5,8. Werkstuk door een scholier 3269 woorden 20 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde GESCHIEDENIS

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 3269 woorden 20 mei ,8 288 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde GESCHIEDENIS Marokko ligt op een kruispunt tussen Europa, Afrika en het Midden-Oosten in de noordwest-hoek van Afrika. De oppervlakte is, als het westelijke Sahara-gebied wordt meegerekend zo n 15 maal Nederland. Door zijn ligging heeft Marokko van oudsher bloot gestaan aan allerlei invloeden van buitenaf: Feniciërs, Romeinen, Arabieren, Spanjaarden en Fransen. Door de Arabieren werd Marokko in de Islamitische wereld getrokken (Arabisering). Reeds in 682 deed de Arabische leider Okba Ben Nafi een aanval op de Atlantische kust van Marokko. De Berbers en Byzantijnen verweerden zich fel, maar de Arabieren slaagden er toch in hun heerschappij uit te breiden en grote delen van de bevolking tot de islam te bekeren. Meer jaartallen vermelden, maakt dit stuk niet interessanter en zeker niet aantrekkelijker. Feit is, dat de Islam voor Marokko een belangrijk gegeven is. Marokko speelt een belangrijke matigende invloed in de Islamitische wereld. Vanaf de 19e eeuw begint voor Marokko het Europeaniseringsproces; Latijns-Amerika is dan al weer onafhankelijk van de vroegere kolonisators. Deze gaan dan dus naar Afrika, Frankrijk en Spanje verdeelden in 1904 Marokko al onder elkaar. Door een zwakke sultan, binnenlandse opstanden en grote schulden aan het buitenland werd Frankrijk te hulp geroepen om de opstand neer te slaan. Marokko werd een protectoraat van Frankrijk ( ). Het religieuze en gezag van de Sultan werd gehandhaafd, er ontstond een dualistische structuur met de Sultan en de stamhoofden (caids) aan één kant en het moderne Franse bestuur aan de andere kant. Vooral in de steden hebben de Franse taal en cultuur invloed gehad, de taal van de intellectuelen is nog steeds Frans. De Fransen hadden de ontwikkeling van de kapitalistische sector ter hand genomen; fosfaatmijnbouw en grote moderne agrarische bedrijven werden opgezet, het economisch zwaartepunt verschoof naar de kustzone. CULTUUR EN GELOOF Berbers Dynastieën van Berberstammen die in de Sahara of de bergen hun oorsprong hadden, bepaalden voor een groot deel de geschiedenis van Marokko. Over de herkomst van deze oorspronkelijke bevolking van Marokko is weinig bekend. Berbers zijn aanhangers van natuurgeloven (animatisch) met joodse en christelijke invloeden, leven in Pagina 1 van 8

2 tribaal verband (stammen) en doen aan voorouderverering. Berbers komen vooral voor op het platteland. Berbers woonden er al in de tijd van de Romeinen. De Fransen waren later geneigd hen verwant te verklaren aan de Europeanen. Hun Berbermythe schiep een fictieve verwantschap met de Romeinen of de Galliërs, ook omdat men onder de Berbers blonde en blauwogige types vindt. Zo konden de Fransen een wig drijven tussen de saamhorigheid van de volkeren in Noord-Afrika die naar onafhankelijkheid streefden. Berucht is de zogenaamde Berberwet uit 1930 waarmee ze de oude plaatselijke gebruiken van de Berbers wilden legaliseren. Daarmee werd de jurisdictie van de Islamitische gerechtshoven van de sultan ondergraven. De uniformerende kracht van de islam die de Marokkaanse bevolking tot een eenheid had gemaakt werd door de Berberwet bedreigd. Het protest ertegen sloeg niet alleen naar andere delen van Maghreb over maar weerklonk in heel de islamitische wereld. Ook de Berbers waren afkerig van wetgeving op etnische basis. Nooit hadden zij zich bewust van de officiële islam willen losmaken. Dat zij conservatief aan een aantal eigen gebruiken vasthielden, betekende