Naar huis met een gastrostomie
|
|
- Dries Thys
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 man, vrouw en kind info voor patiënten en ouders Naar huis met een gastrostomie Wat nu? UZ Gent, Pediatrie
2 Waarom een gastrostomie? Omdat sommige zieke kinderen er niet in slagen om langs de mond voldoende voeding voor een normale groei en voor een normaal functioneren in te nemen, kan het nodig zijn om extra voeding via een sonde, of sondevoeding te geven. Deze extra voeding kan gegeven worden langs een neus-maagsonde of langs een rechtstreekse toegang doorheen de buikwand naar de maag, een gastrostomiesonde. Het nadeel van een neus-maag sonde is dat die vaak de neus irriteert en goed vastgekleefd moet worden op het gezicht om mooi in de maag te blijven zitten. Deze neus-maag sondes moeten ook regelmatig herplaatst worden en dit herplaatsen is niet leuk. Als sondevoeding voor langere tijd noodzakelijk is, verkiezen we om die redenen een gastrostomie boven een neus-maagsonde. Wat is een gastrostomie? Een gastrostomie is een rechtstreekse verbinding tussen de huid van de buikwand en de maag. De opening in de buikwand waarlangs de voedingssonde kan ingebracht worden, noemt men een stoma (gastrostomie = gastrostoma = maagopening). Dit verbindingskanaal kan onder algemene verdoving aangelegd worden met behulp van een endoscoop (een toestel om in de maag te kijken) en een PEG-sonde (Percutane Endoscopische Gastrostomiesonde). Een PEG-sonde wordt met behulp van een kijkonderzoek geplaatst. Is dat onmogelijk, dan kan het ook chirurgisch. De arts zal u uitleggen hoe een PEG-sonde geplaatst wordt. Een PEG-sonde wordt doorheen de slokdarm, maag en buikwand getrokken, en wordt in de maag gehouden door een rond inwendig plaatje dat aan PEG-sonde de sonde vastzit. Daardoor kan je een PEG-sonde nooit uit de maag trekken. Naast het inwendig fixatieplaatje is er ook een uitwendig fixatieplaatje dat over de sonde geschoven wordt en waarin de sonde vastgeklikt zit. De eerste dagen na het plaatsen van de gastrostomiesonde gaat het herstel van de wonde in de buitenste plaatje binnenste plaatje buikwand gepaard met de gebruikelijke pijn na een heelkundige ingreep. Een pijnstiller zoals paracetamol vangt echter de meeste last op. Vanaf 6 weken na plaatsing van de PEG-sonde is de verbinding tussen de maag en buikwand stevig genoeg om de PEG-sonde te vervangen door een discretere en comfortabelere knopsonde of button. Dit gebeurt onder algemene verdoving omdat het inwendige fixatieplaatje van de PEG-sonde uit de Knopsonde maag gehaald moet worden. De button of knopsonde is een sonde ter grootte van een dikke knoop. De sonde wordt op zijn plaats gehouden door een ballon in de maag die we met water vullen. Deze sonde kan zonder verdoving vervangen worden door een nieuwe. Hierbij wordt het ballonnetje leeggetrokken, de sonde verwijderd, een nieuwe sonde ingebracht, en het ballonnetje van de nieuwe sonde gevuld met water. 2 Naar huis met een gastrostomie Naar huis met een gastrostomie 3
3 Controle bij knopsonde Om de 2 à 3 weken moet u controleren of de ballon intact en nog voldoende gevuld is om de knopsonde ter plaatse te houden. U doet dit als volgt: neem een lege spuit, plaats die op de opening naar de ballon, trek de ballon leeg en vul hem opnieuw met vers water (de arts zal u het aantal ml meedelen). Krijgt u geen water uit de ballon dan is die stuk en moet de sonde vervangen worden. Hoe verzorg ik een gastrostomie? De dagelijkse verzorging van de huid en de stoma zijn van groot belang. De PEG-sonde Maak het klepje van de uitwendige fixatieplaat los en til de sonde uit de voorgeplooide hoek. Schuif de fixatieplaat 5 cm over de sonde. Was en droog de huid rond de sonde (zie verder). Duw de sonde ongeveer 1 à 2 cm naar binnen. Draai de sonde éénmaal rond over 360 om vastgroeien van de sonde in de maagwand te voorkomen. Trek de sonde weer aan tot u wat weerstand voelt. Schuif de fixatieplaat over de sonde tot tegen de huid maar laat 1 mm ruimte tussen de huid en het fixatieplaatje. Maak de sonde weer vast in het fixatieplaatje. PEG-sonde 4 Naar huis met een gastrostomie Naar huis met een gastrostomie 5
4 De huid rond de PEG-sonde of knopsonde Was de huid rond de stoma dagelijks met water en zeep. Spoel met water. Droog de huid en de rand van de stoma met een handdoek. Eens de stoma genezen is, is het niet nodig om kompressen aan te brengen tussen de sonde en de huid. Vermijd kleefpleisters: die irriteren de huid en maken de sonde vuil. De eerste week na plaatsing van de PEG-sonde moet de huid ook nog ontsmet worden met bv. Hexomedine in water (gebruik géén alcoholische oplossing die prikt). Een douche kan onmiddellijk na plaatsing, op voorwaarde dat u de huid rond de sonde goed droogmaakt nadien. Voor een bad of voor zwemmen, waarbij de stoma onder water komt, wacht u best tot 3 weken na de plaatsing. Welke voeding via een gastrostomie? Sondevoeding brengt extra voedingsstoffen aan naast wat er gegeten wordt overdag. Als er gevaar is voor verslikken, wordt voeding langs de mond beter vermeden. Sondevoeding is een volledige voeding en bevat alles wat kinderen nodig hebben om normaal te groeien. De sondevoeding kan zowel overdag als s nachts worden toegediend. Het is een dunne vloeibare voeding (qua uitzicht te vergelijken met melk) in flessen of zakjes van een halve of 1 liter. Er zijn verschillende soorten sondevoeding, sommige met een aangepaste samenstelling voor kinderen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen sondevoeding die 1 kcal/ml energie bevat (= isocalorisch) en sondevoeding die 1,5 kcal/ml energie bevat (= hypercalorisch). Van elke soort bestaat ook een vezelverrijkte vorm. Omdat sondevoeding rechtstreeks in de maag gegeven wordt, is de smaak niet belangrijk. Knopsonde 6 Naar huis met een gastrostomie Naar huis met een gastrostomie 7
