Maatschappijleer, samenvatting hoofdstuk 4-Criminaliteit. paragraaf 1-3: Wat is criminaliteit en waarom plegen mensen criminele handelingen?

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 6171 woorden 23 januari ,8 38 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Maatschappijleer, samenvatting hoofdstuk 4-Criminaliteit. paragraaf 1-3: Wat is criminaliteit en waarom plegen mensen criminele handelingen? 1. Wat is criminaliteit?(wat wordt verstaan onder criminaliteit?) Waarden: opvattingen van mensen over wat in het leven belangrijk gevonden wordt. Normen: gedragsregels die uit die waarden worden afgeleid. Veel mensen denken dat criminaliteit toeneemt omdat er geen duidelijke waarden en normen meer zijn. Afwijkend gedrag: als iemand zich niet aan de normen van een bepaalde samenleving of groep houd. Criminaliteit: door de overheid in een bepaald land en bepaarde tijd strafbaar gesteld gedrag. Wettelijk vastgelegde normen. Delicten: strafbare handelingen. Wetboek van Strafrecht: de meeste strafbare handelingen staan in Nederland omschreven in dit boek. Misdrijf: een ernstig delict. Diefstal, geweld tegen personen. Je krijgt hier een strafblad voor. Overtreding: een minder ernstig delict. Zwart rijden, te hard rijden. Als de maatschappij veranderd, ontstaan over sommige zaken andere opvattingen over wat wel en niet mag, er komen nieuwe problemen en de techniek maakt nieuwe delicten mogelijk. 40 jaar geleden was: openbaar verkoop van voorbehoedmiddelen, pornografie, abortus, euthanasie, softdrugs en homoseksuele handelingen met minderjarige verboden. Nu: gebruik van softdrugs is geen misdrijf meer maar een delict, wordt in Nederland in de praktijk niet vervolgt. Euthanasie staat nog wel in het wetboek van stafrechten maar een arts die goed handelt wordt niet vervolgt. in 2000 is de prostitutie gelegaliseerd en de grenzen voor porno zijn heel erg opgerekt. Nieuw: verkrachting binnen het huwelijk is strafbaar geworden. Kinderporno is zwaar strafbaar. Dronken in een auto rijden is geen overtreding meer maar een misdrijf. handelingen die het milieu vervuilen en het inbreken n computers en het vernietigen van computer gegevens zijn strafbaar geworden. Criminaliteit kan leed veroorzaken en angst,het kost de samenleving ook veel geld. 17 miljard/5% bruto nationaal product: vernieling, diefstal, inbraak en fraude, politie, justitie en beveiliging. Veiligheid is slecht verdeeld. Als criminaliteit vaak voorkomt verliezen de mensen het vertrouwen in de samenleving, de overheid en de politie. 2. Criminaliteit: hoeveel en welke soorten?(welke soorten criminaliteit bestaan er en hoe vaak komen ze voor?) Geregistreerde misdrijven: misdrijven die bij de politie bekent zijn gemaakt en die de politie zo belangrijk vind dat er proces-verbaal is opgemaakt. (in ,3 miljoen misdrijven) Pagina 1 van 13

2 Als er geen slachtoffers zijn wordt er minder snel aangifte gedaan. Vooral voor seksuele misdrijven schamen de slechtoffers zich soms. Of de dader is een bekende, of ze hebben het gevoel dat de politie ze niet serieus neemt of dat ze het toch niet op kunnen lossen. Er worden enquêtes gehouden onder een deel van de bevolking. Slachtofferenquete: een enquête waarin gevraagd wordt van welke misdrijven je het afgelopen jaar slachtoffer bent geworden en of de politie dat geregistreerd heeft. (misdrijven in de privé/familie sfeer worden vaak niet genoemd. Dader- of zelfrapportage-enquetes: dan wordt er gevraagd welke misdrijven je het afgelopen jaar gepleegd hebt.