op zich voor hen geen breuk met het centrale gezag van de sultans. Wie Berber is, wordt niet raciaal bepaald. Criterium is het spreken van één van de drie Berberse dialecten: - het Tarifit of Rifi in het noorden en Rif - het Tamazight in Centraal Marokko - het Tachelhit in het zuiden, in de Sous. Veertig á vijftig procent van de bevolking spreekt thans nog Berbers, hoewel slechts tien á twintig procent van de Marokkaanse bevolking oorspronkelijk van Arabische afkomst is. De toekomst van de Berberse identiteit wordt bepaald door de perspectieven van de Berberse taal en die zijn gering. Het Arabisch geeft vanouds de beste kansen aan degenen die een juridische of religieuze baan ambiëren en het is de taal van de steden. Voor een wetenschappelijke of zakelijke carrière is het Frans nog steeds belangrijk. Taalpolitiek is in Marokko een heet hangijzer. Het officiële beleid staat Arabisering voor, maar de elite stuurt haar kinderen graag naar Franstalige privé-scholen om ze in het buitenland te kunnen laten studeren. Voor de Marokkaanse Berbers is het taalverschil echter niet het belangrijkste: zij voelen zich vooral economisch achtergesteld. De overwegend Berberse Rif in het noorden en Sous in het zuiden zijn ondanks een aantal economische stimuleringsplannen van de overheid nog steeds achtergebleven regio s. Op allerlei gebieden, zoals het peil vna het onderwijs, de gezondheidszorg, de landbouw en de infrastructuur blijven de Berberregio s sterk achter bij het kerngebied van Marokko, de driehoek Casablanca-Kénitra- Fès. De bewoners van het Rifgebied hebben hun ongenoegen daarmee sinds 1956 herhaalde malen laten blijken. Opstanden moesten vaak zeer bloedig neergeslagen worden. Met de Berbers uit het zuiden staat het er iets beter voor. Het feit dat veel bedevaartcentra in het zuiden gelegen zijn, is daar niet vreemd aan. Het noorden is minder bedeeld met sacraal kapitaal. Vanouds dreven de Berbers uit het zuiden veel handel: vrijwel alle kruideniers in de steden zijn afkomstig uit Sous. Uit hun midden vormde zich de afgelopen decennia een eigen groep zakenmensen die met de gevestigde bourgeoisie uit Fès kan wedijveren. Al decennia spreekt men tevergeefs over het opzetten van een nationaal Berberinstituut dat de Berbercultuur zou moeten bestuderen. Berberse literatuur is verdwenen of vernietigd. Oude inscripties van heet schrift zijn nog in heel Noord-Afrika te vinden. In het ambtelijke leven is elk gebruikmaken van dat schrift echter ten strengste verboden. De overheid is blijkbaar bevreesd voor separatistische tendensen. Pagina 2 van 8

3 Wel zijn er Berberse radioprogramma s en krijgt hun muziek en zang ruime aandacht in de media en bij festiviteiten. Het jaarlijkse muziekfestival in Marrakech en vele door de autoriteiten strak geregisseerde moussems (feesten ter ere van lokale heiligen) worden zelfs geëxploiteerd als toeristische attracties, daarmee de Berbercultuur tot folklore degraderend. Islam De meeste Marokkanen zijn moslim. Hun godsdienst heet de islam. De islamitische geloofsleer werd in de zevend eeuw van onze jaartelling in Mekka verkondigd door de profeet Mohammed, die omstreeks 570 werd geboren en in 632 is gestorven. Door de vijandige houding van Mekka moesten Mohammed en zijn aanhangers op 16 juli 622 uitwijken naar Medina. Deze datum is het begin van de islamitische tijdrekening. In de koran, het heilige boek van de moslims, is het woord van Allah opgeschreven door de profeet Mohammed. In de koran kan de moslim lezen hoe hij moet leven. De koran bevat 114 soera s (hoofdstukken), onderverdeeld in ayat (verzen), en vormt de basis voor zowel de regels die betrekking hebben op zeden en moraal als het