2) Binnenspeelplaatsen worden beschouwd als circulatieruimten voor kortstondig gebruik indien ze nooit gebruikt worden tijdens de lessen in aanliggende ruimten (3) Enkel van toepassing indien de ontvangruimte een verdieping lager ligt of wanneer de circulatieruimte een trap is. g.e. = geen eis Draft NBN S page 14/32 draft versie 17/04/12

15 Voor combinaties van functies die niet vermeld zijn in Tabel 2, worden eisen vastgelegd in Tabel 11 in functie van de normaal te verwachten contactgeluidproductie in de zendruimte en in functie van de geluidgevoeligheid van de ontvangruimte. De classificatie van ruimten volgens de te verwachten contactgeluidproductie en geluidgevoeligheid is terug te vinden in Tabel 9. Indien ruimten akoestisch niet ingedeeld worden in het bouwdossier, wordt aangenomen dat ze geclassificeerd zijn zoals opgegeven in Tabel 9. De maximaal toelaatbare waarde voor het gewogen gestandaardiseerd contactgeluiddrukniveau L I tussen een ruimte van de school en een ruimte met een volume groter dan 25 m³ behorende tot een ander gebouw bedraagt 50 db (in beide richtingen). Deze eis is gebaseerd op een normale contactgeluidbelasting te wijten aan normale menselijke activiteiten. In volgende gevallen is een afzonderlijke akoestische studie vereist om de vereiste waarde aan te passen aan de specifieke situatie: - de ontvangruimte binnen het schoolgebouw heeft een zeer hoge geluidgevoeligheid volgens Tabel 9 - de bronruimte binnen het schoolgebouw heeft een zeer hoge contactgeluidproductie volgens Tabel 9 - in de ruimte behorend tot een naburig gebouw zijn gevoelig hogere contactgeluiden te verwachten 6.3 Bijzonderheden Bij de toetsing van deze waarden in het afgewerkte schoolgebouw wordt er van uitgegaan dat een resultaat voldoet als het kleiner is dan of gelijk is aan de normwaarde verhoogd met 2 db. Deze marge heeft te maken met onzekerheden op de prognose en met de beperkingen op de nauwkeurigheid van de meettechnieken. De vereiste contactgeluidniveaus in Tabel 2 wijken mogelijk af van de waarden verkregen op basis van de classificatie van bron- en ontvangruimte volgens Tabel 9 en de overeenkomende eisen uit Tabel 11. Voor de combinaties van functies vermeld in Tabel 2, zijn niettemin enkel de eisen uit Tabel 2 van toepassing. Draft NBN S page 15/32 draft versie 17/04/12

16 7 Gevelisolatie 7.1 Meetspecificaties Het gewogen, gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil voor een gevelvlak D tr wordt gemeten volgens NBN EN ISO 140-5, waarbij er voor gezorgd wordt dat de invloed van de geluidtransmissie doorheen de andere gevelvlakken verwaarloosbaar is of via berekening geëlimineerd wordt. Het gebruik van de luidsprekermethode wordt aanbevolen. De metingen binnen worden uitgevoerd in een voor de beproeving relevante graad van afwerking van de ruimten. Indien gedeelten van de gevel geopend kunnen worden, dan dienen deze zich tijdens de metingen in normaal gesloten toestand te bevinden. Mogelijks aanwezige ventilatievoorzieningen dienen echter tijdens de bepaling van de gevelisolatie zodanig ingesteld dat voldaan is aan de nominale debietvereisten zoals vermeld in mogelijk van toepassing zijnde wettelijke voorschriften. 7.2 Eisen Eisen met betrekking tot de gevelisolatie voor een gevelvlak van een te beschermen ruimte a) Te beschermen ruimten De eisen betreffen de bescherming ten aanzien van omgevingslawaai en gelden voor ruimten met een geluidgevoeligheid van normaal tot zeer hoog volgens Tabel 9 b) lgemene eisen voor een gevelvlak van een te beschermen ruimte De bescherming van een ruimte tegen het omgevingslawaai voldoet indien elk gevelvlak van deze ruimte, een gestandaardiseerd geluiddrukniveauverschil D tr heeft dat voldoet aan de eisen in Tabel 3. De verhoogde eis dient gerespecteerd te worden wanneer