Uitspraak van de Arbiter Bodembeweging van 19 september 2017

Transcriptie

1 uitspraak ARBITER BODEMBEWEGING Zaaknummer: 17/1196 Meldingsnummer: [] Uitspraak van de Arbiter Bodembeweging van 19 september 2017 inzake [Naam] wonende te Groningen, eigenaar van het pand aan de [adres] te Groningen (hierna het pand), hierna ook te noemen: de eigenaar, tegen de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid DE NEDERLANDSE AARDOLIE MAATSCHAPPIJ B.V., statutair gevestigd te Den Haag, vertegenwoordigd door Centrum Veilig Wonen (CVW), hierna ook te noemen: NAM. Het verloop van de procedure Het verloop van de procedure blijkt uit: - het aanmeldingsformulier van de eigenaar met stukken, - het verslag van de schouw en zitting van 8 september Vervolgens is de beslissing bepaald op heden. De feiten In deze procedure wordt van de volgende feiten uitgegaan. De heer [naam] is de eigenaar van het pand aan de [adres] te Groningen (hierna: het pand), waar hij woont. Op 19 januari 2016 heeft een schade-expert van Bureau Bevingsschade B.V. (hierna: de eerstelijnsexpert) in opdracht van het CVW het pand onderzocht. Het van dat onderzoek opgemaakte rapport van 29 april 2016 vermeldt dat er 10 schadenummers zijn waargenomen, waarvan alle schades als C-schades zijn gekwalificeerd (gebrek/schade die niet zelfstandig in verband gebracht kan worden met aardbeving(en)). Omdat de eigenaar het niet eens was met de bevindingen van de eerstelijnsexpert, heeft hij een contra-expertise aan het pand laten uitvoeren door Vergnes Expertise BV (hierna: de contra-expert). De contra-expert heeft hierover op 16 september 2016 gerapporteerd. In dit rapport zijn 10 schadenummers opgenomen. De schades genummerd 1 (deels), 2, 9 en 10 zijn als B-schades gekwalificeerd (schade, reeds aanwezig voor, maar verergerd ten gevolge van de aardbeving(en), schadenummers 4, 5, 7 en 8 zijn als A-schades vastgesteld (schade welke een direct gevolg is van de aardbeving(en)), schadenummer 3 als A/B-schade en schadenummers 1 (deels, nl. de schade op foto s 6 en 7) en 6 als C-schades.

2 zaaknummer: 17/ In een door beide experts ondertekende combi akte van 21 juni 2017 wordt vermeld dat er een akkoord is bereikt met betrekking tot schadenummer 6 en dat er geen akkoord is bereikt met betrekking tot schadenummers 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9 en 10. Het CVW heeft een zienswijze CVW/NAM dossier ten behoeve van arbitrage 17/1196 van 30 augustus 2017 ingediend bij de Arbiter Bodembeweging. Het geschil Het geschil in deze zaak heeft betrekking op de schades zoals vermeld in het eerstelijnsrapport. De eigenaar stelt dat door aardbevingen, veroorzaakt door gaswinning, de volgende schade aan het pand is ontstaan: - Schadenummers 1 (deels, nl. fotonummers 1 t/m 5 en 8), 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9 en 10. De NAM heeft verweer gevoerd kort gezegd dat geen sprake is van door aardbeving(en) veroorzaakte schade. Op de stellingen van partijen zal zo nodig nader worden ingegaan. De beoordeling Gelet op de stukken in het dossier, alsmede op hetgeen is besproken en waargenomen, overweegt de arbiter als volgt. Het bewijsvermoeden Bij fysieke schade aan gebouwen en werken, die naar haar aard redelijkerwijs schade door beweging van de bodem als gevolg van de exploitatie van een mijnbouwwerk ten behoeve van het winnen van gas uit het Groningenveld zou kunnen zijn, wordt in gevolge het thans geldende artikel 6:177a lid 1 BW vermoed dat die schade veroorzaakt is door de exploitatie van dat mijnbouwwerk. De aardbevingen in de provincie Groningen veroorzaken veel voorkomende en vaak gelijksoortige