Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 30 OKTOBER 2014 F F/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. F F BELGISCHE STAAT, vertegenwoordigd door de minister van Financiën, tegen 1. D. H. en 2. V. G., Mr. Laurence Deklerck en mr. Michel Loockx, advocaten bij de balie te Brussel. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Brussel van 21 maart Afdelingsvoorzitter Christian Storck heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal André Henkes heeft geconcludeerd.

2 30 OKTOBER 2014 F F/2 II. CASSATIEMIDDELEN De eiser voert een middel aan. Geschonden wettelijke bepalingen - De artikelen 49 en 53, 1, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, zoals van toepassing op het aanslagjaar Aangevochten beslissingen Het arrest neemt kennis van een geschil over de aftrekbaarheid, als beroepskosten, van de uitgaven voor verkiezingspropaganda, voor een bedrag van ,75 euro, die de [verweerder], die al sinds 12 juli 1989 parlementslid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest was en bovendien minister in de regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest was, gedaan had tijdens de verkiezingscampagne van juni 1995 om opnieuw verkozen te worden als parlementslid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, wijst vervolgens erop dat de eerste rechter overwogen had dat de uitgaven van de [verweerder] in het kader van zijn herverkiezingscampagne uitgaven zijn die noodzakelijk zijn voor de uitoefening van zijn beroep, aangezien hij al parlementslid was toen hij die uitgaven deed en dat ze dus wel degelijk zijn gedaan teneinde belastbare beroepsinkomsten te behouden, en oordeelt vervolgens dat de toepassingsvoorwaarden van artikel 49 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 in deze zaak vervuld zijn, overweegt vervolgens: De [eiser] betwist dat de litigieuze uitgaven werden gedaan met het doel beroepsinkomsten te verkrijgen of te behouden, in de zin van voornoemd artikel 49; Zoals [de eiser] uiteenzet, worden de wetgevende vergaderingen inderdaad op het einde van de legislatuur ontbonden, waarna verkiezingen worden gehouden, gevolgd door de installatie van nieuwe assemblees, met nieuwe verkozenen wier nieuwe mandaat onderworpen is aan een nieuwe eedaflegging; Het door verkiezing verkregen mandaat dat de [verweerder] ambieerde tijdens de campagne van juni 1995 is daarom niet minder dezelfde beroepsactiviteit als zijn eerste, dat afliep op het einde van de legislatuur, en de campagnekosten werden bijgevolg gemaakt om dezelfde beroepsactiviteit en dezelfde daaruit voortvloeiende beroepsinkomsten te behouden; Anders gezegd, impliceert de omstandigheid dat de uitgaven op het einde van de legislatuur zijn gedaan en dat ze met het einde van [verweerders] mandaat samenvielen, niet dat die kosten niet zouden veroorzaakt zijn door zijn beroepsactiviteit, aangezien hij de politieke activiteit reeds uitoefende. De litigieuze kosten hadden duidelijk tot doel een bron van inkomsten te behouden die de kenmerken vertonen van beroepsinkomsten; De [eiser] houdt een drogreden voor wanneer hij beweert dat men immers niet redelijkerwijs kan staande houden dat het inherent is [...] aan het beroep van een verkozen lid

3 30 OKTOBER 2014 F F/3 van een wetgevende vergadering om een verkiezingscampagne te voeren [...]. Zijn opdrachten en zijn mandaat passen in een totaal andere context, namelijk het vertegenwoordigen van zijn kiezers in het beheer van het algemeen welzijn, en verkiezingspropaganda maakt daar zeker geen deel van uit. De kosten van een verkiezingscampagne kunnen geen component zijn van de uitoefening van de activiteit van parlementslid [ ] ; De [verweerder] heeft wel degelijk de kosten voor verkiezingspropaganda gemaakt op het einde van zijn mandaat, teneinde van zijn kiezers de hernieuwing van dat mandaat te verkrijgen en dus een beroep dat belastbare inkomsten opbrengt te kunnen blijven uitoefenen; De [eiser] beweert eveneens ten onrechte dat de door de eerste rechter gekozen oplossing de deur openzet voor een discriminatie, aangezien zij tot gevolg heeft dat uitgaven voor verkiezingspropaganda anders worden behandeld naargelang de kandidaat al dan niet reeds verkozen is. [De eiser] stelt dat het doel van de uitgaven in beide gevallen hetzelfde is: verkozen worden, waarbij de omstandigheid dat de politieke mandataris al verkozen is op het ogenblik dat hij de kosten maakt, niet relevant is; dat zowel hij als de nog niet verkozen kandidaat kosten maken om verkozen te worden voor een nieuw mandaat [...]; Volgens de [eiser] moet artikel 49 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 dus worden uitgelegd dat het de aftrekbaarheid van uitgaven voor verkiezingscampagne niet aanvaardt voor een kandidaat die