En, is zo n machtige toezichthouder de afgelopen twee jaar een succes gebleken?
|
|
- Philomena de Koning
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 omslag acm-baas chris fonteijn Ondernemers MEKKEREN teveel Het wordt gemeenten veel te gemakkelijk gemaakt met ondernemers te concurreren, vindt Chris Fonteijn. Twee jaar is hij nu bestuursvoorzitter van de Autoriteit Consument en Markt. Een succesperiode, zegt hij. En één van ergernissen. Misschien laten ondernemers zélf wel kansen liggen. Tekst: Judith Katz Foto s: Jeroen Poortvliet Chris Fonteijn zit nu twee jaar in het zadel als supertoezichthouder van de Autoriteit Consument en Markt, ontstaan uit het samengaan van de OPTA, de NMa en de Consumentenautoriteit. Sinds een halfjaar werken de vijfhonderd medewerkers van de toezichthouder flexibel. Ook Fonteijn, die daar duidelijk nog een beetje aan moet wennen, heeft geen eigen kamer. Maar, zegt hij, ik vind het wel een goede zaak, hoor. Zo zorg je ook dat mensen van verschillende afdelingen elkaar tegenkomen. En, is zo n machtige toezichthouder de afgelopen twee jaar een succes gebleken? Voor ons is het een groot succes. Vooral omdat er nu heel actief kennis wordt uitgewisseld en het besef is ontstaan dat op verschillende manieren problemen kunnen worden oplost. Om een voorbeeld te noemen: mededingingsmensen beseffen nu dat er ook consumenten zijn. 10
2 11
3 omslag Veel successen van de ACM zitten dan ook in de consumentenhoek. Huurbemiddelingskosten zijn afgeschaft, foute reiswebsites worden aangepakt. Wat heeft u voor ondernemers gedaan? Ook voor ondernemers zijn we succesvol geweest. Laat ik voorop stellen dat ondernemers blij moeten zijn met goed consumententoezicht. Alles wat we doen wordt als lastig gezien door degenen die we aanpakken, maar het helpt wel de ondernemers die er last van hebben. Als wij foute vliegmaatschappijen aanpakken, heeft dat voordelen voor de goeden. Dat lukt beter dan voor de fusie. Een concreet voorbeeld van een succes dat niet in de consumentenhoek zit? We hebben onderzoek gedaan naar mogelijk machtsmisbruik van Buma/ Stemra en ervoor gezorgd dat dat muziekondernemers meer keuze krijgen in welke rechten ze daar onderbrengen. Dat is een succes voor deze ondernemersgroep. Maar nogmaals, bij alles wat we doen profiteren de ondernemers die niet meedoen aan prijsafspraken of die geen regels overtreden. Bent u de afgelopen twee jaar druk bezig geweest met manifesteren van de ACM? Het is toch een nieuwe organisatie. Men moet weten dat je er bent. Een nieuwe toezichthouder moet in de markt worden gezet. Niet alleen door boetes op te leggen, maar ook door het geven van spreekbeurten en het bezoeken van congressen. Ik ben veel de boer op geweest. Ook omdat we een bepaalde stijl van toezicht hebben: de ACM is er niet alleen om boetes op te leggen, maar om problemen op te lossen. Ook als het gaat om problemen waar ondernemers tegenaan lopen. Dan heeft u vast gehoord dat ondernemers met de Wet Markt en Overheid in hun maag zitten. Uw onderzoek naar de werking van die wet heeft precies aangetoond waar ondernemers voor vrezen: veel gemeenten scharen activiteiten zoals parkeergarages en sportaccommodaties onder het algemeen belang, terwijl bedrijven oneerlijke concurrentie ervaren. Is de ACM niet gewoon een tandeloze tijger als het gaat om die wet? Fonteijn begint te lachen. Dat is een kreet. Dan serieuzer: De politiek bepaalt de reikwijdte van de wet. Als dit er na eindeloos gelobby, gedoe en gepraat want ik geloof dat de politiek tien jaar bezig is geweest met het opstellen van die wet uit komt, dan kunnen wij alleen maar zeggen: dit heeft de wetgever zo bedoeld. Als ik de bal mag terugkaatsen: als je wel de bevoegdheden hebt, maar je gebruikt ze niet, dan ben je een tandeloze tijger. Snap je? Maar dat is hier niet zo. U wilt gemeenten wel aanpakken, maar u kunt het niet. Toch een tandeloze tijger dus. Ik ben het wel met ondernemers eens dat je een hele hoop kracht uit 12
