Vanuit het LOP Antwerpen worden er twee vragen voor aanpassing van de decretale regels rond het bereiken van een evenredige verdeling gesteld:

Transcriptie

1 1 1. Vraag vanuit LOP Antwerpen Vanuit het LOP Antwerpen worden er twee vragen voor aanpassing van de decretale regels rond het bereiken van een evenredige verdeling gesteld: 1. Wij vragen om de bepaling in het decreet uit te breiden zodat de relatieve aanwezigheid eveneens kan worden bepaald op basis van de kinderen die er wonen. Op deze manier kan een LOP inspelen op de lokale situatie en die relatieve aanwezigheid hanteren die het meest aangewezen is om de sociale mix in de buurt eveneens te bereiken in de scholen in die buurt. Dit kan met de huidige omschrijving van de relatieve aanwezigheid niet altijd worden gegarandeerd. 2. Bijkomend vragen we of AgODi op vraag van de LOPs de gegevens kan bezorgen die nodig zijn om de relatieve aanwezigheid te berekenen op basis van de kinderen die er wonen. Het LOP Antwerpen basisonderwijs meent dat deze wijzigingen nodig zijn om de LOPs in staat te stellen bij de toepassing van het decreet naast de verdeling over de scholen, ook rekening te kunnen houden met de woonplaats van de kinderen. 2. Voorstel Het is niet nodig en zelfs niet aangewezen om de voorgestelde aanpassing van de decretale tekst uit te voeren. De regels aangaande het bepalen van contingenten zijn wel degelijk in overeenstemming met de uitgangspunten van het decreet: 1. De huidige tekst van het decreet laat, zelfs in een letterlijke lezing, de door LOP Antwerpen basisonderwijs beoogde werkwijze/effect reeds toe. Weliswaar niet doordat een LOP aan het begrip relatieve aanwezigheid (RA) zelf invulling kan geven, maar wel omdat het decreet voldoende vrijheid biedt m.b.t. het bepalen van de (regels voor het bepalen van) contingenten (zie punt 3. Aanpassing niet nodig). 2. De huidige tekst van het decreet laat, naast de door LOP Antwerpen basisonderwijs geformuleerde werkwijze, nog andere mogelijkheden open voor een LOP om zinvolle contingenten te bepalen met het oog op het bereiken van een sociale mix en dit afhankelijk van de lokale situatie. Het opnemen in de decretale tekst van de door LOP Antwerpen basisonderwijs beoogde werkwijze zou betekenen dat die verschillende mogelijkheden verengd worden tot twee werkwijzen (zie punt 4. Aanpassing contraproductief). Daarnaast dient opgemerkt te worden dat de doelstellingen van het decreet ruimer zijn dan buurtschool en sociale mix zoals aangegeven in de mail van 6 februari.

2 2 3. Voor het verstrekken van gegevens vanuit AgODi is er geen decretale wijziging nodig. De huidige decretale tekst geeft de minimale verplichting voor het agentschap weer. Deze minimale verplichting geeft enige bescherming aan het agentschap zodat het niet moet ingaan op elke vraag naar specifieke oefening. Dat alles sluit echter niet uit dat het agentschap indien het daar ruimte toe heeft een LOP kan helpen bij het maken van specifieke oefeningen. De eerste twee punten worden in deze nota verder uitgewerkt. 3. Aanpassing niet nodig De huidige tekst van het decreet laat, zelfs in een letterlijke lezing, de door LOP Antwerpen basisonderwijs beoogde werkwijze/effect reeds toe. Weliswaar niet doordat een LOP aan het begrip relatieve aanwezigheid (RA) zelf invulling kan geven, maar wel omdat het decreet voldoende vrijheid biedt m.b.t. het bepalen van de (regels voor het bepalen van) contingenten. Hiervoor zijn er verschillende elementen aan te brengen: 1. elementen op basis van het artikel 37 septies 2. elementen op basis van de historiek van het artikel 3. elementen op basis van andere bepalingen uit het decreet 4. elementen op basis van de beslissingen van de CLR Elementen op basis van het artikel 37 septies Cruciaal is het artikel 37 septies en meer bepaald drie passages uit dit artikel. 1. Derde lid: De vooropgestelde contingenten zijn gericht op het verkrijgen van een evenredige verdeling van de leerlingen vermeld in het eerste en het tweede lid in de scholen in het werkingsgebied van het LOP of de betrokken gemeente buiten het werkingsgebied van een LOP. 2. Tiende lid 1 de berekening van de relatieve aanwezigheid in het werkingsgebied of deelgebieden ervan, zijnde de procentuele verhouding tussen het aantal leerlingen dat beantwoordt aan één of meerdere indicatoren als vermeld in paragraaf 3, en het totaal aantal leerlingen van alle scholen binnen het werkingsgebied of deelgebieden ervan en dit eventueel tot op de niveaus vermeld in artikel 37novies, 1; 3. Tiende lid 2 de berekening van de relatieve aanwezigheid in vestigingsplaatsen en scholen, zijnde de procentuele verhouding tussen het aantal leerlingen dat beantwoordt aan één of meerdere van de indicatoren, vermeld in para-