(alleen lichte misdrijven kom je zo op het spoor) door deze enquete komt duidelijk naar voren dat misdrijven niet door een kleine, duidelijkaan te wijzen groep mensen gepleegd worden maar door een groot deel van de bevolking. Geweldscriminaliteit: 7% van de door de politie geregistreerde misdrijven hebben met geweld te maken(moord & doodstraf, mishandeling, diefstal met geweld, seksueel geweld, huiselijk geweld en bedrijging.) Om deze vorm van criminaliteit maakt men zich het meest druk omdat je je rechtstreeks in je bestaan bedreigd wordt slachtoffers in Nederland aan geweld. - In de VS is dat 9 keer zo veel. - In Colombia 30 keer. - Je hebt in NL 20 keer zoveel kans om in het verkeer om te komen. - In tweederde van moord & doodslag is de dader een bekende. - 5% van het huiselijk geweld wordt door de politie geregistreerd. Vermogenscriminaliteit: Door nieuwe technologie zijn er dingen als pinpas fraude mogelijk. - 90% is eenvoudige diefstal en inbraak. Verduistering, valsheid in geschriften, bedrog en heling. Vernielingen: brandstichting, verstoring vd openbare orde(rellen bij voetbalwedstrijden). Verkeersmisdrijven: - 90% van de geregistreerde misdrijven. - Tweederde daarvan: doorrijden na een ongeluk. - Eenderde: dronken een auto besturen. Drugshandel/Milieudelicten: geen grote getalen, maar wel vaak geruchtmakende rechtzaken. Witteboordencriminaliteit: de naam komt van vroeger; toen was er een veel groter verschil tussen mensen die in een fabriek of op een kantoor werken. Witteboordencriminaliteit is rommelen met papieren en cijfers. Veel van die handelingen wordt fraude genoemd. Bedrijven worden ook slachtoffer van fraude doordat ze bestolen worden door hun eigen personeel. Bedrijven geven dit soort fraude vaak niet aan omdat ze bang zijn dat hun goede naar verloren gaat. - Een- tot tweederde van de bedrijven pleegt fraude door een te laag inkomen op te geven aan de belastingen. - Mensen zwart in dienst nemen(dan betalen ze dus geen sociale premies aan de overheid). - 60% van de grootste fraudeurs behoort tot het leidinggevend personeel(ze weten hoe controles omzeild moeten worden en ze kunnen gemakkelijk over het geld van de zaak beschikken. Belastingontduiken: door particulieren - Eenderde geeft een te lage inkomsten op. - Er wordt het meeste zwart verdiend door mensen met een hoge opleiding en een hoog inkomen. Pagina 2 van 13

3 Uitkeringsfaude: gaat om niet opgeven van inkomsten uit het werk naast een uitkering. - In 2000 betrof het in tweederde van de gevallen minder dan 2700 euro. Georganiseerde criminaliteit: het gaat op organisaties waarvan de belangrijkste activiteit bestaat uit het leveren van diensten waar de samenleving behoefte aan heeft, maar die wel strafbaar zijn(afpersing, illegaal gewin, vooral drugshandel. illegaal afval storten, handelen in vuurwapens of beschermde dieren, kinderporno, geld wil wassen, illegale immigratie/mensensmokkel). Deze bedrijven staan soms in nouw contact met legale, openlijk werkende organisaties. De meeste vormen van criminaliteit zijn toegenomen. politiek terrorisme(kaping van treinen, gijzelingen door Molukkers) en het kraken van leegstaande woningen zijn vooral afgenomen. - "leuk" weetje: in 1672 en in 2002 werd er een bekende politucus vermoord. 