schade, zoals scheuren in het metselwerk en de afwerkingen van gevels, binnen wanden en plafonds van woningen. Dit soort schade kan naar het oordeel van de arbiter in ieder geval worden aangemerkt als fysieke schade die naar haar aard redelijkerwijs schade door beweging van de bodem door gaswinning zou kunnen zijn. De arbiter is van oordeel dat de in het geschil zijnde schades, schade betreft die naar haar aard redelijkerwijs het gevolg van bodembeweging door mijnbouwwerkzaamheden ten behoeve van het winnen van gas zou kunnen zijn. Het staat vast dat zich een groot aantal soortgelijke schadegevallen voordoen in het gebied waar zich bodembeweging voordoet als gevolg van gaswinning. Daarnaast heeft de NAM in de ingediende zienswijze bevestigd dat het in onderhavige zaak gaat om scheurvorming welke naar haar aard het gevolg had kunnen zijn van een beving. De arbiter hanteert dit bewijsvermoeden in elk geval voor de gehele provincie Groningen, omdat voldoende harde criteria voor een andere geografische afbakening ontbreken. Nu de schade(s) zich voordoet in de plaats Groningen, is de arbiter van oordeel dat de schade is ontstaan in het gebied waar zich bodembeweging kan voordoen als gevolg van gaswinning uit het Groningenveld. Hier vindt het wettelijk bewijsvermoeden dan ook toepassing. Het is

3 zaaknummer: 17/ dan ook aan de NAM om dit bewijsvermoeden ten aanzien van deze schade te ontzenuwen. De arbiter oordeelt daartoe als volgt. Verweer NAM op grond van art. 6:177a lid 2 BW De NAM stelt zich op het standpunt dat de benadeelde zich op grond van art. 6:177a lid 2 BW slechts kan beroepen op het bewijsvermoeden indien de benadeelde de NAM voldoende in de gelegenheid heeft gesteld om de schade te onderzoeken en dat de NAM hiertoe in onderhavige zaak onvoldoende gelegenheid is geboden. De NAM stelt dat bij brief van 4 augustus 2017 de schademelder is verzocht om toestemming te geven voor het laten uitvoeren van nader onderzoek door de heer [naam] en heeft daarbij de arbiter verzocht om aanhouding van de zaak. Zowel in de zienswijze als ter zitting voert de NAM het volgende aan: Gezien de korte termijn waarop dit dossier door de Arbiter Bodembeweging is ingepland alsmede de drukke agenda en vakantie van de heer [naam] heeft de NAM/CVW tevens de Arbiter Bodembeweging verzocht om aanhouding van de schouw en zitting. De arbiter overweegt ten aanzien het verzoek tot nader onderzoek op grond van art. 6:177a lid 2 BW en het verzoek tot aanhouding het volgende. Het CVW heeft op 4 augustus 2017 bij brief kenbaar gemaakt aan eigenaar dat, indien zij het verzoek van het CVW op grond van art. 6:177a lid 2 BW niet honoreren, en zij aldus geen medewerking verlenen aan het nader onderzoek, dit van invloed kan zijn op de juridische beoordeling omdat het bewijsvermoeden niet van toepassing is als geen medewerking wordt verleend. Het CVW geeft in de brief aan dat het dan aan de eigenaar is om te bewijzen dat de gemelde schades zijn veroorzaakt door bodembeweging als gevolg van gaswinning in het Groningenveld. Op grond van de door de NAM ingediende zienswijze blijkt echter dat de NAM reeds sinds enige tijd op de hoogte was rondom de problematiek van onderhavige zaak. In de zienswijze wijst de NAM namelijk op rapporten, behorend bij een ander pand aan de [adres]. De NAM geeft daarbij aan dat het gaat om bouwkundig gelijksoortige huizen. Op het moment dat bleek dat er sprake was van een geschil met betrekking tot onderstaand pand, had de NAM ook meteen kunnen overgaan tot het verrichten van nader onderzoek. Temeer nu de arbiter in een andere geschilbeslechtingsprocedure, zaak 16/3, reeds op 25 april 