4 ik zou eigenlijk ondernemer moeten worden de wet haalt als je vrij gemakkelijk onder het mom van algemeen belang uitzonderingen kunt maken. Maar daardoor is de ACM geen tandeloze tijger. Wij hebben niet de bevoegdheden de tanden van de tijger gekregen om er iets aan te doen. En als u de wet mocht aanpassen Laat ik voorop stellen dat ik vind dat er voor overheden mogelijkheden moeten zijn om zaken zelf te regelen. Zoals sportaccommodaties. Maar gemeenten moeten ook ontzettend uitkijken dat ze niet doen wat de markt ook kan regelen. Zo n algemeen belang uitzondering is een te makkelijke escape. Die mag van mij uit de wet. Dit jaar wordt de wet geëvalueerd en zal het effect waarschijnlijk te beperkt blijken, om het voorzichtig te stellen. Maar ik denk zelf dat een goede, felle ondernemer ervoor zorgt dat de gemeente helemaal niet de neiging heeft om van alles zelf te regelen die ziet dit als een kans. Die gaat zélf naar de gemeente toe en biedt zichzelf aan. Daar kunnen ondernemers soms eindeloos over emmeren. Moet zo n wet ondernemers wel beschermen? Ondernemers moeten juist agressief en fel zijn en hun kansen pakken. Ondernemers klagen te snel, zegt u? We hebben heel veel klachten en opmerkingen gekregen van ondernemers over gemeenten. Het verdrietige is dat die grotendeels niet onder ons bereik vallen. Bijvoorbeeld omdat iets geen economische activiteit is, of omdat het gaat om inbesteding of subsidies of dat het algemeen belang principe is toegepast door de gemeente. Slechts in een kleine minderheid van de signalen kunnen we in actie komen. Voor een ondernemer is oneerlijke concurrentie fnuikend. Daar is nu ook de trend van inbesteden werk dat voorheen werd uitbesteed aan de markt wordt weer door de overheid zelf gedaan bij gekomen. Wat doet u daar tegen? Als overheden niet mogen inbesteden en alles aan de markt moeten overlaten, wordt het een moeras. Ik ben een beetje huiverig en dat zou je wellicht niet denken van een toezichthouder om elk probleem onmiddellijk met regels op te lossen. Ik denk zelf dat ondernemers misschien wel kansen laten liggen. Ga ondernemen en niet zo mekkeren, denk ik dan. Bij uw aantreden heeft u gezegd verder te zullen kijken dan wat er letterlijk in de wet staat Klopt, we kijken niet zo zeer of de mededingingswet is overtreden, maar ook of er problemen zijn in de markt die we kunnen oplossen. We gaan niet op onze handen zitten. Zo hebben we bijvoorbeeld onderzocht waarom merkloze geneesmiddelen zo moeizaam op de markt komen. Als je kijkt naar de Mededingingswet is er niet voldoende bewijs om aan 13
5 omslag Wie is Chris Fonteijn? Chris Fonteijn (60) studeerde rechten in Leiden. Vanaf 1980 was hij werkzaam als advocaat bij het Rotterdamse kantoor NautaDutilh, waar hij in 1988 partner werd. Hij specialiseerde zich in ondernemings- en energierecht en werkte een aantal jaren voor NautaDutilh in het Midden-Oosten. In 2005 werd hij voorzitter van het college van OPTA, de Onafhankelijke Post- en Telecommunicatie Autoriteit en in 2011 voorzitter van de raad van bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). Sinds 2013 is hij bestuursvoorzitter van de Autoriteit Consument en Markt. te tonen dat fabrikanten van dure geneesmiddelen zich schuldig maken aan machtsmisbruik. Maar dat betekent niet dat er geen problemen zijn. Daarvoor vraagt de ACM aandacht en probeert dat op te lossen. Maar dan vermeng je eigenlijk toezicht en beleid. Is dat wenselijk? We zijn er om problemen aan te kaarten. Ik vind wel dat wij tegen de politiek en tegen de minister mogen zeggen dat dit een issue is. Ook al is de wet niet overtreden. Is dat dan de toekomst van toezicht? Niet alleen maar toetsen aan regeltjes? Je moet een harde toezichthouder zijn, die niet alles oplost met overleggen. Er zullen altijd boetes en harde interventies zijn. Maar tegelijkertijd geloof ik dat als je die geloofwaardigheid hebt je een heleboel kunt bereiken met overleg. Die stijl gaat voortgang vinden in het toezicht en past ook bij mij. Ik ben pragmatisch als voormalig advocaat en erg van het oplossen van situaties. Ik weet hoe moeizaam, lang, duur en onvoorspelbaar rechtszaken kunnen zijn. Niet zolang mogelijk procederen, maar oplossen. Dat breng ik met mij mee. Binnenkort brengt de ACM een rapport uit over zogenoemde verticale overeenkomsten. Dat zijn deals tussen ondernemers vaak met als doel een product goedkoper of via een alternatief kanaal aan de consument aan te bieden. Ook innovatieve bedrijven als Uber en Booking.com, die met hun diensten soms langs de randen van de wet scheren, worden besproken. Onontgonnen terrein als het gaat om mededinging, waar de ACM over moet oordelen. Fonteijn: Er wordt flink geïnnoveerd door dat soort bedrijven en de heersende orde heeft daar last van. Dan