3. Waarom plegen mensen misdrijven? De Individuele of psychologische theorieen proberen te verklaren waarom bepaalde individuen misdrijven plegen. Sociale theorieen gaan over de vraag welke maatschappelijke omstandigheden en ontwikkelingen de kans groter maken dat mensen zich crimineel gedragen. De grondlegger van de individuele verklaringen is een Italiaanse arts, Cesare Lombroso( ). Hij dacht dat het type; de Gebore misdadiger was(laag voorhoofd, brede kaak, kleinere herseninhoud dan niet-criminelen). Dat is onzin maar hij heeft de mensen er wel tot aangezet naar de vraag of criminaliteit erfelijk is. Erfelijk: Als kinderen van criminele ouders ook het criminele pad op gaan kan dat met erfelijkheid te maken hebben maar ook met het feit dat het kind het gedrag heeft geleerd van diezelfde ouders. Biologische/erfelijke factoren spelen waarschijnlijk wel een rol maar crimineel gedrag heeft zeker meer te maken met de opvoeding en de maatschappelijke omstandigheden. Karaktertrekken: Gemiddeld blijkt een crimineel; extroverter, impulsiever en meer op directe bevrediging van hun behoefte hericht te zijn dan niet-criminelen(vooral de mensen die stelen, inbreken of geweld plegen maar NIET voor de mensen die fraude plegen). Socialisatie: Is het leerproces waarbij de kinderen van hun ouders waarden en normen leren. Dit ligt op de grens tussen psychologisch en sociaal in omdat de manier waarop je op gevoed wordt temaken heeft met de maatschappij waarin zij leven. Kinderen letten niet alleen op hun ouders tijdens de opvoeding. Subcultuur: een cultuur die op bepaalde punten afwijkt van de in een bepaalde samenleving dominerende waarden en normen. Anomie/Strain theorie: Verband tussen misdaad en armoede en sociale ongelijkheid. Het niet met legale middelen van de doelen, veroorzaakt spanning(strain). Etiketterings/Labeling theorie: dit verklaart het voortduren van criminaliteit. Als iemand een klein misdrijf pleegt en wordt betrapt+gestraft plakken andere mensen hem het etiket(label) "misdadiger" op en behandelen ze hem als een misdadiger. Dan is de kans groter dat die gene weer het verkeerde pad op gaat. Vrijgekomen gevangenen krijgen van de samenleving dus weinig kans om weer een baan te vinden en legaal verder te gaan. Controle-bindingstheorie: Deze theorie vraagt zich af waarom mensen géén misdaden plegen. Ze denken dat dat is omdat mensen iets te verliezen hebben(een goede baan, een familie). Zij zijn dus gevoelig voor de controle door mensen met wie zij een sterke binding hebben. Pagina 3 van 13

4 Gelegenheidstheorie: Als je er van uit gaat dat criminaliteit door armoede komt kun je niet verklaren waarom de criminaliteit weer is gestegen terwijl de welvaart ook hoger geworden is.volgens de gelegenheidstheorie valt er juist door die welvaart een hoop te stelen. In de winkels ligt vanalles wat je graag zou willen hebben en veel huizen zijn een groot deel van de dag onbeheerd. Alcohol: Staat los van deze theorieen maar is een factor die crimineel gedrag zou kunnen bevorderen, dieven en inbrekers drinken zichzelf vaak eerst moed in en natuurlijk speelt alcohol bij verkeersdelicten ook een grote rol. - Bij de helft van de geweldsdelicten hebben de dader en het slachtoffer te veel gedronken. Drugs: Omdat hard-drugs niet legaal te krijgen is kunnen de prijzen heel hoog oplopen. Daarom plegen mensen diefstal en inbraak, "to feed their drugs habit." Vuurwapens: Als je hier makkelijk aan kan komen is de kans veel groter dat conflicten uit de hand lopen. - In de VS vallen 9 keer zoveel dodelijke slachtoffers dan hier. TV-Geweld: Als mensen vaak naar geweldadige televisie kijken neemt de kans op gewelddadig gedrag toe. - 93% van de Nederlandse gevangenis bevolking is man. - De helft is buiten Nederland geboren. - 85% is onder de 40 jaar oud. Een groot deel komt uit lageren sociale klassen(weinig opleiding, werkloos). Mannen, allochtonen, jongeren en lagere klassen zijn dus zwaar oververtegenwoordigd. Misschien plegen deze groepen meer misdrijven, misschien worden ze sneller gepakt. - Uit politie cijfers blijkt dat er 8x zoveel mannen worden verdacht dan vrouwen. - Uit de daderenquete blijkt ook verschil maar dat is veel kleiner(2 op 1). De