2017 uitspraak heeft gedaan omtrent de schades van eenzelfde pand in dezelfde straat. De arbiter overweegt dat de NAM verscheidene mogelijkheden heeft gekregen de schade te onderzoeken. Er heeft zich immers een geheel (voor)traject afgespeeld waarbij verschillende experts, waaronder een schade-expert in opdracht van de NAM, onderzoeken hebben verricht aan het pand teneinde rapporten omtrent de schades op te kunnen stellen. Daarnaast bevindt er zich in het dossier een combi-akte, welke is getekend op 21 juni Het is partijen op dat moment aldus duidelijk geworden dat er sprake was van een disakkoord omtrent de waargenomen schades en op dat moment had de NAM dan ook stappen kunnen ondernemen. Dat heeft de NAM nagelaten. De arbiter is van oordeel dat het standpunt van de NAM, dat het bewijsvermoeden hier niet geldt omdat de NAM onvoldoende gelegenheid heeft gehad het pand te onderzoeken, dan ook geen stand houdt. Met het (eerstelijns)onderzoek en het daaropvolgende traject met contra-expert en een overeenstemmingsgesprek tussen experts - wordt de exploitant genoegzaam gelegenheid geboden de schade aan het pand te onderzoeken. Dat de NAM daar op dat moment geen gebruik van maakt, betekent niet dat, kort voorafgaand aan de behandeling door de arbiter, de NAM daartoe in de gelegenheid gesteld dient te worden omdat eigenaren anders geen beroep kunnen doen op het wettelijk bewijsvermoeden van artikel 6:177a BW. De arbiter is van oordeel dat een beroep van de

4 zaaknummer: 17/ NAM op art. 6:177a lid 2 BW dan ook, gezien het hiervoor overwogene, niet slaagt. De exploitant is genoegzaam gelegenheid geboden de schade aan het pand te onderzoeken. Dat de NAM zelf op het laatste moment, dat wil zeggen op het moment dat de zaak bij de arbiter is ingepland, wacht met het plannen dan wel verrichten van nader onderzoek, betekent niet dat de NAM daartoe in de gelegenheid gesteld dient te worden omdat de eigenaar anders geen beroep kan doen op het wettelijk bewijsvermoeden. Voorts is deze zaak door de arbiter op gebruikelijke termijn dan wel langer dan gebruikelijke termijn ingepland. De arbiter overweegt dat de NAM nimmer verweer t.a.v. die planning heeft gevoerd. De stelling van de NAM dat deze zaak op te korte termijn door de Arbiter Bodembeweging is ingepland en aldus geen dan wel onvoldoende onderzoek heeft kunnen uitvoeren houdt dan ook geen stand. De arbiter is dientengevolge van oordeel dat de eigenaar zich wel kan beroepen op het bewijsvermoeden van art. 6:177a lid 1 BW. Bij onderstaande bespreking van de schades past de arbiter dan ook het bewijsvermoeden toe. In de zienswijze stelt de NAM zich voorts op het standpunt dat de NAM/het CVW aannemelijk dient te maken dat de schade een andere oorzaak heeft dan een beving en dat het aannemelijk maken van de oorzaak van de schade inhoudt dat geen honderd procent zekerheid is vereist. Volgens de NAM is het aantonen van een redelijke mate van zekerheid voldoende. De arbiter overweegt dat het aan de NAM is om aannemelijk te maken dat de schade niet wordt veroorzaakt door bodembeweging als gevolg van gaswinning. De arbiter overweegt voorts dat het zaaien van twijfel onvoldoende is om de causaliteit te weerleggen. De bedoeling van de wetgever, bij de totstandkoming van art. 6:177a BW is geweest, zo blijkt uit de parlementaire geschiedenis, de positie van de eigenaar in het proces wezenlijk te versterken. De NAM dient als aansprakelijk gestelde partij aannemelijk te maken dat de schade niet valt terug te voeren op aardbeving(en) die door gaswinning is/zijn veroorzaakt. Gelet op de bedoeling van de wetgever bij de totstandkoming van deze