2018: Hitte voor het vee, droogte voor het ruwvoer

Transcriptie

1 2018: Hitte voor het vee, droogte voor het ruwvoer Department Landbouw & visserij / LCV / VTIP Studievergadering: Voedergewassen en veehouderij Poperinge, 30 januari 2019 Matthieu Frijlink Coördinator Rundveeloket info@rundveeloket.be

2 Living Labs EU initiatief Living Labs opgepikt door beleid (Vlaanderen) & Living Labs: Veehouderij Pluimvee Rundvee Varkens Food Pilot Agro-ecologie en biologische landbouw Precisielandbouw

3 Living Labs In lijn met -onderzoeksvisie: Systemische benadering Complexe maatschappelijke problemen Interacties binnen het agro-ecosysteem Farming & food system approach Stielkennis als basis voor innovatie Synergie stielkennis hightech science Landbouwkundige basiskennis Humaan kapitaal

4 VEEHOUDERS Living Lab Veehouderij LIVING LAB VEEHOUDERIJ ONDERZOEKS- en PROEFCENTRA

5 Living Lab Veehouderij - Loketten Actiegebieden: Uitbouw (onderzoeks)netwerk van veehouders en andere stakeholders Detecteren van sectornoden via vragen, activiteiten, netwerk, Initiëren van (innoverend) onderzoek Kennis wordt actief verspreid via o.a. website, nieuwsbrief, vakpers, activiteiten Bevorderen van kennisadoptie en innovatie in de sector Win-win voor alle partijen: Beter inspelen op noden/opportuniteiten door wisselwerking met sector Kennis en ervaring incorporeren in praktijkrelevante projecten Doorstroming van kennis/innovatie bevorderen door samenwerking met stakeholders Opbouw netwerk piloot/proefbedrijven: verruiming capaciteit, praktijkomstandigheden Optimalisatie onderzoek en kennisverspreiding via gerichte samenwerking Dienstverlening voor stakeholders

6 Rundveeloket Nieuwsbrief: Driemaandelijks of ad hoc Overzicht vragen, actuele info Agenda: relevante studiedagen, workshops, cursussen, Input onderzoek Al meer dan abonnees!! Reeds gestelde en beantwoorde vragen: Ventilatie melkveestal Afbouw/opbouw krachtvoergift Hittestress en rantsoen Biestvervangers BWB Buitenbeloop, dierenwelzijn en vleeskwaliteit (Stad Gent) Slachtgegevens diverse diercategorieën (VRT) Droogte en ruwvoer Schuimvorming op mest

7 Overzicht Introductie Ruwvoeranalyses en interpretatie Ruwvoer 2018 Kuilmaïs Kuilgras

8 2018: Hitte voor het vee, droogte voor het ruwvoer

11 Kuilmaïs 2018 Algemeen beeld Maïskuilen 2018 extreme droogte: Variabele kwaliteit (zetmeelgehalte!) Snelle verdroging, weinig kolf Vroeg geoogst Laag zetmeelgehalte Iets meer ruwe celstof Verteerbaarheid en VEM vrij hoog RE-gehalte vrij hoog Builenbrand: geen mycotoxines, zetmeel weg => lagere energiewaarde

12 Kuilgras 2018 Algemeen beeld Graskuilen 2018 extreme droogte: Te oud gras: Meer RC, minder VEM en DVE Lagere passagesnelheid => Extra eiwit, snelle producten Te jong gras: Goede analyse, minder resultaat => Structuur, meer trage of minder snelle producten Slechte bewaring (boterzuur/ammoniak): Te laat => Voederen? Jongvee? Broei/schimmel: Broeiremmers, uitkuilsnelheid Onvoldoende graskuil: Aankoop graskuil of alternatieven

13 Ruwvoeranalyse en interpretatie Belang optimaal en evenwichtig rantsoen: Maximale invulling productiepotentieel Minimale gezondheidsrisico's Beter economisch resultaat Minder verlies/uitstoot in milieu Waarom ruwvoeranalyses? Ongekende factor in rantsoen Variabele kwaliteit (seizoen, oogstomstandigheden, bemesting, (in)kuilproces, ) Terugkoppeling naar ruwvoerteelt

