Windenergie. Peter Eecen R&D Manager Wind Energy Open dag ECN Petten, 12 juni

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Windenergie. Peter Eecen R&D Manager Wind Energy Open dag ECN Petten, 12 juni"

Transcriptie

1 Windenergie Peter Eecen R&D Manager Wind Energy Open dag ECN Petten, 12 juni

2 Petten Energy Research Site 275 employees 290 employees 370 employees 600 employees

3 ECN Expertise areas Wind Solar Biomass Process & Energy Industry Policy Studies Energy Engineering Environment Energy Efficiency

4 ECN = Independent R&D organisation independent connecting partners Universities Industrial partners fundamental research applied research industrial development

5 Windenergie

6 Energie uit de wind Noordzee: groot windpotentieel Windvermogen met derde macht windsnelheid Windturbine efficiëntie: 85% Cp = 50% (maximum 59% = Betz limit) Capaciteit Factor (Productie in percentage maximale productie) neem toe: Land: 25% stijgend naar 35% Zee: 30% stijgend naar 60% Productie beïnvloed door Zogeffecten Beschikbaarheid

7 Mapping the weather An essential first step Offshore locations Reliable data Seasonal variations Climate changes North sea wind map Utilised by investors, wind farm developer and utility companies Feasibility studies 7

8 Cumulatief geïnstalleerd vermogen [MW] Wereld: Ontwikkeling wind Wereld Cumulatief Geïnstalleerd Windvermogen [MW] 0 Year

9 Jaarlijks geïnstalleerd vermogen

10 Snelle groei grootte windturbines SOURCE: IPCC (2011), SPECIAL REPORT ON RENEWABLE ENERGY

11 Moderne Windturbines Haliade 150-6MW V MW Ø164m Enercon E MW Ø127m Samsung S7.0 7MW Ø171m Repower-6.0MW Ø126m Siemens SWT-6.0MW Ø150m MHI SeaAngel 7MW Ø167m

12 Kosten van windenergie Wind op land In de VS kunnen windparken zonder subsidie worden gebouwd In Nederland is overheidssteun noodzakelijk.

13 Kosten van windenergie Wind op zee Jonge industrie Kosten gaan hard dalen in de komende jaren NL, D, UK: in % kostenreductie

14 Kostenreductie Wind op Zee Kosten wind op Zee Ondersteuning 24% Others; 3% OPEX; 24% Electrische infrastructuur, 19% Turbine & Installatie, 31%

15 Vision ECN Wind Energy as a leading institute in: Innovative Solutions for Offshore Wind Power Plants Reduce cost of energy of offshore wind power plants World leading innovative products and solutions Critical success factors are our world leading facilities Beyond state of the art wind farm services

16 ECN innovations and services: Cutting Edge Technology Measurements & Validation Wind conditions Turbine/Farm performance Innovative turbines Integrated Design Large, Reliable, Cost effective Innovative concepts Improved Installation, Operation and Maintenance Strategies Vessels and special equipment Production Optimisation Farm / Turbine performance Active Wake Control Availability

17 Windenergie Ontwikkelingen naar 2030 Meeste windturbines horizontale as (als vandaag) met roterende bladen Aantal bladen: op land 3 op zee 2 of 3 Windturbines worden steeds groter In 2030 draaien commerciële 20MW offshore windturbines 10MW rotor diameter 180m 20MW rotor diameter m Kosten per kwh van windenergie worden competitief Levensduur windturbines neemt toe tot 30 jaar Drie highlights: Verticale as windturbines worden geduchte concurrent Drijvende windparken zijn operationeel Offshore grid

18 ECN The blade of the future Winglets Large-slender blade designs Advanced Blade Tip for wind farm performance Swallow Tail airfoils Blade spoiler with ECN innovation

19 Blade Spoiler ECN Blade Spoiler patented technology improves the performance of the root region of the blade and in this way, the wind turbine performance.

20 Active Wake Control AWC can be implemented as one or both of the following: pitching the blades yawing the rotor

21 Drijvende windenergie Noorwegen Japan Portugal 21

22 Verticale as windturbines versus horizontale as windturbines Projectvoorstel GustoMSC/ECN 22

23 Future Proof Offshore Grid Be prepared Innovate

24 Klimaatdoelen; Lange-termijn verwachtingen

25 Doelen Energieakkoord Klimaatverandering zal een grote impact hebben op de Nederlandse maatschappij Doel: 14% duurzame energie % duurzame energie 2023 (was 4% in 2014) Om de EU doelen te halen Groei duurzame energie stimuleert Nederlandse economie Krimpende gasproductie wordt gecompenseerd door duurzaam

26 NL Plannen & Projecten Bestaande windparken op zee OWEZ (108MW) Amalia (120MW) Luchterduinen (129MW) Gemini (600MW) Energieakkoord Wind op Zee Jaarlijks bouwen: 700MW Doel 2045MW in 2023 Nederlandse Offshore Wind tenders ( ) OWEZ (Vestas V90) Amalia (Vestas V80) Luchterduinen Vestas V112 Gemini 600 MW Siemens SWT 3.6 Wind farm (700 MW) Existing wind farm / Under construction Appointed area Proposed area 26

27 Roadmap EU naar 2050 Jaar % % % % Doelstelling CO2 emissie reductie t.o.v levels The economy will need to make deep emission reductions if global warming is to be held below 2 C compared to the temperature in pre-industrial times. Elektriciteitssector: naar 100% duurzaam De Europese economie profiteert: extra 1.5 miljoen groene banen