strengere akoestische criteria van toepassing zijn, zoals wanneer de ruimte gebruikt wordt door kinderen/leerlingen/studenten met auditieve of communicatieve beperkingen. Tabel 3 Eisen met betrekking tot de gevelisolatie Normale eis D L L + m (1) tr eq,,max en D 26 db (2) tr Verhoogde eis D L L + + m (1) tr eq,,max 4 en D 30 db (2) tr (1) De waarde m bedraagt 3 db indien de te beschermen ruimte nog een ander gevelvlak bezit, waarbij de L - waarden voor de beide gevelvlakken 60 db zijn én waarbij beide gevelvlakken minstens één gevelelement met geluidverzwakkingsindex R tr < 48 db bevatten. In alle andere gevallen is m = 0 db. (2) Deze eis dient met 8 db verhoogd te worden indien het gevelvlak grenst aan een speelplaats die gebruikt wordt tijdens lessen in de te beschermen ruimte. Indien deze speelplaats gedeeltelijk of volledig overdekt is door een afdak dat grenst aan de gevel van het gevelvlak, dan dient de eis echter met 12 db verhoogd te worden in het geval het gevelvlak zich onder het afdak bevindt. Luchtgeluidisolatie-eisen voor binnenspeelplaatsen worden gegeven in sectie 5. NOOT: In de ontwerpfase dienen gevelvlakken met een vereiste Dtr hoger dan 38 db vermeden te worden. Dit kan het geval zijn wanneer de buitenomgeving zeer luidruchtig is of wanneer de ruimten als zeer geluidgevoelig aanzien worden. Een bufferruimte kan in dat geval een oplossing bieden. c) Eisen voor de gevelelementen Een gevelvlak bestaat veelal uit meerdere gevelelementen die door verschillende bouwactoren kunnen geplaatst zijn. Deze rubriek geeft de eisen op ten aanzien van deze verschillende intervenanten. Slechts bij Draft NBN S page 16/32 draft versie 17/04/12

17 een nauwkeurige uitvoering met correcte aansluitingsdetails en een voldoende akoestische prestatie van elk gevelement kan aan de algemene eisen in b) voldaan worden. De afleiding van deze eisen kan gebeuren volgens de norm NBN EN Bij ontstentenis van een eis voor de akoestische prestatie van elk gevelelement van het gevelvlak in het bouwdossier, gelden de onderstaande default-eisen: Tabel 4 Eisen met betrekking tot de deelverantwoordelijkheden; eisen voor de gevelelementen Eis voor de akoestische prestaties van gevelelementen (met inbegrip van de aansluitingsdetails met een aangrenzend gevelelement) die deel uitmaken van een gevelvlak alle gevelelementen uitgezonderd Rtr Dtr + 10lg 3( Snetto + 5n) V ventilatieroosters [db] ventilatieroosters indien aanwezig D R + 3 [db] Met: n = het aantal ventilatieroosters [-] of de (getalwaarde van de) totale lengte [m] van alle ventilatieroosters met gelijke akoestische prestatie Dnetr Rtr + 3 db in het gevelvlak. Wanneer er geen ventilatierooster is, is n = 0 D [db] tr = de vereiste isolatiewaarde voor het gevelvlak volgens de algemene eisen in b) V [m³] = (getalwaarde van) het volume van de te beschermen ruimte S [m²] netto = (getalwaarde van) de totale oppervlakte van de gevelelementen van het gevelvlak die door hun constructiekeuze een R < 48 db hebben tr Indien het gemeten gestandaardiseerde geluiddrukniveauverschil D voldoet aan de eisen in b), tr vervallen de eisen gesteld in c) met betrekking tot de akoestische prestaties van de gevelelementen. In het andere geval dienen de deelverantwoordelijkheden uit deze eisen aan de gevelelementen nagegaan te worden. NOOT 1: Bij een correcte uitvoering en verzorgde aansluitingsdetails leiden de akoestische prestatie-eisen voor de verschillende gevelelementen in Tabel 4 tot een geluidisolatie D voor het gevelvlak die voldoet tr aan de eisen in b). Steeds moet het centrum van een ventilatierooster bij deze veronderstellingen minstens op een afstand van 30 cm geplaatst worden ten aanzien van elk naar buiten toe uitkragend vlak (een balkon en/of een naar buiten toe uitstekende wand) t.o.v. het gevelvlak