moet je niet gelijk de dijkbewaking instellen om ontwikkelingen tegen de houden. Natuurlijk staan de taxibranche en de hotelwereld op zijn kop. Maar laat dat dan ook een enorme zet zijn om zelf te innoveren. Maar soms willen ondernemers innoveren en dan lopen ze tegen een muur aan. Neem de kip van morgen: vleesindustrie en supermarkten willen afspraken maken over diervriendelijke en duurzame kip om tegemoet te komen aan wensen van de consument. Maar van u mag het niet. Het is maar de vraag of dit innovatie is. Wij hebben gekeken of zulke afspraken in strijd zijn met de mededingingswet en dat zijn ze. Daarna hebben we gekeken of de overtreding te verdedigen valt omdat de voordelen voor de consument groter zijn dan het nadeel van de overtreding. Onze conclusie is dan niet: het leven van de kip wordt er nauwelijks beter op en de consumenten gaan meer betalen. Ik vind dit weer het voorbeeld van een kans voor ondernemers om zich te onderscheiden van de rest. Waarom moeten álle kippenboeren en álle supermarkten samen afspraken maken? 14
6 column scheer jeroen poortvliet Botsing De discussie over topbeloningen is terug van weggeweest: meer dan tien jaar geleden had ook iedereen er een mening over. Deze keer zijn de pijlen met name gericht op de financiële sector. Eerst hebben we die banken en verzekeraars met miljarden belastinggeld gered, en nu gaan ze daar weer lekker binnenlopen aan de top, is de teneur. Dat geluid was ook te horen bij een lezing van journalist/activist Joris Luyendijk op de TU Delft. Het onderwerp was zijn boek Dit kan toch niet waar zijn, over zijn periode in de Londense City, waar hij twee jaar verbleef om het financiële systeem bloot te leggen. De aula van de TU zat vol, net als drie collegezalen die de lezing via een videoverbinding volgden. Als een volleerd stand up comedian draaide Luyendijk zijn verhaal af, dat erop neerkomt dat niet de bankiers ziek zijn, maar het financiële systeem zelf. Een echt antwoord had hij niet, ja, de politiek moet betere wetten maken. En je kunt niet én kritiek hebben op de banken én VVD stemmen. Ook de staatssecretaris was teleurgesteld. Soms moet je durven teleurstellen. Wij hebben gezegd dat we twijfelen aan de voordelen van die verbeterde kip. Ik zeg niet dat we het heilige gelijk in huis hebben. Als de politiek voorstander is van betere kip, kan ze ook zelf met regels komen. Maar ik weet niet of dat de juiste oplossing is. Dan zeg ik opnieuw: ondernemer, onderscheid je. Mist u dat soms bij ondernemers? Ja. De voorzitter van Bouwend Nederland, Maxime Verhagen, riep de overheid vorige week op buitenlandse bouwbedrijven te vermijden bij aanbestedingen. Ik dacht: Man, ga zelf in Duitsland werken. Je wilt toch ook niet dat België en Duitsland onze bedrijven weren? Je zult als ondernemer structureel je eigen bedrijf moeten innoveren en gezond houden. En niet roepen: Sluit de markt af. Dat vind ik dus helemaal de verkeerde weg, zeker als je naar het verleden van die sector kijkt. Ik begrijp wel dat het momenteel crisis is in de bouw, maar men moet niet terugvallen in kartelvorming. Ik dacht dat de bouw dat inmiddels achter zich had gelaten. Dan, lachend: Ik zou eigenlijk ondernemer moeten worden. Luyendijk verwees ook naar De verleiders, de succesvolle theaterserie over financiële schandalen. Volle zalen zien de acteurs uit hun rol stappen om te fulmineren tegen die voze wereld van bankiers en ander gespuis. De acteurs zijn zelfs een handtekeningenactie begonnen om geldcreatie op de politieke agenda te krijgen. Geld moet niet langer worden gecreëerd door rente te heffen op leningen, maar door het schuldvrij te verstrekken. Of de politiek dat even kan regelen. De Tweede Kamer zelf hield onlangs een hoorzitting over de recente salarisverhogingen aan de top van onder meer ABN AMRO en ING. Het was een botsing van twee werelden: commissarissen van de banken die betoogden dat de salarissen nog altijd ver achterbleven bij wat gangbaar was in de sector, en Kamerleden die vonden dat de banken nog steeds diep in het stof moesten voor de miljardensteun. Banken moesten ook eigenlijk geen marktsector meer zijn. Het was maar goed dat de tijd erop zat, want de twee werelden kwamen niet nader tot elkaar. Ik vrees dat dat over tien jaar nog steeds het geval is. Paul Scheer 15
Welkom bij de Autoriteit Consument en Markt, de ACM! Mijn naam is Chris Fonteijn.
