6,6. a) de kalendermethode: b) de temperatuurmethode. c) de Billingsmethode. Werkstuk door een scholier 1884 woorden 18 januari 2004

Transcriptie

1 Werkstuk door een scholier 1884 woorden 18 januari ,6 33 keer beoordeeld Vak Biologie BIOLOGIE: Afremmen van de vruchtbaarheid 1. Periodieke onthouding: Bij het toepassen van periodieke onthouding wordt de geslachtsgemeenschap vermeden tijdens de vruchtbare perioden van de vrouw. Hiervoor moet die periode kunnen vastgelegd worden, dit kan op drie manieren gebeuren a) de kalendermethode: beschrijving: de vruchtbare periode van de vrouw omvat drie dagen (de dag voor, na en van de ovulatie). Men neemt aan dat de ovulatie optreedt omstreeks de 14de dag voor het begin van de nieuwe cyclus. Men weet echter niet vooraf hoelang de rijping zal duren daar dit nogal kan variëren, zodat de dag van de eisprong niet kan worden bepaald. Door een half jaar de duur van e cycli te noteren kan men e dagen bepalen waarop de ovulatie zou kunnen plaats hebben. Om een veilige marge te garanderen wordt onderstaande algemene regel toegepast: de eerste dag van de vruchtbare periode wordt bepaald door van de kortste cyclus 20 af te trekken; de laatste vruchtbare dag wordt vastgesteld door van de langste cyclus 10 af te trekken. betrouwbaarheid: minder goed tot weinig betrouwbaar b) de temperatuurmethode beschrijving: hierbij wordt gebruik gemaakt van de lichte temperatuurstijging die wordt vastgesteld onmiddellijk na de ovulatie. Indien men gedurende de hele cyclus de basale ochtendtemperatuur vaststelt (voor het opstaan na een normale nachtrust), zal de kans op bevruchting zeer klein worden als de temperatuur gedurende drie dagen na elkaar gestegen is. betrouwbaarheid: goed betrouwbaar c) de Billingsmethode beschrijving: hierbij wordt de vruchtbaarheid vastgesteld op basis van slijmsymptomen. In de dagen voor de ovulatie komt in de baarmoederhals een slijmproductie op gang. Ook na de ovulatie wordt er slijm geproduceerd maar dit is anders van uiterlijk en aard. Men moet deze leren onderscheiden om deze methode te kunnen toepassen Pagina 1 van 5

2 betrouwbaarheid: minder goed tot weinig betrouwbaar. 2. Anticonceptie a) mechanische middelen 1.condoom: beschrijving: Een condoom is een rubberen huls die over de penis in erectie wordt geschoven. De meeste condooms hebben aan het uiteinde een reservoir. Dat dient om het sperma dat bij de zaadlozing vrijkomt wat extra ruimte te geven, waardoor de kans op scheuren kleiner zou worden. Er bestaan voorgevormde en niet voorgevormde condooms. De voorgevormde volgen min of meer de vorm van de penis. Daardoor zouden ze minder gemakkelijk afglijden. Beide zijn even veilig. De meeste condooms zijn ingestreken met een glijmiddel. Het droge condoom (Concep Groen, Gay Safe) is vooral geschikt voor mannen en/of vrouwen die allergisch zijn aan het bijgevoegde glijmiddel (dit condoom kan sneller scheuren als de vagina niet vochtig genoeg is). Het glijmiddel kan wel (Durex Extra Safe) of niet zaaddodend zijn. Voor een betere bescherming tegen soa en aids zijn er speciale condooms, die beter beschermen tegen anale of orale seks. De anale condooms (Hot Rubber, Gay Safe, Safe Sex en Duo) zijn sterker dan een gewoon condoom. Bij orale seks moet je vermijden sperma in de mond te nemen. Soa kunnen ook overgedragen worden via wondjes in de mond of aan de penis. Daarom gebruik je best een condoom, hiervoor zijn condooms gemaakt met een smaakje (banaan, aardbei, pepermunt). Er zijn ook pret- en fantasiecondooms, voorzien van ribbeltjes of figuurtjes. Deze condooms zijn meestal niet getest, gebruik ze dus niet als beschermingsmiddel! Voor mensen die allergisch zijn aan latex, bestaat er een huidcondoom (Concep Skin). Voordelen: het condoom beschermd ook tegen SOA s en AIDS, het heeft geen bijwerkingen, is overal te verkrijgen, je hebt het volledig zelf in handen en het is vrij te verkrijgen in de handel. Nadelen: het condoom kan afglijden of scheuren bij slecht of onervaren gebruik, het kan gevoeligheid verminderen of erectieverlies als het te strak zit, de eerste keer vereist het aanbrengen handigheid, sommige mensen zijn overgevoelig aan de rubber ervan en alternatieven zijn dan weer vrij duur. techniek: mechanische middelen of barrières betrouwbaarheid: goed betrouwbaar (liefst met een zaaddodend middel) 2. Diafragma of pessarium: beschrijving: Het pessarium is een buigzame ring met een koepeltje erin. Er bestaan verschillende soorten en maten. Het pessarium wordt eerst ingesmeerd met een zaaddodende pasta. Daarna breng de vrouw het voor de gemeenschap aan in de vagina over de baarmoedermond. Sperma dat toch voorbij de rand van het pessarium raakt, komt terecht in het zaaddodend middel en streft af. Na het vrijen moet het pessarium zeker nog 8 uur in de vagina blijven om zeker te zijn dat er geen zaadcellen meer in leven zijn. Na gebruik moet het pessarium worden afgespoeld en droog bewaard. Voordelen: Geen bijwerkingen en je hoeft het vrijen niet te onderbreken Nadelen: Het pessarium moet door een arts worden aangemeten, het moet juist passen om de baarmoedermond. Het inbrengen vergt enige oefening. Als je nog geen gemeenschap gehad hebt, kan het moeilijk zijn om het in te brengen. Je moet er Pagina 2 van 5