laatste paar jaren stijgt de criminaliteit van meisjes sneller dan jongens! Maar meestal plegen vrouwen+meisjes minder ernstige delicten(eenvoudige diefstal en minder inbraak of geweld). Waarschijnlijk plegen mensen uit lagere klassen helemaal niet meer delicten dan uit midden- en hogereklassen. Er is wel een verschil; bij de lagere klassen meestal diefstal van onbekende+geweld, hogere poities; belastingontduiking, fraude. Jongeren plegen meer zichtbare/hinderlijke delicten dan oudere(diefstal, inbraak, vernieling, straatroof en soms geweld). Bij de meeste jongeren is crimineelgedrag uitprobeer gedrag, of ze proberen stoer te doen om bij de groep te horen. Na een paar jaar verdwijnt dit gedrag weer bij de meeste, de harde kern die door gaat en meestal in groepsverband, zorgt voor de helft van de jeugdcriminaliteit. Opvallend is dat jongeren steeds jonger beginnen met het plegen van dit soort delicten. Allochtonen plegen meer delicten dan autochtonen(vooral diefstal, inbraak, straatroof en geweld). Voor straatroof worden mensen gauw bang en ze hebben er veel last van. - Bij jongens scoren de Marokkanen en Antillianen hoog. - tussen de 18 en de 30 jarige zijn het ex-joegoslaven. De hoge criminaliteit van allochtonen wordt verklaard door de bevolkingssamenstelling. Jongeren, mensen uit lagere klassen en werkloze met weinig toekomstperspectief zijn namelijk oververtegewoordigd. Zij wonen vooral in grote steden waar de criminaliteit hoger ligt. Migranten komen vaak uit een agrarische samenleving met andere verhoudingen(tussen familie en gezag enzo). Daardoor is deze moderne, stedelijke samenleving vreemd voor hen, ze hebben moeite met aanpassen en daardoor ruzie met hun ouders en ze zitten klem tussen "twee culturen". Pagina 4 van 13

5 Waarom stijgt de criminaliteit? Sommige mensen zeggen omdat het besef van de waarden en normen minder is geworden. Kinderen leren niet meer dat ze niet altijd hun zin kunnen krijgen, de politie ziet soms misdrijven door de vingers. Mensen weten daardoor niet meer waar ze zich aan hebben te houden. Mensen worden individualistischer en egoistischer en houden minder rekening met andere. Mensen kunnen de vrijheid niet aan en gaan het verkeerde pad op. Er is nu in de steden een stuk minder sociale controle dan vroeger op het platteland. Andere mensen zeggen dat het komt omdat alles steeds groter, sneller en efficienter moet. In organisaties kent niemand elkaar meer, net als op sommige scholen. Als mensen zich niet echt verbonden voelen met de organisatie(bv, waar ze werken) stelen ze sneller van de zaak of van elkaar. Dat alles wordt nog eens versterkt doordat mensen worden aangespoord om onderling te concurreren op de markt. Je moet winst en carriere maken, geld verdienen, laten zien dat je de beste bent(hierdoor krijg je stoer doen en ellebogenwerk en het af troeven van anderen). In zo'n concurrentie strijd houdt je geen rekening met eigendommen en belangen van andere. Er is een toegenomen vraag naar Illegale goederen en diensten. Zoals: drugs, het verwerken van milieubelastend afval en dan krijg je weer last van georganiseerde misdaad. En natuurlijk is de gelegenheid toegenomen. paragraaf 4-7: Wat doen samenleving en overheid tegen criminaliteit? 