28 70-90% elektrisch vermogen Gebruik van elektriciteit groeit 2 tot 3 maal t.o.v. vandaag De geproduceerde duurzame stroom is veel meer dan we gebruiken in elektrische apparaten Duurzame elektriciteit krijgt andere toepassingen: Elektrisch rijden elektrische auto s Elektrisch vermogen naar andere toepassingen genoemd P2X. Voorbeelden: Power2Heat verwarmen van huishoudens en industriële warmte Power2Chemicals productie chemicaliën EU roadmap: belangrijke rol voor carbon capture and storage ECN: Om CO2 uit het energie systeem te verdrijven zal elektrische energie een groter deel van de totale energievraag invullen

29 Energie in 2015 en 2050: kwalitatieve, schematische weergave Energie in 2015 Primaire energie Totaal effectief gebruikte energie Energie in 2050 Primaire energy Totaal effectief gebruikte energy Primaire energie e + T Gebruikte warmte Primaire energie e + T Gebruikte warmte Totale elektriciteit Totale elektriciteit

30 Groei zon en wind in Nederland Wind op zee MW MW Wind op land MW MW Wind per km2 5 MW/km2 3-4 MW/km2 Zon MW MW Capaciteit factor wind % oppervlakte Noord Zee (NL) 45% 60% 2% 25% Zon en wind zijn behoorlijk complementair. Zowel op dagelijkse basis als op seizoenbasis. Praktijk: als 1MW wind en 1MW zon op een connectie van 1MW worden aangesloten kan 90-95% van het vermogen worden gebruikt. Vergelijk Duitse doelstelling 2050: wind op land 200GW, wind op zee 50GW. 55GW is maximum in Duitse zee

31 50GW wind op Noordzee Hoe ziet dat eruit? 50GW offshore wind beslaat 25% van oppervlakte Nederlandse deel Noordzee Vergelijk Duitsland: max. 55GW UK: plan 40GW in 2030 Nederland: Centraal gelegen in Noordzee wind activiteiten Sterke offshore industrie: installatie windparken ontwerp en bouw ondersteuning onderhoud en beheer windparken elektrische infrastructuur Hub functie voor transport elektriciteit

32 Vragen en discussie Peter Eecen R&D ManagerWind Energy

Maarten Timmerman. Offshore Windenergie. Staalbouwdag / 2 oktober 2014

Maarten Timmerman. Offshore Windenergie. Staalbouwdag / 2 oktober 2014 Maarten Timmerman Offshore Windenergie Staalbouwdag / 2 oktober 2014 Wat doet TKI Wind op Zee? SEmuleert en faciliteert de ontwikkeling en implementaee van offshore windtechnologie voor de industrie (MKB)

Nadere informatie

ECN Windturbine Test Site Wieringermeer

ECN Windturbine Test Site Wieringermeer ECN Windturbine Test Site Wieringermeer Historie, Status en Toekomst - ECN en Organisatie - Achtergrond (waarom een eigen testveld?) - Huidige testveld (EWTW) - Resultaten en voorbeelden huidige testveld

Nadere informatie

AYOP IN DE ENERGIETRANSITIE

AYOP IN DE ENERGIETRANSITIE AYOP IN DE ENERGIETRANSITIE OP WEG NAAR MEER WIND OP ZEE & NIEUWE BUSINESS KANSEN AYOP.COM URGENTIE - ENERGIETRANSITIE Monday 8 th of October 2018, the UN Climate Scientists have alarming news for the

Nadere informatie

Wind Werkt windstroom en werkgelegenheid

Wind Werkt windstroom en werkgelegenheid Wind Werkt windstroom en werkgelegenheid Prof.dr. Gerard van Bussel TU, leerstoel windenergie 11 april 2013 Challenge the future Wind waait. - 200 meer windenergie dan het huidige energiegebruik - meer

Nadere informatie

Wind Werkt ook in 2050

Wind Werkt ook in 2050 Wind Werkt ook in 2050 Prof.dr. Gerard van Bussel TU Delft, leerstoel windenergie Delft University of Technology Challenge the future Wind Werkt 10 GW Sinds 1990: groei van 30%/jr Europa leidend vanaf

Nadere informatie

Windstroom en werkgelegenheid

Windstroom en werkgelegenheid Windstroom en werkgelegenheid Prof.dr. Gerard van Bussel TU, leerstoel windenergie 11 april 2013 Challenge the future Wind waait. - 200 x meer windenergie dan het huidige energiegebruik - meer dan 40 x

Nadere informatie

Offshore windenergie en de kansen voor de maritieme sector. Chris Westra General Manager

Offshore windenergie en de kansen voor de maritieme sector. Chris Westra General Manager Offshore windenergie en de kansen voor de maritieme sector. Chris Westra General Manager We@Sea 1973 2012 Energie potentieel van de Noordzee Offshore windturbineparken in NL Ronde 1 2 windturbineparken

Nadere informatie

Wind Werkt ook in 2050

Wind Werkt ook in 2050 Wind Werkt ook in 2050 Prof.dr. Gerard van Bussel TU Delft, leerstoel windenergie 13 juni 2013 Delft University of Technology Challenge the future Er is meer dan voldoende wind op aarde 200 x meer wind

Nadere informatie

Shell NL & Shell New Energies

Shell NL & Shell New Energies Shell NL & Shell New Energies An outlook towards a clean and renewable energy system Dr.-Ing. Peter Breithaupt September 2017 1 Contents New Energies Themes New Fuels Renewable Power Connected Customer

Nadere informatie

IDENTIFICATIE VAN ECONOMISCH POTENTIEEL/TEWERKSTELLING EN SLEUTELSECTOREN VOOR OFFSHORE TECHNOLOGIEËN

IDENTIFICATIE VAN ECONOMISCH POTENTIEEL/TEWERKSTELLING EN SLEUTELSECTOREN VOOR OFFSHORE TECHNOLOGIEËN IDENTIFICATIE VAN ECONOMISCH POTENTIEEL/TEWERKSTELLING EN SLEUTELSECTOREN VOOR OFFSHORE TECHNOLOGIEËN Identificatie +/- 250 ondernemingen werden geïdentificeerd met potentiële interesse voor windenergie:

Nadere informatie

Chris Westra (senior consultant ECN)

Chris Westra (senior consultant ECN) De ontwikkelingen van offshore windenergie en een roadmap voor Nederland Chris Westra (senior consultant ECN) (general manager We@Sea) www.we-at-sea.org www.ecn.nl www.haveneilandopzee.nl Waarom windenergie?