3 3 graaf 3, en het totaal aantal leerlingen in de vestigingsplaatsen en scholen en dit eventueel tot op de niveaus vermeld in artikel 37novies, 1; Het LOP Antwerpen basisonderwijs trekt uit het samenlezen van deze drie elementen de conclusie dat scholen niet anders kunnen dan contingenten bepalen die liggen tussen de huidige relatieve aanwezigheid (RA) van de school en de gemiddelde RA van de scholen van het (deel)gebied. LOPs kunnen dan bijgevolg geen afspraken maken omtrent het bepalen van contingenten die er toe zouden leiden dat één of meerdere scholen contingenten bepalen die weg gaan van de huidige gemiddelde RA van het (deel)gebied. Gaan we specifiek in op het derde lid van het artikel 37 septies, dan zien we dat dit niet is wat er staat. Het derde lid stelt immers dat de contingenten gericht (moeten) zijn op het verkrijgen van een evenredige verdeling, het artikel zegt niet dat de contingenten gericht moeten zijn op de huidige gemiddelde RA. De RA zoals beschreven in het artikel is (en blijft) uiteraard een belangrijke toetssteen om te kijken of in een (deel)gebied een evenredige verdeling bereikt is. De evenredige verdeling zal blijken uit de vaststelling dan de scholen van een (deel)gebied een RA kennen die overeenkomt met de gemiddelde RA van alle scholen van dat (deel)gebied. Maar, het artikel zegt nergens dat de contingenten alleen maar gericht kunnen zijn op de huidige gemiddelde RA van het (deel)gebied. Het artikel zegt nergens dat de gemiddelde RA van het (deel)gebied over enkele jaren nog dezelfde zal/moet zijn als de huidige (zie ook punt 3.3). Schematisch kunnen we het als volgt voorstellen: Schooljaar X/X+1 Schooljaar X+6/X+7 RA A < => RA A = (±) RA B > RA Gebied RA B = (±) RA Gebied RA C ± RA C = (±) RA Gebied RA Gebied Conclusie, indien men kan beargumenteren dat een systematiek voor het bepalen van de contingenten er voor zorgt dat er een evenredige verdeling 1 bereikt wordt, ook al heeft die systematiek voor effect dat sommige scholen contingenten zullen bepalen waardoor de school aanvankelijk van de huidige gemiddelde RA van het (deel)gebied weggaat, dan is zo n systematiek in overeenstemming met de doelstellingen en de uitgangspunten van het inschrijvingsrecht. 1 alle scholen van een (deel)gebied kennen een RA die overeenkomt met de gemiddelde RA van alle scholen van dat (deel)gebied

