Wat elke ouder moet weten over kinder-depressies

Transcriptie

1 Wat elke ouder moet weten over kinder-depressies Justine Pardoen Het aantal depressieve kinderen onder de 6 werd een paar jaar geleden al geschat op ongeveer 1%. Dat percentage stijgt tot 3 à 5% bij kinderen tussen de 6 en de 12. Bij kinderen met een verstandelijke of lichamelijke handicap loopt het percentage op tot ongeveer 10%. (De cijfers zijn afkomstig uit België.) Men verwacht dat het aantal depressieve kinderen de komende jaren zal stijgen. Dat zou te maken kunnen hebben met onze maatschappij, waarin snelheid steeds belangrijker wordt. Gezinnen staan onder zware druk. Van ouders en kinderen wordt veel verwacht. Ouders lopen gestresst rond, moeten presteren, vinden dat hun kinderen moeten presteren, en die stress zou zich wreken op de kinderen. Hoe ziet een depressie bij kinderen eruit? Een depressie bij kinderen en jongeren verloopt anders dan bij volwassenen. Depressieve kinderen zijn somber, maar kunnen soms toch ook nog even lol maken. Daarom is een depressie bij kinderen en jongeren moeilijker te diagnosticeren dan bij volwassenen. Toch zijn er wel een aantal kenmerken die op een depressie kunnen duiden. Onze medewerker Joanna Sandberg (NIP psycholoog) beschreef ze een tijdje geleden als volgt: Je spreekt van een depressie bij kinderen wanneer de somberheidsklachten langer dan twee weken duren. De somberheid uit zich ook in gedragsproblemen. Met name jongens laten vooral negatief gedrag zien, zoals agressief gedrag, prikkelbaar gedrag en humeurig gedrag. Het kind voelt zich vaak waardeloos en is meer dan normaal bezig met de dood. Ook heeft het kind vaak een pessimistische kijk op het (eigen) leven. Vaak heeft het kind problemen met vriendschappen, omdat het zich terugtrekt of agressief gedrag vertoont. Vaak heeft het kind minder eetlust, slaapt het slecht en is het dus moe. Het kind kan zich moeilijk concentreren op school, gedraagt zich vervelend en vertoont slechte schoolprestaties. Behandeling Een depressie moet behandeld worden, en gelukkig kán dat ook. Niet alleen volwassenen maar ook kinderen en jongeren reageren goed op zowel medicijnen (antidepressiva) als op therapie. Een tijdige diagnose en een snelle behandeling zijn heel belangrijk. Een onbehandelde kinderdepressie heeft namelijk een groot risico op herhaling. De psycholoog Cees de Wit van de Katholieke Universiteit Nijmegen waarschuwde vorige jaar al (in het AD) dat hoe vroeger in het kinderleven de depressie optreedt, des te groter de kans is dat er sporen in de hersenen achterblijven. 1

2 De oorzaak van het probleem Bij kinder-depressies moet de omgeving bij de behandeling worden betrokken, vindt Cees De Wit. "Gezin of school is meestal onderdeel, zo niet oorzaak van het probleem. Ook daar moet dus iets gebeuren. Het heeft weinig zin een kind dat niet weerbaar is, een assertiviteitstraining te geven, wanneer het thuis onverminderd autoritair wordt aangepakt. Dan wordt de ellende eerder groter." Het ontdekken van een depressie bij een kind is dus heel belangrijk, maar beslist niet gemakkelijk. De Wit: "Niemand ziet graag onder ogen dat een kind zich ongelukkig voelt, er niks meer aan vindt, en dat jij daarin als ouder of school een rol hebt gespeeld. Dat is een hele nare confrontatie." Overigens zijn er ook heel duidelijk aanwijsbare oorzaken voor kinder-depressies waar je als ouder niets aan kunt doen. Zoals het overlijden van dierbare familieleden. Puberteit Sombere, teruggetrokken jongens en meisjes in de puberteit: hoort dat erbij? Zo nu en dan een dipje is normaal. De hormoon-huishouding verandert nogal in de puberteit, en dat gaat vaak gepaard met humeurigheid. Dat is normaal. Maar het hoort wel snel voorbij te gaan. Het is daarentegen niet normaal als kinderen intens lijden aan het leven en zichzelf. Als de somberheid langere tijd duurt, is het wel belangrijk eens te onderzoeken wat er aan de hand is. Een kind kan het dan echt niet meer zelf oplossen. Zodra de ouders merken dat het schoolwerk eronder gaat lijden, of dat vriendschappen verwateren of aflopen, moet je aan de bel trekken. Een kind dat spijbelt, veel alleen op de eigen kamer zit, of zijn bed niet meer uitkomt, moet je helpen. Proefproject Dit jaar is in Utrecht een instelling voor geestelijke gezondheidszorg (Altrecht) begonnen met een proefproject voor jongeren met depressie-klachten. De proef is jammer genoeg alleen toegankelijk voor jongeren op het ROC (Regionaal Opleidingen Centrum) in de regio Utrecht. De jongeren kunnen via met een deskundige 'praten' over hun klachten, vragen stellen en tips krijgen over de omgang met somberheid. Volgens Altrecht is tijdige herkenning van de klachten belangrijk om een echte depressie te voorkomen. Met de service kunnen jongeren anoniem blijven en is de drempel minder hoog. Het is te hopen dat het voor de pubers zelf een oplossing biedt. Grote behoefte aan online hulpverlening Regelmatig melden zich pubers bij de redactie van Ouders Online, meestal via een van de Vraagbaken (Kinderartsen, Opvoeding en gedrag, of Seksuele opvoeding). Hieruit blijkt dat pubers een grote behoefte hebben aan online hulpverlening. Helaas kunnen we hen niet altijd zelf helpen. Meestal sturen we ze door naar andere websites, die beter zijn toegerust voor dit soort kwesties dan wij. Zoals: van de artsen-organisatie KNMG en de gezondheids-organisatie NIGZ. De Netdokter is een plek waar jongeren veilig en snel vragen kunnen stellen over hun problemen. 2