waarin het rooster verwerkt zit. Indien dit niet het geval is dient de eis voor het ventilatierooster verhoogd te worden. Wanneer echter de eis voor D 40 db is, moet bijkomend rekening gehouden worden met flankerende tr geluidtransmissie. NOOT 2: Voor lichte dakconstructies ( R tr < 48 db) met dakvlakvensters (en eventueel ventilatieroosters) kan de methode voorgesteld in NBN EN toegepast worden. Indien de methode volgens Tabel 4 aangewend wordt, dan dient S netto gelijkgesteld te worden aan het volledig dakgevelvlak van de te beschermen ruimte. Indien de daaruit afgeleide eis voor R tr voor het dakvlakvenster (en bijgevolg ook de dakconstructie) hoger is dan 33 db, dan wordt aanbevolen om de constructie van het dakvlak oordeelkundig te verbeteren tot zijn geluidisolatie Rtr hoger is dan 44 db. In dat geval kan de berekening opnieuw uitgevoerd worden waarbij S netto enkel gelijk is aan de oppervlakte van het dakvlakvenster (en eventueel ventilatierooster). NOOT 3: Indien glaspanelen met een oppervlakte groter dan 2,7 m² gebruikt worden, dient men bij het ontwerp rekening te houden met verminderde prestaties t.o.v. de gedeclareerde labowaarden, overeenkomstig de correctieprocedure in NBN EN netr tr Draft NBN S page 17/32 draft versie 17/04/12

18 7.2.2 Eisen met betrekking tot de controle van de gevelisolatie De evaluatie dient te gebeuren volgens de evaluatieprocedure in de normatieve bijlage F. 8 Installatielawaai 8.1 lgemene specificaties Het achtergrondgeluid in ruimten binnen het schoolgebouw moet zodanig beperkt worden dat het de communicatie en studieactiviteiten niet negatief beïnvloedt. Installatielawaai is het deel van het achtergrondgeluid dat wordt veroorzaakt door technische installaties die deel uitmaken van de schoolinfrastructuur binnen of buiten de beschouwde ruimte. Lawaai van projectie-apparatuur wordt niet als installatielawaai aanzien. Geluiden, afkomstig van naastliggende ruimten en die niet het gevolg zijn van de werking van technische installaties vormen het onderwerp van de paragrafen 5 and 6. Omgevingslawaai en het lawaai van speelplaatsen bepalen de vereiste gevelisolatie zoals behandeld in paragraaf 7. Mogelijk regenlawaai moet afzonderlijk beschouwd worden. De emissie van geluid veroorzaakt door technische installaties behorende tot het schoolgebouw naar naburige gebouwen niet behorende tot het schoolgebouw dient eveneens beperkt te worden, rekening houdende met de regelgeving terzake. 8.2 Meetspecificaties Installatielawaai dient gemeten te worden in onbezette ruimten in een voor de beproeving relevante graad van afwerking en bemeubeling van de ruimte en in een regime voor de te beproeven installatie die gebruikelijk is en die voldoet aan alle van toepassing zijnde regelgeving met betrekking tot het gebruikerscomfort. De roosters voor aan- en afvoer van lucht dienen als dusdanig ingesteld. Voor ruimten met een volume tot en met 150 m³ wordt het installatielawaai van een bepaalde technische installatie berekend uit metingen op posities gespecificeerd in NBN EN ISO Voor grotere ruimten wordt het installatielawaai op dezelfde manier berekend op basis van metingen op 3 mogelijke luisterposities op oorhoogte. Ten minste één van deze meetposities wordt zo dicht mogelijk bij de te beproeven installatie gekozen, maar niet dichter dan 1,50 m. Het installatielawaai van een bepaalde technische installatie wordt gekarakteriseerd door zijn specifieke (*) -gewogen equivalent geluiddrukniveau L eq, T m voor de werkingsregimes en cycli zoals gespecificeerd in NBN EN ISO Deze waarde wordt verder gestandaardiseerd naar de referentienagalmtijd van de ruimte tot L eq,. Het installatielawaai wordt gemeten over een representatieve meetperiode T (minstens 30 s) zoals m gespecificeerd in NBN EN ISO op een ogenblik