1. De vroegste tijden op aarde Woordenlijst
|
|
- Sandra Verstraeten
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1. De vroegste tijden op aarde Woordenlijst * ante (vz.): voor (plaats of tijd) * mare, maris (o.): zee * et (vgw.): en; ook * terra, ae: aarde; land, streek * caelum, i: hemel * qui, quae, quod (betr. vnw.): die, dat * tegere, tego, texi, tectum: bedekken * omnis, is, e: geheel; ieder; (mv.) alle(n) * solus, a, um: alleen; eenzaam * esse, sum, fui, -: zijn Chaos: de grenzeloze lege ruimte vóór de schepping van de aarde en de hemel * nullus, a, um (onb.vnw.): geen (enkele) * sol, solis (m.): zon * lumen, minis: licht * in + abl. (vz.): in, op * nec (vgw.): en... niet, noch * aer, aeris (m.): lucht * pendere, eo, pependi, ---: hangen * tum (vgw.): toen, dan * deus, dei: god * facere, io, feci, factum: doen; maken * aqua, ae: water * circumdare, do, -dedi, -datum: omgeven 5.* iubere, eo, iussi, iussum: bevelen * surgere, o, surrexi, surrectum: oprijzen, opstaan * mons, montis (m.): berg, heuvel * tandem (bw.): ten slotte, eindelijk * homo, hominis (m.): mens * nasci, or, natus sum: geboren worden; ontstaan Prometheus: maakte de eerste mens en stal het vuur van de goden * e(x) + abl. (vz.): uit; van(af) Iuppiter, Iovis: de oppergod Vulcanus, is: god van het vuur Minerva, ae: godin van de wijsheid * dare, do, dedi, datum: geven * ceterus, a, um: overige, andere * alius, a, ud: ander * donum, i: geschenk * is, ea, id: (aanw.vnw) die, dat; (pers. vnw.): hij, zij, het Basistekst Ante mare et terras et caelum, quod tegit omnia, solum erat Chaos. Nullus adhuc sol lumina in was nog mundo praebebat nec terra in aere pendebat. wereld verschaffen O.V.T. Tum deus terram fecit et aquas circumdare terrae O.V.T. 5. iussit; iussit et surgere montes. Tandem homo O.V.T mv. natus est: Prometheus homines ex luto finxit et klei vormen Iuppiter Vulcanum iussit ex luto mulierem facere, vrouw vormen cui Minerva animam dedit; ceteri dei alia dona aan wie ziel, leven mv. ei dederunt. hem De eerste mensen leefden heel gelukkig en kenden geen lijden of zware lasten. Wat in de Bijbel het Aards Paradijs wordt genoemd, was bij Grieken en Romeinen het Gouden Tijdperk, een tijd waarin de vroegere oppergod Kronos / Saturnus als een goede koning over de eerste mensen regeerde en voorspoed en vrede bracht 10.* sub + abl. (vz.): onder Saturnus, i: de eerste oppergod, vader van Iuppiter * imperium, i: bevel; heerschappij; rijk * bene (bw.): goed * vivere, o, vixi, victum: leven * non (bw.): niet 10. Sub Saturni imperio homines bene vivebant: O.V.T. non acies, non ira fuit, non bella. Eo tempore was
2 * acies, ei: slaglinie, leger * ira, ae: woede; wrok * bellum, i: oorlog * tempus, poris: tijd * sine + abl. (vz.): zonder * oppidum, i: vesting, (versterkte) stad * lex, legis: wet * -que: (vgw.) en * habere, eo, bui, bitum: hebben, houden * gens, gentis: volk(stam); familie * miles, militis: soldaat * vita, ae: leven 15.* per + acc. (vz.): door(heen), door (toedoen van) * sui (pers. vnw.): (van) zich, (van) elkaar * contentus, a, um (+ abl.): tevreden (met) * etiam (vgw.): ook; zelfs * frux, frugis: (veld)vrucht * ferre, fero, tuli, latum: (ver)dragen; brengen * iam (bw.): al, reeds * pontus, i: zee * quoque (bw.): ook * litus, toris: kust, strand 20.* hic, haec, hoc (aanw.vnw.): deze, dit * collis, is: heuvel * occupare: in bezit nemen, bezetten * alter, era, erum: de andere (van twee) * supra + acc. (vz.): boven * aut (vgw.): of * tectum, i: dak; huis * ille, a, ud (aanw. vnw.): die, dat * arbor, oris: boom * capere, io, cepi, captum: (in)nemen, vangen; grijpen Nereïdes: waternimfen * silva, ae: bos, woud * urbs, urbis: stad * mirari: zich verwonderen; bewonderen homines sine oppidis legibusque vivebant; non galeas, non gladios habebant : omnes helmen zwaarden gentes sine militibus vitam peragebant. doorbrengen 15. Per se dabat omnia terra contentique cibis voedsel datis erant. Ver erat aeternum et etiam gegeven lente eeuwig inarata terra fruges ferebat. onbebouwd Na het gouden tijdperk kwamen de zilveren, bronzen en ijzeren tijd: de mensen werden slechter en moesten werken om in hun leven te voorzien. Ten slotte kwam er zedenverval met geldzucht, misdaad en oorlog. Iuppiter zag zich gedwongen een vreselijk besluit te nemen: de mensheid moest vergaan en als middel hiervoor gebruikte hij het water enorme stortbuien, maar ook het water van stromen en bronnen. Het resultaat was de totale zondvloed Iam mare et terra nullum discrimen habebant: onderscheid O.V.T. omnia pontus erant et deerant quoque litora ontbreken 20.ponto. Hic collem occupat, alter supra fruges mv. aut tecta villae navigat, ille piscem in arbore boerderij varen vis capit. Nereides sub aqua silvas urbesque waternimfen mirantur, et in silvis habitant delphines. wonen dolfijnen Naar Ovidius, Metamorphoses, I, 5 44, en / Hyginus, Fabulae, CXLII en CXLIII / Tibullus, Elegiae, I, 3, 35 en 47
3 Vragen 1. De Chaos was een grenzeloze, lege en duistere ruimte. Wat was er in elk geval nog niet? 2. Et (r.5) kan twee betekenissen hebben. Welke? 3. De eerste vrouw kreeg de nam Pandora. In het Grieks betekent pas alle en dooron geschenk ; wat betekent de naam Pandora dus? 4. Het Gouden Tijdperk (r ) was een gelukzalige tijd! Hoe leefden de mensen toen? Wat kenden ze wel en wat kenden ze niet? Wat betekenen bijvoorbeeld volgende woorden? - non acies, non ira fuit (r. 11) - sine oppidis legibusque vivebant (r. 12) - non galeas, non gladios habebant (r. 13) - per se dabat omnia terra (r.15) - etiam inarata terra fruges ferebat (r.16-17). 5. Iuppiter dacht er eerst aan zijn gewone wapen te gebruiken tegen de mensen Wat was dat? 6. Welke mythen uit andere beschavingen herken je in dit verhaal van Ovidius? 7. Ovidius was een belangrijk dichter uit de eerste eeuw voor en na Chr. Hij wordt nog veel gelezen en je zult er nader mee kennis maken in je derde jaar Latijn. Als je op het internet zoekt op basis van de woorden Ovidius + Metamorphosen zul je honderden sites ontdekken een bewijs dat de belangstelling voor de Latijnse Oudheid nog heel levendig is. Probeer eens en je komt terecht op de pagina domestica Latina prima mundi van een prachtige site van het vak Latijn van het Goethe-gymnasium in de Duitse stad Emmendingen. Klikken op Ovidius brengt je naar de site over het eerste boek van de Metamorphoses, schitterend geïllustreerd met vele afbeeldingen van Europese kunstenaars een bewijs dat de mythen en de andere aspecten van de Oudheid nog heel lang verder leefden in de literatuur en de kunst van de latere eeuwen (men noemt dat de nawerking of de receptie van de Grieks-Romeinse beschaving).
