DE AARDE IN HET HEELAL

Transcriptie

1 DE AARDE IN HET HEELAL 1. ONDERZOEK VAN HET HEELAL ONDERZOEK VANOP DE AARDE De analyse van zichtbaar licht De telescoop Radiotelescopen ONDERZOEK BUITEN DE DAMPKRING Satellieten Ruimtestation Ruimtetelescoop Ruimtesonde AFSTANDEN IN HET HEELAL DE OPBOUW VAN HET HEELAL ALGEMEEN DE PLAATS VAN DE AARDE IN HET HEELAL DE MELKWEG HET ZONNESTELSEL DE ZON PLANETEN DWERGPLANETEN MANEN PLANETOÏDEN KOMETEN METEOROÏDEN, METEOREN EN METEORIETEN INTERSTELLAIR STOF...19 De aarde in het heelal / p.1 van 20 / versie 2020

2 DE BEWEGINGEN VAN DE AARDE 1. DE AARDROTATIE HET GRADENNET GEVOLGEN VAN DE AARDROTATIE DE AFWISSELING VAN DAG EN NACHT DE AFPLATTING VAN DE AARDE DE VERDELING VAN DE AARDE IN UURGORDELS HET CORIOLISEFFECT De afbuiging van winden De afbuiging van de zeestromen AFWISSELING VAN DE GETIJDEN DE AARDREVOLUTIE GEVOLGEN VAN DE AARDREVOLUTIE SCHRIKKELJAREN SEIZOENEN...19 De bewegingen van de aarde / p.1 van 23 / versie 2020

3 ONTSTAAN EN EVOLUTIE VAN LANDSCHAPPEN: DEEL 1 1. STRUCTUUR VAN DE AARDE HET BINNENSTE VAN DE AARDE OPBOUW VAN DE AARDE DE AARDKORST TEKTONISCHE PLATEN DE PLATENTEKTONIEK DIVERGENTIE Stadia Oceanische spreiding en de beweging van de tektonische platen: de rugduwkracht Ligging van de continenten Hotspots CONVERGENTIE Drie soorten botsingen Subductie en de beweging van de tektonische platen: de subductietrekkracht TRANSFORMATIE VULKANISME SOORTEN VULKANEN De stratovulkaan De schildvulkaan DE LOCATIE VAN VULKANEN AARDBEVINGEN...25 Ontstaan en evolutie van landschappen: deel 1 / p.1 van 29 / versie 2020

4 ONTSTAAN EN EVOLUTIE VAN LANDSCHAPPEN: DEEL 2 1. LANDSCHAPSVORMENDE PROCESSEN VERWERING, EROSIE EN SEDIMENTATIE VERWERING EROSIE SEDIMENTATIE PROCESSEN OP HELLINGEN HELLINGSEROSIE AFSPOELINGSEROSIE DE WERKING VAN RIVIEREN (FLUVIATIELE WERKING) RIVIEREN BREKEN AF Verticale erosie Laterale erosie RIVIEREN VERVOEREN PUIN RIVIEREN ZETTEN AF RIVIEREN DOEN ALLERLEI DALVORMEN ONTSTAAN DE WERKING VAN IJS (GLACIALE WERKING) HET ONTSTAAN VAN GLETSJERS DALGLETSJERS GROEIEN, STAGNEREN OF KRIMPEN ERODERENDE WERKING VAN GLETSJERS TRANSPORT EN AFZETTING Algemeen Morenes Andere landschapselementen DE WERKING VAN WIND (EOLISCHE PROCESSEN) VOORWAARDEN OPNAME TRANSPORT AFZETTING DUINEN...26 Ontstaan en evolutie van landschappen: deel 2 / p.1 van 27 / versie 2020

5 DE GEOLOGISCHE TIJDSCHAAL 1. INDELING VAN DE GEOLOGISCHE TIJD INLEIDING SOORTEN GESTEENTEN EN GEOLOGISCHE LAGEN DE DATERING VAN GEOLOGISCHE LAGEN DE GEOLOGISCHE TIJDSCHAAL HET ONTSTAAN VAN DE EERSTE OCEANEN EN DE ATMOSFEER DE CALEDONISCHE, HERCYNISCHE EN ALPIENE OROGENESE DE CALEDONISCHE OROGENESE HERCYNISCHE OROGENESE ALPIENE OROGENESE LEVEN ONTWIKKELING VAN HET LEVEN OP AARDE DE CAMBRISCHE EXPLOSIE OF BIOLOGISCHE BIG BANG KLIMAATVERANDERINGEN IJSTIJDEN HET KLIMAAT DOORHEEN DE TIJDEN HET KLIMAAT TIJDENS HET QUARTAIR GEVOLGEN VAN DE QUARTAIRE IJSTIJD VOOR BELGIË DE BELGISCHE KUSTVLAKTE EEN LANGE EVOLUTIE RECENTE LANDSCHAPSVORMING Indeling van het landschap Vorming van duinen De mens komt in beeld DE ARDENNEN SITUERING VORMING DE GRAND CANYON LANGS DE COLORADO-RIVIER SITUERING VAN DE GRAND CANYON GEOLOGISCHE GESCHIEDENIS...35 De geologische tijdschaal / p.1 van 37 / versie 2020