recht. De Islam speelt een grote rol bij bijna alle belangrijke gebeurtenissen in het dagelijks leven, zoals bij geboorte, besnijdenis, huwelijk en dood. Veel moslims dragen namen uit de koran. De vijf plichten van de moslim zijn: - de geloofsbelijdenis: er is geen god behalve Allah en Mohammed is zijn profeet - het gebed - de aalmoes - het vasten tijdens de ramadan - tenminste éénmaal in het leven een pelgrimstocht naar Mekka Bidden Voordat een moslim gaat bidden, moet hij zich volgens een bepaald ritueel wassen. Als er geen water is, mag hij zig ook met zand of met een steen reinigen. De moslim moet vijf keer per dag bidden: -voor zonsopgang -vlak na het middaguur -voor zonsondergang -voor de nacht invalt -voor het slapen gaan Na het bidden laat een moslim vaak een gebedssnoer, dat uit drieendertig kralen bestaat, door zijn vingers glijden. De moskee De moskee neemt in het leven van een moslim een grote plaats in. Vanaf de minaret, de toren van de moskee, worden de gelovigen vijf maal per dag opgeroepen om te bidden. Op vrijdag, de islamitische zondag, wordt er gemeenschappelijk gebeden. De dienst wordt geleid door een imam. Hij behandelt iedere keer een ander onderwerp. De mannen en vrouwen zitten apart. Pagina 3 van 8

4 Besnijdenis Een belangrijke gebeurtenis voor een moslimjongen. De jongen, die besneden wordt, draagt een kleurige selham, een wijd uitstaande cape die aan de randen versierd is met borduurwerk. Op het hoofd heeft hij een met goud of zilver geborduurde fez. Religieuze feestdagen De islamitische kalender, die in 622 n.c. begint, berust op het maanjaar, dat ongeveer elf dagen korter is dan het zonnejaar. Daarom vallen de religieuze feestdagen en het begin van de Ramadan in de christelijke tijdrekening ieder jaar elf dagen eerder. Ramadan-de vastenmaand De ramadan begint op de eerste dag van de negende maand bij het verschijnen van de eerste maansikkel. Een maand lang mogen de moslims pas gaan eten, drinken of roken als als ze in de schemering een witte draad niet meer van een zwarte kunnen onderscheiden. Elke avond begint met het eten van harira, een speciale soep. Daarna eet men gewoon. Wel worden er veel zoete lekkernijen, dadels en vijgen gegeten. Om ongeveer drie uur in de nacht stopt men met eten. Suikerfeest Als op de negenentwintigste of dertigste nacht van de negende maand de nieuwe maansikkel te zien is, gaat overal een luid gejuich op. De Ramadan is afgelopen! Er wordt feestgevierd. Dit feest noemt men Aid el Fitr, maar wordt ook wel het suikerfeest genoemd. Offerfeest Het offerfeest of het slachtfeest, in het Marokkaans Aid el Kebir genoemd is een feest voor alle moslims over de hele wereld. Het begint op de tiende dag van de twaalfde maand. Met dit feest herdenkt men dat Abraham zijn zoon moest offeren aan god. Gelukkig stuurde de aartsengel hem een schaap, dat hij in plaats van zijn zoon kon offeren. Iedere familie die het kan betalen offert een schaap. Eén deel van het geslachte schaap is bestemd voor de armen, één deel is voor vrienden en één deel is bestemd voor het eigen gezin. Het offerdier wordt op een bepaalde manier geslacht. Het dier mag niet onnodig lijden en moet in één keer dood zijn. Hiervoor bestaan strenge voorschriften. Voor men met het slachten begint, wordt er een gebed opgezegd. Veel kinderen wordt beschouwd als een geschenk van Allah. Scheiding van seksen is de basis van Marokkaanse samenleving, hoewel dit in de grote steden al verval gaat vertonen. Marokko kent een fijnmazige cultuur. Eer en schande van familie zijn erg belangrijk. POLITIEK De Marokkaanse staatsvorm kan niet gelijk gesteld worden aan een westerse vorm van democratie, maar ook niet aan één van de in Afrika zo rijkelijk aanwezige militaire dictaturen of één partijstaten nationalistische of socialistische grondslag. Het huidige Marokkaanse staatsbestel heeft zich ontwikkeld Pagina 4 van 8