4 Grammatica 1. Woordsoorten a. Observeer - mare, terras, caelum, lumina, mundo, aere (r.1-3) - omnes, omnia, aeternum (r.13-16) - tegit, erat, praebebat, pendebat (r. 1-3) - ante (r.1), in (r.2), ex (r.6), sub (r.10), sine (r.12) - solum (r.2), tum (r.4), bene (r.10), quoque (r.19) - quod (r.1), ei (r.9), hic (r.20), ille (r.21) - et (r.1), nec (r.3). b. Besluit We onderscheiden in het Latijn o.a. volgende woordsoorten: substantieven terra aarde adjectieven omnis alle werkwoorden facere maken voorzetsels in in, op bijwoorden quoque ook voornaamwoorden hic deze voegwoorden et en Sommige woorden kunnen veranderen van vorm (substantieven, adjectieven, werkwoorden, voornaamwoorden), andere zijn onveranderlijk (voorzetsels, bijwoorden, voegwoorden). Dat werkwoorden veranderen van vorm ze worden vervoegd vinden we ook in het Nederlands heel gewoon. Substantieven, adjectieven en voornaamwoorden ondergaan in het Nederlands (en Frans en Engels) slechts kleine veranderingen: ze kunnen bijvoorbeeld een meervoudsuitgang krijgen. In het Latijn (en in het Duits of het Grieks of het Russisch) zijn er veel meer verschillende uitgangen: men zegt dat substantieven, adjectieven en voornaamwoorden in die talen verbogen worden. 2. De indeling van de Latijnse substantieven a. Observeer In het vocabularium vinden we o.a. volgende substantieven: - terra, ira, vita, villa, silva - mundus, deus, Vulcanus, gladius, pontus - caelum, donum, imperium, bellum, oppidum - mare, sol, lumen, aer, mons, homo, mulier, tempus, lex, gens, miles.
5 b. Besluit We kunnen de Latijnse substantieven indelen in groepen, naargelang van de uitgang van die woorden in het vocabularium. We delen ze voorlopig in vier groepen in: - substantieven op a - substantieven op us - substantieven op um - substantieven met allerlei uitgangen. 3. De verbuiging van de substantieven de functie van de naamvallen a. Observeer - ante terras (r.1), nec terra in aere pendebat (r.3), deus terram fecit (r.4), aquas circumdare terrae iussit (r.4-5) - silvas mirantur (r.22-23), in silvis habitant (r.23) - homo natus est (r.5-6), homines ex luto finxit (r. 6), homines bene vivebant (r.10), sine militibus (r.14). b. Besluiten (1) Latijnse substantieven hebben verschillende vormen met verschillende uitgangen; deze verschillende vormen noemen we naamvallen. Er zijn zes naamvallen, elk met een enkelvoud en meervoud. Deze naamvallen vormen samen de verbuiging; we zeggen dus dat een substantief verbogen wordt. (2) Vermits er verschillende groepen substantieven zijn, naargelang van hun uitgang in het vocabularium, zijn er dus ook verschillende verbuigingen. In het Latijn zijn er vijf verbuigingen. Voorlopig bestuderen we er in deze les drie: - de 1ste of a-verbuiging bevat alle substantieven op a - de 2de of o-verbuiging bevat alle substantieven op us en um - de 3de of gemengde verbuiging bevat de substantieven met verschillende uitgangen (3) De vorm van het substantief zoals het in het vocabularium staat is de basisnaamval: we noemen die naamval de nominatief.
6 (4) Elke naamval heeft een bepaalde functie en drukt dus een bepaald zinsdeel uit:. de nominatief drukt het onderwerp uit. de accusatief drukt het lijdend voorwerp uit. De accusatief kan ook voorkomen na bepaalde voorzetsels, zoals ante = voor, post = na, achter, ad = naar, in = naar, propter = wegens. de ablatief staat na een aantal voorzetsels, zoals in = in, op, ex = uit, sub = onder, sine = zonder, a(b) = door, vanaf, cum = met. 4. Overzicht van de a-verbuiging, de o-verbuiging en de gemengde verbuiging Nom. enk. TERRA GLADIUS DONUM LEX terr- a gladi- us don- um lex Acc. enk. terr- am gladi- um don- um leg- em Abl. enk. terr- a gladi- o don- o leg- e Nom. mv. terr- ae gladi- i don- a leg- es Acc. mv. terr- as gladi- os don- a leg- es Abl. mv. terr- is gladi- is don- is leg- ibus Opmerkingen: - de verbuigingen van gladius en donum gelijken sterk op elkaar: het zijn twee types van de o-verbuiging - de acc. enk. gaat meestal uit op m - de abl. enk. gaat uit op een klinker. 5. Het geslacht van de substantieven a. Soms hebben de substantieven een natuurlijk geslacht: pater (vader) is uiteraard mannelijk, mater (moeder) vrouwelijk b. Meestal echter herkent men het geslacht aan de uitgang van de nominatief enkelvoud: dat is het grammaticaal geslacht.
7 De belangrijkste regels zijn: - de woorden op -a in de 1ste verbuiging zijn vrouwelijk - de woorden op -us in de 2de verbuiging zijn mannelijk - de woorden op -um in de 2de verbuiging zijn onzijdig - in de 3de of gemengde verbuiging vinden we vele uitgangen en ook drie geslachten:. de woorden op -er en -or zijn mannelijk. de woorden op -s, -o en -x zijn vrouwelijk. de woorden op -us en -men zijn onzijdig. Opmerking: onzijdige woorden hebben altijd twee typische kenmerken:. de nominatief is gelijk aan de accusatief. de nom. en dus ook de acc. mv. gaan uit op -a. 6. (L) De woordorde en het belang van de uitgangen a. Observeer Tum deus terram fecit (r.4) Ceteri dei alia dona ei dederunt (r.8-9) Per se dabat omnia terra (r.15) b. Besluit In het Latijn is de woordorde veel vrijer dan in het Nederlands of andere moderne talen. Om een Latijnse zin te begrijpen kun je dan ook niet echt op de woordorde steunen: je moet vooral op de uitgangen letten, want aan die uitgangen herken je de zinsdelen en dus de betekenis van de zin. Toch is er een gebruikelijke Latijnse woordorde: onderwerp / lijdend voorwerp / persoonsvorm. Om extra de nadruk te leggen op een woord, plaatst het Latijn dat woord voorop. 7. (V) Het Latijn heeft geen lidwoord a. Observeer Tum deus terram fecit (r.4) Homines sine oppidis legibusque vivebant (r.12) Omnes gentes sine militibus vitam peragebant (r.13-14) b. Besluit Bij de vertaling van Latijnse substantieven gebruiken we ofwel een bepaald ofwel een onbepaald lidwoord, soms helemaal geen lidwoord, soms een bezittelijk voornaamwoord.
