Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 4: Dood

Transcriptie

1 Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 4: D Aantekening door C woorden 16 januari ,8 19 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Standpunt 1: Introductie Waarom nadenken over de d? 1- Je krijgt, in je omgeving, vroeg of laat met de d te maken. 2- Sommigen krijgen later in hun werk met de d te maken. 3- De d roept, als geen ander thema, heel nadrukkelijk belangrijke levensvragen op. 2 Informatie over de d Informatie over de d Natuurlijke d: ouderdom, ziekte Onnatuurlijke d: ongeval, oorlog. Waar en hoe komen we de d tegen? D op afstand: nieuws berichten, tv-series, begrafenisstoet, klokken van de kerk horen luiden. D dichtbij: eigen familielid of vriend(in) of kennis komt te overlijden. Rouwen Wordt sterk d je karakter bepaald (emotioneel/huilen nieuwsgierig twijfelen afsluiten) Fasen in het proces van het verwerken van het sterven 1- Ontkenning: Ze hebben zich vergist. Men wil de waarheid niet onder ogen zien. 2- Woede: Kwaad tegen wat hem/haar overkomt. Gericht tegen arts, verpleging of familie. 3- Marchanderen: Als ik betere medicijnen krijgen Hopen tegen beter weten in. 4- Depressie en apathie: Besef dringt door, patiënt wordt neerslachtig en sluit zich af. 5- Acceptatie: Patiënt legt zich erbij neer en kan er ook mee omgaan. Rouwrituelen Afscheidsceremonie: Aantal samenhangende rituelen rond het afscheid nemen van een overledene (bv grafheuvel, Pagina 1 van 7

2 hunebed, balsemen en mummificeren). Begrafenis en crematie in het westen Twee typen lijkbezorging: 1- Begrafenis. 2- Crematie (met eventueel verstrooien van as). Vaak voorafgegaan door bijeenkomen van nabestaanden om overledene te herdenken met muziek, toespraken, gedichten, bijbelteksten en andere rituelen. Christelijke rituelen bij de d Ziekenzalving: Als de d van een mens dichtbij is, kan hij zich door een priester laten zalven met gewijde olie. De gezalfde krijgt dan de kracht om de laatste reis aan te kunnen. Soms werkt de zalving zelfs zo goed, dat de persoon zo sterk wordt dat de d wordt uitgesteld. Ziel: Het binnenste van de mens dat contact heeft met God. De ziel is onsterfelijk. Belangrijkste gebed van de christenen wordt bij het graf of crematorium gebeden: het Onze Vader. Islamitische rituelen bij de d. Wanneer stervende wordt het hoofd richting Mekka gelegd. Stervende maakt soms een testament en betaald schulden soms af in het sterfbed. 3x de overledene wassen met geurig water. Hierna lichaam in witte doeken gewikkeld. Moet binnen 24 uur begraven worden. Soms geen vrouwen aanwezig op de begrafenis. Overledene op rechter zij met gezicht naar mekka gelegd. Altijd begraven. Engel wekt ze om te ondervragen over hun daden. Rechtvaardigen naar de hemel, onrechtvaardigen naar de hel. Het graf wordt opgevuld met een bult, er komt geen steen op. Moderne rouwrituelen 1- Herdenkingsplaatsen in de publieke ruimte.bv. langs de weg waar een dodelijk ongeluk heeft plaatsgevonden. 2- Stille tochtenramp met slachtoffers, zinloos geweld, met dodelijke afloop, politieke moorden. 3- Condoleance- en gedenksites. Filosofen over godsdienst en d Filosofen denken dat de oorsprong van de godsdienst ligt bij de d. Griekse filosoof Epicurus ( voor Christus) De godsdienst was een soort ziekte waaraan mensen leden uit angst voor het hiernamaals. Engelse wijsgeer David Hume ( ) Het bestaan van godsdienst uit de angst voor d en ongeluk en uit het verlangen naar geluk en voedsel. Mircea Eliade ( ) Pagina 2 van 7