Spreekpunten Chris Fonteijn ACM persconferentie 11 april 2013 Alleen het gesproken woord telt Dames en heren, Welkom bij de Autoriteit Consument en Markt, de ACM! Mijn naam is Chris Fonteijn. Wie is de
Nadere informatieJezus vertelt, dat God onze Vader is
Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.
Nadere informatieWelkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen. Week 2: je bedrijf op orde Les 2: een goed businessmodel
Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen Week 2: je bedrijf op orde Les 2: een goed businessmodel Pen en papier? Wat is een businessmodel? Jouw businessmodel is de manier waarop jij in business bent Twee
Nadere informatieBeantwoording vragen bericht OPTA waarschuwt ondernemers voor ongewilde telefonie overstap
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den Haag
Nadere informatieSPARCK HYPOTHEKEN > OMDAT UW TOEKOMST TELT
SPARCK HYPOTHEKEN > OMDAT UW TOEKOMST TELT 001 > WELKOM BIJ SPARCK HYPOTHEKEN > Iets meer dan de helft van alle Nederlanders heeft een eigen woning. Ook u wilt graag investeren in een eigen huis, want
Nadere informatieDe nieuwe Wet Markt en Overheid en de rol van de NMa
De nieuwe Wet Markt en Overheid en de rol van de NMa Ronald Timmerman en Veronique van Poll Presentatie congres Transport van afval 5 februari 2012 Nederlandse Mededingingsautoriteit 1 Waar staat de NMa
Nadere informatieCongrestoespraak Lodewijk Asscher PvdA-congres, 3 november 2012. -GESPROKEN WOORD GELDT-
Congrestoespraak Lodewijk Asscher PvdA-congres, 3 november 2012. -GESPROKEN WOORD GELDT- Dames en Heren, Partijgenoten, Ik sta hier beduusd voor u. Het is een bijzondere tijd geweest. Als ik in terugkijk
Nadere informatieWeer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.
Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt
Nadere informatieVerhaal- en kleurboek voor kinderen. Instituut voor Islamitische Studies en Publicaties
Verhaal- en kleurboek voor kinderen Instituut voor Islamitische Studies en Publicaties In naam van Allâh, de Weldadige, de Genadige 3 Het is half acht s avonds. Fazilah en Djamiel dekken samen de tafel.
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatieONDERNEMEN IS VOOR HELDEN
ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieDe erfenis. Notaris. Snif, ik mis opa zo! Daniël, Mijn vader was jouw opa helemaal niet! Gerrie
Deze theaterleestekst is gratis te downloaden. Het is een voorproefje uit: Verkeerd verbonden, geschreven door Annemarie Bon. Illustraties: Eric Heuvel. Uitgeverij de Inktvis. In het boek staan nog veel
Nadere informatieIk ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door
De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieVIEREN MET KINDEREN GEBED OM VERGEVING
VIEREN MET KINDEREN GEBED OM VERGEVING De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus van elke viering een belangrijke betekenis en functie. De afstand die in het dagelijkse leven tussen God en mens is
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 682 Vragen van de leden
Nadere informatieWAT MAAKT EEN ONDERNEMER GELUKKIG? NOU, GELD IN ELK GEVAL NIET
TEKST: JUDITH KATZ, KARIN BOJORGE ILLUSTRATIE EN INFOGRAPHICS: MAREN BRUIN FORUM-ONDERZOEK WAT MAAKT EEN ONDERNEMER GELUKKIG? NOU, GELD IN ELK GEVAL NIET Wat vinden ondernemers nou het leukste aan het
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage. Datum 22 november 2010
> Retouradres Postbus 20101 2500 EC Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal voor Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 30 2594 AV Den
Nadere informatieLesbrief 14. Naar personeelszaken.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.
Nadere informatieDatum 9 februari 2010 Onderwerp Kamervragen van het lid Gerkens (SP) inzake de praktijken van letselschadebureaus
> Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag
Nadere informatieHelp, mijn papa en mama gaan scheiden!
Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken
Nadere informatieBetaal niet teveel... ziet u afspraken tussen bedrijven bij aanbestedingen? Meld ze bij ACM. Kansen & keuzes. voor bedrijven en consumenten
Betaal niet teveel... ziet u afspraken tussen bedrijven bij aanbestedingen? Meld ze bij ACM Kansen & keuzes voor bedrijven en consumenten Waarom krijgt u deze folder? U bent inkoper van een bedrijf of
Nadere informatieACM wil met dit document de ziekenhuissector meer duidelijkheid geven over de toepassing van de Mededingingswet in dit wijzigende landschap.