4. Opsporing(Hoe is de opsporing georganiseerd?) Legaliteitsbeginsel: Artikel 1.1 van het Wetbpek v Strafrecht; "Geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgeganewettelijke strafbepaling." Wetboek van Strafvordering: De regels die in acht genomen moeten worden bij het opsporen en berechting, staan in dit ding(is het bewijs op legale manier verkregen, is de tenlastelegging correct geformuleerd, wat geldt als bewijs en wat zijn de rechten van de verdachten). Openbaar Ministerie(OM): vervolgt strafbare feiten. Het OM is onderdeel van het ministerie van justitie en het heeft drie taken: - Opsporing van strafbare feiten. - Vervolging van strafbare feiten - Uitvoering van het strafvonnissen. Officieren van justitie: zijn ambtenaren van het OM. Het meeste praktische opsporingswerk wordt gedaan door de politie, de eindverantwoordelijkheid ligt bij het OM. de officieren van justitie stappen vaak naar de rechter voor bv een huiszoekingsbevel. Het OM werkt samen met: - de politie - gemeentelijke sociale reserches - opsporingsdiensten zoals de FIOD (Fiscale Inlichtingen en OpsporingsDienst), de ECD(Economische Controle Dienst) en de AID (Algemene InspectieDienst). Opportuniteitsbeginsel: houdt in dat het OM niet alle strafbare feiten hoeft te vervolgen. Seponeren: De officier van justitie kan strafzaken seponeren, niet aan de rechter doorgeven(bijvoorbeeld omdat: het een klein vergrijp is, of als het al op een andere manier geregeld is-de schade is betaald, of er kan niet voldoende bewijs gevonden worden, soms kan er wel bewijs gevonden worden maar kost dat te Pagina 5 van 13

6 veel mankracht om een kleine zaak op te lossen). Officieren moeten keuzes maken over hoe personeel ingezet kan worden. Driehoeksoverleg: als het OM, de politie en de burgemeester gaan overleggen over welke zaken ze voor gaan laten komen heet dat driehoeksoverleg. Transactie: de Officier van justitie kan de verdachten aanbieden om een bepaald bedrag te betalen zodat hij niet voor de rechter hoeft te komen. - De afgelopen 10 jaar is het aantal transacties verdubbeld. - Het aantal sepots is gehalveerd. Politie speelt een belangrijke rol bij het bestrijden van criminaliteit. NL heeft vrij weinig politie. - Gemiddeld zijn er in Europa 375 politie mensen op inwoners. - In NL zijn er 256 politiemensen. De hoofdtaken van de politie: + Hulpverlening, informatie geven, de weg wijzen, mensen opsporen. + Handhaven van de openbare orde, verkeer regelen, ordehandhaving bij evenementen, bemiddelen bij ruzies. + Opsporingstaken: strafbare feiten voorkomen en verdachten opsporen. Dit wordt steeds meer de hoofdtaak van de politie. - In tweederde van de zaken die de politie heeft geregistreerd wordt geen onderzoek gedaan. Bijvoorbeeld omdat er geen enkel aanknopingspunt is van wie de dader is. Het wordt dat een zaak die veel mankrachtten + geld kost en er is weinig kans op succes. Als de politie zich bij het opsporen niet aan de regeld houd kan de officier van justitie niet tot vervolging over gaan. De vraag is: mag de politie zijn opsporingstechnieken verbeteren door camera's op te hangen, preventief te fouilleren en door kliklijnen te maken? Dwangmiddelen: wettelijke bevoegdheden van de politie om de waarheid te achterhalen(de verdachten kan mee genomen worden naar het bureau, de verdachten kan worden vastgehouden voor een verhoormax 15 uur-, als het nodig is om voor een onderzoek naar het strafbare feit mag je verdachten nog langer vastgehouden worden). Hoe zwaarder het (redelijk vermoede) misdrijf is, des te zwaarder mag het dwangmiddel zijn. Als de verdachte wordt aangehouden neemt de politie hem mee naar het bureau om hem te kunnen voorleiden aan de hulpofficier van justitie. Als een verdachten op heterdaad wordt betrapt, kan hij worden aangehouden. Iedere burger mag de verdachte overhandigen aan de opsporingsambtenaar of pilitie overhandigen. Als het niet op heterdaad is mag de aanhouding alleen door de politie of opsporingsambtenaar gebeuren. Op het bureau mag de verdachten vastgehouden worden voor verhoor en hij mag max 6 uur verhoord worden. Hij/zij