8 Oefeningen 1. Geef de woordsoort van: Lumen, facere, solum, in, silva, omnis, et, sub, dare, tempus, iubere, homo, tandem, deus, vita, circumdare, adhuc, mare, aeternus, -que, per, iubere. 2. Tot welk verbuigingstype behoren volgende substantieven? Gentem, gladiis, terrae, caelo, milites, tecta, mundum, gladio, aqua, hominibus, collis. Wat moet je dus telkens doen om te weten tot welke verbuiging een woord behoort? 3. Geef naamval en getal van de volgende substantieven: Terris, ponto, homo, imperiis, mundum, donum, iram, aere, gentes, legibus, gladios, animae, hominem, mundi, colles. 4. Geef naamval en getal van de volgende substantieven: Let op: sommige uitgangen kunnen in verschillende verbuigingstypes voorkomen: de uitgang a komt zowel in de a-verbuiging als in de o-verbuiging, type donum voor maar dan in andere naamvallen! En sommige uitgangen van de a- en o- verbuigingen komen voor als nominatief enkelvoud van woorden van de gemengde verbuiging vermits dan heel veel uitgangen mogelijk zijn in de nom. enk. Je moet je dus weer goed afvragen wat de nom. enk. van het betrokken woord is (je moet dus goed je vocabularium kennen!) en tot welke verbuiging het substantief behoort Terra, dona, mundum, imperium, oppida, vita, deus, montibus, tectum, pontum, deo, homo, collis, terris. 5. Verklaar de naamval van volgende substantieven uuit de basistekst: Voorbeeld: sol (r.2) is nom. enk. omdat het onderwerp is / terras (r.1) is acc. mv. omdat het na het voorzetsel ante + acc. staat. Caelum (r.1), mundo (r.3), terra (r.3), aere (r.3), homo (r.5), homines (r.6), mulierem (r.7), dei (r.8), dona (r.8), imperio (r.10), homines (r.10), oppidis (r.12), gentes (r.14), collem (r.20), tecta (r.21), arbore (r.21), urbes (r.22), silvis (r.23). 6. Hoe komt het dat er een verschillend antwoord mogelijk is op volgende drie vragen? - welke is de naamval van homines (r.6)? - welke is de naamval van homines (r.10)? - welke is de naamval van homines?
9 7. Geef in de vertaling het verschil weer tussen: - Pisces in aqua capit. - In arbore pisces capit. Leestekst De volgende tekst bewijst dat het Latijn nog vele eeuwen na het verdwijnen van het Romeinse Rijk (5de eeuw n.chr.) gesproken en geschreven werd. Zo bleef het Latijn de taal van de Kerk en ook van het onderwijs, zeker aan de universiteiten. Toen in de Middeleeuwen de eerste universiteiten ontstonden in Europa, was de voertaal daar het Latijn. Vele studenten trokken van de ene universiteit naar de andere, en dit kon gemakkelijk, aangezien het Latijn de taal van alle intellectuelen was. Deze rondtrekkende studenten noemde men Vaganten (van het Latijn vagari = zwerven denk aan vagebond ). Vaak waren die studenten maar arm, en ze konden zich dan zeker ook goed in de plaats stellen van het treurige haasje in het volgende lied. Flet lepus parvulus, wenen haas klein clamat altis vocibus : roepen schel stem quid facio hominibus, wat? ik aan de mensen quod me captant canibus? (om)dat me vangen met honden 5. Longas aures habeo, lang oor brevem caudam teneo; kort staart hebben leves pedes habeo, licht poot magnum saltum facio. groot sprong Caro mea dulcis est, vlees mals is 10. pellis mea mollis est. huid mijn zacht Quando servi vident me, wanneer slaaf zien Haasje, haasje, vocant me. noemen
10 Domus mea silva est; huis lectus meus durus est. bed hard 15. Dum in aulam venio, Wanneer paleis komen gaudet rex, sed non ego. blij zijn koning maar ik Quando reges comedunt me, wanneer opeten vinum bibunt super me. wijn drinken over heen Naar een Vagantenlied, Anonymus, 1574 De "Carmina Burana" is een middeleeuws manuscript, gevonden in 1803 in de abdij van Benediktbeuren (Zuid-Duitsland). Dit manuscript bevat een 200-tal liederen (= carmina), die in de 12e en 13e eeuw geschreven werden door verschillende, onbekende dichters. Deze dichters waren voornamelijk rondtrekkende studenten, dat zijn dus de vaganten. Enkele van deze liederen werden in 1935 op muziek gezet door de componist Carl Orff. Een heel bekend uittreksel (O Fortuna) uit deze compositie kun je beluisteren op YouTube, o.a. op Zie je bekende woorden in de geprojecteerde tekst? Valt je niet op dat de uitspraak van het Latijn soms anders is? - vraag hierover wat uitleg aan jet leraar... Vragen 1. Uit welk Latijns woord blijkt meteen dat het hier om een klaaglied gaat? 2. Wat verwijt het haasje aan de mensen? 3. Welke eigenschappen van het haasje trekt de mensen zo aan? Antwoord met Latijnse zinnetjes. 4. Hoe komt het haasje in het paleis terecht? 5. Hoe komt het dat er in de Latijnse tekst plots enkele Nederlandse woorden staan? Wie spreekt hier? Wat kun je hieruit afleiden over de rol van het Latijn? 6. "Gaudet rex, sed non ego" (r. 16): waarom? 7. Nog wat spraakkunst inoefenen:. van welke verbuiging zijn: vocibus (r.2), aures (r.5), caudam (r.6), caro (r.9), servi (r. 11), reges (r.17). verklaar de naamval van: aures (r.5), caro (r.9), servi (r.11), reges (r.17), vinum (r.18). 8. Even vooruit lopen op volgende les: - wat zou de uitgang kunnen zijn van de tegenwoordige tijd van het Latijnse werkwoord in de 1 ste pers. enk. (zie regels 5-8) - en wat zou de uitgang kunnen zijn in de 3 de pers.enk. (zie regels 1-2) en de 3 de pers. mv. (zie regels 11-12). Verwondert je dit?