Beoordeling fusies en samenwerkingen ziekenhuiszorg Inleiding Het ziekenhuislandschap is volop in beweging. Specialisatie en concentratie wordt gezien als een belangrijke route om kwaliteit en doelmatigheid
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatieKINDEREN LEKKER IN HUN VEL
KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een
Nadere informatieImpact op zijn. leven
Impact op zijn leven Ryan* student Bedrijfskunde zorgt al drie jaar bijna helemaal alleen voor zijn autistische broer. Ik wil niet een beeld van mezelf neerzetten dat ik zielig ben. Ik kies hier bewust
Nadere informatieSIPP persoonlijkheidsvragenlijst
SIPP persoonlijkheidsvragenlijst Deze vragenlijst bestaat uit een aantal stellingen. Deze stellingen hebben betrekking op de laatste 3 maanden. Door per stelling aan te geven in hoeverre u het hier bent,
Nadere informatieOnderzoek werknemers met kanker
Onderzoek werknemers met kanker Dinsdag 15 april 2013 Over dit onderzoek Dit onderzoek is gehouden in samenwerking met de Nederlandse Federatie voor Kankerpatiëntenorganisaties (NFK). Aan het onderzoek
Nadere informatieDe Budget Ster: omgaan met je schulden
De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE
Nadere informatieDenk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan?
Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Jolanda gaat op pad met onze Wandelcoach Tineke Franssen Jolanda (33) werkt als hypotheekadviseur in het bankwezen.
Nadere informatieBid-rigging. Herkennen en voorkomen van samenspanning bij inkooptrajecten
Bid-rigging Herkennen en voorkomen van samenspanning bij inkooptrajecten Introductie NMa Wie staan er voor u: Bart Wentholt: senior medewerker Financiële en Zakelijke Dienstverlening Paul Benner: Programmamanager
Nadere informatieMonitor Financiële Sector:
Nederlandse Mededingingsautoriteit Monitor Financiële Sector: Notitie bij Sectorstudie Vastgoedfinanciering, SEO Economisch Onderzoek oktober 2011 Nederlandse Mededingingsautoriteit Postbus 16326 2500
Nadere informatieWant doen we nu echt zoveel samen?
Dames en heren, Welkom in het DOEK en welkom in 2014. Dit welkom spreek ik uit namens de organisatoren van deze Ommer Nieuwjaarsreceptie; de Ondernemersvereniging Ommen, de Handelsvereniging Ommen, Koninklijke
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag
Nadere informatieSollicitatiegesprekken volgens de STAR methode
Sollicitatiegesprekken volgens de STAR methode Tijdens sollicitatiegesprekken wil je zo snel en zo goed mogelijk een kandidaat voor een openstaande functie selecteren. De STAR vragenmethode is een gedegen
Nadere informatieZondag 8 november 2015 Sint Maarten de oogst van ons leven
Zondag 8 november 2015 Sint Maarten de oogst van ons leven Lezing: Marcus 12 : 28 34 De herfst brengt voor veel mensen een zekere weemoedigheid.: de bladeren vallen, de zomer is echt voorbij. In de herfst
Nadere informatieABN AMRO Risicoverzekering
Voorwaarden 1304 ABN AMRO Risicoverzekering Wat staat er in deze voorwaarden? Blad 1: Algemene afspraken Blad 3: Wat mag u van ons verwachten? Blad 5: Wat verwachten wij van u? Blad 6: Wat mag u veranderen
Nadere informatieHET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN
HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF
Nadere informatieuw klacht en de ombudsman
uw klacht en de ombudsman over de ombudsman De Financial Ombudsman Service kan het overnemen als u een klacht heeft ingediend bij een financieel bedrijf en u niet tevreden bent met de uitkomst. Het kost
Nadere informatieWAARDE VAN ADVIES - 2013 DE WAARDE VAN ADVIES VAN INTERMEDIAIRS. Avéro Achmea P13628
WAARDE VAN ADVIES - 2013 DE WAARDE VAN ADVIES VAN INTERMEDIAIRS P13628 INHOUDSOPGAVE KARAKTERISTIEKEN CONCLUSIE WAARDE VAN ADVIES KARAKTERISTIEKEN ONDERZOEKSOPZET CONCLUSIE CONCLUSIES DE WAARDE VAN ADVIES
Nadere informatieTITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.
TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende
Nadere informatieJan de Laat OVERSTAG
Jan de Laat VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van teksten
Nadere informatie6.2.1 Dealen met afleiding onderweg
Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je
Nadere informatieEen wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.
Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatieEnthousiasme zorgt voor meer omzet
Enthousiasme zorgt voor meer omzet Vinden nieuwe klanten de weg naar uw organisatie? U biedt een goed product tegen een goede prijs en toch lijkt het steeds lastiger om u te onderscheiden van uw concurrenten.
Nadere informatieAppeltje en Eitje Een postpakket uit Spanje
Appeltje en Eitje Een postpakket uit Spanje Voor kinderen van 3 tot 8 jaar Geschreven door Elisabeth Roodenburg Er zijn nog meer verhalen van Elisabeth Roodenburg Copyright: Elisabeth Roodenburg Vermaat
Nadere informatieGezamenlijk inschrijven in de zorg en de Mededingingswet
Gezamenlijk inschrijven in de zorg en de Mededingingswet drs. P.J. (Pieter Jan) Stokhof Pieter Jan Stokhof ondersteunt als Register Strateeg ondernemers in de zorg en in andere sectoren. Dat doet hij vanuit
Nadere informatieBonus Rapport : Weg met die smoesjes!
Bonus Rapport : Weg met die smoesjes! Weg met die smoesjes! Leer te leven zonder smoesjes en uitwegen. Katja Callens Copyright 2009-2010. Alle rechten voorbehouden. www.wegmetdiekilos.com Denk aub eventjes
Nadere informatieSLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12
SLB eindverslag Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 Eindverslag De afgelopen periode heb ik een aantal lessen SLB gehad. Hierover ga ik een eindverslag schrijven en vertellen hoe ik de lessen
Nadere informatieSpelen voor een gedragen huisvesting
Spelen voor een gedragen huisvesting Het werkplekspel - Rapportage TU Delft, bibliotheek Sandra Brunia Marion Beijer Dit onderzoek is uitgevoerd door: Sandra Brunia MSc Marion Beijer MSc Center for People
Nadere informatieWerkboek MEER KLANTEN OP JOUW MANIER! ANNEMIEKE TISSINK KRIJG MEER KLANTEN DOOR MARKETING IN TE ZETTEN OP EEN MANIER DIE BIJ JOU PAST
Werkboek MEER MANIER! ANNEMIEKE TISSINK KRIJG MEER DOOR MARKETING IN TE ZETTEN OP EEN MANIER DIE BIJ JOU PAST MANIER! Hoofdstuk 1 Nieuwe klanten nodig? Marketing is een vakgebied waar veel om te doen is.
Nadere informatieEnergiek de lente in!
Miniboekje Energiek de lente in! 10 tips voor meer balans & energie Beste lezer, Dit boekje is een klein cadeautje voor u! De lente is weer begonnen en de bomen staan te popelen om uit te lopen. Koeien
Nadere informatie1Wat is examenvrees eigenlijk?
8 1Wat is examenvrees eigenlijk? Lars is bang voor spinnen. Toen hij de foto op dit werkboek zag, kreeg hij kippenvel en ging hij anders ademhalen. Toen we Lars vroegen of de spin hem kon bijten, riep
Nadere informatie1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.
1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.
Nadere informatieBij de voorstelling van het Jaarverslag van het Kinderrechtencommissariaat
Toespraak van Sven Gatz Minister van Cultuur, Jeugd, Media en Brussel Bij de voorstelling van het Jaarverslag van het Kinderrechtencommissariaat Brussel, Vlaams Parlement, 19 november 2014 Geachte voorzitter,
Nadere informatieregulering zakelijke netwerkdiensten
Marktontwikkelingen en regulering zakelijke netwerkdiensten Gerard Boogert 12 juni 2013 Grolsche Veste Enschede Relatiedag NDIX Presentatie overzicht Autoriteit Consument & Markt algemene introductie Telecom
Nadere informatieWat is Voogdij? Deze folder is voor ouders van cliënten van de
Wat is Voogdij? Deze folder is voor ouders van cliënten van de Welkom 2 Voogdij Graag stellen wij ons voor. Wij zijn de William Schrikker Jeugdbescherming. Wij geven speciale jeugdzorg aan kinderen en/of
Nadere informatieBijlage interview meisje
Bijlage interview meisje Wat moet er aan de leerlingen gezegd worden voor het interview begint: Ik ben een student van de Universiteit van Gent. Ik wil met jou praten over schrijven en taken waarbij je
Nadere informatieLuisteren: muziek (B1 nr. 4)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieWat zouden ouderen zelf kunnen doen?
