Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 16 DECEMBER 2010 C F /1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. C F B., eiser, Mr. François T Kint, advocaat bij het Hof van Cassatie, tegen S., verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest, op 8 juni 2009 gewezen door het hof van beroep te Bergen. Raadsheer Mireille Delange heeft verslag uitgebracht. Procureur-generaal Jean-François Leclercq heeft geconcludeerd.

2 16 DECEMBER 2010 C F /2 II. CASSATIEMIDDELEN De eiser voert volgend middel aan. Geschonden wettelijke bepalingen - artikel 2280 van het Burgerlijk Wetboek; - de artikelen 23 tot 28 van het Gerechtelijk Wetboek; - artikel 505, inzonderheid 1, van het Strafwetboek. Aangevochten beslissingen Het bestreden arrest stelt eerst vast: a) dat de auto van het merk Mercedes, eigendom van de eiser, gestolen werd op 21 september 1993, en dat de dief of de dieven nooit kon(den) worden geïdentificeerd; b) dat de verweerder die auto gekocht heeft op 26 september 1993, naar zijn zeggen, op de markt van Anderlecht, dat de auto hem werd geleverd op 30 september 1993 met alle boorddocumenten en een set van drie sleutels, en dat hij hem op zijn naam heeft ingeschreven; c) dat de verweerder vervolgd werd voor heling van de auto maar werd vrijgesproken bij vonnis van de rechtbank van eerste aanleg te Bergen, uitspraak doende in correctionele zaken op 28 juni 1999 en, in hoger beroep, bij arrest van het hof van beroep te Bergen van 11 december 2002, dat de burgerlijkepartijstelling van de eiser heeft afgewezen; d) dat de eiser de verweerder gedagvaard heeft tot vergoeding van de kosten voor de vervanging van het cilinderslot en van de alarminstallatie, alsook tot teruggave van de toegangscode tot de autoradio, en zulks op straffe van een dwangsom; dat de verweerder daarop een tegenvordering heeft ingesteld en de terugbetaling van de aankoopprijs vorderde, namelijk frank, en daarbovenop frank, zijnde de prijs van de alarminstallatie (die hij had laten installeren) en zulks op grond van artikel 2280 van het Burgerlijk Wetboek. Het bestreden arrest beslist dat het bewijs dat (de verweerder) de auto wel degelijk op de markt van Anderlecht had gekocht, geleverd is, verwerpt de vorderingen van de eiser, verklaart verweerders tegenvordering gegrond en veroordeelt de eiser tot betaling van ,95 euro in hoofdsom, vermeerderd met de interest vanaf 14 juli 1994; het beslist aldus om alle redenen die geacht worden hieronder te zijn weergegeven en inzonderheid om de onderstaande redenen:

3 16 DECEMBER 2010 C F /3 De goede trouw (van de verweerder) wordt vermoed en thans beslissen dat hij in werkelijkheid te kwader trouw was zou indruisen tegen het gezag van het strafrechtelijk gewijsde van voornoemd arrest van 11 december 2002; Immers: - de bestanddelen van de telastlegging heling waarvan (de verweerder) definitief werd vrijgesproken bestaan in het bezit of de detentie van een door misdaad of wanbedrijf verkregen voorwerp en in de aan de inbezitneming voorafgaande of gelijktijdige wetenschap van de wederrechtelijke herkomst van dat voorwerp; - het arrest van 11 december 2002, waarvan de dragende redenen kracht van gewijsde hebben gekregen en gelden ten aanzien (van de eiser), burgerlijke partij, heeft beslist dat: noch de twijfelachtige oorsprong van de (aan de verweerder) overhandigde factuur, noch het feit dat het voertuig op een openbare markt werd gekocht, voldoende aantonen dat laatstgenoemde op de hoogte was of moest zijn van de wederrechtelijke herkomst van de Mercedes op het ogenblik van de aankoop ervan; de aankoopprijs op de factuur van aankoop van het voertuig vermeld door (de verweerder) geenszins ongewoon is, aangezien hij maar 13,4 pct. lager is dan de prijs van een nieuw voertuig, en de neergelegde bankdocumenten bevestigen dat laatstgenoemde frank afgehaald heeft van de bankrekening van zijn echtgenote op het ogenblik van de transactie, zonder dat enig gegeven de uitleg kan uitsluiten over de eerste geldafhaling, twee weken vóór de aankoop; het voertuig zowel op de technische controle als voor de inschrijving met zijn oorspronkelijk chassisnummer werd aangeboden zonder dat zulks bij die diensten enige reactie, en bijgevolg, enige twijfel over de herkomst van het voertuig heeft uitgelokt ten aanzien (van de verweerder);, laatstgenoemde over een set van drie blijkbaar oorspronkelijke sleutels en twee afstandsbedieningen beschikte, evenals over de gebruiksaanwijzing en de toegangscode van de radio. (De eiser) kan niet gevolgd worden in zijn betoog dat uit de vrijspraak van heling niet noodzakelijk volgt dat de (verweerder) niet te kwader trouw was, op grond dat degene die een voorwerp ontvangt waarvan hij gewoon weet dat het niet op een eerlijke wijze werd verkregen, zich niet aan heling schuldig maakt, aangezien elk op die wijze verkregen voorwerp niet per se verkregen werd door misdaad of wanbedrijf : men kan zich immers tevergeefs afvragen hoe de kwade trouw die (de eiser) (aan de verweerder) toeschrijft, in dit geval uit iets anders zou kunnen voortvloeien dan uit de wetenschap die laatstgenoemde had of had moeten hebben van de wederrechtelijke herkomst diefstal, oplichting, misbruik van vertrouwen van het litigieuze voertuig; De voorwaarden voor de toepassing van artikel 2280 van het Burgerlijk Wetboek zijn vervuld, zodat de oorspronkelijke tegenvordering van de (verweerder) gegrond moet worden verklaard en hij recht heeft op terugbetaling van de aankoopprijs van het

