Hoe staat Helmond er anno 2010 voor?

Transcriptie

1 Hoe staat Helmond er anno 2010 voor?

2

3 Colofon Titel: Opdrachtgever: Gemeente Helmond Opdrachtnemer: Afdeling Onderzoek en Statistiek Gemeente Helmond Gooitske Marsman Datum: februari 2010

4 Voorwoord Voor u ligt voor de vierde keer op rij de rapportage. Deze publicatie beschrijft aan de hand van de maatschappelijke effecten die voor de 15 programma s van het bestuur zijn opgesteld, hoe de ontwikkelingen in de stad verlopen. De gedachte is dat met een beperkt aantal indicatoren gevolgd kan worden hoe Helmond er op de uiteenlopende beleidsterreinen voor staat. Aangezien er een nieuwe collegeperiode aanbreekt, is het aantal indicatoren dat in de rapportage is opgenomen, uitgebreid. Er wordt vaker dan in de voorgaande staten terug gekeken en er wordt verder vooruit gekeken. Door het volgen van de trends kan aangegeven worden waar het goed gaat en waar niet. Wel moet gerealiseerd worden dat dit een analyse op hoofdlijnen betreft en dat maatschappelijke effecten niet alleen door het gemeentelijk beleid beïnvloed worden, maar bijvoorbeeld ook door ontwikkelingen waar de gemeente geen/in zeer beperkte mate grip op heeft zoals de economische crisis. Daarnaast verstrijkt veelal enige tijd tussen invoering van beleid en het kunnen meten van de effecten van het beleid. Economische crisis In 2007 kwamen de eerste geluiden vanuit Amerika over banken die in zware problemen kwamen. In 2008 wordt duidelijk dat de problemen niet alleen Amerika treffen en dat de crisis niet alleen de financiële sector gaat raken. Het wordt een economische crisis waar de effecten wereldwijd en ook in Helmond zichtbaar worden. In Helmond stagneren de ontwikkelingen in de woningbouw, zoals minder verkopen nieuwbouw en in de bestaande voorraad en minder verhuisbewegingen. Daarnaast loopt de (jeugd)werkloosheid na enkele jaren gedaald te zijn op, het patroon daarvan is gelijk aan het Nederlandse beeld. Ook Helmondse bedrijven maken gebruik van arbeidstijdverkorting en worden er mensen ontslagen. Dit vertaalt zich onder meer in een oplopend aantal personen met een bijstandsuitkering. Hoe de economische crisis zich op korte termijn gaat ontwikkelen en wat de effecten ook op langere termijn zijn, blijft op dit moment onzekere factor. In de tweede helft van 2009 was er in Nederland weer enig sprake van herstel, c.q. economische groei, maar wel beduidend minder dan het jaar ervoor. Daar waar relevant wordt themagewijs ingegaan op de verdere effecten van de economische crisis. Mensen en woningen De titel Helmond Groeistad is sinds de jaren tachtig duidelijk door de gemeente waar gemaakt. De laatste paar jaar lijkt daar wel een kentering in te komen. De groei van het aantal inwoners is sinds 2005 met name te danken aan een positief geboortesaldo (meer kinderen geboren dan inwoners die sterven). De tweede component waardoor de bevolking groeit, een positief migratiesaldo, is gemiddeld gezien de afgelopen 5 jaar niet gerealiseerd. Er vertrokken in deze periode even veel personen als zich in de stad vestigden. In de komende jaren zullen er zich duidelijke demografische veranderingen gaan voltrekken. Niet alleen in Helmond, maar ook in de regio en Nederland, zal er sprake zijn van een beperktere groei dan we gewend zijn. In verschillende gemeenten in de regio zal rond zelfs sprake zijn van krimp. Daarnaast verandert de bevolkingssamenstelling, grofweg meer ouderen (ook van andere etniciteit) en minder jongeren. Een beweging die zich al ingezet heeft. Zo is het aantal jarigen in de eerste tien jaar van deze eeuw Helmond afgenomen, terwijl alle andere leeftijdsgroepen nog toename. Mede onder de invloed van de economische crisis loopt het aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen terug. Men kiest het zekere voor het onzekere en blijft, indien dit mogelijk is, vaker zitten waar men zit. Dit leidt tot minder dynamiek op de woningmarkt en een oplopende langdurende leegstand. De ontwikkelingen Helmond wijken niet zoveel van de ontwikkelingen van de gemeenten in de regio af Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek I

5 alhoewel in de meeste gemeenten relatief gezien in 2009 meer nieuwbouw is opgeleverd dan in Helmond. Hoe lang het duurt voordat de woningmarkt zich herstelt en op welk niveau het zich herstelt, zijn vragen die nu nog niet te beantwoorden zijn. Veiligheid en leefbaarheid Veiligheid en leefbaarheid zijn al jaren belangrijke speerpunten van beleid en thema s die ook duidelijk met elkaar samenhangen. In een buurt waar burgers zich minder veilig voelen zal over het algemeen ook de leefbaarheid onder druk staan. Op verschillende indicatoren kan de veiligheid in beeld gebracht worden, zoals op basis van aangifte en meldingen bij de politie of op basis van de beleving van de burger. Op het gebied van veiligheid laten de ontwikkelingen in deze eeuw een positieve ontwikkeling zien. Ook in vergelijk met andere steden scoort Helmond wat betreft veiligheid relatief goed. Dit wil niet zeggen dat er geen aandachtspunten blijven mede doordat de ene buurt duidelijk beter scoort dan de andere buurt. Daarnaast lijken de positieve ontwikkelingen op dit moment te stagneren. Ook het thema jeugd en veiligheid blijft om aandacht vragen. Zorg en participatie In 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) van kracht geworden en sindsdien zijn er een aantal taken van de Rijksoverheid/AWBZ naar de gemeente geschoven, zoals huishoudelijke zorg. Helmond wil een zorgzame, actieve en sociale stad zijn. Dit houdt in dat mensen de verantwoordelijkheden voor elkaar nemen, iedereen zijn leven vorm kan geven zoals hij wil en iedereen een onderdeel van sociale verbanden kan zijn en zich thuis voelt in Helmond en mee kan doen. Om dit te realiseren komen verschillende beleidsprogramma s bij elkaar. 7% van de Helmonders ervaart ernstige belemmeringen in het dagelijkse leven als gevolg van één of meerdere langdurige ziekten. Met uitzondering van de 65-plussers is de Helmonder even tevreden over zijn gezondheid als de inwoners van de regio. Het aandeel inwoners met een indicatie voor een of meerdere Wmo-voorzieningen is tussen 2007 en 2009 iets gegroeid, van 5,3% naar 5,6%. Afgelopen jaren is het aandeel inwoners dat vrijwilligerswerk doet constant, hetzelfde geldt voor mantelzorg. Wel ligt het aandeel, vergeleken bij de regiogemeenten, wat lager. Iets wat wel bij het stedelijk karakter van de gemeente past. De participatie blijft op vergelijkbaar niveau als de jaren ervoor. De jeugd is in het kader van de Wmo een aparte groep. Gestreefd wordt naar een gezonde, gelukkige en geslaagde jeugd. De situatie waarin de Helmondse jeugd met betrekking tot de eerste twee thema s (gezond en gelukkig) bevindt, lijkt niet veel af te wijken van de regio. In Helmond heeft 66% van de 23-jarige (kans op) een startkwalificatie. Hierover zijn momenteel nog geen referentiecijfers beschikbaar. 2,6% van de 0 tot 23 jarigen woont in een multiprobleem-gezin. Verder blijken Helmondse jongeren in vergelijk met de andere grotere steden in Brabant, wat vaker gebruik te maken Bureau Jeugdzorg. Belangrijk in dit kader is dat het aantal 65-plussers en daarmee ook de mensen die ondersteuning nodig zullen hebben van hun sociale netwerk en/of gebruik zullen willen maken van welzijns- en/of zorgdiensten. Economie, werk, inkomen en scholing Het economische klimaat in Helmond en de regio Zuidoost-Brabant wordt sterk beïnvloed door landelijke en wereldwijde economische ontwikkelingen. De deels maakindustrie in Helmond heeft dan ook in de afgelopen periode klappen opgelopen. De werkgelegenheid in Helmond is in dit eerste decennia van de 21 ste eeuw gestegen. Een stijging die volgens analyses van de Atlas van gemeenten vooral toegeschreven kan worden aan de bevolkingsgroei. De effecten van de crisis op het aantal banen in Helmond zijn met de huidige cijfers niet in beeld te brengen. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek II