11 Activiteiten 1. Hierboven vond je al een paar interessante internetsites - maar er zijn er ontelbare in verband met de Grieks-Romeinse cultuur en in verband met de Latijnse taal. Probeer het maar eens uit door woorden als "Latijn" of "Romeinen" of "Romeinse mythologie" in te geven. Let op: niet alle sites zijn even interessant, verre van daar. Je leraar zal je helpen het "kaf van het koren" te scheiden. Noteer enkele interessante adressen en schrijf in enkele woorden ernaast waarom ze interessant zijn. Stuur eventueel je ideetjes door aan het contactadres van "Latijn Leren". 2. Latijn - dat kon je boven de leestekst lezen - is nog vele eeuwen blijven leven als een echt levende en veel gebruikte taal. Kun je hierover details opzoeken: waar sprak men Latijn (nu nog!), wie gebruikte het Latijn? Zelfs nu is het soms nog de mode op monumenten, gedenkplaten, enz. een Latijnse tekst te schrijven of een Latijns gezegde als motto te gebruiken. Kun je daar voorbeelden van vinden? Geef je ideetjes of ontdekkingen door! Enkele voorbeelden: het motto van de Amerikaanse staat Arkansas is "Regnat populus": wat betekent dit? En van Oklahoma "Labor omnia vincit": wat betekent die spreuk dan weer? Zoek de onbekende woorden op in je woordenlijst! 3. Er bestaan ook veel spreekwoorden in het Latijn. Enkele voorbeelden: In vino veritas Bos currum trahit, non bovem currus Dura lex, sed lex Tracht ze te vertalen, met behulp van de woordenlijst en (voor de niet-frequente woorden) van een woordenboek. Begrijp je ook wat de bedoeling is van de spreekwoorden? 4. Misschien een onderwerp voor een amusant groepswerk...- ook een eerste kennismaking met het gebruik van een Latijns woordenboek! De leraar verdeelt je in groepjes van 3-4; ieder groepje beschikt over een woordenboek om de onbekende woorden op te zoeken. Het gaat om de volgende spreuken: Amor omnia vincit Aquila non captat muscas Fortes fortuna adiuvat Latet anguis in herba Manus manum lavat
12 Iedere groep - schrijft de juiste vertaling op van de 5 spreuken - onderstreept in de 5 spreuken het onderwerp - verklaart de naamval van muscas (2), fortes (3), fortuna (3), anguis (4), herba (4) en manus (5). De leraar beslist achteraf wie gewonnen heeft - zowel de tijd als de fouten spelen een rol! 5. Zoek de fout. Het internet is een onuitputtelijke bron van feiten en gegevens over de meest uiteenlopende onderwerpen - maar blijf vooral kritisch en voorzichtig. Even een amusante speurtocht naar een fout tegen het correcte Latijn. Een tijdje geleden plaatste iemand een artikel op het internet, met als titel "Pecuniam non olet". Je kent dit spreekwoord ongetwijfeld ook in het Nederlands...? Maar waar zit de Latijnse fout? Leg uit! Geef nu het correcte spreekwoord in in Google, dan vind je wat meer achtergrond bij dit bekende spreekwoord, vooral op de pagina van Wikipedia...
Onze-Lieve-Vrouwlyceum Genk Lycipedia: Beter leren http://lycipedia.lyceumgenk.be CAPUT PRIMUM. De uitspraak van het Latijn
CAPUT PRIMUM De uitspraak van het Latijn 1) Pegasus p. 12: het Latijn en zijn dochtertalen Kaart 1 : Het Latijn (de taal van Latium) werd gesproken in het Romeinse rijk. Kaart 3 : Het Latijn leeft voort
Nadere informatieOnze-Lieve-Vrouwlyceum Genk Lycipedia: Beter leren CAPUT SECUNDUM TAALSTUDIE. Werkwoorden vervoegen
CAPUT SECUNDUM TAALSTUDIE Werkwoorden vervoegen 1. De infinitief In de woordenlijst vinden we de woorden altijd in dezelfde vorm. Deze vorm, die we het grondwoord noemen, is voor een werkwoord de infinitief..
Nadere informatieInhoud Jan Brams - Wendy Geerts - Eliane Lammens Wim Moreau - Philippe Moury
Inhoud 1 Jan Brams - Wendy Geerts - Eliane Lammens Wim Moreau - Philippe Moury a Sanoma company I lingua latina Lingua Latina Romeinse cijfers Het Latijnse alfabet Uitspraak van het Latijn Woordsoorten
Nadere informatieOnze-Lieve-Vrouwlyceum Genk Lycipedia: Beter leren CAPUT TERTIUM TAALSTUDIE
CAPUT TERTIUM TAALSTUDIE STRUCTUUR VAN DE ZIN: DE BIJVOEGLIJKE BEPALING Pegasus p. 78-79 We kunnen een zin verdelen in... Sommige zinsdelen kunnen verder onderverdeeld worden in... Het belangrijkste woord
Nadere informatieOnze-Lieve-Vrouwlyceum Genk Lycipedia: Beter leren CAPUT QUARTUM TAALSTUDIE
CAPUT QUARTUM TAALSTUDIE DE LAATSTE NAAMVALLEN: de DATIEF en de ABLATIEF: morfologie uitgangen 1 e klasse datief ablatief m. enk. m. mv v. enk. v. mv. o. enk. o. mv Uitgangen 2 e klasse m. + v. enk. m.
Nadere informatieVOORWOORD. René van Royen
VOORWOORD Priscianus was een knappe man. Toen Rome lang geleden nog een rijk was, leerde hij de kinderen in zijn klas Latijn. Hij gaf dus les, maar wat hij in de klas vertelde schreef hij ook op. Zo ontstond
Nadere informatieLatijn en Grieks in de 21ste eeuw
Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn en/of Grieks? Als leerling in het laatste jaar van de basisschool sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het
Nadere informatieLES 13 EEN NIEUWE FAMILIE
LES 13 EEN NIEUWE FAMILIE nieuw en anders Natuurlijk ken je Julius Caesar, de Romeinse generaal die tweeduizend jaar geleden Gallië veroverde. Maar heb je wel eens goed naar zijn naam gekeken? Het eerste
Nadere informatieZ I N S O N T L E D I N G
- 1 - Z I N S O N T L E D I N G Waarom is zinsontleding zo belangrijk? Elke scholier op de middelbare school maar ook de kinderen op de lagere school, komen veelvuldig met zinsontleding in aanraking, eigenlijk
Nadere informatieMannelijk Vrouwelijk Onzijdig de slaaf de meester het gevecht het land het beest enkelvoud nominativus genitivus accusativus
ZELFSTANDIG NAAMWOORD Mannelijk Vrouwelijk Onzijdig de slaaf de meester het gevecht het land het beest enkelvoud nominativus genitivus accusativus meervoud nominativus genitivus accusativus BIJVOEGLIJK
Nadere informatieNieuwe woorden correct kunnen schrijven, kunnen vertalen van N-F en van F-N en kunnen gebruiken in mondelinge en schriftelijke zinnen.