wet, worden zware eisen gesteld aan de weerlegging van het bewijsvermoeden, zodanig dat het bewijsvermoeden eerst is weerlegd wanneer de arbiter op grond van de op dat moment voorhanden zijnde stukken tot de overtuiging komt dat uitsluitend die andere oorzaak of oorzaken de schade heeft veroorzaakt. Beoordeling schadenummers 1 (deels, nl. fotonummers 1 t/m 5 en 8), 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9 en 10 De NAM heeft ter onderbouwing van haar stelling dat de schade geen aardbevingsschade betreft, het eerstelijnsrapport en een zienswijze met bijlagen ingediend. Tijdens de zitting hebben zowel de NAM als de schade-expert hun twijfels geuit over het in opdracht van de NAM opgestelde eerstelijnsrapport. De NAM heeft te kennen gegeven dat de rapporten, zoals die destijds werden opgesteld, de toets van het bewijsvermoeden niet kunnen doorstaan. De schade-expert wijst er daarbij op dat het primaire doel van de rapporten die opgesteld werden, het in kaart brengen van de schademelding was. Daarnaast werd, aldus de schade-expert, het rapport ook gebruikt om te beslissen of recht bestond op schadevergoeding. De arbiter begrijpt hieruit dat het eerstelijnsrapport voornamelijk is bedoeld om de schades vast te leggen en niet zozeer om enig oorzakelijk verband te onderzoeken dan wel vast te leggen tussen de schades en de bevingen of andere oorzaken. De arbiter overweegt dat dit in het onderhavige eerstelijnsrapport dan ook niet duidelijk naar voren komt nu enkel wordt aangegeven dat er geen causaal verband is met bevingen en dat enige onderbouwing daarvan ontbreekt. Daarnaast wordt bij elk schadenummer een oorzaak aangeduid die steeds dezelfde is, namelijk: Krimp t.g.v. werking van verschillende materiaalsoort en cq. Bouwdelen. De arbiter acht het van belang erop te wijzen dat het hem onredelijk voorkomt dat een

5 zaaknummer: 17/ schademelding van eigenaren eenvoudigweg door de NAM wordt afgewezen en afgedaan met een rapport, waarbij het primaire doel is het in kaart brengen van de schades, waarbij enige (redelijke) onderbouwing voor die afwijzing ontbreekt. Een eigenaar zou er in redelijkheid op moeten kunnen vertrouwen dat er door de NAM degelijk onderzoek gedaan wordt naar de afhandeling van de schades. Dat blijkt in deze zaak, met het eerstelijnsrapport, aldus niet te zijn gedaan. In de zienswijze verzoekt wederom de NAM de Arbiter Bodembeweging nader onderzoek te gelasten en daarbij verzoekt de NAM specifiek de heer [naam] dit onderzoek uit te laten voeren. De arbiter overweegt omtrent het herhaalde verzoek van de NAM om een deskundigenonderzoek [naam] te gelasten het volgende. De NAM heeft reeds een door de heer [naam] opgemaakt rapport als bijlage bij de zienswijze toegevoegd met betrekking tot beoordeling van de schades aan de [adres], behandeld door de arbiter in zaak 16/3, wat eenzelfde pand in dezelfde straat als onderhavig pand betreft. Daarnaast neemt de NAM in de zienswijze het standpunt in dat het schadepatroon bij de woningen aan de [adres] grotendeels gelijk zijn en omdat de serie woningen in de [adres] projectmatig gebouwd zijn in een bouwstroom en door dezelfde bouwer, constructeur en architect zijn ontworpen en uitgevoerd en het daardoor in bouwtechnische zin sprake is van identieke woningen, acht de arbiter daarmee nader onderzoek niet nodig omdat het reeds uitgevoerde onderzoek van de heer [naam] hiermee in elk geval volgens de NAM rechtstreeks toepasbaar is op onderhavig pand. De NAM benoemt specifiek Dit betekent dat bouwtechnische bevindingen in termen van oorzaak en gevolg geldig zijn voor meerdere woningen. Volgens de NAM laat dit onverlet