Regelen met het Central Station

Transcriptie

1 Regelen met het Central Station Rijden in blokken 14 Schakelcontacten hebben op de modelbaan vele taken. Tot een van de interessantste behoort de regeling van een bloksectie. Met Märklin Systems kan dat eenvoudig worden ingericht.

2 g e p r e s e n t e e r d: de voedingstransformator van het Central Station of van de Mobile Station is taboe en mag niet worden gebruikt voor de voeding van andere verbruikers, zoals lampen, magneetartikelen enz. Dit principe geldt natuurlijk ook voor andere toepassingen van een contactrail. Spoorbezetmelding Een ander klassiek voorbeeld daarvoor is de inrichting van een spoorbezetmelding. Juist op onoverzichtelijke tracés is het voor de gebruiker een voordeel wanneer hij gemakkelijk kan herkennen of er op de betreffende spoorsectie al een trein a a nwezig is. De spoorbezetmelding laat het hem zien. De constructie ervan is heel eenvoudig met de rail met middelste rijstroomaansluiting. Dank- Spoorbezetmelding De spoorbezetmelding kan tamelijk eenvoudig worden geconstrueerd: de voedingstransformator wordt via de retourleiding verbonden met de contactrail. De trein sluit het contact, de lamp gaat branden. Voor veel toepassingsgevallen vormen de moment- en duurcontacten van de modelspoorbaan een belangrijke rol. Een daarvan hebben we reeds in de vorm van de spoorwegovergang leren kennen in Märklin Magazin 06/2006. Daar dient de contactrail als duurcontact voor het sluiten van de spoorwegbomen. Het belangrijkste principe voor Märklin Systems hebben we daarbij reeds zij de contactrail, wat namelijk de specialiteit van het systeem met middelste rijstroomaansluiting is, kan de trein zelf een controlelamp in- en uitschakelen. D a a rvoor wordt de voedingstransformator v o o r deze controlelamp via de retourdraad (bruine d r a a d) aangesloten op de rails. Bij Märklin Systems is er echter een belangrijke vernieuwing: de extra 15

3 Taak van het blok De indeling in blokken moet botsingen voorkomen. Het bloksysteem is dusdanig geconstrueerd dat tussen twee treinen altijd een sein op Hp0 = Stop staat. 16 verbinding naar de voedingstransformator van het bedrijfssysteem die vroeger in veel toepassingsgevallen werd getoond, mag bij Märklin Systems niet w o rden gemaakt. In het aansluitschema op de vorige pagina wordt de spoorbezetmelding sa m e n met de Mobile Station getoond. Met het Central Station is deze sch a keling eveneens toepasbaar. De schakeling werkt alleen wanneer de wielparen niet geïsoleerd zijn. Wie bijvoorbeeld een Trix-wagen wil gebruiken, moet daarom de wielparen van deze wagen vervangen om de functie van het contacttracé te kunnen gebruiken. Bloktracé Naast de contactrail wordt de schakelrail of het Reed-contact vaak toegepast als schakelelementen voor momentcontacten. Terwijl het Reed-contact qua principe compleet gescheiden van de rails kan worden gemonteerd, heeft de schakelrail de rails nodig als r e t o u r l e i d i n g. Hiermee komt automatisch een verbinding naar de retourleiding van het bedrijfssysteem tot stand. Een typisch toepassingsvoorbeeld voor de schakelrail of het Reed-contact is het bloktracébedrijf. Voor een beter begrip voor mod e l- baanbeginners moet echter eerst het p r i n c i p e van deze veiligheidsschakeling worden uitgelegd. Het bloktracébedrijf voorkomt dat een t r e i n a chterop de voor hem rijdende treingarnituur botst. Bij het bloktracébedrijf wordt het tracé onderverdeeld in afzonderlijke secties, die bij de spoorwegen worden aangeduid met blokken. In een blok mag zich slechts een trein bevinden. Dat wordt gegarandeerd door een sein dat aan het begin van het blok is geïnstalleerd. Zolang een trein zich in het blok bevindt, staat dit sein op Hp0 = Stop. Een achteropkomende trein mag dan niet in het voor hem liggende blok rijden. Heeft de trein het blok verlaten, kan het bloksein in de stand Hp1 = Rijden worden geschakeld. Pas dan mag de volgende trein in het nu v r i j g e- komen blok rijden. In de principesch e t s is dat systeem illustratief weergegeven. In het bovenste gedeelte bevindt de loc zich voor de vrije blok-