3 De godsdienstige mens probeert zijn eigen tijdelijkheid en vergankelijkheid te overstijgen door deel te willen uitmaken van een groter oneindig- geheel. Henri Bergson ( ) De mens is het enige levende wezen dat zijn eigen d kan voorzien en dat zich bewust is van zijn eindigheid. Maar juist dat vermogen heeft tot gevolg dat de mens met veel angst en onzekerheid kampt, namelijk dat er een tijd komt dat hij er niet meer is, dat hij niet meer te midden van zijn familie en vrienden kan zijn en ook de angst voor wat er is ná de d. 3 De oude Grieken over de d Hermes: Begeleid de schimmen van overledene naar de onderwereld. Zoon van Zeus. De listigste, sluwste en meest mensvriendelijke god van de Olympus. Hades: De onderwereld waar de overledenen heengebracht worden. Ook wel: Leider onderwereld. Charon: De veerman die de doden overbracht. Wanneer een dode het niet kan betalen, blijven ze 100 jaar bij de rivier de Styx rondzwerven. Obool: Een gewicht, later een munt. Deze moest gegeven worden om overgebracht te worden. Cerberus: Bewaker van de onderwereld. Hij zorgde ervoor dat de doden de onderwereld niet uit konden en de levende er niet in. Monsterlijke 3 koppige hond. Straf in de onderwereld Hades: De God van de d en heerser van de gelijknamige onderwereld of schimmenrijk. Tartarus: De kerker van Hades. Hier werden de geesten van de gestorvenen die in het leven uitzonderlijk slechte dingen hadden gedaan of de goden uitgedaagd, gestraft. Elyseïsche velden: Was in de Griekse mythologie een plaats in de onderwereld, waar de gelukzaligen/rechtvaardigen vertoefden. Sisyphus: Kreeg een eeuwige straf. Hij moest een rotsblok tegen een berg opduwen in de Tartarus. Als hij bijna boven was moest hij opnieuw beginnen. Tantalus: Het nooit ophouden van de kwelling. 5 Is er leven na de d? Een christelijk standpunt Ja, er is leven na de d: het Rijk van God (kerngedachte van het paasverhaal). Op aarde is totaal geluk niet voor de mens weggelegd: Door lijden in omgeving én verder weg is geluk nooit compleet. In de geschiedenis is er ook te veel onschuldig lijden geweest, dat kan de mens niet meer goedmaken. Pagina 3 van 7

4 Dat wat de mens kan doen om gelukkig te worden op aarde, moet hij doen. God helpt de mens daarbij. Zo kan hij mensen met een ongeneeslijke ziekte bijstaan. God maakt het lijden van alle mensen goed in het Rijk van God. Vagevuur: Tussenstation tussen het moment van sterven en het eeuwige geluk in de hemel (geen aanknopingspunt in de bijbel). Je kan eruit. Een humanistisch standpunt Er is maar één zekerheid: De mens bestaat. Vandaar dat je niet op God moet vertrouwen, maar op jezelf. De d is een definitief einde aan het leven. Het leven kan daardoor juist extra veel waarde hebben, omdat men weet dat het na de d helemaal afgelopen is. De d is onvermijdelijk en men moet dat accepteren. Toch angst voor de d: 1- De angst om er niet meer te zijn. 2- De onzekerheid over wat er na ons leven met ons gebeurt. * De mens moet hiermee leren leven en niet ontkennen of ideeën ontwikkelen over een leven na de d. Sporen van mensen blijven achter in hun kinderen en in de dingen die ze hebben voortgebracht. Hier op aarde moet het gebeuren. 6 Hindoeïsme en reïncarnatie Hindoeïsme kent allerlei stromingen en opvattingen. In het hindoeïsme staat niet de leer maar de praktijk centraal: Een juiste manier van handelen om dichter bij verlossing (Moksha) te komen. Een hindoe beleeft zijn godsdienst in tempels, thuis en door zijn manier van in het leven staan. De heilige geschriften zijn de Veda s en de Upanishaden. Hindoeïsme in Nederland 3 stromingen: 1- Hindoes afkomstig uit India en buurlanden van India. Mensen die hier werk hebben gevonden. Tamils uit Sri-Lanka. Sikh-gemeenschap uit Amsterdam. 2- Surinamers (c.a mensen, grootste groep). 3- Hara Krishna beweging. De beweging van de Transcedenten Meditatie Bhagwan: KLEINE OOSTERSTE STROMINKJES. Hindoeïsme heeft ook invloed op gedachtegang van westerse bewegingen, zoals New Age (stroming die veel aan meditatie doet, maar nog wel westers is). Pagina 4 van 7