dat per woning scheuren en optredende belastingen in kwantitatieve zin kunnen verschillen en zodoende de kwantitatieve schade per adres vastgesteld dient te worden. De arbiter overweegt dat hij voorbijgaat aan het verzoek van de NAM tot nader onderzoek (door de heer [naam]. Naast dat de NAM voldoende gelegenheid is geboden om nader onderzoek voorafgaand aan behandeling van de zaak uit te voeren, acht de arbiter zich ter zake voldoende ingelicht met de reeds in het dossier aanwezige stukken. Immers nu het om identieke woningen gaat zoals ook de NAM stelt zijn er verscheidene rapportages met betrekking tot de panden in de [adres] door deskundigen opgemaakt die door de arbiter geraadpleegd kunnen worden teneinde de schade te beoordelen. Dientengevolge acht de arbiter in onderhavige zaak ook bespreking van het deskundigenonderzoek van de door de arbiter benoemde derde-deskundige in zaak 16/3 van belang. In laatstgenoemd onderzoek is door de arbiter de heer ing. [naam] als deskundige benoemd. De deskundige heeft in zijn rapport met betrekking tot [adres] aangegeven dat het constructief concept van de woning in dwarsrichting ongelijkmatige stijfheid biedt, waardoor de woning gevoeliger is voor het ontstaan van schade door externe invloeden. De aangetroffen schade is volgens de deskundige niet anders te verklaren dan door beweging van het casco, welke beweging is te duiden als de oorzaak van de schade. De deskundige noemt vervolgens twee mogelijke oorzaken voor het ontstaan van die beweging. Enerzijds is dat het optreden van (extreme) windbelasting en anderzijds een aardbevingsbelasting. In het onderzoek dat door de heer [naam] in opdracht van de NAM, eveneens aan het pand aan de [], is uitgevoerd, volgt dat de heer [naam], die als partijdeskundige kan worden aangemerkt, het als zijn taak ziet om, ter toepassing van art. 6:177a BW, vast te stellen of het aannemelijk is dat bodembeweging door gaswinning in het Groningenveld niet de oorzaak is van de geconstateerde schades. De arbiter overweegt dat dit een merkwaardige vraagstelling is nu het aan een deskundige is om technische bevindingen te rapporteren en op basis daarvan conclusies te trekken en niet om rechtsvragen te beantwoorden. Daarnaast

6 zaaknummer: 17/ overweegt de arbiter dat het evenmin aan een (bouwkundige) deskundige is om, rechtsregels toe te passen zoals de heer [naam] doet op grond van art. 6:98 BW. Nu de heer [naam] geen objectieve vraag is voorgelegd, maar de vraag is voorgelegd om aannemelijk te maken dat aardbevingen de schade niet hebben veroorzaakt, bestaat er bij de arbiter gerede twijfel omtrent de waarde van dit onderzoek ter onderbouwing van de schade. Gezien deze omstandigheden wordt twijfel gewekt aan de onpartijdigheid van de beoordeling. Daarnaast vermeldt de heer [naam] in zijn rapport veelal algemeenheden omtrent bouwkundige oorzaken die niet toegespitst worden op het pand aan de [adres]. Waar dat door de heer [naam] wel wordt gedaan, worden veel onzekerheden vermeld. Hij rapporteert bijvoorbeeld na een vergelijking te hebben gemaakt met woningen elders in Nederland: De scheuren in de onderzochte woningen worden veroorzaakt door initiële spanning, krimp, zetting en hygrische werking ( ) en is inherent aan de gekozen bouwsystematiek en materiaalkeuze. Gezien deze omstandigheden de oorzaak vormen van de geconstateerde fysieke schades /scheuren, dient deze conclusie te worden gevolgd door de constatering dat, nu er uit bouwtechnisch oogpunt geen relevante verschillen bestaan tussen de onderzochte woningen en de woningen aan de [adres], het plausibel is en daarmee aannemelijk dat ook de fysieke