5 We raden af om via de sonde gemixte keukenvoeding te geven. Die zorgt vaak voor verstopping van de sonde en de verdunning met water zorgt ervoor dat deze voeding te weinig voedingsstoffen bevat of niet evenwichtig is van samenstelling. In overleg met de arts en de diëtiste wordt afgesproken welk soort sondevoeding voor uw kind het beste is, hoeveel er zal gegeven worden en wanneer. Aanvankelijk kunnen aanpassingen nodig zijn om het ideale schema voor uw kind op te stellen. De diëtiste zal alle praktische aspecten van de sondevoeding uitleggen tijdens de hospitalisatie voor het plaatsen van de gastrostomiesonde. Op dat moment zal zij ook voor een voedingspomp zorgen, meestal in samenwerking met een firma die thuiszorg geeft. Die zorgt voor de levering van het materiaal en de voeding, de huur van de pomp en het aanleren van het gebruik van de pomp. Hoe sondevoeding toedienen? Voor de voeding Was grondig uw handen met veel water en zeep. Spoel met een spuitje de sonde door met 10 ml fleswater. Neem de fles sondevoeding en controleer de temperatuur. De sondevoeding wordt best op kamertemperatuur toegediend. Neem de trousse (de trousse is de leiding tussen de fles met voeding en de sonde) en sluit de klem. Breng de trousse aan op de fles of zak. Hang de fles op ongeveer 1 m boven uw kind (bv. aan een kapstok of een statief, te huur bij de mutualiteit). Knijp in de druppelkamer en vul deze tot 2/3. Plaats de trousse in de pomp (dit toestel zorgt ervoor dat de voeding aan de juiste snelheid door de trousse loopt). Druk op de toets om de leiding te purgeren. Verbind de trousse met de gastrostomiesonde. Dit gebeurt rechtstreeks bij een PEG-sonde of via een connectie als het gaat om een knopsonde. Stel de pomp in zoals afgesproken met de diëtiste. Na de voeding Was grondig uw handen met veel water en zeep. Sluit de klem. Verwijder de trousse van de sonde. Spoel met een spuitje de sonde door met 10 ml fleswater. Spoel de trousse grondig schoon met water. Wikkel de trousse in een propere handdoek. Bewaar in de koelkast. Materiaal voor toediening van sondevoeding. 8 Naar huis met een gastrostomie Naar huis met een gastrostomie 9
6 Hoe sondevoeding bewaren? Bewaar gesloten flessen op kamertemperatuur Open verpakkingen zijn nog 24 uur houdbaar in de koelkast Sondevoeding wordt op kamertemperatuur toegediend. Hoe geneesmiddelen toedienen? Overleg met de arts of verpleegkundige hoe u best de geneesmiddelen kan toedienen. Soms kan uw kind de geneesmiddelen gewoon inslikken. Als de geneesmiddelen via de sonde gegeven worden, zijn vloeibare geneesmiddelen te verkiezen boven oplosbare poeders en boven pillen die u moet pletten. Niet alle medicatie mag geplet of geopend worden. Vraag de arts om aangepaste (plet)medicatie voor te schrijven. Was grondig uw handen met veel water en zeep. Stop de sondevoeding. Spoel voor het geven van de geneesmiddelen de sonde goed door met ongeveer 20 ml water. Meng de voorgeschreven geneesmiddelen met water in een spuitje of trek de vloeistof op in een spuitje. Vermijd om verschillende geneesmiddelen samen in een spuit te geven. Geef de geneesmiddelen apart, en spoel tussenin met water. Spuit de geneesmiddelen door de sonde. Spuit de sonde direct nadien door met 20 ml water. Herstart de sondevoeding. Kijk tijdens en na het toedienen hoe uw kind de geneesmiddelen verdraagt. Als een geneesmiddel nuchter moet gegeven worden, houd dan rekening met een rustpauze van één uur voor en een half uur na de toediening. Hoe de mond verzorgen? Voor kinderen die uitsluitend sondevoeding krijgen, is een goede mondverzorging belangrijk om ontstekingen en infectie te voorkomen. Infectie of ontstekingen ontstaan o.a. door een verminderde speekselvloed en verminderde kauwfunctie. Poets daarom regelmatig de tanden en spoel de mond regelmatig met water. Geef oudere kinderen regelmatig (suikervrije) kauwgom om de speekselproductie te bevorderen. Gebruik een beschermende lippenbalsem. Bij kleinere kinderen kan de mond voorzichtig gereinigd worden met een gaasje gedrenkt in water. Doe dit liefst drie keer per dag. Als je letsels in de mond opmerkt, raadpleeg dan de arts. 10 Naar huis met een gastrostomie Naar huis met een gastrostomie 11