Vaktips Frans 1. D O E L S T E L L I N G E N De Franse taal leren verstaan, lezen, spreken en schrijven. Om dit te bereiken, moet je: Nieuwe woorden correct kunnen schrijven, kunnen vertalen van N-F en
Nadere informatieGriekse taalleer. Vormleer van het Attisch dialect. Sint-Jan Berchmanscollege. Antwerpen
Griekse taalleer Vormleer van het Attisch dialect Sint-Jan Berchmanscollege. Antwerpen 1998 Hoofdstuk 1 Het Naamwoord 1 De verbuiging van het naamwoord [1-9] 2 De eerste klasse van substantieven en adjectieven
Nadere informatieBeknopte grammatica. voor. de cursus. Grieks van het Nieuwe Testament
Beknopte grammatica voor de cursus Grieks van het Nieuwe Testament versie 1.0 Menno Haaijman scripture4all.org Tijdens de try-out voor de cursus bleek dat veel, zo niet alle, toehoorders de Nederlandse
Nadere informatie2 Правописание Spelling 11 Hoofdletters en kleine letters 11 Klinkers na de sisklanken ж, ч, ш, щ / г, к, х / ц 12 Interpunctie 12
Inhoudsopgave 1 Русский алфавит Het Russische alfabet 10 2 Правописание Spelling 11 Hoofdletters en kleine letters 11 Klinkers na de sisklanken ж, ч, ш, щ / г, к, х / ц 12 Interpunctie 12 3 Фонетика Fonetiek
Nadere informatieVoorwoord. Rome en de Romeinen
Voorwoord Rome en de Romeinen Dit verhaal speelt in Rome, ongeveer 2000 jaar geleden. Rome was toen een rijke stad, met prachtige gebouwen. Zoals paleizen voor de keizers, voor de Senaat en voor de grote
Nadere informatieExamen VWO. Latijn. tijdvak 2 woensdag 22 juni 9.00-12.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VWO 2016 tijdvak 2 woensdag 22 juni 9.00-12.00 uur Latijn Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 22 vragen en een vertaalopdracht. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen.
Nadere informatieDe zin onderwerp gezegde Opdracht 1.
De zin Hij loopt. is een van de kortste zinnen die je kunt bedenken. Een zin bestaat in ieder geval uit een onderwerp (hij) en een gezegde (loopt). Natuurlijk kun je veel langere zinnen bedenken, maar
Nadere informatieLES 1 NEDERLANDS EN LATIJN. Onze eigen taal Wanneer je wilt weten hoe onze taal in elkaar zit, moet je eens naar de volgende vijf zinnetjes kijken:
LES 1 NEDERLANDS EN LATIJN Onze eigen taal Wanneer je wilt weten hoe onze taal in elkaar zit, moet je eens naar de volgende vijf zinnetjes kijken: Het meisje ziet de roos. De moeder geeft haar baby de
Nadere informatie1 WOORDSOORTEN 3 2 ZINSDELEN 8
Deel 1 Grammatica 1 1 WOORDSOORTEN 3 1.1 Tot welke woordsoort behoren de onderstreepte woorden in de volgende zinnen? 3 1.2 Multiple choice. Benoem de onderstreepte woorden 4 1.3 Benoem de onderstreepte
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing (PIT)
Lesperiode: 1 week 36 t/m week 38 Hoofdstuk: Spelling 2 t/m 6 De stam van het werkwoord Splitsbare werkwoorden Persoonsvorm tegenwoordige tijd en de bijbehorende regel De stam van werkwoorden kunnen noteren
Nadere informatieMANSIO PRIMA. A Woordenschat
MANSIO PRIMA A Woordenschat 1. een ander hoog 2. weg leven 3. vrolijk breed, wijd 4. veilig heel 5. overal waar 6. geliefd helder, beroemd 7. toch eindelijk, tenslotte 8. hoeveel zoveel 9. afwezig zijn,
Nadere informatieWoordsoorten. Nederlands. Aanwijzend voornaamwoord. Onderschikkend voegwoord. Persoonlijk voornaamwoord. Betrekkelijk voornaamwoord
Woordsoorten Nederlands Aanwijzend voornaamwoord Betrekkelijk voornaamwoord Bezittelijk voornaamwoord Bijvoeglijk gebruikt werkwoord Bijvoeglijk naamwoord Bijwoord Bijzin Hoofdzin Hulpwerkwoord Koppelwerkwoord
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing (PIT)
Vak: Nederlands Programma van Inhoud en Toetsing (PIT) 2016-2017 Lesperiode: 1 Hoofdstuk: Spelling 2 t/m 6 De stam van het werkwoord Splitsbare werkwoorden Persoonsvorm tegenwoordige tijd en de bijbehorende
Nadere informatiejaarplan Latijn 5 lestijden.xlsx
JAARPLAN LATIJN EERSTE GRAAD EERSTE JAAR 5 UUR PER WEEK Referentie leerplan : D/2011/7841/001 Handboek : Ars Legendi Vestibulum: taalboek, leesboek, woordenlijst Voeten: Bij het begin van elke les worden
Nadere informatieGRAMMATICA WERKWOORDELIJK GEZEGDE NAAMWOORDELIJK GEZEGDE VOLLEDIGE UITLEG UITLEG PER ONDERDEEL UITLEG PER ONDERDEEL VOLLEDIGE UITLEG
GRAMMATICA WERKWOORDELIJK GEZEGDE NAAMWOORDELIJK GEZEGDE VOLLEDIGE UITLEG UITLEG PER ONDERDEEL VOLLEDIGE UITLEG UITLEG PER ONDERDEEL OEFENSITES WERKWOORDELIJK GEZEGDE ONTLEDEN ZIN OEFENSITES NAAMWOORDELIJK
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing (PIT)
Vak: Nederlands, onderdeel taalportfolio Lesperiode: 1 Taalportfolio deel 1 In je taalportfolio komen 4 opdrachten die gedurende het jaar worden uitgedeeld en uitgelegd. In de eerste rapportperiode worden
Nadere informatieAntwoorden Nederlands Ontleding
Antwoorden Nederlands Ontleding Antwoorden door een scholier 1587 woorden 27 april 2010 5,8 10 keer beoordeeld Vak Nederlands Taalkundig ontleden; Lidwoorden; Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig
Nadere informatieBIJBELS GRIEKS HERHALING 1
Pagina:1 Her.1.1 Inleiding Dit een herhalingsles. In deze les herhalen we de beangrijkste zaken uit les 1 t/m 5. We beginnen met het herhalen van de naamvallen. Leest u voordat u verder gaat met deze les
Nadere informatieBIJBELS GRIEKS LES 3
Pagina:1 3.1 Meervoud In de vorige les hebben we ons uitsluitend beziggehouden met woorden in het enkelvoud. In deze les komt het meervoud aan de orde. Zie het volgende overzicht. geslacht manlijk vrouwelijk
Nadere informatieGrammaticaboekje NL. Om een beeld te krijgen van de inhoud: De inhoudsopgave, een paar onderwerpen en de eerste bladzijde van de trefwoorden.
9 789082 208306 van Om een beeld te krijgen van de inhoud: De inhoudsopgave, een paar onderwerpen en de eerste bladzijde van de trefwoorden. Opzoekboekje voor leerlingen in klas 1 tot en met 3 in de onderbouw
Nadere informatie4 - Bijzondere paradigmes
Bijzondere paradigmes 23 4 - Bijzondere paradigmes. - De adjectieven en 60... - [stam: - (zie nr. ) en -/ - (zie nr. )] Enkelvoud Meervoud! " # $ % & # $ $ ' ( ) * + +, ) * + - * + + '. / 0 2 3 / 0 4 /
Nadere informatieExamen VWO. Latijn. tijdvak 1 donderdag 24 mei 9.00-12.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VWO 2007 tijdvak 1 donderdag 24 mei 9.00-12.00 uur Latijn Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 23 vragen en een vertaalopdracht. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen.