6 Belangrijke langere termijn trend is dat verwacht wordt het arbeidspotentieel in de regio (mede door een dalend aantal inwoners) zal gaan teruglopen. In Helmond is de (jeugd)werkloosheid sinds de tweede helft van 2008 weer aan het oplopen, iets wat zich ook in 2010 nog lijkt door te zetten. Daarmee samenhangend stijgt ook het aantal personen dat afhankelijk is van een uitkering. De gegevens over het inkomen blijven in de tijd iets achter, zodat de laatste effecten van de economische crisis hierin nog niet verwerkt zijn. Wel is duidelijk dat Helmond slaagt in haar ambitie om de middeninkomens aan de stad te binden, daarbij speelt de nieuwbouw (eerst Dierdonk en nu Brandevoort) een duidelijke rol in. Het binden van de hoge inkomens aan de stad blijft nog iets achter. Met het jeugdbeleid wil de gemeente er onder andere in slagen dat meer jongeren door het voltooien van hun opleiding meer kansen hebben op duurzaam werk. Het aantal jongeren met een (kans op een) startkwalificatie neemt toe. Aantrekkelijkheid stad Al lange tijd werkt Helmond door herstructurering van onder meer het Centrum en een aantal woonwijken en de uitbreiding van de stad er aan om deze aantrekkelijker te maken voor haar inwoners. Dit lijkt op verschillende aspecten, zoals de aantrekkelijkheid van het centrum, uitgaansleven en het imago te lukken. Opvallend is daarbij dat ook jongeren positiever gestemd zijn over de aantrekkelijkheid van de stad voor jongeren. Over de vrijetijdsvoorzieningen, evenementen en vrijetijdsbesteding blijven de Helmonders tevreden. Bestuur en organisatie De afgelopen jaren heeft de gemeentelijke organisatie verschillende prijzen en nominaties weten binnen te halen voor verschillende onderdelen van haar beleid. Een teken dat de gemeente, zeker op een aantal punten, goed werk verricht. Ook uit verschillende klanttevredenheidsonderzoeken blijken inwoners en bedrijven tevreden te zijn over de dienstverlening van de gemeente. De betrokkenheid van de burgers bij de politiek en de mate waarin de burger zich gerepresenteerd voelt door de politiek is beperkt. Iets wat overigens niet alleen in Helmond het geval is. De informatievoorziening van Helmond wordt positief en steeds positiever beoordeeld. De rol van internet neemt daarbij een steeds prominentere rol in. Wijken vergeleken Hiervoor zijn de algemene situatie en trends voor de gemeente Helmond beschreven. Binnen Helmond zijn er echter nog zeker verschillen waarneembaar tussen de verschillende wijken. Mede samenhangend met de woningvoorraad varieert de bevolkingssamenstelling in de wijken. In de Binnenstad, Helmond-West, Helmond-Oost en Helmond-Noord kenmerkt de voorraad zich door relatief veel huur en zeker in de Binnenstad ook woningen die specifiek bestemd zijn voor de doelgroep ouderen. In deze wijken wonen relatief veel ouderen en ook het percentage inwoners met een niet-westerse etniciteit ligt boven het gemiddelde. De grootste concentratie van sociaaleconomische achterstanden is ook in de Binnenstad, Helmond-West en Helmond-Oost te vinden. Wijken die in het beleid dan ook relatief veel aandacht krijgen. De effecten van de herstructurering in de Binnenstad worden zichtbaar. Het aandeel koopwoningen groeide en daarmee nam het aandeel 65-plussers wat terug. Het oordeel van de inwoners van de Binnenstad en Helmond-West is op een aantal punten, zoals woonomgeving en veiligheid, duidelijk lager dan gemiddeld in de stad. Op een landelijk instrument om de leefbaarheid te meten scoren de Helmondse wijken, met uitzondering van Binnenstad en Helmond-West, (zeer) positief. Deze twee wijken, die ook onder het Helmondse aandachtsgebied vallen, scoren matig positief. Warande en Stiphout springen er door hun vergrijzing en ontgroening uit. Het mag niet verbazen dat de twee nieuwste wijken van Helmond, Brandevoort en Dierdonk, kennen een nog relatief jonge bevolkingsopbouw. Deze wijken zijn gebouwd om de groeien met kwaliteit ambitie van de gemeente te realiseren en dat blijkt ook uit de opbouw van de wijken (o.a. relatief veel koop en huishoudens met Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek III

7 (middel)hoge inkomens). Samen met de inwoners van Warande en Stiphout zijn de inwoners van Dierdonk en Brandevoort duidelijk positiever dan gemiddeld in de stad over o.a. de woonomgeving, leefbaarheid en sfeer in de buurt. Rijpelberg, Brouwhuis en t Hout zijn wijken die eigenlijk heel gemiddeld scoren. Leeswijzer Voor deze Hoe staat Helmond ervoor in 2010? is gebruik gemaakt van bestaande informatiebronnen en beschikbare cijfers. Dit wil zeggen dat er geen aanvullend onderzoek is gedaan om eventuele hiaten aan te vullen. Hierdoor zijn sommige thema s verder uitgewerkt dan andere. Zo zijn er bijvoorbeeld over mensen, woningen en veiligheid veel meer regionale en landelijke referenties beschikbaar dan over de thema s zorg, participatie of de aantrekkelijkheid van de stad. In de rapportage wordt achtereenvolgens ingegaan op (1) mensen en woningen, (2) veiligheid en leefbaarheid, (3) zorg, participatie en sociaal-economische achterstanden, (4) werk en inkomen, (5) aantrekkelijkheid van de stad en (6) bestuur en organisatie. Daar waar mogelijk en relevant is gebruik gemaakt van regionale en/of landelijke referenties. De cijfers vanuit de regionale en/of landelijke bronnen kunnen voor Helmond, doordat zij op een andere wijze of met een andere vraagstelling zijn verzameld, qua niveau weleens iets afwijken van onderzoek dat door de gemeente zelf is uitgevoerd. Zo wordt bijvoorbeeld het aandeel inwoners dat vrijwilligerswerk verricht door het CBS wat lager ingeschat dan uit Helmonds onderzoek blijkt. De vraagstelling en daarmee hetgeen wel en niet tot vrijwilligerswerk gerekend wordt, speelt daarbij een doorslaggevende rol. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek IV

8 Inhoud Voorwoord... I Leeswijzer...IV 1. Mensen en woningen Bevolking en huishoudens Aantal inwoners Reden van groei Aantal huishoudens Verwachte bevolkingsgroei Opbouw bevolking Verwachte demografische ontwikkelingen Woningen Aantal woningen Kwaliteiten woningvoorraad Nieuwbouw Dynamiek Verkopen Prijsontwikkeling Wijken bekeken Veiligheid en leefbaarheid Criminaliteit Veilig voelen Verkeersveiligheid Overlast Jeugd en criminaliteit Veiligheid Leefbaarheid Leefbaarheid in wijken Zorg, participatie en sociaal-economische achterstanden relevante ontwikkelingen Helmond een zorgzame stad Gezondheid en belemmeringen Gezondheid Belemmeringen Wmo-voorzieningen Zorg voor elkaar Vrijwilligerswerk Mantelzorg Participatie Sport Uitgaan Cultuur Eenzaamheid Jeugd Gezond Gelukkig Geslaagd Zorg Concentratie van sociaaleconomische achterstanden Werk en inkomen Landelijke economische ontwikkelingen Economisch klimaat Economisch groei Werkgelegenheid Werkloosheid Inkomen Opleiding Aantrekkelijkheid van de stad Gehechtheid aan de stad Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek

9 5.2. Aantrekkelijkheid van de stad Het Centrum Vrije tijd in Helmond Groen in Helmond Bestuur en organisatie Oordeel Bestuur en gemeenteraad Regels en handhaving Informatievoorziening Dienstverlening Bijlage: De programma-indicatoren op een rij Programma 1: Veiligheid en handhaving Programma 2: Werk en inkomen Programma 3: Maatschappelijke dienstverlening, zorg en integratie Programma 4: Jeugd en onderwijs Programma 5: Cultuur Programma 6: Sport & recreatie Programma 7: Centrumontwikkeling Programma 8: Economisch beleid en werkgelegenheid Programma 9: Ruimtelijke ontwikkeling en volkshuisvesting Programma 10: Stedelijke vernieuwing Programma 11: Mobiliteitsbeleid Programma 12: Beheer openbare ruimte Programma 13: Groenvoorziening en natuurbescherming Programma 14: Milieu Programma 15: Bestuur en organisatie Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek

10 1. Mensen en woningen In Nederland wordt steeds vaker gesproken over de afnemende groei van de bevolking en in sommige delen van Nederland krimpende bevolking en de daarmee samenhangende veranderingen in de bevolkingsopbouw die ons te wachten staat. In 2009 hebben de Peelgemeenten gezamenlijk een nadere verkenning gedaan naar de demografische ontwikkelingen voor de komende jaren. In dit hoofdstuk wordt hierop ingegaan. Daarnaast wordt er ingegaan op de (veranderende) samenstelling van de woningvoorraad. Tot slot wordt er ook aandacht besteed aan de effecten van de wereldwijde economische crisis op de Helmondse woningmarkt Bevolking en huishoudens Aantal inwoners In de periode hoort de gemeente Helmond bij de 30 snelst groeiende gemeenten in Nederland (27 ste gemeente) en is een van de 5 gemeenten uit de provincie Noord-Brabant die in het rijtje stonden. Dit betekent dan ook dat Helmond in Zuidoost-Brabant een van de snelst groeiende gemeenten is geweest. In een aantal gemeenten in Zuidoost-Brabant is de afgelopen jaren al een terugloop van het aantal inwoners zichtbaar. Gerealiseerde bevolkingsgroei in de gemeenten in Zuidoost-Brabant tussen Bron: CBS - Leven in NL, 2009 Op 1 januari 2010 wonen er inwoners in Helmond. In de afgelopen 10 jaar is de gemeente jaarlijks gemiddeld met 817 inwoners gegroeid. De groei varieert per jaar. In het begin van de eeuw is de grootste groei, vooral dankzij de start van de bouw in Brandevoort, te zien kent als enige jaar een negatieve bevolkingsgroei wat mede samenhangt met het sluiten van het asielzoekerscentrum. Aantal inwoners en woningen aantal inwoners (1-1) groei inwoners per jaar Bron: O&S Helmond Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 1