5 uit het oude islamitische kalifaat van voor 1912 en de tijdens het koloniale tijdperk op basis van Europese ideeën gecreëerde natiestaat. Wie de politieke situatie in Marokko wil begrijpen, kan niet om het koningsschap heen. Het is veruit de belangrijkste institutie van het hedendaagse Marokko. Alle politieke, sociale, juridisch en religieuze instellingen ontlenen aan het koningschap hun betekenis en ze zijn dus wezenlijk verschillend van wat men er in het Westen onder verstaat. Volgens de Marokkaanse grondwet is de persoon van de vorst heilig en onschendbaar. Constitutioneel gezien bezit Mohammed een absolute onschendbaarheid. Juridisch staat hij boven de wet, elke aanval op zijn persoon of vermeend machtsmisbruik is zwaar strafbaar. Ook de door de vorst persoonlijk, zonder tussenkomst van anderen uitgevaardigde wetten en boodschappen aan volk en parlement hebben een heilig karakter. De koning benoemt en ontslaat de ministers, zit de ministerraad voor en kan het parlement ontbinden op grond van een Koninklijk besluit. Hij is het hoofd der strijdkrachten, ratificeert verdragen en accrediteert ambassadeurs. Hij is voorzitter van de nationale plan-en onderwijscommissie en van de Hoge Raad van de Oelema s (de islamitische schriftgeleerden). Het is duidelijk dat binnen een dergelijk systeem aan parlement, politieke partijen en vakbonden slechts een uiterst bescheiden rol is toebedeeld. Oppositie is slecht binnen door de vorst bepaalde grenzen mogelijk. De Marokkaanse politiek is dan ook een geraffineerd machtsspel tussen koning en parlement waar de bevolking nauwelijks deel aan heeft. De essentiële kenmerken van een moderne democratie als pluralisme en scheiding der machten zijn in Marokko sterk aan banden gelegd. Parlement en regering zijn slechts instrumenten van de koninklijke macht. Ministers zijn assistenten, die slechts geraadpleegd worden. Belangrijke beslissingen worden zonder parlementaire discussie direct per referendum aan het volk voorgelegd. Wegens charismatische populariteit van de vorst staat de uitslag van zo n referendum al bij voorbaat vast. De vorig jaar overleden koning Hassan was meer dan dertig jaar aan de macht. Zijn zoon Sidi Mohammed heeft nu de macht in handen. Gezien zijn studies in het buitenland en de jongere kijk op zaken, wordt van hem verwacht dat hij een democratischer en opener Marokko maakt. Kroonprins Willem-Alexander van Nederland is in oktober voor een driedaags bezoek bij Sidi Mohammed geweest. ECONOMIE Marokko is een derde wereldland. Derde wereldlanden hebben elk een specifieke situatie maar ook een aantal gemeenschappelijke kenmerken: Een zwakke economische structuur, laag inkomen per hoofd, lage productiviteit, grote informele sector, grondstoffenexport i.p.v. half- of eindfabrikaten, ruilvoetproblemen. Zonder de export van strategische grondstoffen vertoont de handelsbalans vaak gapende tekorten. Een geringe welvaart en een grote armoede onder een groot deel van de bevolking. Een explosieve bevolkingsgroei. Een gebrekkige benutting en inrichting van het woongebied, in Marokko gekenmerkt door een overmatige dominantie/ontwikkeling van sommige steden ten koste van het omliggende land of Pagina 5 van 8