Nadere informatieOntleden. Er zijn twee manieren van ontleden: taalkundig ontleden en redekundig ontleden.
Ontleden Er zijn twee manieren van ontleden: taalkundig ontleden en redekundig ontleden. Bij het redekundig ontleden verdeel je de zin in zinsdelen en geef je elk zinsdeel een redekundige naam. Deze zinsdelen
Nadere informatieStap voor stap Latijn leren (en) lezen in het eerste jaar
Stap voor stap Latijn leren (en) lezen in het eerste jaar Marjan Hillewaere ENW AUGent, 6/11/ 13 Studiedag Taal en Tekst. De rol van taalbeschouwing in het klassieketalenonderwijs. Latijn leren (en) lezen
Nadere informatieLES 13 EEN NIEUWE FAMILIE deel I. de zelfstandige naamwoorden van de derde declinatie
LES 13 EEN NIEUWE FAMILIE deel I de zelfstandige naamwoorden van de derde declinatie In deze les maak je kennis met een nieuw type Latijnse zelfstandige naamwoorden. Ze doen hetzelfde als de woorden die
Nadere informatieVwo+ en Gymnasium WINKLER PRINS
Met kop en schouder Vwo+ en Gymnasium OP WINKLER PRINS Grieks en Latijn geven je diploma een gouden randje! Is vwo+ of het gymnasium wat voor jou? Om deze vraag te kunnen beantwoorden, moet je jezelf de
Nadere informatieStilte vooraf. Wees stil voor het aangezicht van God, want heilig is de Heer. Uitleg
Stilte vooraf Wees stil voor het aangezicht van God, want heilig is de Heer. Uitleg Witte donderdag. Nacht van de overlevering, met een dubbelzinnige betekenis. Het is de overlevering (de traditie) van
Nadere informatieCVO Tweedekansonderwijs Antwerpen NIVEAUBEPALING NEDERLANDS ASO 3
CVO Tweedekansonderwijs Antwerpen NIVEAUBEPALING NEDERLANDS ASO 3 Voor Nederlands zijn er 3 modules van elk 4 uur per week. De uren worden aansluitend gegeven, het gaat dus om een volledige namiddag. De
Nadere informatieverzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen
Zondag 52 Zondag 52 gaat over de zesde bede. Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid, in der eeuwigheid. Amen. Lees de tekst
Nadere informatiePdf versie uitleg Grammatica
Uitleg Grammatica Inleiding In deze zelfstudiemodule kun je grammatica oefenen. Grammatica betekent volgens de Van Dale Leer van het systeem van een taal, geheel van regels volgens welke woorden en zinnen
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing (PIT)
Programma van Inhoud en Toetsing (PIT) 2015-2016 Lesperiode: 1 week 36 t/m week 38 Hoofdstuk: Spelling 2 t/m 6 De stam van het werkwoord Splitsbare werkwoorden Persoonsvorm tegenwoordige tijd en de bijbehorende
Nadere informatiejaarplan Latijn 4 lestijden.xlsx
Referentie leerplan : D/2011/7841/001 JAARPLAN LATIJN EERSTE GRAAD EERSTE JAAR 4 UUR PER WEEK Handboek : Ars Legendi Vestibulum: taalboek, leesboek, woordenlijst Voeten: Bij het begin van elke les worden
Nadere informatieLes 4: Les conversatie + grammatica Nederlands Conversatie Les 2 A-klas
Les 4: Les conversatie + grammatica Nederlands Conversatie Les 2 A-klas Leraar: Dag Jef. Jef: Dag mevrouw. Hoe gaat het met u? Leraar: Goed, dank je. En met jou? Jef: Ook goed. ----------- Mark: Hallo
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing (PIT)
Fictie Klas: MH-1 Lesperiode:1 Taalportfolio In je taalportfolio komen 5 opdrachten die gedurende het jaar worden uitgedeeld en uitgelegd. In de eerste rapportperiode worden de eerste 3 opdrachten beoordeeld
Nadere informatieVerhaal: Jozef en Maria
Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele
Nadere informatieZondag 13 december 2009 Tekst: Lucas 1: 39-55
Zondag 13 december 2009 Tekst: Lucas 1: 39-55 Maria gaat op visite bij Elisabet. Maria was natuurlijk helemaal vol van het geweldige nieuws dat ze van de Gabriël had gehoord. Ze wilde het heel graag aan
Nadere informatieJohannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente,
Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, We zijn er doorheen gegaan, Veertig dagen en nachten, Tijd van voorbereiding...
Nadere informatieJAARGANG 9 / NUMMER 1 SEPTEMBER 2014. Mede mogelijk dankzij:
JAARGANG 9 / NUMMER 1 SEPTEMBER 2014 Partners: Mede mogelijk dankzij: VRAAG 1 Thuis op vakantie Lang niet iedereen is afgelopen zomer op vakantie geweest. Een groot deel van de bevolking heeft de zomer
Nadere informatieDe gelijkenis van het huis op de rots en op het zand.
De gelijkenis van het huis op de rots en op het zand. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel
Nadere informatieOns resten geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de grootste daarvan is de liefde. 1 Korinthe 13 vers 13
Kerstviering: Geloof, hoop en liefde 1. Samenzang : Ps alm 116: 1, 11 God heb ik lief, want die ge trouwe Heer Hoort m ijne stem, mijn s m ekingen, m ijn klagen Hij neigt Zijn oor, k roep tot Hem, al m
Nadere informatieBenodigde voorkennis taal verkennen groep 5
Taal actief 4 taal verkennen groep 5-8 taal verkennen groep 5 In dit document een overzicht opgenomen van de benodigde voor de lessen Taal verkennen groep 5. Deze kenn maakt onderdeel uit van de leerlijn
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing (PIT)
Het programma van deze PIT wordt gedurende het schooljaar aangepast aan het tempo en het niveau van de klas. Vak: Nederlands, onderdeel taalportfolio Klas: IG1 - EBR Lesperiode: 1 en 2 Taalportfolio opdracht
Nadere informatieWEBQUEST L6-02 oorlog & vrede
WEBQUEST L6-02 oorlog & vrede 2.3.1. Wereldoorlog I INHOUD OEFENBOEK De Eerste Wereldoorlog 02-03 2.3.2. Wereldoorlog II De Tweede Wereldoorlog 04-05 La Vita è Bella 06-07 3.1. Geweldige personen Jezus
Nadere informatieLees Zoek op Om over na te denken
Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in
Nadere informatieNaam: Mijn doelenboekje. Grammatica. Werelden - Eilanden - Dorpen 5 / 6 / 7 / 8.