11 Reden van groei De bevolking in een stad groeit doordat er meer kinderen geboren worden dan er mensen sterven (geboorteoverschot) en/of doordat meer mensen zich in de stad vestigen dan er vertrekken (positief migratiesaldo). In de afgelopen vijf jaren heeft met name een positief geboorteoverschot bijgedragen aan de groei van het aantal inwoners. In 2007 en 2008 vestigden zich meer mensen in Helmond dan er vertrokken, maar gemiddeld houden vertrek en vestiging zich in de afgelopen vijf jaar in evenwicht (migratiesaldo van 0). Reden groei van de bevolking* gem. afgelopen 5 jaar gem. afgelopen 10 jaar geboorteoverschot migratiesaldo Bron: O&S Helmond; * het grote negatieve migratiesaldo in 2005 kan mede verklaard worden door het sluiten van het asielzoekerscentrum Vergeleken met andere steden met inwoners kent Helmond een groot aantal geboorten, overigens ook vergeleken met Zuidoost-Brabant en gemiddeld in Nederland. De sterfte ligt in Helmond nog iets lager dan gemiddeld in de hiervoor genoemde referentiegebieden. Dit kan verklaard worden door de relatief wat jongere bevolkingsopbouw. Overigens ligt ook het negatieve migratiesaldo wat lager dan in de referentiegebieden. Bevolkingsontwikkeling Helmond, Zuidoost-Brabant, steden met inwoners en Nederland per inwoners ( ) Helmond** Zuidoost Brabant** steden met inwoners* Nederland* geboorte sterfte natuurlijke groei migratiesaldo totale groei Bron: *Leven in Nederland, 2009; **CBS-Statline Aantal huishoudens Ontgroening en vergrijzing zijn redenen die mede leiden tot een toename van het aantal huishoudens. In alle gemeenten in Zuidoost-Brabant zien we dan ook in de afgelopen jaren een groei van het aantal huishoudens. Het worden wel gemiddeld steeds kleinere huishoudens. In Helmond wonen er op 1 januari huishoudens. Samen met de wat sterkere bevolkingsgroei is Helmond in de afgelopen jaren ook een van de gemeenten waar het aantal huishoudens sterker groeit dan gemiddeld. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 2

12 Gerealiseerde huishoudensgroei in de gemeenten in Zuidoost-Brabant tussen Bron: CBS - Leven in NL, Verwachte bevolkingsgroei Helmond Zoals hierboven is geschetst zijn geboorte, sterfte, vestiging en vertrek de vier componenten die bepalen hoe de bevolking zich gaat ontwikkelen. Hoe deze componenten zich ontwikkelen hangt weer samen met een veelvoud aan aspecten. Geboorte en sterfte kunnen met een grotere zekerheid voorspeld worden dan de twee migratiecomponenten aangezien deze ook sterk samenhangen met zaken als werkgelegenheid(sontwikkelingen), beschikbaarheid van woningen en woningbouw. Dergelijke factoren worden zeker niet alleen door de gemeente beïnvloed, maar kunnen zelfs door wereldbrede effecten van het een op andere moment sterk veranderen (bijv. financiële/economische crisis). Helmond is een stad met ambities, die sinds de aanwijzing als groeistad, die ook heeft waar gemaakt. De ambitie om verder te groeien is er nog steeds, maar lijkt gezien de huidige omstandigheden een stuk lastiger te worden. Tot voor kort gold dat woningen die gebouwd werden en qua kwaliteiten bij de vraag aansloten, ook verkocht konden worden. De economische crisis heeft hier op korte termijn zeker invloed op gehad, maar daarnaast is ook landelijk een trend zichtbaar dat de bevolkingsaanwas minder snel gaat dan in de tweede helft van de 20 ste eeuw. In sommige, vooral aan de meer periferie gelegen delen van Nederland, daalt het aantal inwoners en huishoudens al. Helmond houdt haar groeiambities. Om inzicht te krijgen in hetgeen gedaan moet worden om deze groeiambitie te kunnen realiseren, zijn in de prognose twee varianten opgenomen. In het eerste scenario wordt uitgegaan van de autonome groei van de bevolking. Dit wil zeggen dat het migratiesaldo op 0 is gezet, oftewel er vertrekken evenveel mensen als zich vestigen. Op basis hiervan kan gekeken worden hoeveel woningen in Helmond gebouwd moeten worden om de vraag vanuit de eigen bevolking op te vangen. In het tweede scenario wordt er vanuit gegaan dat de woningbouwproductie die in het laatste decennium is gerealiseerd ook in de toekomst zal continueren. Door het verwachte aantal inwoners uit scenario 2 af te zetten tegen het aantal dat rolt uit scenario 1 wordt duidelijk hoeveel mensen de gemeente Helmond van buiten moet aantrekken om deze ambitie (groei) te realiseren. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 3

13 Neemt de bevolking toe door de autonome bevolkingsgroei dan zullen er naar verwachting in 2025 zo n inwoners in Helmond wonen. Dit leidt tot de schatting dat in deze periode de woningvoorraad met zo n woningen moet worden uitgebreid. Dit zijn enerzijds jongeren die zelfstandig willen gaan wonen en anderzijds zal door vergrijzing en een wat veranderende samenstelling (meer eenpersoonshuishoudens) de gezinsverdunning nog wat doorzetten en er wat meer huishoudens komen. Zetten we het bouwprogramma van de periode door dan moeten er zich, om de woningen vol te krijgen, zo n personen door migratie in Helmond meer vestigen dan er vertrekken. Dit betekent een positief migratiesaldo van gemiddeld 350 inwoners per jaar. Een aantal dat de afgelopen 5 jaar niet is gerealiseerd. Kerncijfers bevolkingsprognose autonome groei trendmatige ontwikkeling feitelijk Bron: O&S Helmond In deze prognose is er nog geen rekening meegehouden dat 2009, samenhangend met de economische crisis, wat betreft de woningbouw een minder goed jaar is geweest. Ook zijn op dit moment de verwachtingen voor 2010 wat betreft de op te leveren nieuwbouw weinig positief. Immers er moet eigenlijk uiterlijk in januari/februari met de bouw gestart zijn, wil de woning nog in dat betreffende jaar gerealiseerd kunnen worden. Welke effecten de economische crisis op de woningmarkt op de korte en middellange termijn en daarmee ook op de bevolkingsontwikkeling (groei) zal hebben is nu heel lastig te voorspellen. Aantal woningen dat op van betreffend jaar in uitvoering is gerealiseerd in uitvoering Bron: O&S Helmond Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 4

14 Zuidoost-Brabant en Peelregio In de hele regio zien we dat de bevolkingsgroei afneemt. In drie Peelgemeenten is er voor 2025 al sprake van een dalend aantal inwoners. Ook in andere delen van Zuidoost-Brabant is dit zichtbaar. De sterkste groei gebeurt naar verwachting daar waar het beleidsmatig gepland wordt, in de gemeenten behorende tot de stedelijke regio. Verwachte bevolkingsgroei in Zuidoost-Brabant in de periode Bron: Provincie Noord-Brabant, De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering 2008' (vastgesteld 18 nov. 2008) De groei van het aantal huishoudens zet langer door en we zien dan ook dat in de gebieden waar het aantal inwoners de komende jaren gaat dalen het aantal huishoudens langer blijft doorgroeien. Verwachte huishoudengroei in Zuidoost-Brabant in de periode Bron: Provincie Noord-Brabant, De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering 2008' (vastgesteld 18 nov. 2008) Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 5

15 Opbouw bevolking De ontwikkelingen in de leeftijdsopbouw laten zien dat in alle leeftijdsgroepen met uitzondering van 20 tot 35 jaar het aantal Helmondse inwoners deze eeuw in aantal is toegenomen. Dit patroon is vergelijkbaar met de landelijke en regionale ontwikkelingen. Ontwikkeling in de Helmondse bevolkingsopbouw naar leeftijd jaar jaar jaar jaar t/m 19 jaar Bron: O&S Helmond % van de inwoners is niet van Nederlandse etniciteit. Dat wil zeggen dat hijzelf en/of minimaal een van zijn ouders niet in Nederland is geboren. Het aantal inwoners met een niet-nederlandse etniciteit neemt toe, relatief gezien sneller dan de autochtonen. De 1 e generatie niet-westerse allochtonen (dus zelf geboren in landen als Marokko, Turkije en andere Afrikaanse landen) wordt langzaam ouder. In deze groep is het aantal inwoners tot 35 jaar teruggelopen, terwijl het aantal ouderen langzaam begint toe te nemen. De groei bij de 2 e generatie niet-westerse allochtonen zit nog met name in de jongere leeftijdsklassen. Zij zijn immers de kinderen van de eerste generatie. Bij de westerse allochtonen is de groei in aantal beperkter. Ontwikkeling in de Helmondse bevolkingsopbouw naar etniciteit e generatie westerse allochtoon 1e generatie westerse allochtoon 2e generatie niet-westerse allochtoon 1e generatie niet-westerse allochtoon 65 jaar e.o jaar jaar jaar t/m 19 jaar 65 jaar e.o jaar jaar jaar t/m 19 jaar 65 jaar e.o jaar jaar jaar t/m 19 jaar 65 jaar e.o jaar jaar jaar t/m 19 jaar Bron: O&S Helmond Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 6