14 Ruwvoeranalyse en interpretatie Enkele richtlijnen i.v.m. kuilanalyses Minstens 4 weken dicht tot kuil stabiel is Representatief monster: Minstens drie plaatsen Boven tot onder Luchtdicht en gekoeld bewaren Zo snel mogelijk naar labo

15 Ruwvoeranalyse en interpretatie Analyse Ruwvoeders: Drogen: bepalen DS-gehalte (%) Malen Verassen: Ruwe asgehalte NIRS: RE, RV, RC, zetmeel, suiker, verteerbaarheid Berekend: VEM, DVE, OEB, FOS, SW NIRS (Near Infra Red Spectroscopy): bestraling van gedroogd en vermalen monster met nabij IR-licht. Weerkaatste stralen leveren info over chemische samenstelling. Snelle techniek (1 minuut) Geen rechtstreekse bepaling Kalibratie per voedermiddel: graskuil, maïskuil, Kalibraties op basis van groot aantal monsters met mogelijke variatie in praktijk + analyse chemische componenten (labo)

16 Ruwvoeranalyse en interpretatie NIRS kalibratie hebben schattingsfout (type toestel, omvang kalibratieset, precisie labo-analyse, type parameter) Foutenmarge 1,5 2,5 %: vocht, eiwit, vet en zetmeel Foutenmarge 2,5 3,5 %: RC, verteerbaarheid Foutenmarge 2 % = 95 % van de gevallen ligt werkelijke waarde tussen -2 % en + 2 % t.o.v. waarde in analyse BV. RE: 150 => 95% ( g/kg DS) Door grote dataset zijn analyses van afwijkende kuilen even bruikbaar!!

17 Ruwvoeranalyse en interpretatie Chemische componenten DS-gehalte: voordrogen gras, rijpheid maïs Ruw eiwit (RE): N-bemesting en groeistadium gras, vrij constant bij maïskuil Ruw vet (RV): vrij laag (35 g/kg DS) en vrij constant NDF: totaal celwanden Ruwe celstof (RC) en ADF: moeilijk verteerbare cellulose ADL: onverteerbare lignine Vezelgehalte: neemt toe bij gras en daalt bij maïs

18 Ruwvoeranalyse en interpretatie Chemische componenten Ruwe as: mineralen (Ca, P, Mg, K, Na, S, ) Suikergehalte: maaitijdstip en DS-gehalte bij gras, beperkt bij maïs Zetmeelgehalte: stijgt bij afrijping maïs Verteerbaarheid: hoger bij jonger gras en bij oudere maïs (meer kolf), afhankelijk van ras Verteerbare organische stof (VOS): OS x Vcos Zuurtegraad (ph): DS-gehalte graskuil, gras: 4,2 tot 5,2 / maïs: < 4

19 Ruwvoeranalyse en interpretatie Berekende parameters: Voedereenheid Melk (VEM) en Voedereenheid Vleesvee Intensief (VEVI): netto-energiewaarde van het voeder Darm Verteerbaar eiwit (DVE): bestendig eiwit + microbieel eiwit = eiwit beschikbaar voor dier Hoger bij jonger gras en voordrogen Onbestendige Eiwitbalans (OEB): verschil tussen mogelijk microbieel productie o.b.v. eiwit en o.b.v. energie DVE en OEB: Complexe berekening => foutenmarge minstens 3 %

20 Analyses Maïskuilen CVB (gem) Nuttige website: Gemiddelde voederwaarde van vers en ingekuild RV, grondstoffen KV: zie fabrikant Bron DS RE RV RC ZET NDF VEM VCOS FOS FOS2 DVE OEB snijmaïskuil DS<240 g/kg snijmaïskuil 240<DS<280 g/kg snijmaïskuil g/kg DS snijmaïskuil DS>320 g/kg DS

21

22 Analyses Kuilmaïs 2018 Gemiddeld Zetmeel vaak (veel) lager VEM lijkt ok Variabiliteit Trend najaar 2018 Rol tov gemiddelde rantsoen %DS =/- VEM DVE OEB RE RC = SW 1,55 1,25 1,97 = FOS =/- ZET (suiker) /