7 Welke problemen kunnen zich voordoen? Vervelende problemen? Spreek erover met uw arts of diëtiste! Huiduitslag rond de stoma: ontsmet met een niet prikkelende ontsmettingstof (bv. hexomedine in water) en contacteer de arts. Huiduitslag kan ook pijn veroorzaken. Soms ontstaat er op de rand van de stoma aangroei van wild vlees of granulatieweefsel : dit ziet eruit als een rode, gemakkelijk bloedende zwelling. Niets om ongerust over te zijn, maar het kan wel best aangestipt worden met zilvernitraat, waardoor het granulatieweefsel verdwijnt. Vaak moet dit aanstippen verschillende keren gebeuren. Aanstippen gebeurt door een verpleegkundige of arts. Er is een lek: controleer of de PEG-sonde goed is aangetrokken en of de ballon van de knopsonde nog gevuld is (zie hoger). De sonde is uit de stoma gevallen: contacteer de arts en kom zo snel mogelijk naar het ziekenhuis, in elk geval binnen de 4 à 6 uur. Buiten de werkuren kunt u naar de spoedopname komen. Zodra u merkt dat de sonde uit de stoma is gevallen, moet er een nieuwe doorheen geplaatst worden om de stoma open te houden. Wacht u te lang, dan kan de stoma sluiten wat de plaatsing van een nieuwe sonde bemoeilijkt of onmogelijk maakt. Diarree en misselijkheid kunnen tekenen zijn van een buikgriep. Diarree kan ook veroorzaakt zijn door te koude sondevoeding of een sonde die te diep zit (een probleem dat kan voorkomen met een PEG-sonde). Mogelijk is de voeding te snel toegediend of bedorven. Als uw kind langer dan 3 dagen geen ontlasting heeft, is er sprake van obstipatie (verstopping). U kunt uw kind stimuleren tot meer beweging en vezelrijke voeding toedienen. Overleg zonodig met de arts. De voeding kan niet door de sonde vloeien: controleer of er een knik in de sonde zit. Mogelijks is de sonde verstopt door dikke voeding of geneesmiddelen. Spuit krachtig door met 5 ml lauw water of met cola en zuig weer aan. Als de sonde niet doorgespoten kan worden, contacteer de arts zo vlug mogelijk. Hoe materiaal en voeding halen? Voor de aankoop van materiaal en voeding zal de diëtiste volgende gegevens voor u invullen. Materiaal Pomp Trousses Spuitjes Persoonlijk voedingsschema Voeding Pompinstelling Het type sonde 12 Naar huis met een gastrostomie Naar huis met een gastrostomie 13
8 Wat kost dit allemaal? Vragen? Noteer ze hier De diëtiste kan voor u de totale dagprijs (voeding, trousse, pomp) berekenen. Er bestaat een dagvergoeding, aan te vragen via uw mutualiteit als tussenkomst voor gemaakte kosten. Tijdens het verblijf voor de plaatsing van een gastrostomiesonde zullen de nodige formulieren voor aanvraag tot terugbetaling door de diëtiste en arts worden ingevuld. Deze formulieren moet u indienen bij de mutualiteit. De adviserende geneesheer van de mutualiteit beslist dan of uw kind voor tussenkomst in aanmerking komt en u ontvangt hierover een brief met goedkeuring. Éénmaal per maand bezorgt u de facturen aan de mutualiteit. U krijgt de terugbetaling op basis van de facturen (u kunt geen terugbetaling krijgen zonder bewijs dat u de som heeft uitgegeven). Contacteer de diëtiste of de sociaal verpleegkundige bij problemen met terugbetaling. Als u vragen heeft kan u steeds terecht bij: De diëtiste Marleen Van Driessche tel De sociaal assistente Annelies Henderick tel De artsen van de kindergastro-enterologie Prof. dr. Van Winckel Dr. Van Biervliet Dr. Van De Velde Dr. De Bruyne Via het secretariaat kindergastro-enterologie tel Naar huis met een gastrostomie Naar huis met een gastrostomie 15
9 man, vrouw en kind Onthaal poli pediatrie Tel v.u.: F. Colardyn, afgevaardigd bestuurder UZ Gent, De Pintelaan 185, 9000 Gent Deze brochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het UZ Gent. Universitair Ziekenhuis Gent De Pintelaan Gent Tel. +32 (0) Fax +32 (0) info@uzgent.be - MODULO.be Mei 2009
info voor de ouders man, vrouw en kind Naar huis met een gastrostomie
info voor de ouders man, vrouw en kind Naar huis met een gastrostomie Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Waarom een gastrostomie?... 04 03 Wat is een gastrostomie?... 04 04 Verzorging... 04 05 Mogelijke problemen...
Nadere informatieinfo voor patiënten en ouders Naar huis met een gastrostomie Wat nu?
info voor patiënten en ouders Naar huis met een gastrostomie Wat nu? Inhoud 01 Waarom een gastrostomie?... 04 02 Wat is een gastrostomie?... 04 03 Hoe verloopt de opname?... 06 04 Verzorging... 07 05
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN EN OUDERS NAAR HUIS MET EEN GASTROSTOMIE WAT NU?
INFO VOOR PATIËNTEN EN OUDERS NAAR HUIS MET EEN GASTROSTOMIE WAT NU? INHOUD 01 Waarom een gastrostomie? 4 02 Wat is een gastrostomie? 5 03 Verloop van de opname 7 04 Verzorging 8 05 Soorten sondevoeding
Nadere informatieSubtitel voorpagina. Kinderen met sondevoeding in de thuissituatie
Kinderen met sondevoeding in de thuissituatie Subtitel voorpagina Kinderen met sondevoeding in de thuissituatie 1. Inleiding 3 2. Wat is sondevoeding 3 3. Op welke zijn manieren kan sondevoeding 3 toegediend
Nadere informatieKinderen met sondevoeding
Kinderen met sondevoeding Informatie voor ouders in de thuissituatie In overleg met de behandelend arts is besloten dat uw kind sondevoeding krijgt. In dit informatieblad staat beschreven wat sondevoeding
Nadere informatieInterne Geneeskunde Nazorg na het plaatsen van een PEG-sonde
Interne Geneeskunde Nazorg na het plaatsen van een PEG-sonde Vandaag is bij u een PEG-sonde geplaatst, deze folder geeft informatie over de nazorg na het plaatsen van een PEG-sonde. Merk en maat van de
Nadere informatieHet plaatsen van een PEG-sonde krijgt u alleen wanneer u langer dan vier tot zes weken moet worden gevoed met sondevoeding.