4 4 Het blijft uiteraard steeds de CLR die concrete systemen in concrete situaties zal beoordelen Elementen op basis van de historiek van het artikel Het is zo dat initieel (voorstel van decreet en ook in amendement 1) er eigenlijk gedacht werd aan het bepalen van contingenten die moeten liggen tussen de huidige RA in de school en de huidige RA van het (deel)gebied. In de toelichting bij amendement 1 werd dit nog als volgt geformuleerd: Bijvoorbeeld: de huidige populatie van een school is 80% GOK, 20% NGOK. De scholen binnen de door het LOP afgesproken geografische omschrijving hebben een gemiddelde verhouding van 60% GOK - 40% NGOK. Binnen het LOP is afgesproken dat scholen binnen die geografische omschrijving + 10% voorrang geven aan die groep die onder het gemiddelde zit. Voor deze school is dat de groep NGOK. De school zal er dus naar streven om bij de inschrijving van honderd instappers (bijvoorbeeld het eerste leerjaar) dertig NGOK-leerlingen en zeventig GOK-leerlingen in te schrijven. Maar, einde begin 2012, was er de periode waarin de technische en praktische aanpassingen voorbereid werden. In vele fora en op vele plaatsen werd de toen bestaande tekst op zijn concrete mogelijkheden en moeilijkheden bekeken en getoetst. Binnen een LOP groeide (aanvankelijk op basis van de vaststelling dat er verschillende formuleringen waren voor LOP- en niet-lop-gebieden) de idee dat het LOP de vrijheid had om zelf inhoud te geven aan het begrip RA, om zo de factor wonen van kinderen mee in de evenredige verdeling te kunnen inbrengen. Bij het beoordelen van de verschillende opmerkingen vanuit het veld werd toen geoordeeld dat: 1. het niet de bedoeling is dat RA door iedereen verschillend ingevuld kan worden, en dit best in de tekst rechtgezet werd. Het artikel 37 septies werd in die zin aangepast. De invulling van het begrip relatieve aanwezigheid (RA) werd voor LOP en niet-lop gelijk gezet; 2. AgODi niet noodzakelijk in elke haar voorgelegde oefening moet meestappen, en dit best in de tekst duidelijk gemaakt wordt. In het artikel 37 septies werd duidelijk weergegeven wat de minimale verplichting van AgODi is (hetgeen participeren aan verdergaande oefeningen niet uitsluit); 3. het in rekening brengen van andere elementen dan de huidige gemiddelde RA van een (deel)gebied (bvb. het wonen van de kinderen, maar mogelijk ook andere gemotiveerde overwegingen) zeker zinvol kan zijn en dat de tekst zoals die toen bestond/ontstond dat nog steeds toeliet. Zij het niet doordat een LOP zelf invulling kan geven aan het begrip RA, maar wel doordat een LOP contingenten bepaalt met het oog op een evenredige verdeling. Deze verruimde interpretatie leidde niet tot een wijziging van het derde lid van

5 5 het artikel 37 septies en is, omdat het geen aanpassing aan de tekst was, niet als dusdanig terug te vinden in de memorie van toelichting bij het decreet houdende de technische en praktische aanpassingen. Daardoor is de ruime interpretatie misschien wel wat onder de radar gebleven, hoewel meerderen LOPs er toch, misschien onbewust, gebruik van hebben gemaakt. In de huidige omzendbrief staat in het onderdeel dubbele contingentering ook geen voorbeeld zoals in de toelichting bij amendement 1, maar een meer algemeen stuk dat uitgaat van een evenredige verdeling en wel nog stelt dat het begrip RA een belangrijk element is. Deze twee contingenten zijn gericht op het verkrijgen van een evenredige verdeling van indicator- en nietindicatorleerlingen in de scholen gelegen in respectievelijk het werkingsgebied van een LOP of een gemeente er buiten het werkingsgebied van een LOP. Bij het bepalen van de contingenten houdt het schoolbestuur rekening met de relatieve aanwezigheid 3.3. Elementen op basis van andere bepalingen uit het decreet In de bredere samenhang met andere doelstellingen van en bepalingen in het decreet is het zeker ook intern consistent dat contingenten zo bepaald kunnen worden dat scholen daardoor van de huidige gemiddelde RA weg gaan. 1. In een aanmeldingsprocedure gaat men naast de dubbele contingentering ook door andere elementen op de instroom sturen, bvb. door een groot belang te geven aan één van de mogelijke ordeningscriteria, of door een welbepaalde combinatie te maken. Op die manier creëert een aanmeldend LOP nu precies een situatie waarbij de toekomstige (beoogde) gemiddelde RA van het (deel)gebied grondig kan/zal verschillen van de huidige gemiddelde RA van dat (deel)gebied. Vasthouden aan de huidige gemiddelde RA als richtpunt voor de toekomstige evenredige verdeling heeft dan geen zin. Het is dan ook logisch dat de vooropgestelde contingenten bepaald mogen worden rekening houdend met andere elementen dan die huidige gemiddelde RA. Een school vinden in de buurt is inderdaad een belangrijk uitgangspunt van het inschrijvingsrecht, maar het is een genuanceerd uitgangspunt (zoals aangeven in de tekst van het decreet voor zover mogelijk ) en er zijn ook nog andere uitgangspunten die ook belangrijk zijn. Bijgevolg moet het mogelijk zijn voor een aanmeldend LOP om verschillende elementen (ruimer dan de woonplaats) mee in rekening te nemen bij het uitwerken van de systematiek waarmee binnen het LOP de contingenten bepaald zullen worden. 2. Het decreet bevat voor Brussel bepalingen die het LOP Brussel basisonderwijs binnen bepaalde marges dwingt voor het bepalen van de contingenten. Deze marges kunnen er voor zorgen dat concrete scholen gedwongen zijn om contingenten voorop te stellen die weg gaan van de huidige gemiddelde RA.