23 Analyses Kuilmaïs 2018 Kuilkwaliteit evolueert na inkuilen Bron: Eurofins

24 pyruva at H2 Zetmeel in de koe 1 Voeder (KH en RC) CH4 LONGEN CH4 pensbestendig zetmeel suiker zetmeel RC CH4 BZ PZ AZ CO2 DUNNE DARM gluco se DIKKE onverteer DARM de KH en RC CH4 feces bloedbaan CH4 Energ ie CH4 UIER melkvet lactose

25

26 Analyses kuilgras 2018 Gemiddeld Variabiliteit Trend najaar 2018 Rol tov Gemiddelde rantsoen %DS 48,5% +/- 40% =/+ VEM / DVE =/+ OEB RE RC SW 2,94 2,05 4,17 + FOS ZET / / (suiker)

27 Grote variatie tussen kuilen en bedrijven Goede inschatting van beschikbare hoeveelheid ruwvoer (geen onvoorziene tekorten!) Kuilmaïs < 2 m hoog 200 à 205 kg DS/m 3 > 2 m hoog 210 à 215 kg DS/m 3 Graskuil < 2 m hoog 190 à 195 kg DS/m 3 > 2 m hoog 200 à 205 kg DS/m 3 Perspulp 210 kg DS/m : kuilmaïs met lager DS => hogere voersnelheid! DOE-HET- ZELF!

28

29 Voorbeeld: 80 melkkoeien, rantsoen met 26 kg MK (0,34 DS) Behoefte: 80 x 26 = kg/dag = 707 kg DS Tot volgende kuil: 300 dagen x kg/dag = 624 ton = 212 ton DS Maïskuil: 10 meter breed, 2,5 meter hoog 1 lengtemeter = 25 m 2 Aan 200 kg DS/ m 2 = 5 ton DS Nodig: 212 / 5 = 42,4 meter Vergeet ook het jongvee niet!

30 Berekenen ruwvoerbehoefte: Voorbeeld kuilmaïs 8,5 kg DS/dag x # koeien x 365 dagen kg DS/koe/jaar 4,7 koeien/ha kuilmaïs à kg DS/ha Graskuil Opbrengst/ha moeilijk in te schatten Snedes: 3,5 ton DS 1 e, 3 ton DS 2 e, 2-2,5 ton DS volgende Begrazing Zeer moeilijk in te schatten omgekeerd rekenen? Behoefte: nu goed rekenen! Verschillende rantsoenen (zomer/winter, categorieën) Groei veestapel

31 BASIS = EVENWICHTIG RANTSOEN DAT VOLDOET AAN DE BEHOEFTES VAN HET DIER 1. Tekorten invullen met andere producten 2. Balans van andere parameters nagaan 3. Corrigeren waar nodig/mogelijk 4. Anders: andere producten kiezen 5. Aandachtspunten: VEM/DVE/OEB, SW, mineralen, kostprijs

32 Ook mineralenbalans opvolgen 4,6 3,1 2,3 1,3 8,0

33 4,6 3,1 2,3 1,3 8,0

34 8,0

35 Maïskuil met 270 g zetmeel/kg DS Normaal jaar kg DS mais 9 kg DS mais 8 kg DS mais 350 g zetmeel/kg DS 380 g zetmeel/kg DS 270 g zetmeel/kg DS 3150 g zetmeel/d/d 3420 g zetmeel/d/d 2160 g zetmeel/d/d 1,6 kg maisgraan nodig à 606 g zetmeel 2,0 kg maisgraan nodig à 606 g zetmeel

36 Zetmeel = zetmeel? Zet Bzet RE RC FOS SW Gerst , ,02 Tarwe , ,09 Triticale , ,09 pulp 10 % Maïs , ,27! 30 % Norm: 1. max. 25 % zetmeel in DS rantsoen! (ev. iets hoger voor hoogprod.) 2. max 1,5 kg bestendig zetmeel per koe per dag