16 Verwachte demografische ontwikkelingen Vergrijzing en ontgroening zijn twee termen die de veranderende bevolkingsopbouw voor de komende jaren beschrijven. Het aantal ouderen, 65- maar vooral ook 75-plussers, neemt in aantal sterk toe. Door de opbouw van de bevolking lijkt de vergrijzing in Helmond wat later opgang te komen dan in de regio, maar tot 2026 moet er rekening gehouden worden met een toename van ruim plussers in Helmond. Overigens zien we dat de piek van de vergrijzing in de Peelregio (exclusief Helmond) al voor 2040 valt. In Helmond ligt dit naar verwachting nog iets later. Vergrijzing in de Peelregio en Helmond Peelregio excl. Helmond 65 jaar eo Peelregio excl. Helmond 75 jaar e.o. Helmond 65 jaar eo Helmond 75 jaar e.o Bron: Provincie Noord-Brabant, De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering 2008' (vastgesteld 18 nov. 2008) Hoe de leeftijdscategorie van 0 tot 25 jaar zich gaat ontwikkelen, hangt nauw samen met migratie omdat deze tot nu toe het meest plaats vindt in de leeftijd van 25 tot 45 jaar, die leeftijdsgroepen die het vaakst ook in de gezinsfase zitten. Alhoewel gezegd moet worden dat de landelijke trend ook een daling van het aantal jarigen laat zien. Het ziet er in ieder geval naar uit dat de jongste groepen in de komende jaren in aantal teruglopen. Ontgroening in de Peelregio (incl. Helmond) jaar 5-9 jaar jaar jaar jaar Bron: De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering 2008, provincie Noord-Brabant De ontwikkelingen in de omvang van de potentiële beroepsbevolking worden het sterkst door migratie beïnvloed en kennen natuurlijk een duidelijke samenhang met de groei van de werkgelegenheid in de regio. Als we kijken naar de provinciale prognoses dan zien we dat verwacht wordt dat de omvang van Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 7

17 de leeftijdsgroepen die tot de potentiële beroepsbevolking gerekend kunnen worden in Helmond een redelijk constante omvang kennen. In de Peelregio (excl. Helmond) loopt dit aantal duidelijk terug. Teruglopende potentiële beroepsbevolking (15 tot 65 jaar) in de Peelregio (incl. Helmond) Peelregio (excl.helmond) Helmond Bron: De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering 2008, provincie Noord-Brabant 1.2. Woningen Een groot deel van de wereld bevindt zich de afgelopen twee jaar in een krediet- en financiële crisis. De crisis is begonnen in de financiële wereld, maar in de loop van 2008 blijkt de crisis ook andere sectoren in Nederland te treffen. De woningbouwsector is daarbij een van de eerste sectoren die door de crisis geraakt werd. Welke effecten dit voor Helmond tot nu toe heeft gehad wordt hieronder duidelijk. Daarnaast wordt er in algemene zin een beeld geschetst van de woningen en woningmarkt in Helmond. Meer over de effecten van de economische crisis op de arbeidsmarkt is te vinden in Hoofdstuk 4 Werk en inkomen Aantal woningen Op 1 januari 2010 staan er woningen in Helmond. 183 woningen meer dan een jaar daarvoor. De groei wordt bepaald door het aantal nieuwbouwwoningen dat gerealiseerd wordt en het aantal dat uit de markt wordt genomen door bijvoorbeeld sloop in verband met herstructurering of brand. In 2009 zijn er 286 woningen opgeleverd. Dat is het laagste aantal van de afgelopen 10 jaar. De wereldwijde economische crisis is daarbij een factor die een rol speelt. Eerder bleek al dat ook voor 2010 een nog wat beperkte groei van de woningvoorraad wordt verwacht (zie 1.1.4) Aantal woningen en gerealiseerde nieuwbouw (peildatum 1-1) aantal woningen (1-1) groei woningen per jaar aantal nieuwbouwwoningen Bron: O&S Helmond Kwaliteiten woningvoorraad Vergeleken met haar buurgemeenten kenmerkt de woningvoorraad in Helmond zich door relatief veel meergezinswoningen (26%) van de voorraad, veel kleinere woningen, weinig grote woningen, veel woningen uit de jaren tachtig en later en weinig koopwoningen. Deels een karakteristiek die bij een stad versus ommeland hoort, maar ook een beeld dat de gemeente Helmond door middel van haar beleid langzaam wil ombouwen. Maar met 1 tot 1,5% uitbreiding van de woningvoorraad per jaar gaan Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 8

18 deze veranderingen langzaam. Zo staan er wel, ondermeer door de realisatie van Dierdonk en Brandevoort, Sinds 2004 staan er meer koopwoningen dan huurwoningen in de stad. Kenmerken van de woningvoorraad, peildatum 2008 (m.u.v. WOZ-waarde donkerblauw minimaal 5% lager dan regionaal, lichtblauw minimaal 5% hoger dan regionaal, WOZ-waarde donkerblauw minimaal lager dan regionaal, lichtblauw minimaal hoger dan regionaal) overig stedelijke Eindhoven Helmond gemeenten Kempen De Peel totaal type eengezins 72% 74% 85% 94% 92% 82% meergezins 28% 26% 15% 6% 8% 18% t/m 3 kamers 28% 30% 16% 13% 15% 21% aantal 4 kamers 32% 30% 26% 25% 24% 28% kamers 5 en meer kamers 39% 40% 58% 61% 61% 51% tot 30m 2 41% 36% 29% 30% 33% 35% grootte 30-39m 2 28% 26% 26% 30% 27% 27% woonkamer 40m 2 of meer 30% 37% 45% 39% 40% 38% tot % 6% 6% 9% 11% 10% bouwjaar % 36% 53% 50% 49% 50% 1980 en later 32% 59% 41% 41% 40% 40% eigendomsvorm huurwoning 52% 48% 28% 19% 29% 37% koopwoning 48% 52% 72% 81% 71% 63% WOZ-waarde* Bron: De WOZ-waarde geeft inzicht in de kwaliteit van de woningvoorraad. Binnen de regio vinden we de goedkoopste voorraad, als gekeken wordt naar de WOZ-waarde, in Helmond en Eindhoven. Dit hangt natuurlijk nauw samen met de hierboven beschreven verschillen in de kwaliteiten van de woningvoorraad. De ontwikkelingen in de WOZ-waarde laten sinds 2008 in de subregio s van Zuidoost-Brabant een redelijk vergelijkbaar beeld zien, gemiddeld steeg deze in de periode met 17% Nieuwbouw In de periode is Helmond de woningvoorraad in Helmond met 10,5% gestegen, gem. 571 woningen per jaar. Dit is meer dan gemiddeld in de verschillende subregio s om ons heen. In 2009 zijn in Helmond is de woningvoorraad met 183 gegroeid. In het totale SRE-gebied betroffen het rond de woningen. Wat dat betreft was het dus voor Helmond in tegenstelling tot de periode ervoor een mager jaar. Verder valt op dat Helmond vanaf 2007 een wat teruglopende nieuwbouwproductie kent, terwijl met name in het landelijk gebied, De Kempen en De Peel, dit toeneemt. Dit kan mede verklaard worden door het gevoerde restrictieve regionale/provinciale beleid. Dit houdt in dat deze gemeenten tot 2006 deze gemeenten minder ruimte hadden om te bouwen. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 9

19 Realisatie aandeel nieuwbouwwoningen t.o.v. de voorraad (per jaar) 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% Eindhoven Helmond Randgemeenten De Kempen De Peel 0,5% 0,0% * Bron: *2009 voorlopige cijfers, exclusief Asten en Valkenswaard Vooral in het begin van deze eeuw werden er relatief veel koopwoningen opgeleverd. In 2009 was slechts een derde van de opgeleverde nieuwbouwwoningen een koopwoning. Het laagste aandeel, maar ook aantal sinds het begin van deze eeuw. Aantal nieuwbouw woningen en aandeel koopwoningen in de nieuwbouw (per jaar) aantal nieuwbouwwoningen aandeel koopwoningen 91% 89% 91% 57% 78% 58% 34% 65% 48% 33% Bron: O&S Helmond Dynamiek Dynamiek op de woningmarkt wordt veroorzaakt doordat er een woning aan de voorraad wordt toegevoegd of een huishouden een woning leeg achterlaat, bijvoorbeeld door sterfte, verhuizing naar een verpleeghuis, samen te gaan wonen of verhuizing naar buiten Helmond. Doordat er relatief weinig woningen aan de voorraad zijn toegevoegd, zien we dat de dynamiek in de Helmondse voorraad terugloopt. Er zijn minder binnenverhuizingen. Met zo n personen die binnen Helmond verhuisd zijn, is er wat dat betreft een dieptepunt van de laatste 10 jaar. Het aantal inwoners dat binnen Helmond verhuist en leegstand (peildatum 1-1) aantal binnenverhuizingen (per jaar) leegstand in % (1-1) 1,6% 1,8% 2,1% 2,0% 2,3% 1,7% 2,4% 2,9% 2,8% 2,5% 2,4% Bron: O&S Helmond De leegstand is het afgelopen jaar redelijk constant gebleven. Wel zien we dat de langdurige leegstand toeneemt. Van het aantal woningen dat leeg staat, staat een derde langer dan 1 jaar leeg. Dit past in het beeld dat er minder (binnen)verhuizingen zijn waardoor er minder woningen vrij op de markt staan en de kortdurend leegstand (mutatieleegstand) wat terugloopt. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 10