nog geen politiek mandaat heeft; Ook al zou [eisers] uitlegging de voorkeur moeten krijgen, dan nog zou het duidelijk niet om een discriminatie gaan, aangezien, in die uitlegging, de kosten die zijn gemaakt door een kandidaat die niet zou zijn verkozen op het ogenblik dat hij zijn verkiezingscampagne lanceerde, van persoonlijke aard zouden zijn. Het gaat dus om twee categorieën belastingplichtigen die zich in verschillende situaties bevinden; De [eiser] herinnert er weliswaar aan dat een wetsvoorstel van 27 mei 2004 wou toestaan dat de verkiezingsuitgaven van een kandidaat voor de verkiezing van de federale kamers en van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement zouden worden afgetrokken van de gezamenlijke inkomsten. Hij leidt er echter a contrario uit af dat de kosten voor verkiezingspropaganda niet aftrekbaar zijn als beroepskosten; Zoals de eerste rechter er pertinent op wees, volgt uit het advies van de commissie voor Binnenlandse Zaken en voor administratieve Aangelegenheden, dat werd uitgebracht bij de indiening van voornoemd wetsvoorstel, dat aftrekbare kosten in het licht van voornoemd artikel 49 niet die kunnen zijn welke worden gemaakt om toegang te krijgen tot een beroepsactiviteit; Het wetsvoorstel betreft dus de kosten die zijn gemaakt door een kandidaat die op het ogenblik dat hij zijn verkiezingscampagne lanceerde nog niet verkozen was, en niet die welke gemaakt zijn door een reeds verkozen politicus die nieuwe uitgaven doet met het oog op zijn herverkiezing;

4 30 OKTOBER 2014 F F/4 De eiser beroept zich bovendien tevergeefs op het protocol betreffende de toepassing van de wet van 7 april 1995 betreffende het fiscaal statuut van de leden van de parlementaire assemblees, ondertekend op 22 december 1995, dat preciseert dat de aan de partij betaalde bijdragen en de financiering van verkiezingsuitgaven formeel werden uitgesloten als aftrekbare beroepskosten en dat die categorieën van kosten derhalve geen deel uitmaken van het kostenforfait van 28 pct.; Dat protocol, dat overigens geen enkele wettelijke waarde heeft, gaat uit van de quaestuur van de Kamer van volksvertegenwoordigers of van de Senaat en heeft enkel betrekking op de parlementaire assemblees van de federale Staat. Het is dus niet van toepassing op de volksvertegenwoordigers van de assemblees van de gewesten, zoals het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, beslist bijgevolg dat uit de bovenstaande vaststellingen en overwegingen volgt dat de litigieuze uitgaven voor verkiezingspropaganda aftrekbaar zijn als beroepskosten, en bevestigt aldus het beroepen vonnis dat, met toepassing van artikel 49 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, de ontheffing had bevolen van de aanslag in de personenbelastingen en aanvullende belastingen die was opgemaakt ten name van de [verweerders] voor het aanslagjaar 1996 onder kohiernummer , supplement aan kohiernummer voor de gemeente Sint-Pieters-Woluwe. Grieven Artikel 49 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 luidt als volgt: Als beroepskosten zijn aftrekbaar de kosten die de belastingplichtige in het belastbare tijdperk heeft gedaan of gedragen om de belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden en waarvan hij de echtheid en het bedrag verantwoordt door middel van bewijsstukken of, ingeval zulks niet mogelijk is, door alle andere door het gemeen recht toegelaten bewijsmiddelen, met uitzondering van de eed, met dien verstande dat artikel 53, 1, van dat wetboek preciseert dat als beroepskosten niet [worden] aangemerkt: uitgaven [ ] die voor het uitoefenen van de beroepswerkzaamheid niet noodzakelijk zijn. Uit de opzet van die bepalingen volgt, enerzijds, dat de belastingplichtige het bewijs dient te leveren dat de kosten waarvan hij de aftrek vraagt, wel degelijk beroepskosten zijn die voldoen aan de wettelijke voorwaarden voor aftrek, en anderzijds, dat, om kosten van de winsten te kunnen aftrekken, het vereist is dat de echtheid en het bedrag van die kosten naar behoren worden aangetoond, dat ze gedaan of gedragen zijn tijdens het belastbare tijdperk en dat ze niet alleen ertoe strekken belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden, maar ook dat ze voor de uitoefening zelf van het beroep noodzakelijk zijn. Het feit dat de kosten, om aftrekbaar te zijn op grond van artikel 49 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 beroeps kosten moeten zijn en gedaan of gedragen [zijn] om de belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden, bevat immers twee samenlopende vereisten die één geheel vormen: door hun aard het verkrijgen of behouden van beroepsinkomsten tot doel hebben, en een noodzakelijk oorzakelijk verband met de uitoefening van de beroepsactiviteit vertonen.