Nadere informatie

Toekomstverwachtingen en onderzoek uitdagingen in windenergie

Toekomstverwachtingen en onderzoek uitdagingen in windenergie Toekomstverwachtingen en onderzoek uitdagingen in windenergie Gijs van Kuik, em. HL TU-Delft 3 april 2017 Waar staat windenergie: 164 m Ø 8 MW turbine 5 windcentrales van 700 MW in de Noordzee Inbedding

Nadere informatie

Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010

Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010 Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010 Cutting Energy Related CO 2 Emissions Baseline Emissions 62 Gt BLUE Map Emissions 14 Gt 2030 Key aspects

Nadere informatie

Stand van zaken offshore windenergie in Nederland

Stand van zaken offshore windenergie in Nederland Stand van zaken offshore windenergie in Nederland Chris Westra (We@Sea) met dank aan Sander de Jong (Rijkswaterstaat Noordzee) Offshore windturbineparken in NL Ronde 1 2 windturbineparken operationeel

Nadere informatie

Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning

Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning New emmergy 17 mei 2017 Berend Scheffers Ons energiesysteem 2 Energiesysteem Nederland 2015. Bron: NEV 2016, ECN, PBL, CBS, RVO Rol van gas

Nadere informatie

LOCATIE INFORMATIE Innovation & Development Area

LOCATIE INFORMATIE Innovation & Development Area LOCATIE INFORMATIE Innovation & Development Area ENERGY INNOVATION PARK INNOVATION & DEVELOPMENT Energy Innovation Park: Innovation & Development Area Direct beschikbaar: 3000-15.545m2 Uitstekend gelegen

Nadere informatie

TKI Wind op Zee Workshop Financiering

TKI Wind op Zee Workshop Financiering TKI Wind op Zee Workshop Financiering Met welk support regime worden ambities offshore wind NL bereikt? 7 mei 2013 Amersfoort Marco Karremans Wind op Zee cruciaal voor 16% duurzame energie in 2020 Doelstelling:

Nadere informatie

Renewable Energy Base Oostende

Renewable Energy Base Oostende Renewable Energy Base Oostende The ideal hub for offshore wind & heavy lift activities in the North Sea Saturday, 1st of December 2018 Emmanuël Timmermans - Business Development Manager 1 2 REBO? Founded

Nadere informatie

Workshop 6 Technische betrouwbaarheid

Workshop 6 Technische betrouwbaarheid Workshop 6 Technische betrouwbaarheid Standaardisatie bij Wind op Zee (1) 13 Juni 2014 Frank Kortstee & Martijn Geertzen (NEN) Winddag 2014 Windenergie: een betrouwbare techniek 1 Programma Tijdstip Onderwerp

Nadere informatie

Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK

Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK Kees den Blanken Cogen Nederland Driebergen, Dinsdag 3 juni 2014 Kees.denblanken@cogen.nl Renewables genereren alle stroom (in Nederland in

Nadere informatie

Business as an engine for change.

Business as an engine for change. Business as an engine for change. In the end, the success of our efforts will be measured against how we answered what we have found to be the fundamental question: how do we love all the children, of

Nadere informatie

Kleine windturbines. Presentatie Kontich. Donderdag 13 november 2014. Van 13u30 tot 17 uur. Filip Arnou Green Energy Consult

Kleine windturbines. Presentatie Kontich. Donderdag 13 november 2014. Van 13u30 tot 17 uur. Filip Arnou Green Energy Consult Kleine windturbines Presentatie Kontich. Donderdag 13 november 2014. Van 13u30 tot 17 uur Filip Arnou Green Energy Consult Windenergie De wind is een onuitputtelijke en natuurlijke bron om elektriciteit

Nadere informatie

CO 2 capture overview

CO 2 capture overview CO 2 capture overview Ruud van den Brink, Daan Jansen www.ecn.nl CO 2 emissions are rising faster than in the most pessimistic scenario Source: PNAS, 22 May, 2007 Energy scenario: 65% lower CO 2 emission

Nadere informatie

RDM Centre of Expertise. Innovatie motor voor Stad en Haven

RDM Centre of Expertise. Innovatie motor voor Stad en Haven RDM Centre of Expertise Innovatie motor voor Stad en Haven https://www.youtube.com/watch?v=ubghpqsittc RDM Centre of Expertise RDM Centre of Expertise is een broedplaats waar studenten, onderzoekers/lectoren

Nadere informatie

... Eneco België B.V. Le coût-vérité de l énergie Energie tegen werkelijke prijzen. 25 oktober 2012. CMS DeBacker / Edora

... Eneco België B.V. Le coût-vérité de l énergie Energie tegen werkelijke prijzen. 25 oktober 2012. CMS DeBacker / Edora Eneco België B.V.... Le coût-vérité de l énergie Energie tegen werkelijke prijzen CMS DeBacker / Edora 25 oktober 2012 Christophe Degrez Algemeen Directeur Eneco België Prijs en kosten: wat is de juiste

Nadere informatie

IenM & INTERREG: Circulaire economie

IenM & INTERREG: Circulaire economie IenM & INTERREG: Circulaire economie Inhoud INTERREG t.o.v. andere fondsen context INTERREG zelf De programma s: verschillend en hetzelfde Toegevoegde waarde Succesvol project Deelname INTERREG 2007-2013