37 Zetmeel = zetmeel? Zet Bzet RE RC FOS SW Vers % ,65 Stoomschillen % ,45 Snippers % ,60 Persvezel % ,80 Maïs % 82 2, ,27

38 Impact aanpassingen op het rantsoen Perspulp en voederbieten Perspulp CVB Impact op gemiddelde rantsoen Voederbiet CVB %DS 22, à 20% - VEM DVE OEB RE RC 197 = 67 - SW 1,05-1,05 - FOS ZET / / (suiker) Impact op gemiddelde rantsoen

39 Bierdraf Vaste waarde CVB %DS 22/27% - VEM 947 = DVE OEB 55 + RE RC 178/191 = SW 1,0 - FOS ZET 25 (suiker) Impact op gemiddelde rantsoen Smakelijk Vertraagt rantsoen Brengt rust in pens

40 Tarwestro Vaste waarde CVB %DS 90 + VEM DVE -4 - OEB RE 40 - RC SW 4,3 + FOS ZET / (suiker) Impact op gemiddelde rantsoen Of: gerstestro, graszaadhooi, koolzaadstro,

41 Granen Vaste waarde CVB TARWE GERST Mais Impact op gemiddelde rantsoen %DS 86 86,9 87,2 + VEM DVE OEB RE RC SW -0,15-0,05 0,15 - FOS /=/- ZET (BZET) Versnellen rantsoen => pensverzuring!

42 Sojaschroot Vaste waarde CVB Soja 44, RC >70 %DS 87,4 + VEM DVE OEB RE RC 74 - SW 0,18 - FOS 528 = ZET 8 - (suiker) 95 Impact op gemiddelde rantsoen 44, 48/49, bestendig?

43 Koolzaadschroot Vaste waarde CVB Koolzaadschroot %DS 87,3 + VEM DVE OEB RE RC SW 0,29 - FOS ZET 8 - (suiker) Impact op gemiddelde rantsoen Vooral voor OEB!

44 GPS (volgend jaar) Zeer variabele samenstelling (verhouding graan/stro) Volgens CVB: DS 32,5% VEM 794 VEVI 792 TRE 12% ZET 130 SW 2,51

45 Structuurwaarde PERSPULP 1,05 VERS GRAS VOORDROOGKUIL 4,1 KRACHT VOER KUILMAÏS 0 0,2 1 1,4 1,5 1,8 2 2, ,15 TARWE STRO 4,2 0,6 limiterende structuurwaarde vleesvee 1,1 limiterende Structuurwaarde melkvee

46 Kostprijsvergelijking voedermiddelen Ruwvoeders: Eigen kostprijs! (BEB) Gemiddelden: LCV (2012) Grondstoffen: Aankoopprijs: variabel Timing, op termijn, Vergelijken: Op basis van Voederwaardeprijzen Rundvee -WUR Houdt geen rekening met andere eigenschappen!

47 Kostprijs ruwvoeders: grasland (LCV 2012) prijzen in 1e snede voordroog gras grasklaver (geen derogatie) leguminose italiaans blijvende grasklaver Luzerne italiaans 1 jaar maaiweide maaiweide voordroogkuil graasweide 1 snede maaien rest begrazen 6 jaar grasklaver 1 snede maaien rest begrazen 6 jaar italiaans 1e snede kostprijs teelt kostprijs voeder excl uitkuilen /ha /ton DS 159,3 112,6 176,3 109,2 165,4 147,5 187,5 243,9 /1000 VEM eq 144,3 94,9 168,4 91,5 154,4 181,5 181,9 229,1 incl inkuilen /ha /ton DS 182,5 119,4 202,6 115,6 188,6 170,8 210,7 267,2 /1000 VEM eq 165,3 100,7 190,2 96,9 176,1 210,1 204,4 250,9