dat representatief is voor de mogelijke hinder veroorzaakt door de technische installatie. Indien geen meetperiode voor een bepaald type technische installatie wordt vermeld in NBN EN ISO 10052, dan wordt een meetperiode van 30 s opgelegd. (*) NOOT: Het specifiek geluiddrukniveau van een geluidbron is het geluiddrukniveau dat zou gemeten worden onder identieke ruimte-akoestische omstandigheden in afwezigheid van andere geluidbronnen. Het kan geschat worden door achtereenvolgens te meten met de geluidbron aan en uit door het bron uit geluiddrukspectrum energetisch af te trekken van het bron aan spectrum. 8.3 Eisen Langdurig hoorbare technische installaties Voor langdurig hoorbare installaties worden de maximale waarden voor het specifieke gestandaardiseerde installatielawaai weergegeven in Tabel 6. Deze waarden dienen enkel gerespecteerd te worden in ruimten met een geluidgevoeligheid van normaal tot zeer hoog volgens de classificatie in Tabel 9. Wanneer strengere akoestische criteria van toepassing zijn, zoals wanneer de ruimte gebruikt wordt door kinderen/leerlingen/studenten met auditieve of communicatieve beperkingen, dienen de waarden voor het maximaal toelaatbare gestandaardiseerde installatielawaai in Tabel 6 met 4 db verlaagd te worden. De vereiste maximale waarde is echter nooit lager dan 30 db. Draft NBN S page 18/32 draft versie 17/04/12

19 Wanneer het waargenomen installatielawaai gewoonlijk voor meer dan 50% van de tijd door meer dan één type technische installatie wordt veroorzaakt, waarbij al deze installaties relevante bijdragen leveren tot het totale langdurig hoorbare installatielawaai, dan dienen de waarden voor het maximaal toelaatbare gestandaardiseerde installatielawaai in Tabel 6 met 10lg( q ) db verlaagd te worden, waarbij q het aantal van deze installatietypes is Tijdelijk hoorbare technische installaties Voor tijdelijk hoorbare installaties worden de maximaal toelaatbare waarden voor het specifieke gestandaardiseerde installatielawaai L eq, in Tabel 5 weergegeven, waarbij L eq,, stat de maximale waarde voor het gestandaardiseerde installatielawaai voor langdurig hoorbare installaties is, zoals gespecificeerd in paragraaf Deze waarden dienen enkel gerespecteerd te worden in ruimten met een geluidgevoeligheid tussen normaal en zeer hoog volgens de classificatie in Tabel 9. De verhoogde eis dient gerespecteerd te worden wanneer strengere akoestische criteria van toepassing zijn, zoals wanneer de ruimte gebruikt wordt door kinderen/leerlingen/studenten met auditieve of communicatieve beperkingen. Tabel 5 Maximaal toelaatbare waarden voor het specifieke gestandaardiseerde installatielawaai L eq, van tijdelijk hoorbare technische installaties L eq, [db] Normale eis Verhoogde eis toiletafvoerleidingen eq,, stat L L eq,, stat kanalen en andere leidingen L eq,, stat + 6 db L eq,, stat + 3 db sanitaire toestellen L eq,, stat + 2 db L eq,, stat liften eq,, stat boilers en pompen eq,, stat gemotoriseerde deuren, schermen of (rol)luiken eq,, stat L + 4 db L,, L + 6 db L,, L + 8 db L,, eq stat eq stat eq stat + 2 db + 3 db + 4 db Emissie van installatielawaai naar naburige gebouwen niet behorende tot het schoolgebouw Elk type technische installatie mag het equivalent geluiddrukniveau van het omgevingslawaai L eq, T m met meer dan 3 db doen stijgen wanneer deze installatie wordt ingeschakeld. Dit dient te worden nagegaan op 2 m loodrechte afstand van het centrum van elk gevelvlak dat toebehoort aan een ruimte van om het even welk naburig gebouw waarin personen werken of verblijven. Het wordt gemeten over een representatieve meetperiode T (minstens 15 minuten) op een ogenblik dat representatief is voor de mogelijke m hinder veroorzaakt door dit type technische installatie. Deze eis vervalt wanneer andere bepalingen