Naam: Mijn doelenboekje Grammatica Werelden - Eilanden - Dorpen 5 / 6 / 7 / 8 www.gynzy.com Inhoud & Legenda In dit doelenboekje zijn de volgende Werelden te vinden: Taalkundige ontleding...3 Redekundige
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing
Onderdeel: leesvaardigheid Lesperiode: 1 Hoofdstuk: 1 + 2 Theorie blz. 7-8, 50 aantekeningen oefeningen uit het leerboek stappenplan lezen De leerling kent de termen onderwerp, deelonderwerp, hoofdgedachte,
Nadere informatieGeboortegedichtjes. Wie zegt dat er geen wonderen gebeuren. En ook nog nooit gebeurd zijn bovendien. Die moet beslist met eigen ogen
Geboortegedichtjes Wie zegt dat er geen wonderen gebeuren En ook nog nooit gebeurd zijn bovendien Die moet beslist met eigen ogen Dit schitterende wonder komen zien We hebben ze geteld Je armpjes en je
Nadere informatieWEEK MAANDAG WOENSDAG DINSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZONDAG ZATERDAG. Vul het juiste voorzetsel in. Nico fietst elke dag (aan, naar, op) de cursus.
Vul het juiste voorzetsel in. Nico fietst elke dag (aan, naar, op) de cursus. 1 Voeg een woord aan de zin toe zodat hij correct wordt. Micky werkt graag in tuin. Verbeter de fout in de zin. Floortje leeft
Nadere informatieHC zd. 42 nr. 31. dia 1
HC zd. 42 nr. 31 weinig mensen zullen zeggen dat ze leven voor het geld geld maakt niet gelukkig toch zeggen we er graag achteraan: wel handig als je het hebt want waar leef ik voor? een christen mag zeggen:
Nadere informatieOverzicht toetsen en oefeningen Grammatica I. Grammatica I
Overzicht toetsen en oefeningen Grammatica I Grammatica I Rubriek Oefening Type Opgaven Uitleg Alle onderwerpen Totaaltoets Grammatica I (*) 42 1 Klanken/letters Deeltoets 1 (*) Naamwoorden Deeltoets 2
Nadere informatieLiturgische suggesties bij Dichterbij dan je denkt
Liturgische suggesties bij Dichterbij dan je denkt Algemeen De voorgestelde liederen zijn gekozen uit het Liedboek van de Kerken (LvdK), uit de bundel Tussentijds (TT) en uit Liederen en Gebeden uit Iona
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing (PIT)
Vak: Nederlands, onderdeel taalportfolio /HV Lesperiode: 1 Taalportfolio deel 1 In je taalportfolio komen 4 opdrachten die gedurende het jaar worden uitgedeeld en uitgelegd. In de eerste rapportperiode
Nadere informatieTaaljournaal Leerlijnenoverzicht - Lezen
Taaljournaal Leerlijnenoverzicht - Lezen 1.1 Eigen kennis 1.1.1 Kinderen kunnen hun eigen kennis activeren, m.a.w. ze kunnen aangeven wat ze over een bepaald onderwerp al weten en welke ervaringen ze er
Nadere informatie1) Gered worden is net zo gemakkelijk als een cadeau krijgen (Johannes 1:12)
Les 8 - Redding In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Heel veel mensen hebben er geen behoefte aan zich door Jezus te laten redden. Daarvoor hebben ze allerlei redenen. Bijvoorbeeld:
Nadere informatieHoe moeilijk had Jozef het in het begin in de gevangenis?
Hoe moeilijk had Jozef het in het begin in de gevangenis? Psalm 105:17-18 De de bakker 17 Hij zond een man voor hen uit: Jozef werd als slaaf verkocht. 18 Men drukte zijn voeten vast in de boeien, hijzelf
Nadere informatieIn dit boekje staan verschillende mogelijkheden om iets op te lossen.
In dit boekje staan verschillende mogelijkheden om iets op te lossen. Mochten er aanvullingen zijn, kunt u altijd een e-mail sturen naar info@obs-delandweert.nl. ONTLEDEN Taalkundig ontleden. benoem de
Nadere informatieExamen VWO. Latijn Latijn. tijdvak 2 woensdag 22 juni 9.00-12.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VWO 2011 tijdvak 2 woensdag 22 juni 9.00-12.00 uur tevens oud programma Latijn Latijn Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 22 vragen en een vertaalopdracht. Voor dit examen zijn
Nadere informatie6.2. Boekverslag door C. 727 woorden 17 mei keer beoordeeld. Nederlands. Paragraaf 1. Dubbel op. Onjuiste herhaling
Boekverslag door C. 727 woorden 17 mei 2016 6.2 3 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Nieuw Nederlands Nederlands Paragraaf 1 Dubbel op Onjuiste herhaling 2x een voorzetsel wordt gebruikt, maar 1 overbodig
Nadere informatieHC zd. 6 nr. 32. dia 1
HC zd. 6 nr. 32 wie Jezus wil kennen moet de verhalen over hem lezen beschreven door Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes terecht worden ze evangelisten genoemd ze beschrijven het evangelie ze vertellen
Nadere informatieTaalbeschouwelijke termen bao so 2010
1 Bijlage: Vergelijking taalbeschouwelijke termen leerplannen basisonderwijs en secundair onderwijs In deze lijst vindt u in de linkerkolom een overzicht van de taalbeschouwelijke termen uit het leerplan
Nadere informatieThemaboek IBL1 - Internationaal marktanalist
Duits IBL1 Vakcode 56008 Verantwoordelijke e-mail mevr. K. Voogd k.m.voogd@saxion.nl ECTS 4 Kwartiel 1.1 en 1.2 Competenties IBL1 Prestatie-indicatoren 1.3 Zie bijlage 1 voor een overzicht van de competenties
Nadere informatie3e Statie: Jezus valt voor de 1e maal onder het kruis.
1e Statie: Jezus wordt ter dood veroordeeld. De eerste plaats waar Jezus stil stond op de kruisweg, was het paleis van de Romeinse landvoogd Pontius Pilatus. De joodse leiders wilden Jezus uit de weg ruimen.
Nadere informatie4 Имена существительные Zelfstandige naamwoorden
4 Имена существительные Zelfstandige naamwoorden Zelfstandige naamwoorden hebben geen lidwoord Russische zelfstandige naamwoorden hebben geen lidwoord. Of een zelfstandig naamwoord bepaald of onbepaald
Nadere informatieExamen VWO. Latijn. tijdvak 2 woensdag 18 juni 9.00-12.00 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VWO 2014 tijdvak 2 woensdag 18 juni 9.00-12.00 uur Latijn Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 24 vragen en een vertaalopdracht. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen.
Nadere informatieBIJBELS GRIEKS LES 2
Pagina:1 2.1 Naamvallen Als u de zin "De predikant gaf" leest, zult u het er ongetwijfeld mee eens zijn, dat die zin niet af is. Er moet nog een aanvulling komen. Dat is ook het geval met de volgende zinnen:
Nadere informatieWoordsoorten. De woorden in een zin kunnen in een bepaalde groep worden ingedeeld. De woordsoort geeft aan tot welke groep een woord behoort.
Woordsoorten De woorden in een zin kunnen in een bepaalde groep worden ingedeeld. De woordsoort geeft aan tot welke groep een woord behoort. Woord Uitleg Voorbeeld Werkwoord Lidwoord Zelfstandig Bijvoeglijk
Nadere informatieBoek1. Les 1. Dit is het verhaal van Maria. Dit is het verhaal van de engel. Dit is het verhaal van Jezus.