4 Bloksectie Blokbedrijf De loc rijdt bij Rijden in het blok (boven). Zodra de loc het sein gepasseerd is, schakelt het over op Stop (midden). Na het verlaten schakelt het sein over op Rijden, het sein voor het daarop volgende gedeelte op Stop. s e c t i e. Het sein staat op Hp1 = Ri j d e n, de trein rijdt de sectie in. Bevindt de trein zich in de bloksectie, wordt het bloksein ingesteld op Hp0 = Stop. Een achteropkomende trein moet nu bij dit sein stoppen. Volgend gedeelte Pas wanneer de eerste trein de bloksectie weer verlaten heeft, verandert het bloksein weer van stand en schakelt over op Rijden. Omdat de trein teg e l i j ke rtijd in de volgende bloksectie is gereden, wordt nu het b l o ksein van dat gedeelte automat i s ch op Hp0 = Stop omgezet. Tijdens het modelbaanbedrijf verloopt deze procedure op soortgelijke wijze: een trein die in een bloksectie rijdt, moet via een schakelaar eerst het bloksein voor dit gedeelte oversch a kelen naar Stop. Deze sch a ke l a a r moet pas worden bereikt wanneer de trein zich in zijn geheel achter het bloksein bevindt. Bij de volgende bloksectie wordt deze procedure herhaald. Zodra de trein zich compleet in deze tweede bloksectie bevindt, schakelt hij het bloksein van het tweede gedeelte Te gebruiken seinen Voor het bloktracébedrijf met Märklin Systems zijn bijna alle seinen bruikbaar, bijv. het sein, art.-nr Alleen de seinen art.-nr en art.-nr kunnen niet worden gebruikt. Bloktracés zorgen voor de juiste bedrijvigheid op modelspoorbanen. Dankzij de rail met middelste rijstroomaansluiting kan deze vrij eenvoudig worden ingericht. 17

5 Bloktracé De seinen worden via een afzonderlijke transformator en Märklin-verdeelplaten (art.-nr ) van spanning voorzien (gele kabel). De bruine kabel vormt de retourleiding, de rode de rijstroom. Bij sein art.-nr wordt in plaats van de gebruikelijke blauwe draad een rode en groene schakeldraad gebruikt. Schema van een bloktracé met drie blokken, geschakeld via schakelrail. 18 op Stop. Op dat moment is de daarachter liggende bloksectie weer vrij. Daarom kan met deze schakelaar tegelijkertijd het bloksein voor die sectie weer op Hp1 = Rijden worden geschakeld. De achteroprijdende trein rijdt in deze sectie en zorgt voor zichzelf voor de z e l f b e v e i l i g i n g. Hij kan in Ook Märklin-seinen kunnen worden gebruikt voor de realisatie van een bloktracé. de praktijk nooit op de voor hem rijdende trein botsen, omdat zich tussen beide treinen altijd nog een bloksein bevindt dat in de stand Stop staat. Aansluiting In het aansluitschema zijn op een ovaal tracé drie bloksecties gerealiseerd. Hiermee kunnen in dit voorbeeld twee treinen achter elkaar rijden zonder dat het tot een botsing kan komen. Het aantal blokken kan echter naar believen worden vergroot. De bloks e inen worden van spanning voorzien via een a f z o n d e r l i j ke Transformer 60 VA ( a rt. -n r ). De getoonde bloksectieschakeling werkt onafhankelijk en wordt daarom niet door een schakelbord via een Digital-decoder extra beïnvloed. Dat is door de directe verbinding van twee seinen via de schakelrail niet zinvol; door het regelen van een sein wordt al tegelijkertijd een ander sein beïnvloed. Bij toepassing van de schakelrail moet erop worden gelet dat de trein over een enkele middensleper beschikt. Maken verlichte wagens met

6 een eigen sleper deel uit van de treingarnituur of bezit een treinstel over twee slepers met sleperomschakeling dan wordt de schakelrail meerdere malen geactiveerd. Hierdoor zou het complete proces in de war kunnen raken. Bij een dergelijke uitgangssituatie is de toepassing van Reed-contacten van voordeel. Deze worden niet door middenslepers geactiveerd, maar door ingebouwde magneten. Daarom sch a ke l e n deze in de regel slechts eenmaal per trein. We l ke seinen voor het bloktracébedrijf worden g e b r u i kt kan de modelbouwer zelf bepalen. Behalve de in de tekening getoonde lichtseinen art. n r kunnen ook armseinen of de oudere blokseinen art. -n r worden toegepast. Ook een combinatie van verschillende seintypen is mogel i j k. Alleen het sein art. -n r en het sein art. - n r zijn niet gesch i kt voor automatisch bedrijf. Het bloktracébedrijf kan ook met de Mobile Station worden gerealiseerd. Tekst: Frank Mayer Foto s: Claus Dick Overige tips Meer informatie over het bloktracébedrijf vindt u in het seinenboek (art.nr ) en in het nieuwe Handboek Elektrotechniek (art.-nr ) dat momenteel alleen in het Duits verkrijgbaar is. De Nederlandstalige versie kunt u als PDF downloaden van Dit artikel verscheen eerder in het Märklin Magazin nr. 1/2007. Het Märklin Magazin wordt uitgegeven in het Nederlands, Frans, Duits en Engels. De Nederlandstalige uitgave (6x per jaar) is bij het lidmaatschap van de Insider club inbegrepen. Märklin Magazin Modellbahnen-Welt Verlags-GmbH Postfach 9 40 D Göppingen Abonnementen: Tel.: (+49) (0) Fax: (+49) (0) maerklin-magazin@pressup.de