3 elke keer aan denken voordat je gaat vrijen. techniek: mechanische middelen betrouwbaarheid: goed berouwbaar (liefst met zaaddodend middel) 3. Coïtus interruptus: beschrijving: Hierbij wordt de penis uit de vagina teruggetrokken, net voor de zaadlozing. Maar: soms is de man net iets te laat met het terugtrekken. Er kan ook al zaadvocht ontsnappen voor de eigenlijke zaadlozing. Er kunnen dus al zaadcellen in de vagina of tussen de schaamlippen terechtkomen. techniek: mechanische middelen betrouwbaarheid: minder goed tot weinig betrouwbaar. b) hormonale middelen 1.Combinatiepil beschrijving: Er zijn heel wat soorten op de markt. De meeste pillen bevatten een combinatie van twee kunstmatige hormonen; oestrogeen en progestageen. Die zorgen er onder meer voor dat er geen eisprong plaatsvindt, of dat je baarmoederslijm geen zaadcellen doorlaat, of een bevrucht eitje zich niet kan innestelen, zodat je ook niet zwanger kan worden (de juiste werking is afhankelijk van het soort pil dat je inneemt). Bij sommige merken hebben de pillen verschillende kleuren. Dat komt doordat één strip soms is samengesteld uit verschillende soorten pillen (met een verschillende verhouding aan actieve stoffen). De bescherming tegen zwangerschap hangt niet af van meer of minder kleurtjes, maar van het feit of je een pil neemt die geschikt is voor jou, en of je ze trouw elke dag slikt. Hoe gebruik je nu de pil? In principe is het eenvoudig. In elke verpakking zitten één of meerdere strips. Zo'n strip bevat telkens 21 of 22 pillen. Elke dag moet je één pil nemen, ongeveer op hetzelfde uur. Bij een strip met 21 pillen neem je gedurende 21 dagen elke dag 1 pil. Als de strip op is, neem je 7 dagen lang geen pil. In die 7 dagen krijg je een bloeding die lijkt op een menstruatie. Op de 8ste dag begin je dan je volgende strip. Gebruik je een strip met 22 pillen dan neem je gedurende 22 dagen elke dag 1 pil. Als de strip op is, neem je 6 dagen lang geen pil. In die 6 dagen krijg je een bloeding. Op de 7de dag begin je dan je volgende strip. Ook in de week van je menstruatie ben je beschermd tegen zwangerschap Voordelen: Je hoeft er het vrijen niet voor te onderbreken. De menstruatie is minder pijnlijk, regelmatig, en je verliest ook minder bloed Nadelen: Als je één pil vergeet tijdens de eerste week en zeker wanneer je één dag te laat met een nieuwe strip begint, kan je zwanger worden. De pil is enkel verkrijgbaar op doktersvoorschrift en ze is relatief duur. Je kan last hebben van lichte bijverschijnselen (tussentijdse bloedingen, hoofdpijn, misselijkheid,...).sommige vrouwen met een hoge bloeddruk of met een aantal andere specifieke aandoeningen gebruiken de pil beter niet. 2. Sequentiepil: Beschrijving: deze pil bevat tijdens de eerste helft van de cyclus enkel oestrogeen en in de laatste twee weken oestrogeen en progestereon. Hierdoor wordt het natuurlijk verloop van de hormoonspiegel zoveel mogelijk nagebootst, en wordt enkel de ovulatie onderdrukt. Pagina 3 van 5