20 Duur van leegstand (peildatum 1-1) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1 jaar of meer 9-11 maanden 6-8 maanden 3-5 maanden tot 0-2 maanden Bron: O&S Helmond Opvallend is ook de groei van het aantal woningen dat te koop wordt aangeboden. In het eerste kwartaal van 2008 stonden er via NVM-makelaars 764 woningen aangeboden. In het vierde kwartaal 2009 is dit aantal gestegen tot (bron: Funda.nl) Verkopen De effecten van de economische crisis zijn duidelijk te merken in het aantal transacties dat op de woningmarkt plaats vindt. In de eerste helft van 2009 ligt het aantal transacties voor alle subregio s in Zuidoost-Brabant, met uitzondering van de Peelgemeenten exclusief Helmond, op zo n 40% van de hoogste piek, van de afgelopen vijf jaar. In de Peelgemeenten ligt het aandeel nog op zo n 60%. Vanaf de tweede helft van 2008 heeft deze daling ingezet. Aantal verkochte woningen per half jaar Eindhoven Helmond Randgemeenten De Kempen De Peel 0 Eerste helft 2005 Tweede helft 2005 Eerste helft 2006 Tweede helft 2006 Eerste helft 2007 Tweede helft 2007 Eerste helft 2008 Tweede helft 2008 Eerste helft 2009 Bron: Sinds 2005 staan in Helmond koopwoningen gemiddeld langer te koop dan in de andere delen van Zuidoost-Brabant. Vooral in de eerste helft van 2009 is de gemiddelde doorlooptijd sterk langer geworden, daarvoor zien we een wat meer schommelend beeld. De doorlooptijd in Helmond is het eerste kwartaal 2009 sneller gestegen dan in de rest van de regio (+67%). Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 11

21 Gemiddelde tijd voordat woning is verkocht Eindhoven Helmond Randgemeenten De Kempen De Peel Totaal 40 Eerste helft 2005 Tweede helft 2005 Eerste helft 2006 Tweede helft 2006 Eerste helft 2007 Tweede helft 2007 Eerste helft 2008 Tweede helft 2008 Eerste helft 2009 Bron: NVM-bewerking SRE-woningmarktmonitor Prijsontwikkeling Landelijk zien we dat de huizenprijzen in 2008 minder snel stegen dan in Sinds begin 2009 liggen de m 2 -prijzen van woningen lager dan een jaar ervoor, uitzondering hierop wordt gevormd door de Kempen-gemeenten. Mediane verkoopprijs per m 2 per half jaar* Eindhoven Helmond Randgemeenten De Kempen De Peel Totaal Eerste helft 2005 Tweede helft 2005 Eerste helft 2006 Tweede helft 2006 Eerste helft 2007 Tweede helft 2007 Eerste helft 2008 Tweede helft 2008 Eerste helft 2009 Bron: NVM-bewerking SRE-woningmarktmonitor 2009; * mediane verkoopprijs= de verkoopprijs van 50% van de verkochte woningen onder ligt. De koopwoningen in Helmond zijn gemiddeld wat goedkoper dan in de rest van de regio, alhoewel wel gezegd moet worden dat als er naar het woningtype gekeken wordt Helmond, met uitzondering van de tussenwoning, de laagste mediane verkoopprijs kent. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 12

22 Mediane verkoopprijs naar type woning 1 e helft 2009* Eindhoven Helmond Randgemeenten De Kempen De Peel hoekw oning tussenw oning appartement tw eekapper vrijstaand Bron: NVM-bewerking SRE-woningmarktmonitor 2009; * mediane verkoopprijs = 50% van de verkochte woningen kende een verkoopprijs onder de mediane verkoopprijs De prijsontwikkelingen in de huurvoorraad laten zien dat met name de goedkoopste categorie (tot kwaliteitskortingsgrens huurtoeslag - 348,99) afneemt. Dit kan verklaard worden doordat in de afgelopen jaren met name in deze categorie woningen gesloopt zijn omdat zij kwalitatief niet langer voldoen. Dat wat teruggebouwd wordt valt meestal in de categorie tot de aftoppingsgrens 3 of meer personen 1. De voorraad van de corporaties die gerekend kan worden tot de kernvoorraad, dit betekent een huurprijs tot maximaal de aftoppingsgrens voor 3 of meer personen ( 535,33), blijft constant sinds 2005, evenals de totale corporatievoorraad. Prijsopbouw woningbezit corporaties in Helmond onbekend boven max. huurgrens huurtoeslag tot maximale huurgrens huurtoeslag tot aftoppingsgrens 3 of meer personen tot aftoppingsgrens 1-2 personen tot kw aliteitskortingsgrens Bron: woningcartotheek bewerking O&S Helmond 1 Aftoppinggrens voor 3 of meer personen is afkomstig uit de Huurtoeslag. Tot dit bedrag hebben huishoudens met een bepaald inkomen in een huurwoning recht op huurtoeslag. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 13

23 1.3. Wijken bekeken Samenhangend met de opbouw van de wijken wat betreft type woning, varieert ook de opbouw van de inwoners. De Binnenstad huisvest de meeste inwoners. Er wonen hier, mede door het specifieke huisvestingsaanbod, relatief veel ouderen en wat minder jongeren. In Warande, de kleinste woonwijk van Helmond, wonen relatief gezien de meeste 65-plussers. Ine nieuwere wijken, zoals Brandevoort en Dierdonk, maar ook nog Rijpelberg en Brouwhuis, wonen (nog) relatief weinig 65-plussers. In de Binnenstad, Helmond-Oost en Helmond-West wonen relatief gezien veel personen met een nietwesterse etniciteit. Ook hier zien we dat deze relatief weinig in de nieuwere woonwijken wonen. Koopwoningen domineren het beeld in Dierdonk en Warande, maar ook in Stiphout en Brandevoort. In Helmond-Oost, Binnenstad, Helmond-West en Helmond-Noord staan relatief veel huurwoningen. De verschillen in de gemiddelde waarde van de woningen hangt sterk samen met het type woning dat in de wijken te vinden is. Verschillen tussen wijken kijkend naar de bevolking en woningvoorraad (donker blauw = hoger dan gemiddelde stad, licht blauw = lager dan gemiddelde stad, peildatum ) bevolking woningen gem. WOZwaarde gem. WOZwaarde huur aantal inwoners % tot 18 jaar % 65 jaar en ouder % nietwesterse etniciteit aantal woningen % koopwoningen gem. WOZwaarde koop Binnenstad ,6% 17,4% 23,3% ,0% Helmond-Oost ,3% 18,8% 18,1% ,6% Helmond-Noord ,5% 17,8% 12,7% ,1% t Hout ,2% 13,3% 6,5% ,1% Brouwhuis ,1% 9,3% 9,3% ,1% Helmond-West ,8% 11,7% 18,0% ,4% Warande ,2% 27,0% 1,6% ,7% Stiphout ,4% 19,3% 2,0% ,6% Rijpelberg ,1% 6,0% 13,3% ,7% Dierdonk ,7% 5,0% 1,7% ,8% Brandevoort ,4% 4,9% 4,2% ,6% Industriegebied-Zuid ,5% 18,1% 3,3% ,7% Helmond totaal ,8% 13,3% 11,6% ,1% Bron: O&S Helmond; peildatum De uitbreiding of veranderingen in de woningvoorraad bepalen met name of er veel of minder bevolkingsontwikkelingen in de wijken zijn geweest. Brandevoort is het sterkst uitgebreid. De woningvoorraad nam met een kwart toe. Relatief gezien kwamen hier wat minder koopwoningen te staan door de toevoeging van huurwoningen. Vergeleken met het Helmonds gemiddelde nam het percentage jongeren wat sneller toe. Dit wordt mede verklaard doordat hier relatief veel mensen wonen die een gezin starten of uitbreiden. Het aandeel ouderen nam vooral toe in Warande en Stiphout. Hier vergrijst de bevolking zonder dat er veel andere dynamiek is. In de Binnenstad, groeide de voorraad (Binnenstad-Oost) gecombineerd met het type woning wat hier gerealiseerd is, kan verklaren dat hier het aandeel ouderen iets terug liep. In het aandeel personen met een niet-westerse etniciteit veranderde de afgelopen jaren niet veel. Alleen Helmond-Oost met een relatieve toename van 3,3% wijkt hier vanaf. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 14

24 Ontwikkeling in de wijken (donker blauw = hoger dan gemiddelde stad, licht blauw = lager dan gemiddelde stad) aantal % 65 jaar en aantal % koopwoningewaarde gem. WOZ- % tot 18 jaar % niet-westers inwoners ouder woningen Binnenstad 6,3% -0,6% -1,0% -0,3% 2,5% 4,0% 14,5% Helmond-Oost 1,2% 0,0% -0,1% 3,3% 1,1% 0,5% 11,3% Helmond-Noord 1,5% 0,1% 1,5% 1,0% 1,0% 0,6% 10,3% t Hout -1,2% -0,7% 0,7% 0,3% 0,4% 0,8% 12,7% Brouwhuis -1,7% -1,1% 1,2% -0,4% 0,1% 0,8% 12,2% Helmond-West 2,1% -1,2% 0,5% 0,0% 5,9% -0,2% 12,7% Warande -1,8% -0,9% 3,2% 0,1% -0,2% 1,4% 9,1% Stiphout -2,4% -0,8% 3,0% 0,0% 1,1% -0,8% 8,4% Rijpelberg -1,3% -0,9% 1,0% 0,2% 0,0% 2,0% 12,6% Dierdonk 2,0% -1,0% 1,4% -0,3% 5,2% -2,0% 9,1% Brandevoort 22,3% 1,4% 1,6% 0,5% 24,2% -5,6% 11,7% Industriegebied-Zuid 0,6% -2,1% 4,9% 1,3% -0,8% 7,2% 12,0% Helmond totaal 2,6% -0,8% 0,8% 0,4% 3,0% 1,1% 12,5% Bron: O&S Helmond; peildatum t.o.v Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 15