Nadere informatie

Energie en water de circulaire economie

Energie en water de circulaire economie Energie en water de circulaire economie Prof. Dr. Ad van Wijk 4-6-2014 28-5-2014 Delft University of Technology Challenge the future Circular Economy (EMF) 2 Six principles of the Circle Economy All materials

Nadere informatie

TNO Early morning Toast Biogas trends and technology development. Leon Stille Leon.stille@tno.nl +31652779011

TNO Early morning Toast Biogas trends and technology development. Leon Stille Leon.stille@tno.nl +31652779011 TNO Early morning Toast Biogas trends and technology development Leon Stille Leon.stille@tno.nl +31652779011 TNO Partners TNO is een onafhankelijk kennis instituut met meer dan 80 jaar ervaring in technologie

Nadere informatie

R&D activiteiten in Nederland Ernst van Zuijlen KIVI 19 september 2012

R&D activiteiten in Nederland Ernst van Zuijlen KIVI 19 september 2012 R&D activiteiten in Nederland Ernst van Zuijlen KIVI 19 september 2012 R&D activiteiten in Nederland Ernst van Zuijlen KIVI 19 september 2012 Doelen Kostprijsreductie in 2020 KOSTEN O&M kosten -25%

Nadere informatie

De rol van drijvende zonneparken in de Nederlandse energietransitie Wiep Folkerts. 14 juni 2018 Wiep Folkerts

De rol van drijvende zonneparken in de Nederlandse energietransitie Wiep Folkerts. 14 juni 2018 Wiep Folkerts De rol van drijvende zonneparken in de Nederlandse energietransitie Wiep Folkerts Studie dec 2017 (RVO, TKI, SEAC) 2050 is het richtjaar voor de energietransitie (near zero carbon economy). PV kan dan

Nadere informatie

Belang van onderzoek en innovatie bij de verdere uitbouw van de Blue Energy Cluster in West Vlaanderen

Belang van onderzoek en innovatie bij de verdere uitbouw van de Blue Energy Cluster in West Vlaanderen Belang van onderzoek en innovatie bij de verdere uitbouw van de Blue Energy Cluster in West Vlaanderen Herman Derache, directeur Sirris Oostende, 20 maart 2014 24.03.14 1 Blue Energy C-Power and offshorewind.biz

Nadere informatie

ECN Lunchcolloquium. EnTranCe: the Energy Transition Centre. November 3, 2014 Wim van Gemert

ECN Lunchcolloquium. EnTranCe: the Energy Transition Centre. November 3, 2014 Wim van Gemert ECN Lunchcolloquium EnTranCe: the Energy Transition Centre November 3, 2014 Wim van Gemert HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN General information e Hanze University of Applied Sciences, Groningen was founded in

Nadere informatie

Horizon 2020. MKB instrument & Fast track to Innovation. Martijn Lammers. Nationaal Contactpunt voor het MKB in Horizon 2020.

Horizon 2020. MKB instrument & Fast track to Innovation. Martijn Lammers. Nationaal Contactpunt voor het MKB in Horizon 2020. Horizon 2020 MKB instrument & Fast track to Innovation 10 juni 2015 Martijn Lammers Nationaal Contactpunt voor het MKB in Horizon 2020 2 1 Boodschap 3 MKB instrument: wat is het? Financiering voor High

Nadere informatie

Waterkracht uit Getijdenbassins. Bedrijfsbezoek KIVI NIRIA 26-10-2010

Waterkracht uit Getijdenbassins. Bedrijfsbezoek KIVI NIRIA 26-10-2010 Waterkracht uit Getijdenbassins Bedrijfsbezoek KIVI NIRIA 26-10-2010 Inhoud Principe Turbines Model Vispassage Nijhuis concepten Grevelingen Conclusie La Rance (Frankrijk) Getijden energie Vloed ~ 6 uur

Nadere informatie

Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol?

Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol? Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol? Dr. Jos Delbeke, DG Klimaat Actie, Europese Commissie, Universiteit Hasselt, 25/2/2014 Overzicht 1. Klimaat en energie: waar

Nadere informatie

16% Energie van eigen bodem. 17 januari 2013

16% Energie van eigen bodem. 17 januari 2013 16% Energie van eigen bodem 17 januari 2013 Inhoud Klimaatverandering Energie in Nederland Duurzame doelen Wind in ontwikkeling Northsea Nearshore Wind Klimaatverandering Conclusie van het IPCC (AR4, 2007)

Nadere informatie

Wind experience innogy windpark Kattenberg Reedijk. 4 oktober 2018

Wind experience innogy windpark Kattenberg Reedijk. 4 oktober 2018 Wind experience innogy windpark Kattenberg Reedijk 4 oktober 2018 Agenda 13:30 14:15 uur 14:15 14:30 uur 14:30 15:30 uur 15:45 uur Presentatie innogy Busreis naar windpark Bezoek Windpark Kattenberg Reedijk

Nadere informatie

Geothemie. Nieuwe kansen voor het warmtenet

Geothemie. Nieuwe kansen voor het warmtenet Geothemie Nieuwe kansen voor het warmtenet 06 54268181 1 Accelerate energy innovation Drs. Ronald den Boogert Ronald@inimpact.nl By the implementation of innovative technologies and a close cooperation

Nadere informatie

Alternatieve energiebronnen en gevolgen voor de haven Havendebat, 2 november 2017, Coby van der Linde

Alternatieve energiebronnen en gevolgen voor de haven Havendebat, 2 november 2017, Coby van der Linde Alternatieve energiebronnen en gevolgen voor de haven Havendebat, 2 november 2017, Coby van der Linde Plan De veranderingen in de internationale oliemarkten Gevolgen voor ARA, rol van energiehub Energietransitie,

Nadere informatie

Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra.

Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra. Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra www.ecn.nl energiegebruik Alarmerende stijging energiegebruik klimaatproblemen duurzame energievoorziening noodzakelijk Ambitieus &

Nadere informatie

Designing climate proof urban districts

Designing climate proof urban districts Designing climate proof urban districts Presentation for Deltas in Times of Climate Change 2010 Jaap Kortman Laura van der Noort IVAM Maarten van Dongen Witteveen + Bos The Netherlands Presentation What

Nadere informatie

Windpark Borssele 1+2. Stefan de Bruijn, april 2019

Windpark Borssele 1+2. Stefan de Bruijn, april 2019 Windpark Borssele 1+2 Stefan de Bruijn, april 2019 Ørsted is wereldwijd actief in windenergie op zee Orsted Wind Power geographical footprint USA Europe Bay State Wind Asia Pacific Boston office Ocean

Nadere informatie

Nederlands beleid Wind op Zee. Marjan Botman, m.j.p.botman@mineleni.nl

Nederlands beleid Wind op Zee. Marjan Botman, m.j.p.botman@mineleni.nl Nederlands beleid Wind op Zee Marjan Botman, m.j.p.botman@mineleni.nl Inhoud Beleid op Hernieuwbare energie in Europa en in Nederland Ruimtelijke planning toekomstige ontwikkelingen Green deal met de offshore

Nadere informatie

Uitgangspunten Doelen Klimaatakkoord Parijs Houd ruimte in beschikbare carbon budget voor BV

Uitgangspunten Doelen Klimaatakkoord Parijs Houd ruimte in beschikbare carbon budget voor BV Uitgangspunten 1 Doelen Klimaatakkoord Parijs Houd ruimte in beschikbare carbon budget voor BV Nederland 1 (versnel waar mogelijk) Organiseer zo optionaliteit / ruimte om tegenvallers op te vangen 2 Impact

Nadere informatie

Hernieuwbare energie in Nederland

Hernieuwbare energie in Nederland Hernieuwbare energie in Nederland Nieuwe business modellen Amsterdam, 25 juni 2015 Rapport over hernieuwbare energie in Nederland Accenture en Climex onderzoeken kansen binnen het veranderende energielandschap

Nadere informatie

Restwarmte als businesscase voor commerciële datacenters. Wim Kessels van Royal HaskoningDHV samen met Jeffrey Siemes van GeoComfort

Restwarmte als businesscase voor commerciële datacenters. Wim Kessels van Royal HaskoningDHV samen met Jeffrey Siemes van GeoComfort Restwarmte als businesscase voor commerciële datacenters Wim Kessels van Royal HaskoningDHV samen met Jeffrey Siemes van GeoComfort Even voorstellen Wim Kessels Senior Mechanical Engineer Mission Critical

Nadere informatie

Voortgangsrapport windenergie op zee. Programma windenergie op zee

Voortgangsrapport windenergie op zee. Programma windenergie op zee Voortgangsrapport windenergie op zee Programma windenergie op zee 11 december 2014 Inhoud Wat moeten we doen? Waar staan we nu? Randvoorwaarden Waar staan we nu? Voorbereiding tender Borssele SDE+ tendersysteem

Nadere informatie

Normen voor wind op zee & Belang voor NL bedrijven

Normen voor wind op zee & Belang voor NL bedrijven Normen voor wind op zee & Belang voor NL bedrijven NEN-Platform Wind op Zee 23 december 2013 Frank Kortstee, NEN TKI WoZ Internationalecoordination 1 Inhoud Belang van normen Normontwikkeling Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

Voor de offshore wind gaan: Kansen voor innovatief Nederland. David Molenaar. 27 november 2008 Siemens AG

Voor de offshore wind gaan: Kansen voor innovatief Nederland. David Molenaar. 27 november 2008 Siemens AG Voor de offshore wind gaan: Kansen voor innovatief Nederland David Molenaar Siemens Nederland N.V. Energy Renewables Wind Power 27 november 2008 1 Inhoud Siemens Energy Siemens offshore kenniscentrum :

Nadere informatie

Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017

Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017 Workshop energielandschappen ontwerpen, WTSE 29 nov 2017 Martine Uyterlinde, Ruud van den Brink, ECN Sven Stremke, WUR Martine Uyterlinde/ECN Sven Stremke/WUR John van Roosmalen/ECN Wim Sinke/ECN Adri

Nadere informatie

My statement paper. Windturbines beïnvloeden het klimaat. Glen Pelgrims Ellen Van Dievel

My statement paper. Windturbines beïnvloeden het klimaat. Glen Pelgrims Ellen Van Dievel My statement paper Windturbines beïnvloeden het klimaat Glen Pelgrims Ellen Van Dievel 14 april 2015 1. Inleiding Tegenwoordig is hernieuwbare, groene energie een onderwerp waar veel over gesproken en

Nadere informatie

R&D plan 2015 ECN Windenergie. Te presenteren aan de programma commissie van TKI Wind op Zee

R&D plan 2015 ECN Windenergie. Te presenteren aan de programma commissie van TKI Wind op Zee R&D plan 2015 ECN Windenergie Te presenteren aan de programma commissie van TKI Wind op Zee ECN Windenergie Context Het R&D programma van ECN Windenergie binnen de TKI Wind op Zee ECN Windenergie is een

Nadere informatie

Introductie windenergiesector

Introductie windenergiesector Introductie windenergiesector Blok 2 Sander Lagerveld Dag 10 Windenergie 1 Duurzaam werken op Zee Toepassing van windenergie in Nederland Duurzaam werken op zee 2 Windmolens verschijnen vanaf 12e eeuw

Nadere informatie

MARKET OPPORTUNITITES FOR FLANDERS INDUSTRY VIWTA March 2009 Dr. Jan Declercq Geert Palmers

MARKET OPPORTUNITITES FOR FLANDERS INDUSTRY VIWTA March 2009 Dr. Jan Declercq Geert Palmers MARKET OPPORTUNITITES FOR FLANDERS INDUSTRY VIWTA March 2009 Dr. Jan Declercq Geert Palmers OPPORTUNITY: TRANSFORMING THE ENERGY SYSTEM Energy efficiency improvement rate MODEST (1%): required share of

Nadere informatie

De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie

De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie Technologische kansen voor de Nederlandse industrie Diepe geothermie heeft vele voordelen Characteristics Geothermal Geothermal

Nadere informatie

Effectieve Innovatie: push & pull. Frans Rooijers - directeur

Effectieve Innovatie: push & pull. Frans Rooijers - directeur Effectieve Innovatie: push & pull Frans Rooijers - directeur CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise

Nadere informatie

Hoe ontwikkel je een regionale economy?

