IN HOLLAND STOND EEN HUIS

Transcriptie

1 IN HOLLAND STOND EEN HUIS Bouwhistorisch onderzoek naar middeleeuwse woonhuizen in de Nederlanden J.W.H.(Jörg)Franken Symposium Waar zijn wij mee bezig?, middeleeuwse kunst in Oost en West. Utrecht, 14 juni 2013.

2 2 In Holland stond een huis: wat gaat er schuil achter de gevel?

3 Introductie 3 Voorafgaand aan dit onderzoek Huizenonderzoek Bouwhistorisch onderzoek Wat weten we nu eigenlijk van middeleeuwse woonhuizen? Wat weten we? Wat weten we niet? Wat weten we verkeerd?

4 4 Huizenonderzoek: Huizen aan de Grote Markt te Antwerpen.

5 5 Bouwhistorisch onderzoek: Bouwmuur archeologie

6 6 Bouwhistorisch onderzoek: Veldwerk bouwhistorie en archeologie

7 7 Bouwhistorisch onderzoek: Vlaktekening bouwsporen opgraving (RAAP)

8 8 Bouwhistorisch onderzoek: Middeleeuwse kapconstructie

9 9 Bouwhistorisch onderzoek: Vlieringgebint met telmerken Dendrochronologisch onderzoek

10 Onderzoek 10 Dit onderzoek omvat een inventarisatie van de invloed van (en wisselwerking tussen) de stijgende welvaart en de bouwgolf in de steden op de ontwikkeling en modernisering van het woonhuis. Toenemende welvaart heeft als bijwerking dat de vraag naar luxe in evenredige mate meestijgt. Deze ontwikkelingen brengen functieveranderingen met zich mee die de indeling van het huis en de (toename van) vertrekken beïnvloeden. Deze studie beoogt het presenteren van een overzicht van de typologische, stilistische en functionele ontwikkeling van het stedelijk woonhuis en de terugkoppelingsmechanismen die aan de basis van deze ontwikkeling liggen.

11 Vraagstelling 11 Het doel van het onderzoek is om inzicht te krijgen in de ontwikkeling van het middeleeuwse woonhuis in de Nederlanden en hierover een overzicht op te stellen.

12 Onderzoeksvragen 12 Is er een duidelijke typologie herkenbaar? Welke veranderingen zijn herkenbaar in de constructietechnieken? Wat is de ontwikkeling van de afwerking, decoratie en kleur in het interieur en het exterieur? Wat zijn de terugkoppelmechanismen die aan de basis staan van de ontwikkeling? Kan het missende deel historisch interieur aangevuld worden?

13 13 Typologie: Middeleeuwse woonhuizen Utrecht

14 14 Constructietechnieken: Kapconstructie ca Constructie bloktrap ca. 1495

15 15 Afwerking interieur: Stratigrafie (kleurentrap) laat Gotische puibalk

16 16 Terugkoppelmechanismen: sociale veranderingen, welvaart en luxe.

17 17 Aanvulling historisch interieur: Woonhuis met deels originele elementen uit 14 e en 15 e eeuw.

18 Afbakening 18 Geografische begrenzing De Lage Landen: Nederlandse gewesten; Met name de meest verstedelijkte gebieden in Vlaanderen, Brabant en Holland.

19 19 Geografische begrenzing: De Lage Landen

20 Afbakening 20 Tijdsbegrenzing De Late Middeleeuwen: 1350 tot 1580; Korte aandacht aan de eeuwen voorafgaand en volgend op dit tijdvak.

21 Methodiek 21 Bestaande publicaties: Boeken Artikelen Archivalisch materiaal: Bouwrekeningen Tekeningen Bestekken Inventarissen Ordonnanties

22 22 Bouwhistorisch onderzoek: Gebouw als bron Niet gepubliceerd onderzoek collegae: Stadsbouwhistorici Onderzoeksbureaus Afbeeldingen: Schilderijen Tekeningen Prenten

23 23 Literatuur: Meischke, R. en H.J. Zantkuijl, Het Nederlandse Woonhuis Van , Haarlem, 1969.

24 24 Archivalisch materiaal: Anoniem, tekening van een watermolen te Menen, eerste helft 15 e eeuw (Hurx 2012)

25 25 Bouwhistorisch onderzoek: Kelder, 13 e eeuw (groot baksteenformaat kloostermop ).

26 26 Bouwhistorisch onderzoek: Kelder, 15 e eeuw (detail aanzet kruisgewelf).

27 27 Bouwhistorisch onderzoek: Bouwsporentekening Waardestellingstekening

28 28 Afbeeldingen: Het mirakel van de gebroken zeef, (toegeschreven aan) Jan van Coninxloo, 1552

29 29 Afbeeldingen: Der Liebeszauber, Niederrheinischer Meister, ca. 1480

30 30 Afbeeldingen: Annunciatie, Mérode-triptiek, Robert van Campin, ca. 1427

31 31 Piscina, Leiden, laat Gotisch ca Piscina, Leiden, 15 e eeuw

32 IN HOLLAND STOND EEN HUIS J.W.H.(Jörg)Franken Symposium Waar zijn wij mee bezig?, middeleeuwse kunst in Oost en West. Utrecht, 14 juni 2013.