5 30 OKTOBER 2014 F F/5 Het causaliteitscriterium impliceert het bestaan van een noodzakelijk verband tussen de uitgave en de uitoefening van de beroepsactiviteit, dat wil zeggen dat de uitgave inherent moet zijn aan de uitoefening zelf van de beroepsactiviteit. Bijgevolg, ook al is de administratie en na haar de rechter niet bevoegd om de opportuniteit van een uitgave of van een last te beoordelen, dient zij zich toch ervan te vergewissen dat die uitgave of last zijn oorsprong, zijn oorzaak vindt in omstandigheden die eigen, inherent zijn aan de activiteit die de belastingplichtige uitoefent op het ogenblik dat die kosten gemaakt worden. In deze zaak vormen de kosten die tijdens een verkiezingscampagne zijn gemaakt met het oog op een herverkiezing als volksvertegenwoordiger geen wettelijk aftrekbare beroepskosten omdat ze niet inherent zijn aan de door de verweerder uitgeoefende activiteit van volksvertegenwoordiger; het zijn niet de prestaties die de verweerder heeft geleverd in de uitoefening van zijn mandaat van volksvertegenwoordiger die deze kosten genereren, die er de oorzaak van zijn. Kosten voor verkiezingspropaganda om toegang te krijgen tot een mandaat zowel in het kader van een verkiezing als van een herverkiezing vertonen immers geen noodzakelijk oorzakelijk verband met de uitoefening zelf van de activiteit van volksvertegenwoordiger op het ogenblik waarop ze worden gemaakt en dit, in navolging van de beginselen betreffende de aftrekbaarheid van de kosten die gemaakt zijn met het oog op de toegang tot een nieuw beroep. In dat verband dient erop gewezen te worden dat voornoemd mandaat beperkt blijft in de tijd en dat de politicus die bij de rechtstreekse algemene verkiezingen opkomt om herverkozen te worden, niet dezelfde beroepsactiviteit voortzet, maar een ander openbaar mandaat ambieert dat onderscheiden is van zijn oorspronkelijk mandaat. Daaruit volgt dat, hoewel de litigieuze uitgaven voor verkiezingspropaganda zeker zijn gedaan met het oog op het verkrijgen van beroepsinkomsten die ontstaan door de uitoefening van een openbaar mandaat ja zelfs met het oog op het behouden van beroepsinkomsten van dezelfde aard en aldus voldoen aan het finaliteitscriterium, die uitgaven daarom nog niet inherent zijn aan de beroepsactiviteit van de verweerder omdat ze geen noodzakelijk oorzakelijk verband vertonen met de uitoefening van die activiteit op het ogenblik waarop ze werden gedaan, conform de vereisten van de artikelen 49 en 53, 1, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, en dat, bijgevolg, de aftrek ervan als beroepskosten moet worden geweigerd. Uit het bovenstaande volgt dat het arrest, door te overwegen dat, zoals [de eiser] uiteenzet [ ] de wetgevende vergaderingen inderdaad op het einde van de legislatuur [worden] ontbonden, waarna verkiezingen worden gehouden, gevolgd door de installatie van nieuwe assemblees, met nieuwe verkozenen wier nieuwe mandaat onderworpen is aan een nieuwe eedaflegging, dat echter het door verkiezing verkregen mandaat dat de [verweerder] ambieerde tijdens de campagne van juni 1995 [ ] daarom niet minder dezelfde beroepsactiviteit [is] als zijn eerste, dat afliep op het einde van de legislatuur, en