- Voorstellen Er is mij gevraagd om vanuit mijn achterban wat te vertellen over de problemen waar je tegen aan loopt als je ouder wordt. Eigenlijk zoude alle nieuw te bouwen woningen uitgerust moeten zijn
Nadere informatieKansen & keuzes op de televisiemarkt
Kansen & keuzes op de televisiemarkt Johan Keetelaar directeur telecom, vervoer en post 31 mei 2013 Jaarlijks congres Kabelraden Hilversum Wat is de Autoriteit Consument & Markt? April 2013 van start als
Nadere informatieManoevreren in de driehoeksverhouding naasten, patiënten en zorgverleners. Cilia Linssen, ICISZ
Manoevreren in de driehoeksverhouding naasten, patiënten en zorgverleners Cilia Linssen, ICISZ Meneer van Dam heeft het koud Workshop Reflectie op ervaring als naaste Patronen rond naasten van de palliatieve
Nadere informatieHele fijne feestdagen en een gezond en vrolijk 2017! Raymond Gruijs. BM Groep ARBO West Baanzinnig
De tijd vliegt voorbij en voor je weet zijn we al weer een jaar verder. Ik zeg wel eens: mensen overschatten wat je in een jaar kunt doen, maar onderschatten wat je in 3 jaar kan realiseren. Laten we naar
Nadere informatieInhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197
Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,
Nadere informatieTekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd. Beste mensen,
Tekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd Liturgie: Welkom Gezang 172: 1,3,4 Begroeting Psalm 139: 1,2 Gebed Projektlied: Nieuw leven Kindernevendienst Schriftlezing:
Nadere informatieH E T V E R L O R E N G E L D
H E T V E R L O R E N G E L D Personen Evangelieschrijver Vrouw (ze heet Marie) Haar buurvrouwen en vriendinnen; o Willemien o Janny o Sjaan o Sophie (Als het stuk begint, zit de evangelieschrijver op
Nadere informatiePagina 1/6. Speerpunten 2013 Autoriteit Consument & Markt
Speerpunten 2013 Autoriteit Consument & Markt De Autoriteit Consument & Markt (ACM) bevordert kansen en keuzes voor bedrijven en consumenten. Kansen voor innovatie, nieuwe producten, diensten en aanbieders.
Nadere informatieKredietbehoefte in crisistijd
Kredietbehoefte in crisistijd U kunt het verschil maken voor uw klanten. In goede én in slechte tijden. De wereld om ons heen is in de afgelopen vijf jaar in rap tempo veranderd: we zitten midden in een
Nadere informatieInhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!
1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk
Nadere informatiehttp://www.kidzlab.nl/index2.php?option=com_content&task=vi...
Veelvlakken De perfecte vorm Plato was een grote denker in de tijd van de Oude Grieken. Hij was een van de eerste die de regelmatige veelvlakken heel bijzonder vond. Hij hield ervan omdat ze zulke mooie,
Nadere informatieWat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken
Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden
Nadere informatieFOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.
PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een
Nadere informatieVoorbeeldanalyse ethisch dilemma volgens het stappenplan
Voorbeeldanalyse ethisch dilemma volgens het stappenplan Case Enscenering: sollicitatiegesprek in de kamer van Henk Dunker, directeur van Cosmetrics, een middelgroot bedrijf in huidverzorgingsproducten.
Nadere informatieLuisteren: muziek (A2 nr. 1)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieOnline Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week
onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming
Nadere informatieDe nieuwe Cookiewet: Wat gaat er veranderen? Wat houdt de Cookiewet nu precies in? Waarom zijn cookies juist zo nuttig?
De nieuwe Cookiewet: Wat gaat er veranderen? Misschien heeft u er al iets over gehoord of gelezen, vanaf 5 juni 2012 heeft de nieuwe cookiewet zijn intrede gedaan. Hierbij wil Invest Online u informeren
Nadere informatieContactpersoon Ons kenmerk Uw kenmerk Doorkiesnummer
KPN Corporate Legal & Regulatory De heer M.A. Prinsen Geerligs Postbus 30000 2500 GA 'S-GRAVENHAGE 2500GA30000 Contactpersoon Ons kenmerk Uw kenmerk Doorkiesnummer mw. drs. M.E. Remijnse OPTA/ACNB/2008/200612
Nadere informatietientallen miljoenen euro s per jaar. Ook een vrijwilliger heeft zo een economische waarde.
Mt.5:16 De Week van gebed voor de eenheid van alle kerken. Ieder jaar is dit gebed in dezelfde week in januari. Het zal puur toeval zijn, maar ieder jaar valt ook de actie Kerkbalans in deze periode. Met
Nadere informatieSpeech Gerbrandy-debat
Speech Gerbrandy-debat Goedemiddag allemaal, Woorden doen ertoe. Vandaag en toen. De woorden van premier Gerbrandy hebben een belangrijke rol gespeeld in de Nederlandse geschiedenis. Via de radio sprak
Nadere informatieResultaten evaluatie noodopvang vluchtelingen omwonenden. Oktober 2016 Gemeente Oss Rapportage Onderzoek en Statistiek
Resultaten evaluatie noodopvang vluchtelingen omwonenden Oktober 2016 Gemeente Oss Rapportage Onderzoek en Statistiek 1. Inleiding Voor van de evaluatie van de noodopvang zijn de omwonenden, ondernemers
Nadere informatieEen goed leven voor.