5 De goden van het hindoeïsme Geloof in een werkelijkheid die de menselijke werkelijkheid overstijgt. Standpunt 1: Men gaat uit van een onpersoonlijke macht of kracht. Standpunt 2: Men gaat uit van een persoonlijke god, die wel verschillende namen kan hebben. 2 hoofdgoden Vishnu: De beschermer. Zijn vrouw Laksmi, de godin van schoonheid en geluk. Shiva: Weldoener, maar ook verwoester. Vernietig alles wat slecht of onaangenaam is. Is ook God van ascetisme. De leer van het streven naar soberheid en de beheersing van driften. Brahma en Brahman Brahma: De schepper van alles én de god van de wijsheid (4 hoofden). Brahman: Het goddelijke als principe (onpersoonlijk). Bepaalde dieren zijn heilig, zoals de koe: incarnatie (belichaming) van de grote godin. Het goddelijke en de mens Het goddelijke uit zich in de werkelijkheid, ook in de mens: emanatie. Fragmenten van Brahman (Atman) komen in levende wezens terecht, ook in mensen. Ze worden omgeven door het menselijk lichaam, dat vooral materie is. Mensen laten zich vooral leiden door het materiële: door hartstochten, wensen en begeerten. De mens ziet zichzelf als het centrum van de wereld. De mens moet zich leren beheersen en zich richten op het hogere. Zo kan hij verlichting bereiken. Dan kan het kleine deeltje goddelijkheid (Atman) uit het lichaam bevrijd worden en deel worden van het eeuwige, Brahman. Dit is het uiteindelijke doel van het leven. Karma en reïncarnatie Karma: Handeling of daad. Het gedrag van mensen, ook hun rituele handelingen. Daarbij gaat het alleen om de handeling zelf, maar ook over de gevolgen van de handeling. Door goed leven, goed handelen, kun je in een hogere vorm herboren worden. Zo kom je dichter bij verlossing (Moksha). Bij reïncarnatie krijgt het Atman een nieuwe omsluiting (lichaam). Een goed opgebouwd Karma brengt je naar een hogere vorm van wedergeboorte (het lijkt een rad van wedergeboorte). Pagina 5 van 7

6 Moksha en Darma Bevrijding uit deze cyclus door: Zich houden aan Darma: religieuze plichten. Plichten per kaste verschillend. Nog beter dan een goed Karma aanmaken is geen Karma aanmaken. Dan kan Atman helemaal verlost worden. Verlossingswegen: 1- Karma-yoga 2- Bhakti-yoga 3- Asceet worden. Kastenstelsel Samenleving is opgebouwd uit een aantal kasten: erfelijk afgesloten sociale groeperingen. Een ander belangrijk kenmerk van een kaste is dat men alleen binnen zijn eigen kaste mag huwen (endogamie). Er zijn 4 kasten: 1- Priesters (de Brahmanen). 2- Adel of krijgers (Ksatriya s). 3- Kooplieden (Vaisya s). 4- Arbeiders en kleine handelaren (Shudra s). Daaronder is er nog een groep die officieel geen kaste is: de ongenaakbare, de paria s. Dit zijn mensen die uit het kastensysteem zijn gestoten of niet behoorden tot de oorspronkelijke bevolking. Werkboek BDE: Bijna D Ervaring. Afleggen: Het verzorgen van het stoffelijk overschot. Codicil: Verklaring voor orgaan- en weefseltransplantatie. Aanzeggen: Het huis aan huis mededelen door een bode van het overlijden van een buur, een goede kennis of een dorpsgenoot. Aangifte doen: Het melden van het overlijden van een persoon op de afdeling Bevolking van de gemeente. Mortuarium: Speciale plaats waar in de tijd tussen overlijden en begrafenis of crematie het stoffelijk overschot wordt opgebaard. Crematie: Verassing van het stoffelijk overschot. Mondgraven: Graven die op elkaar zijn gestapeld. Pagina 6 van 7

7 Sectie: Het onderzoeken van het stoffelijk overschot. Gedachtenisprentje: Tekst over overledene, vaak met foto. Ook wel bidprentje genoemd. Heilig oliesel: Gewoonte in de Rooms Katholieke Kerk. Columbarium: Een muur met nissen waar urnen kunnen worden geplaatst. Condoleren: Deelneming betuigen met de nabestaanden. Thanatos: Griekse god die de d personifieert. Rituele wassing: Het wassen van de overledene thuis of in de moskee. Kaddisj: Op een jaarlijkse sterfdag zeggen de nabestaanden een gebed om God te prijzen (js ritueel). Qibla: Volgens de islamitische traditie ligt de overledene in gebedsrichting (Mekka). Pagina 7 van 7