4 16 DECEMBER 2010 C F /4 voertuig alsook van alle noodzakelijke uitgaven die hij gedaan heeft, namelijk de prijs van de alarminstallatie in het litigieuze voertuig; aldus komt (de verweerder) het bedrag toe van frank, ofwel ,95 euro in hoofdsom. Grieven De veroordeling wegens heling impliceert dat de heler wist dat het geheelde goed door misdaad of wanbedrijf van een derde verkregen was. Die wetenschap is een bestanddeel van het in artikel 505, 1, van het Strafwetboek bedoelde wanbedrijf. Daarentegen zal de bezitter van een gestolen of verloren zaak die deze gekocht heeft op een jaarmarkt of op een andere markt, of op een openbare verkoping, of van een koopman die dergelijke zaken verkoopt het hem door artikel 2280 van het Burgerlijk Wetboek erkende recht op terugbetaling door de oorspronkelijke eigenaar van de prijs die zij hem gekost heeft, ontnomen worden, ook al werd de zaak door hem in die omstandigheden aangekocht, indien hij te kwader trouw is. En de bezitter is te kwader trouw wanneer hij twijfelde of, wegens de omstandigheden, wel eraan moest twijfelen of de overdrager wel wettelijke rechten kon doen gelden op de zaak. Hieruit volgt het feit dat het arrest van het hof van beroep te Bergen van 11 december 2002, om de dragende beweegredenen die de bestreden beslissing vermeldt, de verweerder vrijspreekt van de telastlegging heling, impliceert dat de verweerder niet op de hoogte was van de wederrechtelijke verkrijging van de auto door de verkoper ervan. Het sluit dienaangaande echter niet noodzakelijk elke twijfel jegens hem uit die twijfel is weliswaar geen voldoende reden om de verweerder strafrechtelijk te veroordelen wegens heling, maar wel om de eiser te ontslaan van de verplichting om hem op grond van artikel 2280 van het Burgerlijk Wetboek te vergoeden. Het arrest dat het tegendeel beslist en de eiser veroordeelt om aan de verweerder de prijs voor de aankoop van het litigieuze voertuig terug te betalen, miskent bijgevolg het gezag van gewijsde van het arrest van het hof van beroep te Bergen van 11 december 2002 (schending van de artikelen 23 tot 28 van het Gerechtelijk Wetboek). Het miskent ook, juist daardoor, het begrip heling (schending van artikel 505, inzonderheid 1, van het Strafwetboek) en recht op de terugbetaling, ten laste van de oorspronkelijke eigenaar, van de bezitter te goeder trouw die op een markt een gestolen zaak heeft gekocht (schending van artikel 2280 van het Burgerlijk Wetboek).

5 16 DECEMBER 2010 C F /5 III. BESLISSING VAN HET HOF De goede trouw van de bezitter van de gestolen of verloren zaak die deze zaak heeft gekocht in de in artikel 2280 Burgerlijk Wetboek bedoelde omstandigheden onderstelt dat de bezitter in de overtuiging kon verkeren dat degene die hem de zaak heeft overhandigd de eigenaar ervan was. De goede trouw kan worden uitgesloten wanneer de bezitter dat niet heeft kunnen geloven, ook al droeg hij geen kennis van de wederrechtelijke herkomst van de zaak. Heling, in de zin van artikel 505, eerste lid, 1, Strafwetboek onderstelt dat de rechter op ondubbelzinnige wijze vaststelt dat de beklaagde wist dat het voorwerp door misdaad of wanbedrijf werd verkregen. De beslissing die de bezitter vrijspreekt van de telastlegging heling, op grond dat hij niet op de hoogte was van de wederrechtelijke herkomst van de zaak, impliceert niet noodzakelijk dat die bezitter te goeder trouw is in de zin van artikel 2280 Burgerlijk Wetboek. Het arrest dat zijn beslissing grondt op de overweging dat de voorwaarden voor de toepassing van artikel 2280 Burgerlijk Wetboek vervuld (zijn), dat de eiser niet gevolgd (kan) worden in zijn betoog dat uit zijn vrijspraak van heling niet noodzakelijk volgt dat het bewijs geleverd is dat (de verweerder) niet te kwader trouw was en dat men ( ) zich immers tevergeefs (kan) afvragen hoe de kwade trouw die (de eiser) (aan de verweerder) toeschrijft, in dit geval uit iets anders zou kunnen voortvloeien dan uit de wetenschap die laatstgenoemde had of had moeten hebben van de wederrechtelijke herkomst diefstal, oplichting, misbruik van vertrouwen van het litigieuze voertuig, schendt artikel 2280 Burgerlijk Wetboek. In zoverre is het middel gegrond. Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden arrest;

6 16 DECEMBER 2010 C F /6 Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het vernietigde arrest; Houdt de kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de feitenrechter over; Verwijst de zaak naar het hof van beroep te Luik. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door voorzitter Christian Storck, afdelingsvoorzitter Paul Mathieu, de raadsheren Didier Batselé, Albert Fettweis en Mireille Delange, en in openbare terechtzitting van 16 december 2011 uitgesproken door voorzitter Christian Storck, in aanwezigheid van procureur-generaal Jean-François Leclercq, met bijstand van griffier Patricia De Wadripont. Vertaling opgemaakt onder toezicht van raadsheer Paul Maffei en overgeschreven met assistentie van griffier Johan Pafenols. De griffier, De raadsheer,