6 30 OKTOBER 2014 F F/6 [dat] de campagnekosten [ ] bijgevolg [werden] gemaakt om dezelfde beroepsactiviteit en dezelfde daaruit voortvloeiende beroepsinkomsten te behouden; [dat], anders gezegd [ ] de omstandigheid dat de uitgaven op het einde van de legislatuur zijn gedaan en dat ze met het einde van [verweerders] mandaat samenvielen, niet [impliceert] dat die kosten niet zouden veroorzaakt zijn door zijn beroepsactiviteit, aangezien hij de politieke activiteit reeds uitoefende; [dat] de litigieuze kosten [ ]duidelijk tot doel [hadden] een bron van inkomsten te behouden die de kenmerken vertonen van beroepsinkomsten; [ ] dat de [verweerder] [ ] wel degelijk de kosten voor verkiezingspropaganda [heeft] gemaakt op het einde van zijn mandaat, teneinde van zijn kiezers de hernieuwing van dat mandaat te verkrijgen en dus een beroep dat belastbare inkomsten opbrengt te kunnen blijven uitoefenen, zijn beslissing dat de litigieuze uitgaven voor verkiezingspropaganda aftrekbaar zijn als beroepskosten niet naar recht verantwoordt maar de in het middel vermelde wetsbepalingen schendt. III. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Uit de artikelen 49, eerste lid, en 53, 1, WIB92 volgt dat uitgaven slechts als beroepskosten kunnen worden aangemerkt als ze inherent zijn aan de uitoefening van het beroep. Het arrest stelt vast dat de kosten waarvan de eiser de aftrek betwist, uitgaven voor verkiezingspropaganda [ ] zijn die de [verweerder], die al sinds 12 juli 1989 parlementslid van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest was [ ], gedaan had tijdens de verkiezingscampagne van juni 1995 om opnieuw verkozen te worden. Het arrest overweegt dat de omstandigheid dat de uitgaven op het einde van de legislatuur zijn gedaan en dat ze met het einde van [verweerders] mandaat samenvielen, niet [impliceert] dat die kosten niet zouden veroorzaakt zijn door zijn beroepsactiviteit, aangezien hij de politieke activiteit reeds uitoefende, dat de [verweerder] [ ] wel degelijk de kosten voor verkiezingspropaganda [heeft] gemaakt op het einde van zijn mandaat, teneinde van zijn kiezers de hernieuwing van zijn mandaat te verkrijgen, dat de litigieuze kosten duidelijk tot doel [hadden] een bron van inkomsten te behouden die de kenmerken vertonen van beroepsinkomsten en een beroep dat belastbare inkomsten opbrengt te kunnen blijven uitoefenen.

7 30 OKTOBER 2014 F F/7 Aangezien noch uit die overwegingen, noch uit enige andere blijkt dat de litigieuze uitgaven inherent zijn aan de uitoefening van verweerders mandaat, verantwoordt het arrest zijn beslissing dat de uitgaven fiscaal aftrekbare beroepskosten vormen niet naar recht. Het middel is gegrond. Dictum Het Hof, Vernietigt het bestreden arrest. Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het vernietigde arrest. Houdt de kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de feitenrechter over. Verwijst de zaak naar het hof van beroep te Bergen. Aldus geoordeeld door het Hof van Cassatie, eerste kamer, te Brussel, door afdelingsvoorzitter Christian Storck, de raadsheren Martine Regout, Mireille Delange, Marie-Claire Ernotte en Sabine Geubel, en in openbare terechtzitting van 30 oktober 2014 uitgesproken door afdelingsvoorzitter Christian Storck, in aanwezigheid van advocaat-generaal André Henkes, met bijstand van griffier Patricia De Wadripont. Vertaling opgemaakt onder toezicht van afdelingsvoorzitter Eric Dirix en overgeschreven met assistentie van griffier Kristel Vanden Bossche. De griffier, De afdelingsvoorzitter,