Patiënteninformatie MDL Voedingsproblemen Wanneer u voedingsproblemen heeft krijgt u een PEG-sonde. PEG staat voor Percutane Endoscopische Gastrostomie, dat is een verbinding met de maag door de buikwand
Nadere informatiePATIËNTENINFORMATIE MIC-KEY VOEDINGSSONDE
PATIËNTENINFORMATIE MIC-KEY VOEDINGSSONDE 2 MIC-KEY VOEDINGSSONDE Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over de (plaatsing van de) MIC-KEY voedingssonde. De folder is specifiek
Nadere informatieDe PEG-sonde Dagelijkse verzorging en het geven van voeding in de thuissituatie
De PEG-sonde Dagelijkse verzorging en het geven van voeding in de thuissituatie Albert Schweitzer ziekenhuis mei 2013 pavo 1133 Inleiding U heeft een PEG-sonde gekregen. In deze folder leest u meer over
Nadere informatieFunctieafdeling. PEG-katheter verzorging
Functieafdeling PEG-katheter verzorging Patiënteninformatie over PEG-katheter verzorging Wij verzoeken u deze brochure zorgvuldig te lezen en de aanwijzingen nauwkeurig op te volgen. 3 Inhoudsopgave Patiënteninformatie
Nadere informatiePEG-sondevoeding bij kinderen
PEG-sondevoeding bij kinderen Bij lang bestaande voedingsproblemen kan uw kind een voedingssonde krijgen die via de buikwand direct in de maag uitkomt. Meestal wordt dat een PEG-sonde genoemd, ook wel
Nadere informatieVerzorging PEG-sonde. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Verzorging PEG-sonde Er is (of wordt binnenkort) bij u een PEG-sonde aangelegd. In deze brochure staat beschreven hoe een PEG-sonde verzorgd moet worden. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs
Nadere informatiePatiënteninformatie. De PEG-sonde
Patiënteninformatie De PEG-sonde 2 Inhoud Wat is een PEG-sonde?... 4 Het plaatsen van een PEG-sonde... 5 Voorbereiding... 5 Plaatsing van de PEG-sonde... 6 Mogelijke complicaties... 7 Nazorg... 8 Eerste
Nadere informatiePEG-katheter (maagsonde) Sophia Kinderziekenhuis
PEG-katheter (maagsonde) Sophia Kinderziekenhuis Uw kind krijgt een maagsonde, de Percutane Endoscopische Gastrostomie of PEG-katheter. Deze katheter wordt gebruikt om voeding toe te dienen. Voordat uw
Nadere informatieGASTROSTOMIESONDE. - Patiëntinformatie -
GASTROSTOMIESONDE - Patiëntinformatie - Wat is een gastrostomiesonde? Een gastrostomiesonde is een sonde (een plastic buisje) die door de buikwand en door de maagwand tot in de maag steekt en waardoor
Nadere informatiePEG-katheter (maagsonde) Sophia Kinderziekenhuis
PEG-katheter (maagsonde) Sophia Kinderziekenhuis Uw kind krijgt een maagsonde, de Percutane Endoscopische Gastrostomie of PEG-katheter. Deze katheter wordt gebruikt om voeding toe te dienen. Voordat uw
Nadere informatieSondevoeding thuis. Kindergeneeskunde. Via neus-maagsonde. Inleiding. Sondevoeding. Toediening
Kindergeneeskunde Sondevoeding thuis Via neus-maagsonde Inleiding U heeft van uw behandelend arts gehoord dat uw kind met sondevoeding naar huis gaat. In deze folder vindt u algemene informatie over wat
Nadere informatiePlaatsing van een PEG-sonde
Plaatsing van een PEG-sonde T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont
Nadere informatieVerzorging PEG-sonde. Interne geneeskunde. Locatie Hoorn/Enkhuizen
Verzorging PEG-sonde Interne geneeskunde Locatie Hoorn/Enkhuizen Verzorging PEG-sonde De eerste week na plaatsing van de PEG-sonde moet u de katheter zo min mogelijk bewegen en moet het plaatje zo strak
Nadere informatieMic-key. Sophia Kinderziekenhuis
Mic-key Sophia Kinderziekenhuis Uw kind heeft een maagfistel (gastro-stoma) en waarschijnlijk al een aantal maanden een PEG-katheter (Percutane Endoscopische Gastrostomie) of een Chirurgische Gastrostomie
Nadere informatieHet verzorgen van een PEG-sonde
Het verzorgen van een PEG-sonde Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Verzorging tijdens de eerste 7 tot 10 dagen na plaatsing 1 Verzorging 1 Verzorging vanaf een week na plaatsing 2
Nadere informatieWIS Consulenten Erasmus-MC Sophia Kinderziekenhuis
Uw kind heeft een maagfistel (gastro-stoma) en waarschijnlijk al een aantal maanden een PEG-katheter (Percutane Endoscopische Gastrostomie) of een Chirurgische Gastrostomie katheter (Kangaroo) gehad. Deze
Nadere informatieSondevoeding in de thuissituatie
Sondevoeding in de thuissituatie Versie april 2017 - objectid 11291 vzw Jessa Ziekenhuis Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt, www.jessazh.be 7. Contactgegevens Voor meer informatie kan u terecht bij de dieetafdeling.
Nadere informatieBallon button bij uw kind. Sophia Kinderziekenhuis
Ballon button bij uw kind Sophia Kinderziekenhuis Uw kind heeft een maagfistel (gastro-stoma) en waarschijnlijk al een aantal maanden een PEG-katheter (Percutane Endoscopische Gastrostomie) of een Chirurgische
Nadere informatieinfo voor de ouders man, vrouw en kind Plaatsing van een neus-maagsonde bij baby s
info voor de ouders man, vrouw en kind Plaatsing van een neus-maagsonde bij baby s Inhoud 01 Inleiding... 04 02 Wat is een neus-maagsonde?... 04 03 Plaatsing van de neus-maagsonde... 05 04 Sondevoeding...