6 HET WEST-EUROPESE WEER 1. DE ATMOSFEER DE TEMPERATUUR DE ZONNESTAND Het uur van de dag Het seizoen De bestralingsduur GEOGRAFISCHE FACTOREN De breedteligging Het reliëf De tegenstelling land-water Zeestromingen Grondsoort en begroeiing ATMOSFERISCHE FACTOREN Wolken De wind Menselijke invloed WOLKEN EN NEERSLAG WOLKEN Ontstaan van wolken Soorten wolken NEERSLAG DRUKGEBIEDEN EN WIND HOGE EN LAGE LUCHTDRUK DRUKGEBIEDEN EN DRUKKERNEN LUCHTMASSA'S Luchtsoorten Wind: de beweging van luchtmassa's De schaal van Beaufort HET WEER BIJ HOGE EN LAGE DRUK Hoge druk (anticyclonaal weer) Lage druk (cyclonaal weer) FRONTEN SOORTEN FRONTEN DE FRONTALE DEPRESSIE Ontstaan Het weer bij een frontale depressie HET WEST-EUROPESE WEER WEERKAARTEN SATELLIETFOTO'S HET WEER VOORSPELLEN...33 Het West-Europese weer / p.1 van 34 / versie 2020

7 RUIMTELIJKE ORDENING IN VLAANDEREN 1. RUIMTELIJKE SPANNINGEN HET RUIMTEGEBRUIK IN VLAANDEREN SPANNINGEN TUSSEN RUIMTEGEBRUIKERS RUIMTELIJKE PROBLEMEN HET FENOMEEN VERSTEDELIJKING PROBLEMEN DOOR VERSTEDELIJKING HET RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAANDEREN KORTE GESCHIEDENIS VAN DE RUIMTELIJKE PLANNING HET RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAANDEREN Doel Uitgangspunten Vier basisprincipes De indeling van de ruimte: gebieden, netwerken en poorten De praktische uitwerking van het RSV Kritiek op het RSV HET BELEIDSPLAN RUIMTE VLAANDEREN GIS - GEOGRAFISCHE INFORMATIESYSTEMEN GIS ALGEMEEN WERKEN MET GEOPUNT.BE...27 Ruimtelijke ordening in Vlaanderen / p.1 van 30 / versie 2020

8 WISSELWERKING TUSSEN RUIMTELIJKE ASPECTEN EN ACTUELE GEOPOLITIEKE SITUATIES - DEEL 1 1. ECOLOGISCHE VOETAFDRUK BEGRIP ONGELIJKHEID TUSSEN REGIO'S ONGELIJKHEID DOORHEEN DE TIJD VERKLEINEN VAN DE ECOLOGISCHE VOETAFDRUK HET NATUURLIJK BROEIKASEFFECT EN DE KLIMAATVERANDERING HET NATUURLIJK BROEIKASEFFECT HET VERSTERKT BROEIKASEFFECT Oorzaken Terugkoppelingsmechanismen Gevolgen van de klimaatverandering Oplossingen ONGELIJKE VOEDSELVERDELING IN DE WERELD ONTWIKKELING VAN DE LANDBOUW VOEDSELPRODUCTIE EN VOEDSELVERBRUIK HONGER IN DE WERELD DE LANDBOUWPRODUCTIE MOET STIJGEN Hogere producties door intensivering van de landbouw Kan de productie blijven stijgen? GLOBALISERING GEVOLGEN VAN DE GLOBALISERING DE ROL EN DE MACHT VAN MULTINATIONALS DELOCATIE OF DELOKALISERING...27 Wisselwerking deel 1 / p.1 van 29 / versie 2020

9 WISSELWERKING TUSSEN RUIMTELIJKE ASPECTEN EN ACTUELE GEOPOLITIEKE SITUATIES - DEEL 2 1. HET GRONDSTOFFENTEKORTEN EVOLUTIE IN HET GRONDSTOFFENVERBRUIK INDUSTRIËLE MINERALEN EN ERTSEN Bron van problemen Oplossingen ENERGIE Evolutie in de gebruikte energiebronnen Evolutie in het energieverbruik De soorten energiebronnen MIGRATIESTROMEN BEGRIPPEN Internationale migratie Push- en pull-factoren Vrijwillige en onvrijwillige migratie Legale en illegale migratie Economisch migratie Vluchtelingen Mensenhandel en uitbuiting MIGRATIESTROMEN Wereld Migratie naar Europa (los van de vluchtelingencrisis) Migratie naar Europa (vluchtelingencrisis) Migratieroutes naar Europa GEVOLGEN VAN MIGRATIES DWARSVERBANDEN TUSSEN ACTUELE GEOPOLITIEKE SITUATIES BEGRIPPEN KLIMAATOPWARMING EN MIGRATIE Klimaatopwarming werkt migratie in de hand Migratie werkt klimaatopwarming in de hand ECONOMISCHE EVOLUTIES Economie en klimaatverandering Economie en globalisering Economie en grondstoffen...34 Wisselwerking deel 2 / p.1 van 35 / versie 2020