6 bodemerosie/verwoestijning. Marokko voldoet aan de definitie van een derde wereldland door gigantische schulden en zware afhankelijkheid van de fosfaat-export. Lange tijd dekte de export (fosfaat, fosforzuur, kunstmest, landbouw, visserij en textiel) maar ongeveer de helft van de importwaarde (aardolie, kapitaal/ consumptiegoederen en halffabrikaten), vanaf 1974 stijgt de groei van de import constant terwijl de groei van de exportwaarde met horten en stoten verloopt. De landbouw draagt ongeveer 20 % van de exportwaarde bij, gezien de investeringen is dat een mager resultaat. Marokko produceert op agrarisch gebied wat het niet consumeert. Gezien de handelsbalans is Marokko een duidelijk derde wereldland, maar de vooruitzichten zijn beter, omdat Marokko niet puur op één product steunt. De ontwikkeling van de fosfaatverwerkende lijkt veelbelovend, nadeel is dat Marokko niet alleen afhankelijk is van de import van kapitaalgoederen maar ook van kapitaal. Op de betalingsbalans van Marokko is het één en ander aan te merken ondanks de positieve saldi. Goederen en diensten staan namelijk voortdurend negatief, dit komt o.a. door het wegvloeien van de winsten van geïnvesteerd buitenlands kapitaal. Alleen de inkomsten uit toerisme zorgen voor een tegenwicht, maar dit is vanwege de modegrillen van toeristen geen goede basis. Een andere belangrijke financieringsbron zijn de overmakingen van gastarbeiders. Het grootste probleem voor Marokko zijn de buitenlandse schulden, door chronische tekorten op de handelsbalans en oplopende overheidsinvesteringen (onderwijs, uitbreiding industrie, stuwdammen en irrigatie-projecten, subsidies op basisvoedsel en het conflict in de Westelijke Sahara) heeft Marokko veel geld moeten lenen. Vooral de "harde" commerciële leningen drukken zwaar, tot eind 70er jaren veel bilaterale hulp, later nemen commerciële banken de rol van geldschieter over. Het IMF heeft dan ook verschillende saneringsprogramma s voor Marokko opgezet, nadeel is dat de maatregelen vooral de arme bevolking treffen (subsidies op basisvoedsel verlaagd of afgeschaft, sterke vermindering import, bezuinigingen op sociale sectoren). Vooral de rentelasten en aflossingsbedragen drukken nu zwaar op de begroting Bijna ¾ van de import en de export komt en gaat naar Europa, jegens Europa heeft Marokko een sterk negatieve handelsbalans. Binnen Europa zijn de meeste handelsstromen op Frankrijk gericht, meer dan een ¼ van de import en export, als tweede komt Spanje. Door de uitbreiding met de zuidelijke lidstaten is de EU grotendeels zelfvoorzienend geworden in agrarische producten, Marokko plukt daar de wrange vruchten van. Marokko richt zich op de Union du Mahgreb Arabe, een politiek en economisch samenwerkingsverband tussen Marokko, Mauritanië, Algerije, Libië en Tunesië. Door de crisis in Algerije loopt deze unie ook niet met zo n vaart. WEETJES Astrid is nu 5 keer in Marokko geweest en zij vindt het leuk om een aantal punten te vermelden die in een beschrijving van Marokko moeten staan. De maaltijd De mensen eten met zijn allen van een groot bord. Meestal eten de mannen en vrouwen gescheiden. Eén van de bekendste Marokkaanse gerechten is cous cous. Veel Marokkanen eten het op vrijdag, de Pagina 6 van 8

7 islamitische zondag. Cous cous bestaat uit gierst of griesmeel, aangelengd met water en olie. Het gerecht wordt boven een pan kokende bouillon gestoomd. Meestal wordt het opgediend met vlees, gestoofde groenten en kruiden. Er wordt wel gezegd dat er in Marokko even veel soorten koeskoes zijn als er stammen zijn in het land, en dat zijn er ongeveer driehonderd. Brood In Marokko wordt bij elke maaltijd brood gegeten. In de stad wordt het deeg thuis gekneed. Voor de kinderen naar school gaan, brengen ze dit naar de oven van de bakker. Later op de dag wordt het gebakken brood daar weer opgehaald. De broden worden niet verwisseld omdar de bakker het brood herkent aan de plank waarop het brood gebracht wordt, aan de koek die er over ligt, of