Hoe ontwikkel je een regionale economy? 1 Hoe ontwikkel je een regionale economy? Model van 5 elementen Excellent Science World leading and accessible positions in sciences People make the difference Attracting world class scientists and talented

Nadere informatie

Bareld Bruining ZIN & ONZIN VAN ON-LINE PROCESS ANALYZERS

Bareld Bruining ZIN & ONZIN VAN ON-LINE PROCESS ANALYZERS Bareld Bruining ZIN & ONZIN VAN ON-LINE PROCESS ANALYZERS AGENDA q Skilledin introductie q Zin & Onzin van On-line process analyzers q Samenvatting TRAIN TO RETAIN TRAIN TO RETAIN -TRAINING Development

Nadere informatie

Willemien Terpstra Vice President, Fuels and Styrene. Chemie is overal

Willemien Terpstra Vice President, Fuels and Styrene. Chemie is overal Willemien Terpstra Vice President, Fuels and Styrene Chemie is overal Chemie in Nederland enabler voor de energie transitie Elke ton CO2 uitstoot bespaart elders ~ 2 ton CO2 Landen 2016 DE 28,7% FR 13,9%

Nadere informatie

Windenergie goedkoper dan kernenergie!

Windenergie goedkoper dan kernenergie! Go Wind - Stop nuclear Briefing 1 26 june 2002 Windenergie goedkoper dan kernenergie! Electrabel geeft verkeerde informatie over kostprijs van kernenergie en windenergie. Electrabel beweert dat windenergie

Nadere informatie

Alles in de wind. Over windenergie. Hoe werkt een windturbine? Tandwielkast vroeger en nu. Direct Drive

Alles in de wind. Over windenergie. Hoe werkt een windturbine? Tandwielkast vroeger en nu. Direct Drive Hoe werkt een windturbine? Het basisprincipe is eenvoudig. De rotorbladen (wieken) zitten gemonteerd op een as. Als het waait draaien de rotorbladen en gaat de as draaien. De as laat vervolgens een generator

Nadere informatie

SET Analysis. Windenergie op land. Jos Beurskens SET Analysis (Voorheen ECN) KIVI Mini Seminar Windenergie Arnhem, 19 October

SET Analysis. Windenergie op land. Jos Beurskens SET Analysis (Voorheen ECN) KIVI Mini Seminar Windenergie Arnhem, 19 October Windenergie op land Jos Beurskens SET Analysis (Voorheen ECN) KIVI Mini Seminar Windenergie Arnhem, 19 October 2016 1 Wind Farm Westermeerwind Largest nearshore wind farm in the Netherlands, 700-1200 m

Nadere informatie

VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND

VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND Ing. Ed Smulders InterProAdvies Tilburg WATERWAYS Rijkswaterstaat, Provinces, Waterschappen (public) Value: EUR 10-100 bn RAILWAYS 1837 ProRail

Nadere informatie

Institute for Aerospace Maintenance Maastricht (IAMM) Kennis als wapen in mondiale concurrentie

Institute for Aerospace Maintenance Maastricht (IAMM) Kennis als wapen in mondiale concurrentie Institute for Aerospace Maintenance Maastricht (IAMM) Kennis als wapen in mondiale concurrentie 11 december 2014 Het project EUregio Life Cycle Costing (EULC2) is mede mogelijk gemaakt door bijdragen van

Nadere informatie

De snelste route naar aardgasvrije wijken

De snelste route naar aardgasvrije wijken De snelste route naar aardgasvrije wijken Smart Energy NL, 5 juni 2018 Marijke Kellner, Gasunie #2 Energieverbruik: gebouwde omgeving 32% Bron: NEV 2017. Aandeel van sectoren in het bruto eindverbruik

Nadere informatie

Windenergie. 1. Wat is windenergie? 3. Wat zijn voordelen, nadelen en risico s van windenergie?

Windenergie. 1. Wat is windenergie? 3. Wat zijn voordelen, nadelen en risico s van windenergie? Windenergie ECN-facts 1. Wat is windenergie? Windenergie is de verzamelnaam voor technieken waarbij de bewegingsenergie die in wind zit, wordt omgezet in andere bewegingsenergie of in elektrische energie.

Nadere informatie

Visie op Windenergie en solar Update 2014

Visie op Windenergie en solar Update 2014 Visie op Windenergie en solar Update 2014 De vooruitzichten voor hernieuwbare energie zijn gunstig Succes hangt sterk af van de beschikbaarheid van subsidies Naast kansen in Nederland kan de sector profiteren

Nadere informatie

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz RAI PTM - bijeenkomst Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz 1 Stedin Netbeheer is verantwoordelijk voor het transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: duurzame energie voor iedereen

Nadere informatie

Zesde nationaal CCS Dag 22 mei CCS hoe nu verder? Chris Hendriks Ecofys 22 mei

Zesde nationaal CCS Dag 22 mei CCS hoe nu verder? Chris Hendriks Ecofys 22 mei CCS hoe nu verder? Chris Hendriks Ecofys 22 mei 2012 1 CO 2 Capture and Storage: the third choice Source: GESTCO project, C. Hendriks, Ecofys 2 Visie visie Y-as, bijv: CO 2 infrastructuur Technologiekennis