Nadere informatieSondevoeding via een PEG. Wat is een PEG-sonde? Voeding en medicijnen. De ingreep
Sondevoeding via een PEG Binnenkort wordt bij u een PEG-sonde geplaatst. Uw behandelend arts heeft u hierover geïnformeerd. Met deze informatie willen wij u uitleggen hoe de behandeling op de afdeling
Nadere informatiePEG-sonde Plaatsing en verzorging. Maatschap Interne Geneeskunde IJsselland Ziekenhuis Maatschap Gastro-enterologie IJsselland Ziekenhuis
PEG-sonde Plaatsing en verzorging Maatschap Interne Geneeskunde IJsselland Ziekenhuis Maatschap Gastro-enterologie IJsselland Ziekenhuis 1. Plaatsing van een PEG-sonde 1 1. Wat is een PEG-sonde? Wanneer
Nadere informatieGeen piercing maar een button
INFORMATIE Geen piercing maar een button 2 INFORMATIEBOEKJE noortje 2 INFORMATIEBOEKJE noortje Hoi, ik ben Noortje Hallo, ik ben Noortje. Ik ben negen jaar en zit in groep zes. Ik hou van knutselen en
Nadere informatiePEG sonde. Interne Geneeskunde. 5652i FUN.035/0812
PEG sonde Interne Geneeskunde Inleiding Binnenkort komt u voor de plaatsing van een PEG sonde. Het plaatsen van een Percutane Endoscopische Gastrostomie (PEG) wordt overwogen als u langer dan 4 tot 6 weken
Nadere informatiegastro-enterologie informatiebrochure PEG-sonde
gastro-enterologie informatiebrochure PEG-sonde Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Wat is een PEG-sonde 4 3. Het plaatsen van de PEG-sonde 5 4. Verzorging van de PEG-sonde 6 5. Pijnmeting 7 6. Complicaties
Nadere informatieadviezen MIC-KEY button na een voedingssonde hernia-operatie ZorgSaam
adviezen MIC-KEY button na een voedingssonde hernia-operatie ZorgSaam 1 Wat is een MIC-KEY button? Een MIC-KEY button is een voedingssonde die door de buikwand, via een al bestaande fistel in de maag geplaatst
Nadere informatieDe PEG- en PEG(J)-sonde Dagelijkse verzorging en het geven van voeding in de thuissituatie
De PEG- en PEG(J)-sonde Dagelijkse verzorging en het geven van voeding in de thuissituatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft een PEG-sonde of PEG(J)-sonde
Nadere informatieFunctie-afdeling. Handleiding voor de verzorging van de PEG-katheter
Functie-afdeling Handleiding voor de verzorging van de PEG-katheter Verzorging algemeen De eerste 8 dagen: Beweeg de PEG-katheter zo min mogelijk. Het fixatieplaatje zit zo dicht mogelijk tegen de buikwand.
Nadere informatiePEG-sonde Plaatsing en verzorging. Maatschap Interne Geneeskunde IJsselland Ziekenhuis Maatschap Gastro-enterologie IJsselland Ziekenhuis
PEG-sonde Plaatsing en verzorging Maatschap Interne Geneeskunde IJsselland Ziekenhuis Maatschap Gastro-enterologie IJsselland Ziekenhuis 1 Plaatsing van een PEG-sonde 1 1. Wat is een PEG-sonde? Wanneer
Nadere informatiePEG-J-sonde / Verlengde PEG
PEG-J-sonde / Verlengde PEG Inleiding Bij u wordt een PEG-J sonde geplaatst. Bij PEG staat de P voor Percutaan en betekent door de huid. De E staat voor Endoscopisch, dit betekent dat het plaatsen van
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Plaatsing PEG-katheter bij kinderen Informatie voor ouders/verzorgers
PATIËNTEN INFORMATIE Plaatsing PEG-katheter bij kinderen Informatie voor ouders/verzorgers 2 PATIËNTENINFORMATIE Uw kind wordt opgenomen in verband met het plaatsen van een PEG-katheter. Door middel van
Nadere informatiePlaatsen PEG-sonde Endoscopie afdeling
Plaatsen PEG-sonde Endoscopie afdeling H15.031-01 Inhoudsopgave Uw afspraak... 2 Inleiding... 2 Wat is een PEG-sonde?... 2 Waarom kan een PEG-sonde nodig zijn?... 2 Vloeibare medicijnen... 2 Voorbereiding
Nadere informatieMIC-KEY button voedingssonde. De MIC-KEY voedingssonde bestaat uit de volgende onderdelen:
MIC-KEY button voedingssonde Een MIC-KEY button is een voedingssonde die door de buikwand, via een al bestaande fistel in de maag geplaatst wordt. Deze voedingssonde kan alleen geplaatst worden als u al
Nadere informatieWat is sondevoeding? Sondevoeding is een vorm van vloeibare voeding die via een slangetje rechtstreeks naar de maag of de darmen toe gaat.
Sondevoeding Wat is sondevoeding? Sondevoeding is een vorm van vloeibare voeding die via een slangetje rechtstreeks naar de maag of de darmen toe gaat. Waarom krijgt een kind sondevoeding? Kinderen krijgen
Nadere informatie1 Inleiding Wat is een PEG-sonde Waarvoor dient de PEG-sonde Hoe wordt de PEG-sonde geplaatst Voorbereiding...
De PEG-sonde Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat is een PEG-sonde... 1 3 Waarvoor dient de PEG-sonde... 1 4 Hoe wordt de PEG-sonde geplaatst... 1 5 Voorbereiding... 2 6 Wat gebeurt er op de dag van de
Nadere informatieWat is een PRG-sonde Voor vrouwen Contrastmiddel Voorbereiding Het onderzoek
U heeft zojuist gehoord dat er bij u een PRG-sonde ingebracht moet worden. Waarschijnlijk is u hierover al het een en ander verteld. In deze folder staat alle informatie nog en keer op een rij. Mocht u
Nadere informatiePlaatsen en verzorging van een PEG Sonde
Plaatsen en verzorging van een PEG Sonde 2 PEG Sonde (plaatsen en verzorging) Afdeling: Endoscopiecentrum (Zuid 2) Informatie: 088 066 1206 Datum: Tijd:.. Het onderzoek wordt gedaan door: Inleiding Binnenkort
Nadere informatieSondevoeding (RTO/AMO/NKO)
Sondevoeding (RTO/AMO/NKO) i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n Sondevoeding (RTO/AMO/NKO) 2 Sondevoeding ( RTO/ AMO/ NKO) 3 Inleiding 5 Wat is sondevoeding? 6 Het belang van sondevoeding 6 Het
Nadere informatieENDOSCOPIE. Nazorg PEG-katheter ADVIES
ENDOSCOPIE Nazorg PEG-katheter ADVIES Nazorg PEG-katheter Bij u is een voedingskatheter geplaatst. Dit is een Percutane Endoscopische Gastrostomie-katheter, ook wel PEG-katheter genoemd. In deze folder
Nadere informatieHypospadie Hoe zorgt u voor uw kind na de ingreep?
info voor ouders man, vrouw en kind Hypospadie Hoe zorgt u voor uw kind na de ingreep? Hypospadie - hoe zorgt u voor uw kind na de ingreep? Onmiddellijk na de operatie In de meeste gevallen mag uw kind
Nadere informatiePercutane Endoscopische Gastrostomie (PEG)
Percutane Endoscopische Gastrostomie (PEG) In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een Percutane Endoscopische Gastrostomie (PEG) op de afdeling Centrale Endoscopie van het Radboudumc.