3 Depressie-stichting (incl. hulplijn) Depressie Stichting Postbus AB - Eindhoven tel: fax: Informatie- & Advieslijn: Internet: info@depressiestichting.nl Verder surfen Zwaarweer.nl Nederlandse Website voor ouders én kinderen bij vermoedens van een depressie. Jongeren en depressie Website van de Vlaamse Koning Boudewijnstichting voor het project Kinderen en jongeren met een depressie. Boekentips Braams, T. & Talma, T. (1999), Kinderen en jongeren met een depressie. Boom (Amsterdam). De Fever, F. (1998), Mijn kind is depressief. Hoe herken ik het en wat doe ik eraan. Houtekiet/Fontein (Antwerpen). De Fever, F. (2001), Kinderen met een depressie: handboek voor opvoeding en onderwijs (Acco). Justine Pardoen redactie@ouders.nl 3

4 Depressie bij kinderen Ook jonge kinderen kunnen depressief zijn. Deze kinderen zeggen zich rot of leeg te voelen en zijn moeilijk op te vrolijken. Zij hebben geen zin in leuke dingen en geen plezier in dingen die een ander kind leuk vindt. Ze barsten soms zo maar in huilen uit, zijn afwezig en trekken zich terug. Ze denken vaak dat iets ze toch niet zal lukken en denken ook dat niemand ze aardig of lief vindt. Kinderen met een depressie zijn vooral prikkelbaar en onrustig in plaats van somber en lusteloos. Ze zijn opstandig, opvliegend of driftig zonder dat ze zelf weten waarom. Bij kinderen kan de depressie verborgen blijven achter verschijnselen als angsten, hangerigheid, afhankelijk gedrag, bedplassen en slechte schoolprestaties. Kinderen met een depressie hebben weinig vriendjes en worden regelmatig gepest. Zij hebben vaker last van slaapproblemen en nachtmerries ze eten slecht en hebben vage klachten doordat ze zich rot voelen (buikpijn, rugpijn, hoofdpijn). Ernst en verloop Sommige kinderen krijgen 1x in hun leven een depressie, maar de kans op herhaling is heel groot. Zonder behandeling is de kans op herhaling bij jongeren wel 40%. De periode tussen twee depressies kan variëren van weken tot jaren. De ernstige vorm van een depressie bij kinderen duurt gemiddeld 9 maanden. Een 'minder' ernstige vorm duurt gemiddeld vier jaar. Hulp en behandeling Allereerst moeten de problemen onderkend worden. Dat is moelijk, omdat de klachten vaak verborgen blijven achter bijvoorbeeld gedragsproblemen die niet op een depressie wijzen. Bij pubers die zich losmaken van de thuissituatie, kan hulp bieden erg lastig zijn. Depressies bij kinderen/jongeren zijn te behandelen met gesprekstherapie (bijv. cognitieve gedragstherapie) en medicijnen. Ook gezinstherapie en groepstherapie kunnen zinvol zijn. De GGZ biedt speciale cursussen voor kinderen waar zijn leren hoe negatieve/sombere gedachten hun stemming bepalen; ze leren om positief naar zichzelf te kijken en beter om te gaan met problemen en conflicten. Medicatie bij depressieve kinderen wordt alleen voorgeschreven als andere therapieën onvoldoende werken. Antidepressiva zijn niet verslavend, maar hebben wel bijwerkingen. Hulp, informatie en advies De site van het NFGV-Depressie Centrum biedt informatie over depressies bij jongeren en een forum voor lotgenotencontact. De bijbehorende informatie- en advieslijn is bereikbaar onder nummer: (20 cent/min) Van maandag tot en met vrijdag van 10:00 tot 16:00 uur staan mensen u daar te woord. De Kindertelefoon tel: (gratis en anoniem) dagelijks te bereiken van 14:00 tot 20:00 uur 4

5 Stichting Korrelatie tel: (30 cent/min) Links Nationaal Fonds Geestelijke Volksgezondheid Hersenstichting Scholierenwebsite Klik op 'forum' en vervolgens op 'psychologie' Zwaar weer Test hier of je last hebt van een depressie en volg eventueel de digitale cursus Interapy Interapy biedt laagdrempelige en kortdurende psychologische hulp via internet Psychowijzer Kopzorgen Kijk ook eens op onze site over psychische aandoeningen bij volwassenen. Ook daar is een uitzending volledig gewijd aan depressie. Zelfbeschadiging Website over automutilatie, krassen en zelfbeschadiging Literatuur Bij het Nationaal Fonds Geestelijke Volksgezondheid (NFGV) kunt u de volgende brochures bestellen: - Depressie bij jongeren; als de bui blijft hangen - Dipje of depressie? Deze brochures geven informatie over het herkennen van depressies bij kinderen en jongeren en te nemen stappen om behandeling aan te vangen. 5

6 6