Nadere informatie

Europa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven

Europa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven Europa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven America First! Wat is het potentiële banenverlies voor België en Europa? VIVES discussion paper

Nadere informatie

WIND OP ZEE = WINST VOOR NEDERLAND

WIND OP ZEE = WINST VOOR NEDERLAND WIND OP ZEE = WINST VOOR NEDERLAND KIvI NIRIA Den Haag, 20 september 2012 De Hollands Glorietabel focus op Europees marktaandeel Dolf Elsevier van Griethuysen Ballast Nedam Offshore NWEA - EWEA TPWind

Nadere informatie

Dutch North Sea Strategy Community of Practice Multi Use pilots Northsea. Nathalie Scheidegger/Nico Buytendijk Project Multi Use Pilots

Dutch North Sea Strategy Community of Practice Multi Use pilots Northsea. Nathalie Scheidegger/Nico Buytendijk Project Multi Use Pilots Dutch North Sea Strategy 2030 & Community of Practice Multi Use pilots Northsea Nathalie Scheidegger/Nico Buytendijk Project Multi Use Pilots Dutch Northsea Strategy Update policy for the period 2030 2006

Nadere informatie

Windenergie. Verdiepende opdracht

Windenergie. Verdiepende opdracht 2015 Windenergie Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel leer je meer over windenergie. Pagina 1 Inhoud 1. Windenergie... 3 1.1 Doel... 3 1.2 Inhoud... 3 1.3 Verwerking... 9 Pagina 2 1. Windenergie

Nadere informatie

Nationale Energieverkenning 2014

Nationale Energieverkenning 2014 Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare

Nadere informatie

Discussie over voor- en nadelen van windenergie

Discussie over voor- en nadelen van windenergie Argumenten in het maatschappelijke debat en de politieke besluitvorming rondom wind op zee Mogelijkheden en beperkingen van MKBA s 04/11/2014, KIVI, Den Haag Discussie over voor- en nadelen van windenergie

Nadere informatie

Deelnemersbijeenkomst HiLumi en IPAC

Deelnemersbijeenkomst HiLumi en IPAC Deelnemersbijeenkomst HiLumi en IPAC Toon Verhoeven DIFFER is part of Toon Verhoeven ILO voor ITER en ESS ILO voor ITER voor DIFFER, Eindhoven Dutch Institute for Fundamental Energy Research ILO voor ESS

Nadere informatie

STRATEGO: Coaching session

STRATEGO: Coaching session STRATEGO: Coaching session 19-11-2014 www.warmtebedrijfrotterdam.nl Content Integrated business model al chart Heat chain Sources heating grid Rotterdam Delivery of industrial waste heat History & lessons

Nadere informatie

Peter Wagener Voorzitter

Peter Wagener Voorzitter Peter Wagener Voorzitter Duurzame energie, omdat U de wereld niet heeft geёrfd van uw ouders, maar geleend van mijn generatie. 1/37 2 1 Dat van dat erven en lenen weet u nu dus wel, maar: Wat gaat U daar

Nadere informatie

R&D plan 2016 ECN Windenergie. Te presenteren aan de programma commissie van TKI Wind op Zee

R&D plan 2016 ECN Windenergie. Te presenteren aan de programma commissie van TKI Wind op Zee R&D plan 2016 ECN Windenergie Te presenteren aan de programma commissie van TKI Wind op Zee ECN Windenergie Context Het R&D programma van ECN Windenergie binnen de TKI Wind op Zee ECN Windenergie is een

Nadere informatie

Advanced Instrumentation. Hans van Gageldonk, Henk Hoevers, Gerard Cornet. 10 Oktober 2012

Advanced Instrumentation. Hans van Gageldonk, Henk Hoevers, Gerard Cornet. 10 Oktober 2012 Advanced Instrumentation Hans van Gageldonk, Henk Hoevers, Gerard Cornet 10 Oktober 2012 Agenda Wat is Advanced Instrumentation? Hoe past Advanced Instrumentation in de keten van fundamenteel onderzoek

Nadere informatie

Duurzame Energie, integratie met opslag

Duurzame Energie, integratie met opslag Duurzame Energie, integratie met opslag Boudewijn Tjeertes, Business Development Manager Battery, Vattenfall Europe Innovation GmbH Watt Connects, 31 januari 2017 1 INHOUD Toepassingen Ervaring VF/Nuon

Nadere informatie

Energie uit getijstroming

Energie uit getijstroming Royal Netherlands Institute for Sea Research Energie uit getijstroming Janine Nauw a, Marck Smit a, Walther Lenting a, Belen Blanco b, Jurre de Vries c, Herman Ridderinkhof, Hendrik van Aken en Mathijs

Nadere informatie

Financiële baten van windenergie

Financiële baten van windenergie Financiële baten van windenergie Grootschalige toepassing van 500 MW in 2010 en 2020 Opdrachtgever Ministerie van VROM i.s.m. Islant Auteurs Drs. Ruud van Rijn Drs. Foreno van der Hulst Drs. Ing. Jeroen

Nadere informatie

VeriteQ. VeriteQ. - Power Quality metingen. - Trillingsmetingen

VeriteQ. VeriteQ. - Power Quality metingen. - Trillingsmetingen - Power Quality metingen - Trillingsmetingen Power Quality Analyse Gestart in 1985 Research UK USA Werkt o.a. samen met - Scottish Power= Green power - National Grid UK, - PQE Ltd., 2009 Award Innovative

Nadere informatie

DE IMPACT VAN DE ENERGIETRANSITIE. Jack Doomernik FIELD PROVEN. FUTURE PROOF.