4 3. De minipil beschrijving: De minipil bevat maar één hormoon: progestageen. Eén strip bevat 35 pillen. Er is geen pilpauze: als de strip op is, moet je direct met de volgende beginnen. De minipil moet absoluut elke dag op hetzelfde tijdstip worden ingenomen, anders is ze niet betrouwbaar betrouwbaarheid: goed betrouwbaar 4. De prikpil beschrijving: De prilpil bevat één hormoon (progestageen). Je krijgt geen eisprong en het slijm in de ingang van de baarmoeder wordt minder toegankelijk voor zaadcellen. De arts of gynaecoloog geeft je eens in de 3 maanden een injectie. Je bent onmiddellijk veilig. Voordelen: Je kan de 'pil' niet vergeten in te nemen. Nadelen: Na het stoppen met de prikpil kan het soms wat langer duren voordat je weer ongesteld wordt. Om de drie maanden moet je naar de dokter. 5. Duurpil beschrijving: De stof progestageen (die dezelfde werking heeft als het hormoon progesteron) wordt via een klein kunststofstaafje onderhuids ingebracht. Het hormoon komt langzaam in je bloed en voorkomt op twee manieren een zwangerschap: er vindt geen eisprong plaats en het slijm van de baarmoedermond wordt minder toegankelijk. Het staafje wordt door de huisarts of gynaecoloog onder plaatselijke verdoving ingebracht in de bovenarm. Het middel werkt onmiddellijk, en gedurende 3 jaar. Na verwijdering, ben je binnen de week weer vruchtbaar Voordelen: Je hoeft niet elke dag iets in te nemen. Je bent onmiddellijk beschermd tegen zwangerschap en bij verwijdering van het staafje ben je zeer snel terug vruchtbaar. Nadelen: Het staafje moet onder plaatselijke verdoving worden ingebracht en verwijderd. Techniek: hormonale middelen Betrouwbaarheid: ontbreken exacte betrouwbaarheidscijfers. Er wordt aangenomen dat het risico op ongeplande zwangerschap minder is dan 1%. De methode biedt geen enkele bescherming tegen soa en hiv. 3. Interconceptie a) Intra-uteriene conraceptie 1. Spiraaltje Beschrijving : Het spiraaltje is een voorwerp van een paar centimeter groot dat in de baarmoeder wordt aangebracht. Het is gemaakt van plastic, met koperdraad of koperblokjes eromheen. De aanwezigheid van het spiraaltje veroorzaakt een reactie aan de binnenkant van de baarmoeder en de eileiders. Pagina 4 van 5

5 Daardoor wordt de innesteling van een bevruchte eicel bemoeilijkt. Er is nu ook een hormonaal spiraaltje (Mirena), een T-spiraaltje met een capsule die constant een zeer lage dosis hormonen vrijlaat, en daardoor werkt als een lokale pil. Het spiraaltje wordt door een arts ingebracht, liefst tijdens de menstruatie. Het kan 5 jaar of langer blijven zitten, als er geen klachten zijn. Eén keer per jaar moet je naar de arts voor controle. Voordelen: Langdurige werking: 5 jaar of langer. Lagere kostprijs dan andere voorbehoedmiddelen, als je de prijs uitrekent per jaar. Hormonale spiraaltjes bevatten minder hormonen dan de pil, remmen de eisprong niet af en zorgen voor minder bloedverlies tijdens de menstruatie. Nadelen: De plaatsing kan onaangenaam en pijnlijk zijn. Tijdens de eerste maanden kan het spiraaltje uitgestoten worden. Bij sommige vrouwen met een koperspiraaltje kan de menstruatie pijnlijker zijn, langer duren en meer bloedverlies veroorzaken. Bij vrouwen die meer risico op soa lopen, verhoogt het spiraaltje de kans op een ontsteking van het bekken, wat kan leiden tot onvruchtbaarheid. Het hormoonspiraaltje is relatief duur. techniek: intra-uteriene middelen b) Hormonaal 1. Morning-after pil beschrijving: een hoge dosis oestrogeen, voorkomt een innesteling na een eventuele bevruchting. Techniek: intra-uteriene middelen Betrouwbaarheid: zeer betrouwbaar 4. Sterilisatie beschrijving: het onderbreken van zaadleider of eileiders. Het doorknippen van de zaadleiders gebeurt via het scrotum. Deze ingreep heeft als gevolg dat bij ejaculatie zaadvocht zonder zaadcellen wordt uitgestoten. Het onderbreken van de eileiders gebeurt steeds meer via laparoscopie, waarbij een kleine insnede in de buikwand wordt gemaakt. De meest toegepaste techniek van sterilisatie bestaat erin een sillicone-ring over een lus van de eileider te schuiven. Bij deze techniek is het mogelijk om de in greep ongedaan te maken. Voordelen: Goed uitgevoerd is deze methode honderd procent betrouwbaar als bescherming tegen zwangerschap. Je bent niet afhankelijk van je partner. Nadelen: Je bent definitief onvruchtbaar (tenzij - wat zelden uitgevoerd wordt - na een hersteloperatie). Deze methode is niet geschikt als je jong bent en nog niet met zekerheid hebt uitgemaakt of je kinderen wil. Techniek: heelkundige anti-conceptie Betrouwbaarheid: zeer betrouwbaar Pagina 5 van 5