48 Kostprijs ruwvoeders: overig (LCV 2012) prijzen in teeltcombinat ie italiaans + kuilmaïs derogatie kuilmaïs derogatie kuilmaïs geen derogatie maïs kuilmaïs geen derogatie + groenbemeste r italiaans korrelmaïs CCM maïs MKS voederbiete n triticale malen en inkuilen kostprijs teelt kostprijs voeder excl uitkuilen /ha /ton DS 135,3 116,6 113,9 118,2 203,2 185,4 141,2 149,5 /1000 VEM eq 122,7 105,1 102,7 106,6 147,8 138,7 105,5 107,1 incl inkuilen /ha /ton DS 158,6 139,8 137,1 141,5 226,4 208,6 187,7 172,7 /1000 VEM eq 143,8 126,1 123,6 127,5 164,7 156,1 140,3 123,7

49 Kostprijs ruwvoeders: weet wat je koopt! Maïs op stam: /ha voor slechte maïs /ha voor goede maïs Wat is best? Slechte maïs: ton DS/ha => 120 /ton Goede maïs: ton DS/ha => 100 /ton + kwaliteitsverschil inhoud! Goedkoop wordt snel duurkoop! Ruwvoer uit de kuil is altijd duurder dan op stam: wees er op tijd bij! Kwaliteit? Verliezen

50 Voederwaardeprijzen 15/01/2019 kvem: 17,6 c /kvem kdve: 66,9 c /kdve kvevi: 17,1 c /kvevi kdve: 63,4 c /kdve Gebruik actuele cijfers voor actuele aankoop! Hou rekening met % DS!

51 kvem: 17,6 c /kvem en kdve: 66,9 c /kdve Berekening Voerwaardeprijs Soja 44: VEM = 1015 en DVE = 221 VEM: 1,015 x 17,6 = 17,864 c /kg DVE: 0,221 x 66,9 = 14,7849 c /kg Totaal: 19, ,13 = 32,65 c /kg = 327 /ton Maïskuil (0,36 % DS): VEM = 940 en DVE = 45 VEM: 0,94 x 17,6 = 16,544 c /kg DS DVE: 0,045 x 66,7 = 3,0015 c /kg DS Totaal: 16, ,0015 = 19,5455 c /kg DS Product: 19,5455 * 0,36 = 7,04 c /kg = 70 /ton maïskuil

52 Wat koop je: soja 44 aan 321 /ton, soja 48 aan 342 /ton, koolzaadschroot aan 246 /ton, Proticorn aan 250 /ton,? kvem kdve per kg product 17,6 66,9 c VEM DVE c c /ton product Marktprijs % VWP Sojaschroot ,864 14, Sojaschroot ,864 15, Sojaschroot 48 bestendig ,512 24, Koolzaadschroot ,9248 8, Koolzaadschroot bestendig , , Proticorn ,304 13, Per kg DS kvem kdve % DS VEM DVE c c /ton produmarktprijs % VWP Perspulp ,656 6, Draf ,632 9, Proficorn ,568 7, Corngold ,096 7, Protistar ,36 11, Protiwanze ,648 10,

53 Overzicht van enkele producten VEM DVE Prijs ( /ton) KVWprijs ( /ton) % KVWprijs Maïs (gemalen) Tarwe (gemalen) Perspulp Maïsglutenvoer Palmpitschilfers KV Eiwitkern Prijzen 31/10/2018, VWP oktober 2018 Incl. 10 /ton voor levering Incl. 10 /ton voor malen/pletten KV 20 /ton voor mineralen, eiwitkern 25 /ton

54 Voederwaardeprijs van ruwvoeders (voorlopig 2018) Teeltkost Uitk. + Verv. Bruto-opbr Netto-opbr kvem-eq Kostprijs % KVW-prijs /ha /ha kg DS/ha kg DS/ha /ha c /kvem-eq Maïskuil ,5 73 Graskuil (maaien) ,7 109 Grasklaver ,5 102 Gras (grazen + 1 x maaien) ,1 64 Voederbieten ,3 77 Cijfers: LCV 2018* (teeltkosten, inkuilen, uitkuilen, vervoederen) KWP: gemiddelde kg DVE = 75,1/17,2 = 4,4 VEM-eq

55 Voederwaardeprijs van natte bijproducten % DS VEM DVE Prijs ( /ton) KVWprijs ( /ton) % KVWprijs Perspulp Draf Proficorn Corngold Protistar Protiwanze