DE IMPACT VAN DE ENERGIETRANSITIE. Jack Doomernik FIELD PROVEN. FUTURE PROOF. DE IMPACT VAN DE ENERGIETRANSITIE Jack Doomernik Klimaatverandering STIJGING VAN TEMPERATUUR Zonder maatregelen stijgt de temperatuur op aarde meer dan 2 0 C IPCC 2007 scenarios to 2100 https://www.youtube.com/

Nadere informatie

ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek

ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek Toekomst volgens TenneT Klaas Hommes Arnhem, 25 april 2012 Stay tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen wij uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen:

Nadere informatie

Wind op zee en India. 11 December, 2013. Ir. Leon Wijshoff

Wind op zee en India. 11 December, 2013. Ir. Leon Wijshoff Wind op zee en India 11 December, 2013 Ir. Leon Wijshoff Programma Energie Internationaal (PEI) - Doelstelling:EZ ondersteunen bij het uitvoeren van internationale energiebeleid, op het gebied van duurzame

Nadere informatie

Offshore Windenergie: Don Quichot of onontkoombaar?

Offshore Windenergie: Don Quichot of onontkoombaar? Den Helder, 27 november 2014 Offshore Windenergie: Don Quichot of onontkoombaar? Masterclass Offshore Wind Ruben Dijkstra Agenda Welkom - Persoonlijke introductie - Energietransitie - Offshore wind - Eneco

Nadere informatie

Remote maintenance 4.0

Remote maintenance 4.0 Locatie A Locatie B Remote maintenance 4.0 Onderwerpen 1 2 Uitleg Remote maintenance 4.0 Verschillende manieren van Remote maintenance 3 Remote maintenance als een service 4 Twee voorbeelden van services

Nadere informatie

Industrie in combinatie met windenergie 2.0

Industrie in combinatie met windenergie 2.0 ENERCON Industrie in combinatie met windenergie 2.0 Thijs A. Afman Sales Engineer ENERCON Benelux B.V. Vrijdag 14 juni 2013 Geïnstalleerd vermogen in Benelux door ENERCON 2 Locaties windparken: 295 windturbines

Nadere informatie

Safe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE

Safe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE Safe production of Marine plants and use of Ocean Space 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE Waarom dit project? De 2050 Challenge 2050: 10 billion people Voedsel Water

Nadere informatie

Theorie emissiehandel. & de EU ETH. Edwin Woerdman. - Universitair hoofddocent Rechtseconomie - Co-directeur Groningen Centre of Energy Law (GCEL)

Theorie emissiehandel. & de EU ETH. Edwin Woerdman. - Universitair hoofddocent Rechtseconomie - Co-directeur Groningen Centre of Energy Law (GCEL) 12 mei 2017 Theorie emissiehandel & de EU ETH Edwin Woerdman - Universitair hoofddocent Rechtseconomie - Co-directeur Groningen Centre of Energy Law (GCEL) Emissiehandel wereldwijd Cap-and-trade (effectief

Nadere informatie

Innovative SUMP-Process in Northeast-Brabant

Innovative SUMP-Process in Northeast-Brabant Innovative SUMP-Process in Northeast-Brabant #polis14 Northeast-Brabant: a region in the Province of Noord-Brabant Innovative Poly SUMP 20 Municipalities Province Rijkswaterstaat Several companies Schools

Nadere informatie

FHI dag 3 april 2013 Wiep Folkerts, directeur SEAC

FHI dag 3 april 2013 Wiep Folkerts, directeur SEAC FHI dag 3 april 2013 Wiep Folkerts, directeur SEAC Innovaties in Zonne-energie ~~~~ een bloeiend stukje Nederlandse kenniseconomie Waarom zonne-energie? Prijsdaling PV modules Average module spot price

Nadere informatie

De PIN code van de wereld verandert... Amerikas Europa Afrika Azië

De PIN code van de wereld verandert... Amerikas Europa Afrika Azië Naar een klimaatbestendige akkerbouw Cees van den Bos 15 november 2018 De PIN code van de wereld verandert... Vandaag 2100 2050 Amerikas Europa Afrika Azië 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 Akkerbouwland is niet evenredig

Nadere informatie

Windsnelheidseffecten achter windturbines

Windsnelheidseffecten achter windturbines Windsnelheidseffecten achter windturbines E.T.G. Bot B.H. Bulder Juli 2017 ECN-E--17-034 Management samenvatting Bij de ontwikkeling van het windpark Flevoland Noord, onder werknaam Windplan Blauw, zijn

Nadere informatie

Wat is een kleine windturbine?

Wat is een kleine windturbine? Wat is een kleine windturbine? Provincie West-Vlaanderen, 23 juni 2014 Mark Runacres Vrije Universiteit Brussel Mark.Runacres@vub.ac.be Mobile: 0476 41 24 63 1 Overzicht Korte voorstelling van de spreker

Nadere informatie

Meeting Bijeenkomst tender Borssele December 2015

Meeting Bijeenkomst tender Borssele December 2015 Meeting Bijeenkomst tender Borssele December 2015 15 October 2014 Bert Wilbrink, Ministry of Economic Affairs - Ministerie van Economische Zaken Welcome - Welkom Content third meeting 15th October: Situation

Nadere informatie

OPENBAAR EIND RAPPORT

OPENBAAR EIND RAPPORT Project titel WiFi II JIP (wave impacts on fixed wind turbines II joint industry project) Project nummer : TEW0314003 (MARIN ref 28845) Versie : Versie 1 31032017 Project coördinator : Project partners

Nadere informatie

Pon Power. Klantgericht innoveren met betrekking van Service Design. Platform voor Klantgericht Ondernemen Michael Boon

Pon Power. Klantgericht innoveren met betrekking van Service Design. Platform voor Klantgericht Ondernemen Michael Boon Pon Power Klantgericht innoveren met betrekking van Service Design Platform voor Klantgericht Ondernemen Michael Boon Agenda Pon Pon Power Service Design door Pon Power Pon Wereldwijd Canada United States

Nadere informatie