Een goed leven voor. Juultje Holla - Perspectief - maart 2013 Als onderdeel van het ZonMW project Zeggenschap en Inclusie Met dank aan Rob, die mij hierbij enorm geholpen heeft. Een goed leven voor. Een
Nadere informatieOmgaan met klachten volgens de BOOS-formule
Omgaan met klachten volgens de BOOS-formule Een klacht is een kans. Wanneer een klant de moeite neemt om zijn onvrede te laten blijken, biedt dat je de mogelijkheid de klant alsnog tevreden te stellen
Nadere informatieModel afvalstoffenverordening VNG 2015. Wat kunt u als gemeente daarmee? Wat zit er in uw gereedschapskist?
Model afvalstoffenverordening VNG 2015 Wat kunt u als gemeente daarmee? Wat zit er in uw gereedschapskist? Waarom regels door gemeente? Gemeente heeft plicht huishoudelijk afval inzamelen o.g.v. Wet milieubeheer
Nadere informatieEen greep uit een presentatieviering met als thema: Licht zijn voor anderen
Een greep uit een presentatieviering met als thema: Licht zijn voor anderen Openingstekst: (Door een ouder en kind) A. Zeg zou jij het licht aandoen? Je moet opschieten, want het is bijna tijd. Dadelijk
Nadere informatieDe medewerker de baas. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman
Zelfsturende teams in de praktijk De medewerker de baas Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Geen verlofkaarten of handtekeningen onder declaraties meer. Wel eigen verantwoordelijkheid, een
Nadere informatieMailwisseling Hans Baaij en Wim van den Brink
Mailwisseling Hans Baaij en Wim van den Brink Dit is de mailwisseling die wij hadden met Hans Baaij (Varkens in Nood) en Wim van den Brink (Koninklijke Nederlandse Slagersorganisatie) naar aanleiding van
Nadere informatieVerslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.
Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien
Nadere informatieSamenvatting. Kort overzicht. Kartels
Samenvatting Kort overzicht Dit proefschrift gaat over de economische theorie van kartels. Er is sprake van een kartel wanneer een aantal bedrijven, expliciet of stilzwijgend, afspreekt om de prijs te
Nadere informatieGemeenteviering rond Jesaja 9:5b
Gemeenteviering rond Jesaja 9:5b 1 Verkondiging Enkele kinderen vragen in de kerk: waarom vieren we kerst? En wat betekent het voor u? Reactie op de antwoorden Ja, waarom vieren we kerst? En wat betekent
Nadere informatieDe Drakendokter: Gideon
De Drakendokter: Gideon Om hulp vragen Vervolgverhalen Groep 5 en 6 (SO en SBO) Overzicht De opdrachten zijn het leukst om te doen, als het hele boek in de klas is voorgelezen. Dit kan door elke dag in
Nadere informatieJezus maakt mensen gelukkig
Eerste Communieproject 33 Jezus maakt mensen gelukkig Jezus doet wonderen In les 5 hebben we geleerd dat God onze Vader is. Wij zijn allemaal zijn kinderen. Alle mensen zijn broertjes en zusjes van elkaar!
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieIn gesprek met medewerkers over verzuim
TIP: dit is een interactieve pdf. de inhoudsopgave en het menu onder aan de pagina s zijn clickable. In gesprek met medewerkers over verzuim Inhoud 1. verzuim bespreken met medewerkers Het is belangrijk
Nadere informatieSamenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin)
Samenstelling tekst Beppie Brood (teamleider ATC s Amstelduin) Monique van Kollenburg (trainer ATC Amstelduin) Lay-out Bob Snel (trainer ATC Amstelduin) Document Versie maart 2007 Meer informatie E-mail:
Nadere informatieBetalen in het eurogebied: nog niet alle wensen vervuld
ers zijn over het algemeen positief over de bestaande betaalmogelijkheden, maar toch betaalt men in of naar het buitenland niet altijd zoals men zou willen. Zo is de tevredenheid over de acceptatie van
Nadere informatieTERUGKOPPELING TEVREDENHEIDSENQUÊTE NOVEMBER 2014
TERUGKOPPELING TEVREDENHEIDSENQUÊTE NOVEMBER 2014 Beste ouders, Om te beginnen willen we alle 94 ouders die hebben bijgedragen aan het resultaat van deze tevredenheidspeiling hartelijk bedanken. U heeft
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Voor cliënten
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Voor cliënten Ik red me prima, maar nu mijn zoontje zich niet normaal ontwikkelt weet ik het even niet meer. Mijn beperking vraagt om aanpassingen in huis.
Nadere informatie