schades in de [adres] hierdoor zijn veroorzaakt. Ten slotte wordt door de NAM in de zienswijze een samenvatting gegeven voor de oorzaak van de schades aan onderhavig pand. Samengevat stelt de NAM vast dat de schades zijn ontstaan door gebrekkige stabiliteit en verhinderde vervorming. Hierbij wordt verwezen naar een bij de zienswijze toegevoegde bijlage, het onderzoeksrapport van [naam] en naar het rapport van de heer [naam]. Uit het rapport van [naam] volgt, aldus de NAM, dat de stabiliteit van diverse wanden in de woningen niet voldoen. De NAM stelt ( ) Hierdoor staat vast dat de stabiliteit van de woning verminderd is. De arbiter overweegt dat een verminderde stabiliteit niet betekent dat de schades niet veroorzaakt kunnen zijn door aardbevingen. Immers ook wanneer er sprake is van een verminderde stabiliteit, kan niet uitgesloten kan worden dat mede gezien deze stabiliteit de schade kan zijn veroorzaakt door aardbevingen. De arbiter overweegt voorts dat de waarde van het rapport van de heer [naam], waar voorts de zienswijze op is gebaseerd, reeds is besproken. De arbiter is van oordeel dat, gezien al het hiervoor overwogene, met het door de NAM ingenomen standpunt, onderbouwd door de zienswijze met bijlagen en het daartegenover staande rapport van de door de arbiter in zaak 16/3 benoemde deskundige en het rapport van de contra-expert, onvoldoende zekerheid wordt verschaft omtrent de aanwezigheid van een andere oorzaak voor het ontstaan van de schade, wat meebrengt dat de arbiter onvoldoende overtuigd is van het feit dat de schade niet is veroorzaakt door bodembeweging als gevolg van de gaswinning. De arbiter overweegt omtrent het standpunt van de NAM, dat indien een verergering wordt vastgesteld door de arbiter, NAM slechts gedeeltelijk aansprakelijk is, dat de contra-expert weliswaar voor bepaalde schades in zijn rapport heeft vastgesteld dat het B- schades zijn, maar dit neemt niet weg dat, nu het debat daar verder niet over is gevoerd, de arbiter er niet van overtuigd is dat alle hier bedoelde schades niet volledig door aardbevingen zijn veroorzaakt. Temeer nu in het rapport van de contra-expert wordt vermeld: De door ons gehanteerde typering als B-schade betekent derhalve ook niet dat er geen sprake van een A- schade zou kunnen zijn. Immers indien het bewijsvermoeden niet wordt weerlegd, wordt vermoed dat de schade, die in geschil is, dat wil zeggen de schades met schadenummers 1 (deels, nl. fotonummers 1 t/m 5 en 8), 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9 en 10, is veroorzaakt door de exploitatie van de NAM temeer nu het niet vaststaat dat de schade in kwestie een verergering betreft. De arbiter is dan ook van oordeel dat het bewijsvermoeden niet weerlegd is, en dat aldus wordt vermoed dat de schade, bestaande uit de schadenummers 1 (deels, nl.

7 zaaknummer: 17/ fotonummers 1 t/m 5 en 8), 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9 en 10 aan het pand is veroorzaakt door bevingen. De arbiter komt dan ook tot de conclusie dat de NAM aansprakelijk is voor vergoeding c.q. herstel van de schades met schadenummers 1 (deels, nl. fotonummers 1 t/m 5 en 8), 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9 en 10. De beslissing De arbiter: - stelt vast dat de NAM aansprakelijk is voor vergoeding c.q. herstel van de schade, bestaande uit schadenummers 1 (deels, nl. fotonummers 1 t/m 5 en 8), 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9 en wijst af het meer of anders gevorderde. Aldus beslist door mr. J. van der Hulst, Arbiter Bodembeweging op 19 september 2017, bijgestaan door mr. M.C. Gozoglu, secretaris. De secretaris De arbiter