heeft hierbij nog geen recht op een advocaat maar hij is niet verplicht om te antwoorden(cautie heet dat). Daarna kan de verdachte langer worden vastgehouden(bewaring/gevangenhouding) als blijkt dat er onderzoek naar het eventuele strafbare feit nodig is. De verdachte kan dan een advocaat roepen, als hij/zij dat niet doet krijgt hij/zij er een aangewezen. Als er bij die dwangmiddelen niet goed gehandeld word ander wordt de verdachte vrijgelaten wegens vormfouten. De officier van justitie heeft trouwens wel toestemming nodig voor het vasthouden. De officier kan ook een gerechtelijk onderzoek aanvragen bij de rechter-commissaris. De rechter-commissaris mag Pagina 6 van 13

7 de getuigen onder ede verhoren en verdachten aan een psychiatrisch observatieonderzoek onderwerpen. Hoe ver mag de politie gaan als er een verdachte is, maar het niet lukt om de bewijsvoering helemaal rond te krijgen? Omdat de DNA-structuur per persoon uniek is kan men daar tegenwoordig aan merken of iemand iets wel of niet gedaan heeft. 5. Berechting en straf(met welk doel en volgens welke regels worden mensen berecht?) Als het vooronderzoek is afgerond en de officier van justitie voldoende bewijsmateriaal heeft volgt er een openbare terechtzitting. De rechter (als het een ingewikkelde zaak is zijn er 3 rechters) ondervraagt de getuigen, de verdachte en de deskundigen. En eventueel kunnen de officier van justitie en de advocaten van de verdachte ook vragen stellen. Dan houdt de officier van justitie als openbare aanklager een toespraak(requisitoir) waarin hij alle bewijzen naar voren brengt en een straf eist. De advocaat houdt daarna een verdedeginsrede en pleit voor vrijspraak of iets anders. Als laatste krijgt de verdachte zelf nog even het woord. Dan doet de rechter zijn uitspraak. Officieren van justitie, advocaten en rechters zijn allemaal juristen(en onafhankelijk van elkaar). - De officier handelt als ambtenaar van het OM, dat onder de minister van justitie valt. - De advocaat behartigt de belangen van de verdachte. - De rechter is lid van de onafhankelijke, rechterlijke macht. Rechters worden voor hun leven door de regering benoemd, maar de regering kan hen niet ontslaan. Dat kan alleen de Hoge Raad, in heel bijzondere gevallen. Het onderscheid tussen overtredingen en misdrijven bepaalt welke rechter in eerste instantie een strafzaak behandelt. Er zijn in NL rechters op vier niveaus. 1. Kantongerecht: In 61 kantongerechten gaat het alleen over overtredingen, de meeste zaken die hier voorkomen zijn de verdachte niet ingegaan op het schikkingsvoorstel van de politie of officier(een boete). Als de kantonrechter alle partijen heeft gehoord doet hij meestal meteen een uitspraak. Hoger beroep is mogelijk bij de rechtbank. 2. Rechtbank: De 19 rechtbanken behandelen alle misdrijven die beroepszaken van de kantongerechten. Bij ingewikkelde zaken zijn er 3 rechters. Ze hebben meestal 2 weken nodig om tot een uitspraak te komen. De officier en de verdachte kunnen in beroep gaan bij het gerechtshof. Er zijn ook alleensprekende rechters zoals de politierechter voor lichte misdrijven(hij kan max 1 jaar gevangenisstraf geven), de economische politierechter(voor bv milieuzaken) en de kinderrechter. 3. Gerechtshof: de 5 gerechtshoven behandelen de beroepszaken van de rechtbanken. Als de rechters van een Gerechtshof een hogere straf willen opleggen dan de rechtbank moeten ze tot een unaniem oordeel komen. 4. Hoge raad: de verdachte en het OM kunnen bij het hoogste rechtscollege van NL, de Hoge Raad dus, in cassatie gaan, dan oordeelt de Hoge Raad of de lagere rechter de wetten juist heeft toegepast. Als hij het fout heeft gedaan(de lagere rechter) dan moet hij het opnieuw doen. Meestal behandelt de Hoge Raad dingen waarover de wet een beetje vaag doet. De uitspraak die de Hpge Raad dan doet is een richtlaan voor rechters die een soortgelijke zaak behandelen, dit heet jurisprudentie. In de VS is er een juryrechtspraak; een jury van niet deskundigen oordeelt of er genoeg bewijs is verzameld om iemand schuldig te verklaren. De rechter bewaakt de procedure en geeft aan wat wettig bewijs is. Pagina 7 van 13