van toepassing zijn. niet 8.4 Bijzonderheden eq,, stat Het specifieke gestandaardiseerde installatielawaai van technische installaties die korte geluiden veroorzaken die meestal niet langer dan 1 seconde duren, dient bijkomend beperkt te worden tot L + 6 db indien deze impulsachtige geluiden zich gemiddeld meer dan één keer per uur voordoen. In dit geval bedraagt de meetduur 30 s, waarin één impulsachtige geluidpiek aanwezig is en gedurende dewelke de technische installatie maximaal 2 seconden mag afgezet worden, tenzij deze in normale gebruikstoestand automatisch afslaat. Het specifieke gestandaardiseerde installatielawaai van technische installaties met roterende onderdelen die aanleiding geven tot tijdelijk hogere lawaainiveaus te wijten aan het inschakel- en/of uitschakelproces, dient bijkomend beperkt te worden tot L eq,, stat + 6 db indien deze processen zich gemiddeld meer dan één keer per uur voordoen. In dit geval bedraagt de meetduur 60 s, waarin het complete in- Draft NBN S page 19/32 draft versie 17/04/12

20 schakel- en uitschakelproces vervat zitten en gedurende dewelke de technische installatie maximaal 2 seconden volledig uitgeschakeld is. Indien het in- en uitschakelproces langer dan 60 s duurt, dan dienen deze processen aansluitend in dezelfde meetperiode gemeten te worden en mag de meetduur maximaal 5 seconden bevatten gedurende dewelke de installatie in stationair regime werkzaam is. Ook in dit geval mag gedurende de meetperiode de technische installatie maximaal 2 seconden volledig uitgeschakeld zijn. Indien enkel het inschakelproces of enkel het uitschakelproces dient geëvalueerd te worden, wordt een analoge procedure gevolgd gebaseerd op een meetperiode van 30 s. Tabel 6 koestische prestatie-eisen voor langdurig hoorbare technische installaties en referentienagalmtijden voor ruimten met verschillende functies [aangepast van (Shield & Hopkins, 2004)] Type ruimte Bovengrens voor het gestandaardiseerde installatielawaai Referentienagalmtijd Type ruimte Bovengrens voor het gestandaardiseerde installatielawaai Referentienagalmtijd L eq,, stat [ db ] (1) 0 T [ s] LESLOKLEN Kleuterschool spelruimten Rustige ruimten Lagere school, secundaire school, hoger onderwijs reguliere klaslokalen, lokalen voor kleine groepen, seminarielokalen, bijleslokalen, taallabo s 35 0,35 lg( 1,25 V ) Landschapsleslokalen ula s, auditoria klein ( 50 personen) 35 0,35 lg( 1,25 V ) groot (> 50 personen) 30 0,35 lg( 1,25 V ) SPECIFIEK ONDERWIJS Muziek lokalen voor muziekonderricht 35 1 kleine oefenlokalen lokalen voor samenspel concerteerruimtes opnameruimtes controlekamers opnames Ontwerp en technologie ateliers elektronica, textiel, voeding, grafisch ontwerp Wetenschap wetenschapslabo s Uitvoerende kunsten kunstlokalen dansstudio s voordrachtstudio s 30 1 Sport sporthallen 40 lg( V 50) gymnasia 40 lg( V 50) zwembaden 50 2 L eq,, stat [ db ] (1) 0 T [ s] STILLE RUIMTEN Studielokalen individuele studie, remediëringslokalen, lesvoorbereiding Bibliotheken studiezones 35 1 opzoekingsruimten 40 1 BIJEENKOMSTRUIMTEN Polyvalente zalen drama, gym, voorstellingen, bijeenkomsten, occasioneel muziek audiovisuele en videoconferentielokalen ruimten voor interview of voor medische raadpleging Eetruimten 45 1 CIRCULTIERUIMTEN atria 45 lg( V 20) circulatieruimten, ontmoetingsruimten 45 1 BIJRUIMTEN keukens 50 (2) 1.5 burelen, leraarskamers, vergaderruimten 40 1 sanitaire ruimten technische ruimten vestiaire en omkleedruimtes printer/copy lokalen - 1 fietsenstalling parkeergarage - 2 (1) Voor ruimten met een volume t.e.m. 30 m³ wordt de waarde van T gedefinieerd in de definitietabel in paragraaf 4. 0 (2) Het specifieke gestandaardiseerde installatielawaai van dampkappen dient beperkt te worden tot 60 db. Draft NBN S page 20/32 draft versie 17/04/12