56 Invloed op productieresultaten bijproducten Melk Vetgehalte Eiwitgehalte Perspulp Draf + - = Proficorn + =/+ = Voederbieten +/=/- + + Opbrengst (saldo): + 1 kg melk: + 17,94 c + 1 kg vet: + 3, kg eiwit: 2,25 Proeven : MV/VDK + VB of + PP VB: +24,6 c /koe/dag (saldo) PP: + 15,3 c /koe/dag (saldo) Bieten Perspulp Melkproductie + 0,7 + 1,0 kg/koe/dag Vetgehalte + 1,6-1,6 g/kg Eiwitgehalte 0 + 0,8 g/kg Vetproductie g/koe/dag Eiwitproductie g/koe/dag Melkgeld + 35,1 + 24,7 c /koe/dag Saldo +24,6 + 15,3 c /koe/dag

57 Afwijkingen t.o.v. normale jaren: 1. Voldoende kuilmaïs, mindere kwaliteit, voldoende graskuil 2. Voldoende kuilmaïs, mindere kwaliteit, tekort graskuil 3. Tekort kuilmaïs 4. Voldoende kuilmaïs, normale kwaliteit, tekort graskuil 5. Tekort kuilmaïs, normale kwaliteit, tekort graskuil

58 1. Geen tekorten, mindere kwaliteit maïskuil Minder zetmeel, minder VEM Meer suikers in de plant Lagere ph in de maïskuil (pensverzuring!) Toevoegen (bestendige!) zetmeelproducten Maïsproducten (maïsmeel, CCM) en aardappelproducten Let op structuurwaarde: RC maïs is beperkt Tekort aan zetmeel benaderend invullen met alternatief en aftoetsen of verder verhogen een positief effect heeft

59 2. Voldoende maïskuil van mindere kwaliteit en tekort aan graskuil Aanvullen met krachtvoer/grondstoffen en stro Let op zetmeelgehalte (bestendigheid!) Maïsmeel en CCM zeker een optie 3. Tekort aan kuilmaïs Vooral probleem tijdens zomermaanden 2019 Graangewas inzaaien als GPS? Best minstens 50 % van DS (5 kg DS) uit kuilmaïs behouden Maïsglutenvoer spaart deel kuilmaïs uit (1,5 vs 4 kg), structuur corrigeren met graskuil (0,4 kg DS) of stro (0,25 kg DS)

60 4. Voldoende maïskuil van normale kwaliteit en tekort aan graskuil Meer kuilmaïs in het rantsoen => eiwitcorrectie + structuur (stro) Voorraad kuilmaïs correct inschatten! Alternatief: krachtvoeders of grondstoffen 5. Tekort kuilmaïs van normale kwaliteit en tekort graskuil Ideaal is aankoop tijdens seizoen (op stam) Ingekuild is altijd duurder Afweging: ruwvoer krachtvoeders bijproducten (prijs, voederwaarde) Structuurwaarde: stro Correcte inschatting voorraden en behoefte voor het hele jaar noodzakelijk: beter vroeg dan laat aankopen

61 Koppel elke aanpassing van het rantsoen terug met de resultaten: Opname rantsoen: meten = weten Melk: MPR, MCC, leveringen, eigen cijfers Mest: vertering opvolgen Ploffend geluid Laarzentest Zeven - Wat blijft over (>50% = slechte vertering) - Inspectie lange vezels - Maïskorrels (kneuzing + vertering)

62 VEM te laag DVE te laag OEB te laag Melkproduc tie = Vetgehalte = = = Eiwitgehal te = = Vet/eiwit = Ureumgehal te Mestconsistentie Mestverter ing Goed Slecht Vast Goed Dun Zetmeel te veel, RE+FOS te kort RE/OEB + (snel) FOS tekort Goed FOS tekort OEB en/of FOS overschot OEB en/of FOS teveel

63 Conclusie: Weet waar je staat: voorraad + analyse Weet wat je tekort komt: behoefte voorraad Koop bij wat je tekort komt: balans + prijs + praktisch Koppel resultaten terug en stuur aanpassingen bij En zeker: laat je bijstaan door deskundige (onafhankelijke) adviseurs waar nodig

64 Dank u wel