aan het familiestempel dat in het brood gedrukt is. Thee De belangrijkste drank in Marokko, de thee, wordt uit glazen gedronken en is heel zoet. Meestal wordt er kruizemunt in gedaan, wat een speciale geur en smaak aan de drank geeft. In plaats van kruizemunt wordt in het noorden ook wel sinaasappelbloesem toegevoegd. De thee wordt vaak ingeschonken door de man, nadat hij deze eerst zorgvuldig op smaak heeft gebracht en voorgeproefd. Het huwelijk In veel gevallen worden meisjes uitgehuwelijkt, maar dat is eigenlijk alleen nog maar op het platteland. De grote steden zijn verwesterd, het uithuwelijken komt hier dan ook niet zo veel meer voor. Het huwelijk gaat gepaard met een groot feest. De ouders van de bruidegom en de bruidegom zelf draaien voor de kosten op. Als men geen geld heeft, sluit men hier een lening voor af bij de bank. Iedereen gaat de straat op, een lange stoet toeterende auto s volgen de auto of paard met wagen van het bruidspaar. s Avond, tot diep in de nacht wordt er in huis feest gevierd, met een live band, en heel veel eten. Henna Bladeren van de hennaplant worden als kleur- en beschermingsmiddel voor haar en huid gebruikt Volgens de moslims komt de henneplant uit het paradijs. Ze denken dat henna hen beschermt en geluk brengt. In een vijzel stampen de vrouwen de op de markt gekochte hennabladeren tot poeder. Daarna zeven ze het. Bij feestelijke gelegenheden versieren vrouwen en meisjes hun handen met een mengsel van hennapoeder en heet water. Om een lekkere geur te krijgen, voegen ze soms gedroogde rozenblaadjes of kruidnagel toe. Mannenkleding Veel Arabische mannen, meestal niet in steden, dragen over hun westerse kleding een djellaba, een lange jas zonder knopen maar met een capuchon. Berbermannen dragen een gandurra, een op een djellaba lijkend kledingstuk. In het zuiden worden de schoenen vaak vervangen door babouches, de typisch Marokkaanse pantoffels. Vrouwenkleding Pagina 7 van 8

8 Er bestaan veel verschillende klederdrachten in Marokko. Arabische vrouwen dragen buitenshuis vaak een djellaba en een gezichtssluier. In de steden komt deze klederdracht bijna niet meer voor, alleen de oudere vrouwen houden zich nog steeds aan deze traditie vast. Berbervrouwen zijn niet gesluierd. School Sinds 1963 is er in Marokko een leerplicht voor kinderen van zes tot dertien jaar. Omdat er niet genoeg leslokalen zijn, krijgen de kinderen in ploegen les. Na een paar uur les gaat de eerste groep naar huis en komt de volgende groep kinderen binnen. In de steden zijn veel meer scholen dan op het platteland. Veel dorpskinderen krijgen dan ook geen onderwijs. Op privé-scholen dragen de kinderen vaak een zwart of grijs uniform. Op staatsscholen wordt witte kleding gedragen. Ook de onderwijzer moet een witte jas dragen. Op steeds meer scholen worden de uniformen afgeschaft. Op school leren de kinderen Arabisch en Frans lezen en schrijven. Verder krijgen ze les in rekenen, geschiedenis, aardrijkskunde en godsdienst. Gastarbeiders Bijna iedere Marokkaan heeft of kent wel een familielid dat in het buitenland woont om daar geld te verdienen. In het begin van de jaren 60 gingen veel Marokkaanse mannen naar het buitenland, maar wel met het idee om in de toekomst weer terug te keren naar Marokko. Echter, van teruggaan naar het geboorteland is voor velen weinig van gekomen. Mensen hebben hier een bestaan opgebouwd. Er heeft gezinshereniging plaatsgevonden, zijn getrouwd met een autochtoon of hebben een vrouw uit Marokko gehaald en zijn daarmee getrouwd. De meeste gastarbeiders sturen geld op naar familieleden in Marokko en gaan praktisch ieder jaar op vakantie of beter gezegd voor familiebezoek naar Marokko. Pagina 8 van 8