6 Elementen op basis van de beslissingen van de CLR In de dossiers die aan de CLR werden voorgelegd stellen we vast dat een aantal dossiers systematieken en keuzes m.b.t. (het bepalen van) de contingenten bevatten die er voor zorgen dat een school of meerdere scholen contingenten zouden hebben die van het huidige gemiddelde weg gaan. We stellen vast dat de CLR dergelijke dossiers afkeurt als de contingenten (ten gevolge van die systematiek) niet gericht blijken te zijn op een evenredige verdeling. De commissie motiveert haar negatieve beslissing ook zo. We stellen eveneens vast dat de commissie dergelijke dossiers wel goedkeurt als van de voorgestelde werkwijze gemotiveerd kan worden dat er een evenredige verdeling mee nagestreefd wordt. De CLR heeft zelfs in een relatief groot aantal dossiers een goedkeuring gegeven aan dergelijke gemotiveerde systematieken. Zeer belangrijk in dit debat is de vaststelling dat in verschillende LOPs meerdere (andere dan de buurt) zinvolle motiveringen een rol gespeeld hebben: 1. wiskundige afronding (een systematiek die niet beschreven staat in het decreet, hetgeen toch te verwachten zou zijn indien men rigide naar de huidige RA zou moeten streven). 2. een iets grotere afronding, vanuit een duidelijk communicatieve overweging (typisch hier, contingenten voor het gehele werkingsgebied van 40/60 %). Zo n communicatieve afronding kan een effect (in de kering) van meerdere procenten hebben. 3. de verwachte aangroei 4. woonplaats van leerlingen (met correcties en terug-correcties) 5. combinaties van verschillende overwegingen (haalbaarheid, communicatieve overweging, stappen voorwaarts ) 4. Aanpassing contraproductief In deel drie is duidelijk aangetoond dat er nu verschillende mogelijkheden zijn voor een LOP om adequaat in te spelen op de lokale situaties en dat (het bepalen van) contingenten een ingebed onderdeel zijn van een ruimer verhaal.