Nadere informatiePEG-sonde. Plaatsing en verzorging. MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis. www.mdlcentrum.nl
PEG-sonde Plaatsing en verzorging MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Plaatsing van een PEG-sonde 1. Wat is een PEG-sonde? 3 2. Voor de ingreep 3 3. Plaatsing van een PEG-sonde 4 4. Na
Nadere informatieENDOSCOPIE. Nazorg PEG-katheter ADVIES
ENDOSCOPIE Nazorg PEG-katheter ADVIES Nazorg PEG-katheter Bij u is een voedingskatheter geplaatst. Dit is een Percutane Endoscopische Gastrostomie-katheter, ook wel PEG-katheter genoemd. In deze folder
Nadere informatiePlaatsing van een PEG-katheter
Plaatsing van een PEG-katheter U heeft met u behandelend arts afgesproken dat er bij u een PEG-katheter (PEG-sonde) wordt aangelegd. Dit is nodig als er maar heel weinig of geen voeding via uw mond, keel
Nadere informatieSondevoeding bij uw kind
Sondevoeding bij uw kind Inleiding De arts heeft met u besproken dat uw kind sondevoeding nodig heeft. Sondevoeding is een dunne, vloeibare voeding die via een flexibel slangetje de sonde rechtstreeks
Nadere informatiePatiënteninformatie. Sondevoeding
Patiënteninformatie Sondevoeding 2 Inleiding...4 Wat is sondevoeding?...5 Toedieningswegen...6 De neusmaagsonde...6 De PEG-sonde...7 Toedieningswijzen....8 Continu voeden...8 Intermitterend voeden...8
Nadere informatieBeste patiënt. De diëtisten. Sondevoeding
Beste patiënt Wanneer de voedselinname via de mond niet meer mogelijk is of onvoldoende lukt, door ziekte, behandeling of na een operatie, is sondevoeding noodzakelijk. is een vloeibare voeding die alle
Nadere informatiePEG-J sonde. Maag-, Darm- en Leverziekten / Endoscopiecentrum
PEG-J sonde Maag-, Darm- en Leverziekten / Endoscopiecentrum Inleiding Uw behandelend arts heeft voorgesteld om bij u een PEG-J sonde te plaatsen. De PEG-J sonde wordt geplaatst door een maag-, darm-,
Nadere informatiePEG katheter. maag-, darm- en leverziekten
PEG katheter Bij u wordt binnenkort een PEG katheter (Percutane Endoscopische Gastrostomie) ingebracht. Een PEG katheter wordt gebruikt bij mensen die gedurende langere tijd (meer dan vier weken) niet
Nadere informatieInbrengen van een PEG- sonde door de MDL-arts
Inbrengen van een PEG- sonde door de MDL-arts Albert Schweitzer ziekenhuis februari 2014 pavo 1112 Inleiding Uw arts heeft met u besproken dat er binnenkort bij u (of uw familielid) een voedingssonde via
Nadere informatieINFORMATIE. Sondevoeding 2 INFORMATIEBOEKJE SONDEVOEDING
INFORMATIE Sondevoeding 2 INFORMATIEBOEKJE SONDEVOEDING Inleiding In opdracht van uw behandelend arts of diëtist heeft Tefa een voedingspomp en/ of materialen beschikbaar gesteld voor het toedienen van
Nadere informatiePlaatsen en verzorgen van een PEG-sonde
Plaatsen en verzorgen van een PEG-sonde informatie voor patiënten en familie 32.009N-140428 Diensthoofd Gastro-enterologie Secretariaat Inwendige Gastro-enterologie JYZ M secinwendige@yperman.net T +32
Nadere informatie3. MIC-KEY. De MIC-KEY is van veredelde siliconen gemaakt, waardoor de huidirritatie minimaal is. Verzorgingstips
3. MIC-KEY 13 Veel patiënten stappen na een PEG over op een MIC- KEY. MIC-KEY s kunnen ook direct percutaan worden geplaatst met behulp van de introductieset van Kimberly-Clark. Wel moet dan direct de
Nadere informatieMet de drielumendarmsonde naar huis
Met de drielumendarmsonde naar huis 1. Inleiding Bij u is een zogenaamde drielumendarmsonde (ook wel trippellumen-jejunumsonde genoemd) in uw dunne darm (jenunum) geplaatst. Deze darmsonde heeft u gekregen
Nadere informatieIn deze folder vindt u de volgende informatie:
Kindergeneeskunde PEG-katheter en Mic-Key button voor kinderen Uw kind kan langere tijd niet gewoon eten. Daarom heeft u samen met uw arts besloten om uw kind sondevoeding te geven. Sondevoeding is vloeibaar
Nadere informatiePEG-sonde Het plaatsen en verzorgen
PEG-sonde Het plaatsen en verzorgen Maag-, Darm- en Leverziekten / Endoscopiecentrum Inleiding Uw behandelend arts heeft voorgesteld om bij u een PEG-sonde te plaatsen. De PEG-sonde wordt geplaatst door
Nadere informatieInfobrochure. PEG-Sonde. Dienst: B2.2 Gastro-enterologie Tel: 011 826 364. mensen zorgen voor mensen
Infobrochure PEG-Sonde Dienst: B2.2 Gastro-enterologie Tel: 011 826 364 mensen zorgen voor mensen Inleiding In overleg met uw arts wordt er besloten een Percutane Endoscopische Gastrostomie (PEG) te plaatsen
Nadere informatieSophia Kinderziekenhuis. Gastrostomie katheter (maagsonde) met fixatieballon. Informatie voor ouders/verzorgers
Sophia Kinderziekenhuis Gastrostomie katheter (maagsonde) met fixatieballon Informatie voor ouders/verzorgers Uw kind heeft via een operatie een ballonkatheter gekregen, die via een gaatje in de buikwand
Nadere informatieH.327280.0911. PEG sonde
H.327280.0911 PEG sonde Inleiding Binnenkort krijgt u een PEG sonde. Een PEG sonde staat voor percutane endoscopische gastrostomie sonde. Een PEG sonde is een voedingssonde die op een speciale manier via
Nadere informatiePlaatsing van een PEG-sonde
Plaatsing van een PEG-sonde U heeft met uw behandelend arts afgesproken dat er bij u een PEG-sonde wordt aangelegd. Dit is nodig als er maar heel weinig of geen voeding via uw mond, keel of slokdarm in
Nadere informatieMet sondevoeding naar huis
Met sondevoeding naar huis Dieetbehandeling voor: Naam: Geboortedatum: Datum van afgifte: Naam diëtist: Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Sondevoeding thuis 1 Gegevens over uw sondevoeding
Nadere informatiePercutane Endoscopische Gastrostomie
ENDOSCOPIE Percutane Endoscopische Gastrostomie PEG-katheter BEHANDELING U wordt op dag om uur verwacht op de poli/afdeling. Als u verhinderd bent, wilt u dit dan tijdig melden en een nieuwe afspraak maken?