25

26 2. Veiligheid en leefbaarheid De veilig en leefbaarheid van de stad Helmond zijn al jaren belangrijke speerpunten van beleid. Veiligheid kent veel uiteenlopende aspecten, zoals brandveiligheid, verkeersveiligheid en criminaliteit. Daarbij worden veel verschillende indelingen gebruikt Voor de burger is vooral sociale veiligheid van belang. Daarbij gaat het om de angst die een persoon ervaart om zelf slachtoffer te worden en de bezorgdheid over de wijze waarop de criminaliteit zich in het algemeen ontwikkelt. Daarbij moet ook gezegd worden dat relatief lichtere vergrijpen, zoals inbraak, diefstal, vernieling, tasjesroof en bedreiging, voor slachtoffers grote emotionele gevolgen kunnen hebben. Deze komen vaker voor dan zware misdrijven, zoals moord en doodslag. Vandaar dat die eerste groep een grote impact hebben op de sociale veiligheid die men beleeft. Ook leefbaarheid is een container begrip waarbij gedacht moet worden aan fysieke kwaliteit, sociale kwaliteit, sociale kenmerken en veiligheid die een gebied aantrekkelijk maken of juist niet. In dit hoofdstuk worden thema s besproken die betrekking hebben op de veiligheid en leefbaarheid van Helmond. Achtereenvolgens wordt aandacht gegeven aan de criminaliteit die in Helmond plaatsvindt, de mate waarin burgers zich veilig voelen en tot slot de leefbaarheid in de stad en de wijken. De politie is in 2009 via een nieuw automatiseringssysteem meldingen, aangiften en misdrijven gaan registreren. Daarbij is in een aantal gevallen gekozen voor andere registratiecategorieën. Hierdoor kunnen trends niet altijd worden doorgetrokken Criminaliteit Het aandeel vermogensdelicten, zoals woninginbraak en diefstal auto, ligt in 2009 lager dan in het begin van deze eeuw. Wel moet gezegd worden dat de ontwikkeling van deze delicten een wat schommelend beeld laten zien. In 2009 lag het aantal weer iets hoger dan in Het aantal geweldsdelicten laat sinds 2005 een dalende lijn zien. De ontwikkelingen in 2009 kunnen niet goed vergeleken worden met de jaren daarvoor. Het Algemeen Dagblad maakt jaarlijks op basis van cijfers omtrent aangiften bij de politie een veiligheidsmonitor. Vergeleken met referentiesteden scoort Helmond redelijk gemiddeld. Op de algemene score staat Helmond op plaats 27. Ontwikkeling in het aantal aangiften m.b.t. economische en geweldsdelicten* in aantal % 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% -25% ontwikkeling per jaar vermogensdelicten in aantal geweldsdelicten in aantal relatieve ontwikkeling per jaar jaar vermogensdelicten relatieve ontwikkeling per jaar jaar gewelddelicten Bron: Politie Zuidoost-Brabant - Gids, bewerking O&S Helmond; * 2009 ontwikkeling geweldsdelicten door nieuw registratiesysteem niet te volgen Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 17

27 Niet alle slachtoffers van een delict zullen dit ook bij de politie aangeven. Vandaar dat het interessant is om te kijken hoe naast de aangiftes het verloop is in het slachtofferschap als het aan de inwoners zelf wordt gevraagd. De beelden van de politierapportages en het zelfgeregistreerde slachtofferschap komen redelijk overeen. Binnen de G31, de steden die tot het Grote StedenBeleid behoorden, ligt het zelfgerapporteerde slachtofferschap in Helmond (meestal ver) onder het gemiddelde (bron: Onderzoek Leefbaarheid en Veiligheid Helmond 2008). Ontwikkeling in het zelfgerapporteerde slachtofferschap van economische en geweldsdelicten 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 36% 37% 35% 33% 36% 29% 3% 3% 3% 4% 4% 4% economische delicten gew eldsdelicten Bron: inwonersenquête, O&S Helmond 2.2. Veilig voelen Het aandeel inwoners dat zich wel eens onveilig voelt neemt sinds 2002 af. Kortom de Helmonder voelt zicht steeds veiliger, zowel in de eigen buurt als ook in het algemeen. Deze trend is ook landelijk waarneembaar. Aandeel mensen dat zich wel eens onveilig voelt in het algemeen en in de eigen wijk 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% in het algemeen onveilig eigen buurt Bron: inwonersenquête, O&S Helmond 2.3. Verkeersveiligheid De verkeersveiligheid, als gekeken wordt naar het aantal aanrijdingen met een slachtoffer kent een positieve ontwikkeling. De ontwikkelingen in Helmond lijken daarbij wat positiever dan in de regio. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 18

28 (Ontwikkeling) in aantal aanrijdingen met slachtoffer in Helmond en Zuidoost-Brabant % in aantal % -5% -10% -15% ontwikkeling per jaar (index 2002=100) aantal Helmond aantal Zuidoost-Brabant relatieve ontwikkeling per jaar Helmond relatieve ontwikkeling per jaar Zuidoost-Brabant % Bron: Politie Zuidoost-Brabant - Gids, bewerking O&S Helmond; * 2009 ontwikkeling verkeersslachtoffers door nieuw registratiesysteem niet te volgen 2.4. Overlast Overlast van onder meer andere buurtbewoners beïnvloedt de mate waarin inwoners in Helmond prettig wonen. Indien mensen overlast ervaren kunnen zij hiervan melding doen bij de politie. Het aantal meldingen omtrent overlast van en door jeugd laat een wat schommelend beeld zien. In 2009 zien we hier weer een stijging ten opzichte van Door het nieuwe registratiesysteem kunnen we de ontwikkelingen in overlast van en door dronkenschap en drugs/medicijnen niet doortrekken naar Meldingen van verschillende vormen van overlast bij politie overlast van/door dronkenschap/ drugs/medicijnen overlast van door jeugd Bron: Gids-politie Zuidoost-Brabant, O&S Helmond; * 2009 ontwikkeling overlast van/door dronkenschap/drugs/medicijnen door nieuw registratiesysteem Politie niet te volgen Sinds 1996 wordt binnen de gemeente Helmond gemeten hoe vaak haar inwoners, volgens eigen zeggen, te maken hebben van overlast. In de periode nam dit iets toe. Vanaf 2004 lijkt de overlast weer wat te verminderen. Overigens moet gezegd worden dat het niveau van overlast sowieso vrij laag ligt. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 19

29 Het voorkomen van verschillende vormen van overlast oordeel van de inwoners van Helmond (geluid, groepen jongeren, omwonenden) in de buurt. 1= weinig overlast, 10 = veel overlast Bron: Inwonersenquête, O&S Helmond 2.5. Jeugd en criminaliteit In 2008 waren er delicten waarvan aangifte is gedaan bij de politie, waarbij een jongere in de leeftijd tussen 12 en 24 jaar wordt verdacht. Sinds 2004 is het aantal delicten waarbij een jongere verdacht wordt toegenomen. Het vaakst gaat het daarbij om vermogensdelicten met of zonder geweld of geweldsdelicten. Met het stijgen van het aantal delicten neemt ook het aantal verdachten toe. In 2008 zijn 454 jongeren als verdachte aangemerkt. Vergeleken bij de andere G27-steden (de Nederlandse steden buiten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht die onder het Grote StedenBeleid vielen) kent Helmond relatief veel jarigen die verdacht zijn, terwijl het aantal jarige verdachten onder het G27- gemiddelde liggen. Ontwikkeling van het aantal verdachten in de leeftijd jaar per inwoners in de betreffende leeftijdsgroep Helmond jarigen Helmond jarigen G jarigen G jarigen Bron: HKS, bewerking KLPD Drie op de vijf verdachte jongeren is van autochtone afkomst (ouders en jongere in Nederland geboren). Wel is het zo dat vergeleken met de verdeling in de inwoners, verdachten vaker dan verwacht van allochtone afkomst zijn. Vergeleken met de G27 zijn er onder de Helmondse verdachte jongeren relatief veel jongeren uit Marokko. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 20

30 2.6. Veiligheid Hierboven zijn verschillende aspecten getoond die bijdrage aan de veilig(sbeleving). In Den Bosch is een veiligheidsindex ontwikkeld, waarmee er een algemeen cijfer mate van veiligheid kan worden berekend. Dit algemene cijfer valt uit een in een subjectieve component (oordeel inwoners) en een objectieve component (cijfers omtrent aangifte en meldingen). Binnen deze twee componenten worden er naar verschillende indicatoren gekeken die samenhangen met schoon en heel, veiligheid, jeugd, geweld, drugsoverlast en diefstal. Hoe hoger het cijfer, hoe beter het gaat. Uit deze index blijkt dat het steeds beter in de stad gaat met als het gaat om het thema veiligheid. Tussen 2006 en 2008 lijkt de subjectieve component iets te stagneren Het voorkomen van verschillende vormen van overlast oordeel van de inwoners van Helmond (geluid, groepen jongeren, omwonenden) in de buurt. (1= weinig overlast, 10 = veel overlast) 21 20, , , , ,5 16 subjectief objectief totaal Bron: Inwonersenquête, O&S Helmond 2.7. Leefbaarheid Zoals eerder gezegd kan onder de leefbaarheid van een buurt of stad veel worden verstaan, zoals om kwaliteiten van de woning, woonomgeving, maar ook het voorzieningenniveau en mensen in de buurt. Allemaal aspecten die samen met veiligheid bijdragen aan het woongenot van de Helmonder. In de inwonersenquête wordt jaarlijks aan de inwoners van Helmond gevraagd hoe zij over een aantal van deze aspecten oordelen. Helmond scoort op de verschillende aspecten gemiddeld ongeveer een 7. Uitzondering daarop is de woning, deze scoort nog positiever. Door de tijd heen zijn de ontwikkelingen beperkt. Wel valt de stijging bij het voorzieningenniveau op. Aantrekkelijkheid van de woonbuurt op verschillende aspecten (rapportcijfer gegeven door de bewoners) sfeer mensen veiligheid leefbaarheid voorzieningen w oonomgeving w oning Bron: Inwonersenquête, O&S Helmond Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 21