7 7 De door het LOP Antwerpen basisonderwijs gevraagde werkwijze is op basis van de huidige regelgeving mogelijk. Het inschrijven van de door het LOP Antwerpen basisonderwijs gevraagde werkwijze is dus niet nodig om het LOP Antwerpen basisonderwijs in staat te stellen om de werkwijze die het voor ogen heeft uit te voeren. Maar, de aanpassing is niet enkel niet nodig, ze zou daarenboven enkele nadelige effecten hebben en biedt geen garantie dat het door het LOP Antwerpen basisonderwijs beoogde effect ook zeker bereikt zal worden Verenging van de mogelijkheden van het huidige decreet De door het LOP Antwerpen basisonderwijs voorgestelde werkwijze komt er op neer dat contingenten bepaald moeten worden tussen de huidige RA van de school en de huidige gemiddelde RA van het (deel)gebied, maar waarbij het LOP voor een (deel)gebied kan kiezen met welke RA er gewerkt wordt, een RA gebaseerd op leerlingen in scholen of een RA gebaseerd op jongeren die wonen. LOP Antwerpen basisonderwijs kiest duidelijk voor een decretale of/of. Het is dan ook van belang om niet alleen te kijken naar de interne dynamiek binnen een deelgebied maar ook naar de invloed die het ene deelgebied op de omliggende deelgebieden heeft. Het is aan het LOP om op basis van een omgevingsanalyse een keuze te maken tussen de relatieve aanwezigheid op basis van de kinderen die er wonen dan wel de relatieve aanwezigheid op basis van de leerlingen die er schoollopen. Dit zou een aantal verstrekkende gevolgen hebben: 1. Hierdoor worden de andere (even zinvolle) overwegingen onmogelijk gemaakt. In die zin is het voorstel van LOP Antwerpen basisonderwijs een sterke verenging van de mogelijkheden die het huidige decreet nu biedt en die ook logisch zijn in de totale context van het inschrijvingsrecht (zie ook 3.3). We denken hier aan gebieden waar het capaciteitsprobleem eerder een afstemmingsprobleem is, een regio waar men niet opteert voor het ordeningscriterium afstand. 2. Ook binnen de redenering (die op zich zeker te verdedigen is en die een achtenswaardige keuze is) waarbij er rekening gehouden wordt met de woonplaats is het voorstel LOP van Antwerpen basisonderwijs een te rigide systeem. Men moet ofwel het ene ofwel het andere kiezen. Dat is enkel zinvol wanneer de RA scholen en de RA wonen zeer duidelijk van elkaar verschillen. Tussenvormen waarbij een LOP in de eerste plaats uitgaat van de RA gebaseerd op de leerlingen die in een (deel)gebied naar school gaan maar daar een correctie op uitvoert al naargelang het verschil tot de woonratio zouden niet mogelijk

8 8 zijn (en dat zou toch ook een zinvolle methode kunnen zijn). 3. Het decreet krijgt in het voorstel van LOP Antwerpen basisonderwijs een groter sturend karakter dan het nu heeft. Dat is misschien niet per definitie fout (onder voorbehoud van de elementen opgesomd onder punt 3), maar een dergelijke wijziging hoort eerder thuis in een ruimere evaluatie van de recent geïntroduceerde regelgeving. 4. Sommige van de door de CLR goedgekeurde aanmeldingsprocedures zouden niet meer conform de regelgeving zijn Niet bereiken van het effect Het is daarenboven nog zeer de vraag of het door LOP Antwerpen basisonderwijs beoogde effect ook met zekerheid bereikt zou worden als decretaal, wordt opgenomen dat de RA op twee manieren berekend kan worden. Het voorstel lijkt ingegeven door de vrees dat scholen in een bepaald deelgebied die allen een vergelijkbaar profiel hebben (en dus een evenredige verdeling kennen) zouden kunnen stil zitten en door het decreet niet gedwongen (kunnen) worden om hun verantwoordelijkheid te nemen t.a.v. de populatie in hun buurt. Vermits het voorstel vanuit LOP Antwerpen basisonderwijs nog steeds de keuze laat, men kiest voor de ene soort RA of voor de andere soort RA, blijft het mogelijk dat de scholen in de beschreven situatie blijven vasthouden aan RA gebaseerd op de leerlingen die school lopen in het (deel)gebied. In wezen is er geen verschil of het LOP de bedoelde scholen moet overtuigen om een bepaalde systematiek voor het bepalen van contingenten te hanteren dan dat het LOP de bedoelde scholen moet overtuigen dat RA gebaseerd op wonen een meer zinvolle RA is voor het betrokken (deel)gebied. In beide situaties is er een appel op het beleidsvoerend vermogen van het LOP. Het lijkt (vooralsnog) zeker niet aangewezen om een (decretaal) systeem uit te werken waarbij er een verplichting kan ontstaan voor scholen om te werken met RA gebaseerd op wonen. Vooreerst omwille van de elementen opgesomd in 4.1, maar ook omdat een dergelijke verplichting zou betekenen dat er ook decretale regels bepaald moeten worden over welke situaties tot welke keuze moeten leiden. Dergelijke werkwijze strookt niet helemaal met de keuzevrijheden (om in te spelen op lokale situaties) die in het huidige decreet aan de lokaliteit gegeven wordt.