8 De volgende vragen staan ter discussie over straffen: - Welk doel wil men bereiken met de straf: voor de dader, het slachtoffer en de samenleving - Is de straf nuttig, heeft de straf het gewenste effect? - Wat is het verband tussen straf en delict? - Zijn er wel genoeg plaatsen om straffen(celruimtes) en maatregelen(plaatsen voor taakstraffen) uit te voeren? - Worden de kosten van bestraffing niet te hoog? Het Nederlandse strafrecht is gericht op een aantal doelen: - Vergelding: de dader moet boeten. - Preventie: de straf moet (andere) mensen (dan de dader) afschrikken iets (weer) te doen - Resocialisatie: de straf moet terugkeer in de samenleving mogelijk maken. - Voorkomen van eigenrichting: om te voorkomen dat de slachtoffers zelf wraak gaan nemen. Als je na je straf opnieuw een delict pleegt ben je een recidivist, dan heeft de straf niets geholpen. De Reclasseringsdienst verleent hulp aan gevangenen om ze voor te bereiden op en te begeleiden bij de terugkeer in de maatschappij. Het daderstrafrecht zorgt ervoor dat er voor hetzelfde misdrijf een heel andere straf gegeven kan worden, doordat de rechter bij zijn uitspraak rekening moet houden met de ernst van strafbare feiten, de bewijsvoering en eventuele bijzondere omstandigheden. Er is voor ieder delict wel een maximum straf maar geen minimum. De rechter kan iemand veroordelen tot een voorwaardelijke straf dan wordt de straf niet uitgevoerd als de dader zich aan de afgesproken voorwaarden houden(bv binnen de afgesproken tijd geen nieuwe delicten plegen). De hoofdstraffen: - Gevangenisstraf; kan varieren van een dag tot levenslang(in de praktijk is levenslang 20 jaar). - Hechtenis; na een overtreding, max 1 jaar en 4 mnden, wordt meestal door een geldboete vervangen. - Geldboete; minimaal 2 euro, maximaal euro. - Onbetaalde arbeid; bv schoonmaken van plantsoenen of werken in een verpleeghuis. De veroordeelde moet dit zelf aanbieden en de rechter kan alsnog een andere straf opleggen. Bijkomende straffen: - Ontnemen van bepaalde rechten(bv auto rijden of het kiesrecht). - Verbeurd verklaren van in beslag genomen buit of eigendommen. - Openbaar maken van het rechtelijke vonnis. Voor bv een bedrijf met een goede naam kan dit heel erg fataal zijn. Er zijn ook maatregelen die de samenleving beschermen. - TBS: Dwangverpleging zorgt er dan voor dat de dader geholpen wordt in zijn ontwikkeling(als het geestelijke vermogen van de dader tekortschiet). Tijdens deze behandeling blijkt of iemand terug in de samenleving kan. Omdat de behandelingen meestal lang duren ontstaat er wel een capaciteitsgebrek. - Plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis, het enige verschil met TBS is dat de dader uit het juridische sircuit gehaald wordt. Niet de rechter maar de dokter bepaald nu over de patient. Minderjarigen: Kinderen onder de 12 jaar zijn niet strafrechtelijk aansprakelijk voor hun daden. Voor kinderen tussen de 12 en de 18 gelden speciale regels. Lichte vergrijpen zoals winkeldiefstal en Pagina 8 van 13