Nadere informatieGeen piercing maar een button
INFORMATIE Geen piercing maar een button 2 INFORMATIEBOEKJE noortje Hoi, ik ben Noortje Hallo, ik ben Noortje. Ik ben negen jaar en zit in groep zes. Ik hou van knutselen en buitenspelen met mijn vriendinnen.
Nadere informatieHet geven van sondevoeding door middel van hevelen aan uw kind thuis
Het geven van sondevoeding door middel van hevelen aan uw kind thuis Inleiding Uw kind is opgenomen op de afdeling pasgeborenen van de ZGT. Het drinken aan de borst of uit de fles kost op dit moment nog
Nadere informatieSondevoeding thuis. Diëtetiek
Sondevoeding thuis Diëtetiek 1 U gaat met sondevoeding naar huis. Deze folder geeft informatie over het gebruik van sondevoeding en tips hoe u hiermee om kunt gaan. Afdeling Diëtetiek Telefoon: 0591-69
Nadere informatieMET SONDEVOEDING NAAR HUIS
MET SONDEVOEDING NAAR HUIS 2017_Brochure_SondevoedingNaarHuis_16p_A5.indd 1 3/07/17 16:20 MET SONDEVOEDING NAAR HUIS 02 Voorwoord Voorwoord 03 Wat is sondevoeding? 03 Waarom sondevoeding? 04 Toedieningswegen
Nadere informatieSONDEVOEDING. Vlaamse Pediatrische Diëtisten. Werkgroep Voeding van de Vlaamse Vereniging voor Kindergeneeskunde VVK
SONDEVOEDING Vlaamse Pediatrische Diëtisten Werkgroep Voeding van de Vlaamse Vereniging voor Kindergeneeskunde VVK Dieetafdeling 2008 INHOUDSTABEL 1. Inleiding en definitie 2. Verklarende woordenlijst
Nadere informatieMIC-KEY VERZORGINGSHANDLEIDING
1 MIC-KEY VERZORGINGSHANDLEIDING 2 MIC-KEY LAAG PROFIEL VOEDINGSKATHETER Een MIC-KEY laag profiel voedingskatheter is een ballonkatheter die direct of na een PEG via de buikwand in de maag wordt geplaatst.
Nadere informatieGebruik van een poortkatheter
Gebruik van een poortkatheter Inhoud 1. Waarom heb ik een poortkatheter nodig? 2. Wat is een poortkatheter? 3. Hoe gebeurt de plaatsing van een poortkatheter? 4. Het gebruik van een poortkatheter 4.1.
Nadere informatiePatiënteninformatie. Verzorging na open sinus
Patiënteninformatie Verzorging na open sinus Inhoud Inleiding... 3 Behandeling van een open sinus... 3 Verloop na de behandeling... 4 Medicamenten... 4 Mondverzorging... 5 Adviezen... 5 Wie contacteren
Nadere informatieUw kind krijgt een hartoperatie
man, vrouw en kind info voor de ouders Uw kind krijgt een hartoperatie UZ Gent, Afdeling Kindercardiologie - Cardiochirurgie Uw kind krijgt een hartoperatie We vragen u aanwezig te zijn tussen 10u00 en
Nadere informatieinfo voor patiënten hoofd, hals en zenuwstelsel Rhinoplastie / Rhinoseptoplastie
info voor patiënten hoofd, hals en zenuwstelsel Rhinoplastie / Rhinoseptoplastie Neuscorrectie: rhinoplastie / rhinoseptoplastie Een neuscorrectie (rhinoplastie en rhinoseptoplastie) kan om verschillende
Nadere informatiegastrostomie voedingsbutton
Eurosteriel-medical de keus van deskundigen Bestelinformatie steriel-medical Beeline Bestelnr Omschrijving doos de keus van deskundigen Beeline able ambulante pomp BL1N00 110 ml Infuser 10 BL2N 00 275
Nadere informatieMaag-, Darm- en Leverziekten. PEG sonde. www.catharinaziekenhuis.nl
Maag-, Darm- en Leverziekten PEG sonde www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is een PEG sonde?... 3 Diëtiste en transferverpleegkundige... 4 Voorbereidingen... 4 Verloop van de plaatsing van de PEG sonde...
Nadere informatieMaag-, Darm- en Leverziekten. PEG sonde.
Maag-, Darm- en Leverziekten PEG sonde www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is een PEG sonde?... 3 Diëtiste en transferverpleegkundige... 4 Voorbereidingen... 4 Verloop van het onderzoek... 6 Nazorg...
Nadere informatiePatiënteninformatie. Therapie met FOLFUSOR
Patiënteninformatie Therapie met FOLFUSOR Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Omschrijving van uw therapie met een folfusor pomp.... 4 Hoe ziet een folfusor pomp eruit?... 4 Hoe werkt de folfusorpomp?...