31 Voor de wijken beschikken we over dezelfde gegevens. Dan springen Warande, Stiphout, Dierdonk en Brandevoort er met name in positieve zin uit. De Binnenstad springt er in negatieve zin uit en ook Helmond-West scoort op een aantal items wat minder positief dan gemiddeld. Overigens moet gezegd worden dat geen enkele wijk op een van de items een onvoldoende krijgt. Aantrekkelijkheid van de woonbuurt op verschillende aspecten (rapportcijfer gegeven door de bewoners) woning woonomgeving voorzieningen leefbaarheid veiligheid mensen in uw buurt sfeer in uw buurt Binnenstad 7,2 6,5 6,7 6,6 6,0 6,6 6,4 Helmond Oost 7,2 6,9 6,8 6,8 6,5 6,7 6,7 Helmond Noord 7,7 7,3 7,3 7,3 6,9 7,3 7,1 't Hout 7,7 7,5 7,3 7,5 7,2 7,4 7,3 Brouwhuis 7,6 7,2 7,0 7,1 6,9 6,9 6,7 Helmond-West 7,4 6,6 6,9 6,9 6,3 6,7 6,7 Warande 8,1 8,0 7,5 8,0 7,5 7,9 7,7 Stiphout 8,1 7,9 7,1 7,8 7,6 7,5 7,7 Rijpelberg 7,6 7,2 6,8 7,1 6,6 6,9 6,9 Dierdonk 8,2 8,1 6,7 8,0 7,7 7,5 7,6 Brandevoort 8,1 7,8 7,5 7,8 7,5 7,5 7,6 Helmond totaal 7,6 7,2 7,0 7,2 6,8 7,1 7,0 Bron: Inwonersenquête, O&S Helmond 2.8. Leefbaarheid in wijken Om de 2 à 3 jaar laat het ministerie van VROM de leefbaarheidsituatie in Nederland bepalen. Leefbaarheid wordt daarbij gedefinieerd als de mate waarin de leefomgeving aansluit bij de voorwaarden en behoeften die er door de mens aan worden gesteld. Dit gebeurd aan de hand van 49 indicatoren die uiteenvallen in zes onderdelen, te weten veiligheid, sociale samenhang, samenstelling van de bevolking, niveau van voorzieningen, publieke ruimte en de woningvoorraad. Alleen in Rotterdam en Amsterdam scoort de leefbaarheid matig positief in alle andere gemeenten minimaal positief tot uiterst positief (vijftal gemeenten). Helmond krijgt de score positief evenals Eindhoven. De overige gemeenten in Zuidoost-Brabant scoren zeer positief en Heeze-Leende zelfs uiterst-positief. Op gemeente niveau hebben zich er de afgelopen jaren geen grote verschillen voor gedaan. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 22

32 Leefbaarheid in Nederland, 2008 Helmond Bron: ministerie van VROM: In 2008 krijgen twee Helmondse wijken het oordeel matig positief. Het mag niet verwonderlijk zijn dat dit de twee aandachtsgebieden binnen het huidige beleid, Binnenstad en Helmond-West, zijn. Leefbaarheidsontwikkelingen vragen tijd, maar de leefbaarheidsontwikkeling in de Binnenstad, waar men ook al een tijd bezig is, laat volgens de Leefbaarometer een positieve ontwikkeling zien. In Helmond-West, waar in eerste instantie niet fysiek is ingegrepen, laat de leefbaarheid noch een positieve noch een negatieve ontwikkeling zien. Leefbaarheid in de Helmondse wijken, 2008 Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 23

33 Bron: ministerie van VROM: Kijken we naar de scores van de zes hoofdthema s dan zien we dat de Binnenstad en Helmond-West het vaakst in negatieve zin afwijken van het landelijk gemiddelde. Het voorzieningenniveau scoort hier wel goed. De publieke ruimte, zoals de kwaliteit van de bebouwde omgeving, de aanwezigheid van natuur en de afwezigheid van geluidshinder, scoort bij de meeste Helmondse wijken onder het landelijk gemiddelde. Stiphout vormt hier een uitzondering op. Leefbaarheidsscore uitgesplitst naar de hoofdthema s voor de Helmondse wijken, 2008 (oranje = onder gemiddelde, wit = gemiddeld, licht groen = positief, donker groen = zeer positief) Totaalscore Leefbarometer samenstelling bevolking sociale samenhang publieke ruimte veiligheid niveau voorzieningen woningvoorraad Wijk 10 Binnenstad matig positief Wijk 15 Helmond-West matig positief Wijk 11 Helmond-Oost positief Wijk 12 Helmond-Noord positief Wijk 13 't Hout positief Wijk 14 Brouwhuis positief Wijk 18 Rijpelberg positief Wijk 16 Warande zeer positief Wijk 17 Stiphout zeer positief Wijk 21 Brandevoort zeer positief Wijk 29 Industriegebied Zuid zeer positief Wijk 19 Dierdonk uiterst positief Bron: ministerie van VROM: Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 24

34 3. Zorg, participatie en sociaal-economische achterstanden In 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) van kracht geworden en tevens zijn er in de afgelopen jaren een aantal taken van de Rijksoverheid/AWBZ naar de gemeente verschoven, zoals huishoudelijke zorg. In het gemeentelijke beleid is sindsdien nog meer aandacht voor participatie. Met het Wmo-beleid wil de gemeente realiseren dat Helmond: 1. een zorgzame stad is waar mensen verantwoordelijkheid nemen voor elkaar 2. een actieve stad is waar iedereen zoveel mogelijk zijn leven vorm kan geven naar eigen inzicht en zelfredzaam is 3. een sociale stad is waar het prettig leven is omdat iedereen er onderdeel kan zijn van sociale verbanden, zich er thuis voelt en meedoet. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op een aantal ontwikkelingen die samenhangen met deze doelstellingen en meer specifiek met participatie, gezondheid en zorg (voor elkaar) relevante ontwikkelingen In hoofdstuk 1 werd al duidelijk dat de bevolkingssamenstelling aan het veranderen is. Dit zal effect hebben op de behoefte aan zorg- en welzijnsdiensten. Vandaar dat de relevante verwachte ontwikkelingen hieronder worden geschetst. Misschien vergrijst Helmond wat minder snel doordat het in de afgelopen jaren een redelijk jonge populatie heeft weten aan te trekken, maar tot 2025 zullen er naar verwachting zo n plussers bijkomen. Ook het aantal 75-plussers, met name de groep die in toenemende mate zorg nodig heeft, zal fors groeien. Door deze vergrijzing zullen er ook meer eenpersoonshuishoudens komen. Daarnaast speelt een rol dat de naoorlogse generatie minder kinderen heeft. Zij spelen vaak een belangrijke rol in de mantelzorg. Tevens neemt de mobiliteit van mensen toe, met als gevolg dat kinderen minder vaak in dezelfde stad wonen als hun ouders, waar door ook de mogelijkheden tot mantelzorg voor hen afnemen. Dit zijn trends die landelijk worden gesignaleerd, maar er zijn geen redenen om aan te nemen dat dit voor Helmond anders ligt. Op lange termijn (40 jaar) wordt verwacht dat de koopkracht van huishoudens, ook van ouderen, zal zijn verdubbeld (bron: CPB/MNP/RPB, Welvaart en Leefomgeving, Den Haag, 2006). Mogelijk dat de recente economische ontwikkelingen er voor zorgen dat het tijdstip dat dit wordt gerealiseerd wat langer duurt Helmond een zorgzame stad In de Wmo staat meedoen centraal en moet er voor zorgen dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en mee kunnen doen in de samenleving. Sommige mensen zullen daarbij gebruik moeten maken van hulp door vrienden, familie of bekenden. Mocht dit niet voldoende zijn dan kan beroep worden gedaan op ondersteuning georganiseerd vanuit de gemeente. In de Zorgzame Stadenquête 2007 is aan de inwoners van Helmond gevraagd in hoeverre men vindt dat Helmond een zorgzame, actieve en sociale stad is. Een beperkt aandeel van de inwoners vond dit niet het geval (rond de 10%). Daarbij moet gezegd worden dat (ruim) de helft van de inwoners het hier wel (zeer) mee eens was en er toch wel redelijk grote groep was die een neutraal oordeel had. In 2010 worden deze cijfers geactualiseerd. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 25