Boek1. Les 1. Dit is het verhaal van Maria. Dit is het verhaal van de engel. Dit is het verhaal van Jezus. De engel zei: God zal jou een kind geven. God zal jou Zijn Kind geven. God zal jou Jezus geven.
Nadere informatie9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd
53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn
Nadere informatieJohanna Kruit. Gedichten, geïnspireerd door bomen. Geheimen
1 Gedichten, geïnspireerd door bomen Geheimen In het donker huizen bomen die overdag gewoner zijn. Wij slaan de bochten van een pad mee om en gaan, ontkomen aan het licht af op geheimen.kleine geluiden
Nadere informatiewat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen
Geloven, wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen pagina 10 Hoe is de wereld ontstaan? pagina 26 Waarom bestaat de mens? pagina 42 Wat is geloven? pagina 58 Wie is God? pagina 74 Waarom heeft
Nadere informatienaam :.. nr. : klas :.. computer :..
Je hebt de vorige modules knap gewerkt, dus mag je nu alleen verder werken met module 8. Lees steeds goed de opgave, zodat je weet wat je moet Wanneer je een dialoog of een oefening moet beluisteren, beluister
Nadere informatieLiederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk
Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk GEWASSEN IN WATER Inhoud: Vanuit de dopeling gezien een statement dat hij in het watergraf alles wat oud is achter zich laat. Hij weet niet alles, kent nog niet
Nadere informatiehema: Groeien in liefde en tederheid
Naam: Datum: hema: T 1. Wat is echte vriendschap? Schrijf woorden of korte zinnen naast elke pijl. Denk aan deze elementen: Je hebt het gevoel dat je van iemand houdt, het gevoel dat je je goed voelt bij
Nadere informatieEen greep uit een presentatieviering met als thema: Licht zijn voor anderen
Een greep uit een presentatieviering met als thema: Licht zijn voor anderen Openingstekst: (Door een ouder en kind) A. Zeg zou jij het licht aandoen? Je moet opschieten, want het is bijna tijd. Dadelijk
Nadere informatieLatijn: iets voor jou?
: n j i t a L r o o v s iet jou? De Romeinen en wij Waar komen onze letters vandaan? Hoe komen we aan de namen van de maanden? De antwoorden op vele van deze vragen vind je vaak in het verleden bij de
Nadere informatieOPLEIDINGEN MAATSCHAPPELIJKE ZORG AVENTUS APELDOORN / DEVENTER / ZUTPHEN STUDIEWIJZER
OPLEIDINGEN MAATSCHAPPELIJKE ZORG AVENTUS APELDOORN / DEVENTER / ZUTPHEN STUDIEWIJZER BOL/BBL NEDERLANDS 2F module 1 Taalbegrip en taalverzorging basisfase Cohort 2018 2021 kwartiel 1 en 2 DOELSTELLINGEN:
Nadere informatieBIJBELS GRIEKS LES 8
Pagina:1 8.1 De aoristus medium Voordat we zo het lezen van een stuk uit Johannes 3 gaan voorbereiden eerst nog de aoristus medium en de conjunctivus en het woordje Hieronder vindt u nog naast elkaar de
Nadere informatieLatijn in de 21ste eeuw
Latijn in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn? Als leerling in het laatste jaar van de lagere school sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het middelbaar onderwijs?
Nadere informatie12peciale voorlichtingns-eum,
GYM M U I NAS EN L A T OR O V TE RUIM DOND ERDA G ARI JANU 12peciale voorlichtingns-eum, S e r het ath e v o d n avo ium en gymnas erclass de mast T! GYMNASIUM IETS VOOR JOU? Houd je van puzzelen? Lees
Nadere informatieDeze handreiking is van:
9 lessen over het volgen van Jezus Deze handreiking is van: Deze lessen zijn geschreven Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen. Ten behoeve van de kinderstudiegroepen voor de bovenbouw Gebruikte
Nadere informatieVoorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.
Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik
Nadere informatieExamen VWO. Latijn. tijdvak 1 vrijdag 17 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VWO 2013 tijdvak 1 vrijdag 17 mei 9.00-12.00 uur Latijn Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 22 vragen en een vertaalopdracht. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen.
Nadere informatieWees niet jaloers! Intro. Wat is jaloersheid? blok E - nivo 1 - avond 6
Wees niet jaloers! blok E - nivo 1 - avond 6 Tijd Wat gaan we doen 19.00 Mentorkwartiertje 19.15 Terugkoppeling en intro 19.20 Wat is jaloersheid? 19.30 Jaloersheid, waar komt het vandaan? 19.45 Jezus
Nadere informatiehet boek Daniël seizoen 2010-2011 in de school van God in het vuur oorlog en vrede
De Bijbel Open het boek Daniël seizoen 2010-2011 25 sep 23 okt 27 nov 18 dec 29 jan 26 feb 26 mrt 23 apr Dan. 1 Dan. 2 Dan. 3 Dan. 4-5 Dan. 6 Dan. 7-8 Dan. 9 Dan. 10-12 in de school van God God kent de
Nadere informatieKom erbij Tekst: Ron Schröder & Marianne Busser Muziek: Marcel & Lydia Zimmer 2013 Celmar Music / Schröder & Busser
Kom erbij Kom erbij, want ik wil je iets vertellen, het is heel bijzonder, dus luister allemaal. Ik ken honderdduizend prachtige verhalen, maar dit is echt het mooiste van allemaal. Het gaat over twee
Nadere informatieJezus volgen! Echt? Het evangelie naar Johannes 6:22-71. dinsdag 2 juni 2015
Jezus volgen! Echt? Het evangelie naar Johannes 6:22-71 dinsdag 2 juni 2015 1 ev. Johannes tot nu toe 1:1-18 Jezus is het Woord: bij God en zelf God 1:19-52 Jezus is het Lam van God discipelen volgen Hem
Nadere informatieWerkwoorden zijn woorden die aangeven wat iets of iemand doet, is of wordt.
DEEL 1: werkwoorden 1. Werkwoorden Werkwoorden zijn woorden die aangeven wat iets of iemand doet, is of wordt. Voorbeelden: komen, gaan, zwemmen, lopen, zijn enz. 1.1 Vormen van het werkwoord Werkwoorden
Nadere informatieExtra oefeningen bij Pegasus1, Caput 2
Extra oefeningen bij Pegasus1, Caput 2 OEFENINGEN OP DE ESSE EN POSSE 1. Noem de persoon, het getal en geef weer met het juiste onderwerp. persoon en getal vertaling (met O) sumus est possum potes sunt
Nadere informatieGod leren kennen 1 gebed 1. de meeste mensen op aarde geloven/zijn religieus 1. de meeste mensen op aarde geloven/zijn religieus 2. nadenk-argumenten: Oorzaak en gevolg iemand moet een keer begonnen
Nadere informatie2.5 Seminar Literatur- und Sprachwissenschaft (3. und 4. Semester) 2.5 a Werkcollege met werkstuk (en presentatie) datum:
2.5 Seminar Literatur- und Sprachwissenschaft (3. und 4. Semester) Die Arbeit mit dem Sprachtagebuch dient in den Seminaren Literatur- und Sprachwissenschaft zur Vertiefung und Erweiterung der erworbenen
Nadere informatie