Nadere informatiePEG-katheter. MDL-centrum
PEG-katheter Bij u wordt binnenkort een PEG-katheter (Percutane Endoscopische Gastrostomie) ingebracht. Een PEG-katheter wordt gebruikt bij mensen die gedurende langere tijd (meer dan vier weken) niet
Nadere informatieSondevoeding bij een kind
KINDERGENEESKUNDE Sondevoeding bij een kind Het geven van sondevoeding in het ziekenhuis en thuis Uw kind is opgenomen op de kinderafdeling en krijgt gedurende een bepaalde periode sondevoeding. Om u het
Nadere informatieSophia Kinderziekenhuis. Gastrostomie katheter (maagsonde) met fixatieballon. Informatie voor ouders/verzorgers
Sophia Kinderziekenhuis Gastrostomie katheter (maagsonde) met fixatieballon Informatie voor ouders/verzorgers Uw kind heeft via een operatie een katheter (slangetje) gekregen, die via een gaatje in de
Nadere informatieH.327280.0116. Inbrengen van een PEGsonde
H.327280.0116 Inbrengen van een PEGsonde 2 Inleiding Uw arts heeft met u besproken dat er binnenkort bij u (of uw familielid) een voedingssonde via de buikwand wordt geplaatst. Dit noemen we een PEG-sonde.
Nadere informatiehoofd, hals en zenuwstelsel info voor de patiënt Vervangen van de stijgbeugel bij otosclerose UZ Gent, Dienst Neus-, Keel- en Oorheelkunde
hoofd, hals en zenuwstelsel info voor de patiënt Vervangen van de stijgbeugel bij otosclerose UZ Gent, Dienst Neus-, Keel- en Oorheelkunde Vervangen van de stijgbeugel bij otosclerose Inleiding In overleg
Nadere informatieGeven van sondevoeding
Geven van sondevoeding In de thuissituatie Patiëntgegevens Sticker met patiëntgegevens Behandelend arts Lichaamslengte patiënt Sonde Soort: CH: Afgemeten lengte sonde: Bij twijfel / problemen contact opnemen
Nadere informatieP.E.G. katheter. Endoscopie afdeling. Percutane Endoscopische Gastrostomie. Plaats: Endoscopie afdeling, straat 10. Datum:
Endoscopie afdeling P.E.G. katheter Percutane Endoscopische Gastrostomie Plaats: Endoscopie afdeling, straat 10 Datum: Tijd dat u zich moet melden: Tijd van het onderzoek: 1 U heeft met uw specialist/huisarts
Nadere informatiePlaatsen van een PEG-katheter
Plaatsen van een PEG-katheter Informatie voor patiënten F0507-1011 maart 2015 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatiePatiënteninformatie. Sondevoeding geven aan uw kind
Patiënteninformatie Sondevoeding geven aan uw kind Inleiding Uw kind heeft een sonde en krijgt sondevoeding. U wilt leren hoe u sondevoeding aan uw kind moet geven, zodat u dit thuis zelfstandig kunt doen.
Nadere informatieHet geven van sondevoeding door middel van hevelen aan uw kind thuis
Het geven van sondevoeding door middel van hevelen aan uw kind thuis Inleiding Uw kind is opgenomen op de afdeling neonatologie van ZGT. Het drinken aan de borst of uit de fles kost op dit moment nog te
Nadere informatiePercutane Endoscopische Jejunostomie (PEJ)
Percutane Endoscopische Jejunostomie (PEJ) In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een Percutane Endoscopische Jejunostomie (PEJ) op de afdeling Centrale Endoscopie van het Radboudumc.
Nadere informatieHersteloperatie van de eileiders
man, vrouw en kind info voor de patiënt Hersteloperatie van de eileiders UZ Gent, Vrouwenkliniek Hersteloperatie van de eileiders na sterilisatie Wat is een hersteloperatie van de eileiders? In deze patiëntenbrochure
Nadere informatieGebruik van sondevoeding thuis
Gebruik van sondevoeding thuis Wat is sondevoeding? Sondevoeding is een vloeibare volwaardige voeding die via een slangetje (sonde) rechtstreeks in de maag of de darmen toegediend kan worden. (Sondevoeding
Nadere informatieinfo voor ouders en familie man, vrouw en kind Hypospadie
info voor ouders en familie man, vrouw en kind Hypospadie Hypospadie Wat is hypospadie (of hypospadias)? Hypospadie is een vaak voorkomende aangeboren afwijking aan de penis. De afwijking komt voor bij
Nadere informatieEEN DIAGNOSTISCHE EXCISIE
EEN DIAGNOSTISCHE EXCISIE NUTTIGE INFORMATIE Oncologie/0152 Deze brochure bevat zeker niet alle gedetailleerde informatie over een diagnostische excisie maar we geven u vooral de belangrijkste en juiste
Nadere informatieGebruikersinformatie Nutrison sondevoeding
Gebruikersinformatie Nutrison sondevoeding Een andere manier van eten! Nutricia Nederland B.V., Postbus 445, 2700 AK Zoetermeer Voor meer informatie of een persoonlijk advies, raadpleeg de diëtisten van
Nadere informatieSondevoeding via een PEG-sonde
Sondevoeding via een PEG-sonde Percutane Endoscopische Gastrostomie Vanwege een ziekte, een behandeling of na een operatie mag en/of kunt u lange tijd niet zelfstandig eten of slikken. In overleg met uw
Nadere informatieThuis sondevoeding geven aan uw kind (met een voedingspomp)
Thuis sondevoeding geven aan uw kind (met een voedingspomp) Uw kind kan niet of niet genoeg op de normale manier eten en heeft sondevoeding nodig. Omdat opname voor u en uw kind een ingrijpende gebeurtenis
Nadere informatieSondevoeding Radboud universitair medisch centrum
Sondevoeding Inhoud Inleiding 3 Wat is sondevoeding? 3 Waarom sondevoeding? 3 Toedieningswegen 3 Hygiëne 4 Verzorging van mond en gebit 5 Toedieningsvormen 5 Mobiliteit 5 Aan- en afkoppelen en verwisselen
Nadere informatie