35 Mate waarin inwoners van Helmond vinden dat de Wmo-doelstellingen gerealiseerd zijn 2007 Helmond is... een sociale stad w aarvan iedereen deel kan uitmaken en w aar men zich thuis voelt en meedoet... een actieve stad w aarin iedereen zijn leven naar eigen inzicht vorm kan geven en (evt. met hulp) zelfredzaam is... een zorgzame stad met een goed aanbod van ondersteuning van w ie dit nodig heeft (geheel) eens neutraal (geheel) oneens 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bron: ZZS-enquête 2007, O&S Helmond 3.3. Gezondheid en belemmeringen Gezondheid Met het gemeentelijke gezondheidsbeleid wil Helmond de gezondheid van haar burgers bevorderen. De gemeente werkt daarbij samen met andere partners die een (wettelijke) taak hebben op dit gebied. Binnen Helmond is als doel gesteld dat de gezondheidsbeleving minstens even goed is als in de regio. Vergeleken bij Zuidoost-Brabant lijken vooral de Helmondse ouderen wat minder positief te zijn over de eigen gezondheid. Het beeld wijkt overigens niet af van de enige andere stad in de regio (Eindhoven). Bij de jeugd en jongeren wijkt het beeld nauwelijks af van het regiogemiddelde. % mensen dat de eigen gezondheid als matig of slecht beoordeelt in Helmond en gemeenten in de regio (oordeel 0-11 jarigen = oordeel ouders) jaar jaar jaar 65 jaar en ouder Helmond Eindhoven Asten Deurne Gemert-Bakel Laarbeek Someren Zuidoost-Brabant Bron: GGD, diverse monitoren Tussen bevolkingsgroepen binnen Helmond zien we wel verschillen. Het percentage inwoners van 18 jaar en ouder dat zijn gezondheid als zeer positief beoordeelt, is tussen 2005 en 2009 niet gewijzigd. Daarbij zien we dat hoe hoger de opleiding hoe vaker men tevreden is. De verschillen kunnen per jaar wel iets variëren. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 26

36 % mensen dat de eigen gezondheid als (zeer) goed beoordeelt naar opleidingsniveau 100% 80% 60% 40% 62% 53% 57% 78% 74% 75% 82% 84% 78% 69% 68% 68% % 0% vmbo of lager havo/vw o/mbo hbo/w o totaal Bron: inwonersenquête, O&S Helmond Belemmeringen Tweederde van de inwoners van 18 jaar en ouder geeft aan geen belemmeringen in het dagelijks keven te ervaren als gevolg van één of meer langdurige ziekten, aandoeningen of handicaps (inclusief ouderdomsklachten en ziekten). Dit aandeel lijkt iets te zijn gezakt. Daarbij moet wel gezegd worden dat het aandeel dat sterk belemmerd is in de periode niet is gewijzigd. 95% van de ouderen en gehandicapten gaf in 2007 aan zich in de huidige woonsituatie goed te kunnen redden. Mate van belemmering in het dagelijks leven als gevolg van één of meerdere langdurige ziekten % 19% 6% 68% % 22% 3% 69% % 15% 4% 73% % 16% 6% 71% % 15% 4% 73% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% sterk belemmerd licht belemmerd niet belemmerd ik heb geen langdurige ziekten, aandoeningen of handicaps Bron: inwonersenquête, O&S Helmond 3.4. Wmo-voorzieningen In maart 2009 zijn inwoners van Helmond geïndiceerd voor één of meer Wmo-voorzieningen, waarbij onder meer gedacht moet worden aan huishoudelijke hulp, Taxbus (CVV) en scootmobiel. In 2007 betrof dit nog Het aandeel mensen met een indicatie voor een Wmo-voorziening is in deze periode licht gestegen van 5,3% (2007) naar 5,6% (2009). Daarbij moet wel gezegd worden dat in 2007 en 2008 de parkeervergunning niet is meegenomen. Het collectieve vervoer (Taxbus) en hulp bij de huishouding zijn de twee voorzieningen waarvoor men het vaakst is geïndiceerd. Wat betreft hulp in de huishouding zien we tussen 2007 en 2009 een lichte Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 27

37 achteruitgang. Hetzelfde geldt voor de woningaanpassing. Bij de overige voorzieningen zien we lichte stijgingen van het aantal en aandeel mensen dat een indicatie heeft. Aantal en aandeel inwoners van Helmond met indicatie voor specifieke Wmo-voorziening (CVV) Taxbus ,0% 3,4% 3,2% hulp bij huishouden ,8% 2,6% 2,4% woningaanpassing ,2% 2,2% 1,9% parkeervoorziening ,6% scootmobiel ,0% 1,0% 1,0% rolstoel ,9% 1,0% 1,1% overige Wmo-voorzieningen ,0% 1,5% 1,4% totaal aantal indicaties aantal inwoners met één of meer indicaties ,3% 5,7% 5,6% Bron: Zorgpoort, bewerking O&S Helmond, peildatum maart van het betreffende jaar Totaal betreft het zo n indicaties voor verschillende Wmo-voorzieningen, gemiddeld 2,2 per cliënt van de Zorgboog. In de praktijk blijkt dat niet iedereen die geïndiceerd is ook daadwerkelijk gebruik maakt van de voorzieningen. In de Binnenstad, Helmond-Oost en Helmond-Noord wonen relatief gezien de meeste inwoners die geïndiceerd zijn voor één of meerdere Wmo-voorzieningen. Dit betreffen ook de wijken waar relatief gezien veel ouderen wonen. Warande, maar ook Stiphout, vormen een uitzondering. Deze twee wijken kennen een relatief hoog aandeel 65-plussers. Warande is de meest vergrijsde wijk van Helmond, maar de inwoners zijn opvallend weinig geïndiceerd voor Wmo-voorzieningen. Het inkomensniveau speelt hierbij vermoedelijk een rol, aangezien de bijdrage aan de voorzieningen inkomensafhankelijk is en mensen met een hoger inkomen dergelijke voorzieningen, zoals huishoudelijke hulp, veelal zelf hebben geregeld. Een andere factor die hierbij een rol speelt, is dat in Warande en Stiphout minder eenpersoonshuishoudens wonen. Ook het soort Wmo-voorziening waarvoor men geïndiceerd is varieert per wijk. Zo is, als men geïndiceerd is voor een voorziening, in de Binnenstad en Helmond-Oost relatief vaak geïndiceerd voor het collectieve vervoer en ligt het aantal parkeervergunningen juist in Rijpelberg, Dierdonk en Brandevoort relatief hoog. Aandeel van de Wmo-geïndiceerden die voor een specifieke Wmo-voorziening is geïndiceerd per wijk (donker blauw = 5% hoger dan gemiddeld, licht blauw = 5% lager dan gemiddeld) Binnenstad Helmond-Oost Helmond-Noord t Hout Brouwhuis Helmond-West Warande Stiphout Rijpelberg Dierdonk Brandevoort Industriegebied- Zuid (CVV) Taxbus 63% 63% 62% 55% 56% 61% 23% 40% 47% 19% 30% 20% 57% huishoudelijke hulp 46% 47% 39% 43% 50% 43% 32% 45% 36% 19% 26% 10% 43% woningaanpassing 39% 32% 33% 35% 33% 40% 30% 33% 40% 21% 25% 30% 35% parkeervoorziening 24% 25% 29% 29% 31% 25% 33% 33% 38% 43% 51% 60% 29% scootmobiel 18% 19% 19% 17% 18% 26% 15% 15% 24% 10% 21% 20% 19% rolstoel 18% 13% 16% 24% 23% 21% 20% 19% 27% 31% 32% 30% 19% overige Wmo-voorz. 23% 22% 20% 28% 25% 31% 16% 25% 29% 38% 43% 70% 25% Bron: Zorgpoort, bewerking O&S Helmond totaal Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 28

38 Aandeel geïndiceerden voor een Wmo-voorziening per wijk, het aandeel inwoners van 65 jaar en ouder in de wijk Binnenstad H.-Oost H.-Noord t Hout Brouw huis H.-West Warande Stiphout Rijpelberg % 65-plussers % geïndiceerden Dierdonk Brandevoort Ind.Geb.Zuid totaal 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Bron: Zorgpoort, bewerking O&S Helmond 3.5. Zorg voor elkaar Zorg voor elkaar neemt een belangrijke plaats in het Wmo-beleid. Vrijwilligerswerk en mantelzorg zijn daarbij belangrijke speerpunten en vormen daarbij een apart prestatieveld in het landelijk Wmo-beleid Vrijwilligerswerk Vergeleken met de gemeenten in de regio maar ook landelijk zetten Helmonders zich relatief weinig in als vrijwilliger. Helmond staat op plaats 31 (1 is het laagste aandeel vrijwilligers) als het gaat om het percentage inwoners dat zich inzet als vrijwilliger. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 29

39 % mensen dat zich op moment van enquêteren inzet als vrijwilliger 2007 Bron: CBS Leven in Nederland 2009 Landelijk blijft het aandeel inwoners dat zich inzet als vrijwilligers door de tijd heen redelijk stabiel. Ook in Helmond lijkt dit het geval, alhoewel wel gekeken moet worden in hoeverre de neerwaartse lijn zich gaat doorzetten. Uit de GGD-enquête 2007 blijkt dat het aantal Helmondse jongeren (11-18 jaar) dat vrijwilligerswerk verricht niet afwijkt van de regio. Het aandeel ligt rond de 8%. Percentage mensen in Helmond dat zich inzet als vrijwilliger(iets andere vraagstelling dan CBS waarop kaartje hierboven is gebaseerd) 30% 20% 27% 27% 27% 26% 25% 10% 0% Bron: inwonersenquête, O&S Helmond Mantelzorg Mantelzorg is zorg die een persoon aan een bekende uit de omgeving, zoals partner, ouder, kind, buren of vrienden, geeft als deze persoon voor een langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is. Deze zorg kan bestaan uit (delen van) het huishouden doen, wassen en aankleden, gezelschap houden, vervoer, geldzaken regelen, enz. Eén op de zes à zeven Helmonders zet zich in als mantelzorger. Dit aandeel fluctueert iets, maar is de afgelopen vier jaar redelijk constant te noemen. 4% van de inwoners zet zich zowel in als mantelzorger als ook als vrijwilliger. Het aandeel jongeren jarigen dat in Helmond mantelzorg verricht ligt met zo n 11% iets hoger dan gemiddeld in Zuidoost-Brabant. Gemeente Helmond Onderzoek en Statistiek 30