9 vernieling handelt de politie meestal zelf af. Meerstal moet de dader mee doen aan het halt-project. Zwaardere zaken komen bij de officier van justitie die kan weer een korte taakstraf opleggen of een boete. Sinds 1999 is er voor kinderen onder de 12 jaar een Stop-reactie, ze moeten dan een opstel schrijven waarin ze hun excuses aanbieden(bv voor winkeldiefstal, vernieling en baldadigheid). De ouders worden hier ook hard bij betrokken. Als de zaak te ernstig is voor Halt of de officier van justitie wordt hij aan de kinderrechter voorgelegt. De kinderrechter bespreekt samen met de Raad voor de Kinderbescherming wat de beste aanpak is. Zittingen van de kinderrechter zijn niet openbaar. Straffen en maatregelen als percentages van alle door rechtbanken opgelegde sancties: Gevangenisstraf Geldboete Taakstraf 4 13 Maatregelen 2 9 overige straffen Vrijheidsstraf: - In 2001 zaten tegelijk mensen opgesloten. Er zijn gevangenissen en huizen van bewaring. Gevaningenissen zijn voor veroordeelden tot langdurige straffen. Huizen van bewaring zijn voor verdachten en kort gestraften. En in een huis van bewaring wordt tijdens het voorarrest gekeken in wat voor inrichting de persoon moet komen(ontsnappingsrisico, psychische gesteldheid, verslaving en motivatie om een opleiding te volgend). Voor de zwaarste delinquenten zijn er zwaar beveiligde gevangenissen en voor jongeren ook speciale gevangenissen. Vrouwen komen in een speciale gevangenis. Langdurig gedetineerde kunnen in de laatste fase van hun straf naar een half open inrichting. Ze krijgen dan meer vrijheid en verantwoordelijkheid. Ze kunnen bv weekendverlof krijgen of overdag om bv een opleiding te volgen. Ze worden stap voor stap voorbereid op hun terug keer naar de samenleving. Het is sinds kort ook mogelijk om in de laatste fase thuis te zitten. Je wordt dan via een elektronische enkelband gevolgd. 2. Taakstraf (dienstverlening): - In de jaren 70 is de taakstraf zo'n beetje gekomen. Omdat ze zich vooral bij jongeren afvroegen of het zitten in de gevangenis niet alleen maar een negatieve uitwerking had, de jongeren konden moeilijker terug in de samenleving. Tegenwoordig geeft de rechter veel vaker een taakstraf en hij motiveert ook vaak als hij het niet doet. 3. Financiële sancties: - Dit is de meest opgelegde hoofdstraf. - In de praktijk is 40% van de boetes onder de 225 euro, de rechter moet ook rekening houden met de draagkracht van de dader. Transacties kunnen wel om hoge bedragen gaan. 4. Overige: - Wat moet je met de mensen die voor de samenleving een bedreiging zijn maar die niet kunt aanrekenen omdat er spraken is van een gebrekkige ontwikkeling/ziekelijke stoornis? Een probleem bij deze mensen is Pagina 9 van 13

10 dat het duur is en dat er lange wachtlijsten zijn. - Soms blijkt een genezing niet mogelijk dan wordt de patiënt alleen verpleegt en bewaakt, omdat dat goedkoper is. Als er een TBS'er een nieuw misdrijf heeft gepleegd laait de discussie over dit onderwerp weer op. Er zijn op het gebied van straffen een paar nieuwe dingen in ontwikkeling: Lik op stuk: Het effect van de straf is kleiner als de straf pas veel later komt(eerst een paar weken wachten tot de rechter heeft gesproken enzo). Dus bij de lik-op-stuk procedure komt de verdachten binnen enkele dagen/uren voor de rechter. - Dit wordt vaak toegepast bij voetbalvandalisme. Administratieve afhandeling: Om de rechters te ontlasten en de snelheid te bevorderen worden sommige dingen via een acceptgirokaart geregeld, je moet dan we betalen anders kun je alsnog in de cel belanden. - Bijvoorbeeld bij verkeersovertredingen. Educatieve Maatregel Alcohol Verkeersdelicten: Iemand die met drank op in de auto moet een cursus volgen die hem kennis geeft en zijn houding veranderd. Hij moet de cursus zelf betalen, als hij dat niet doet kan z'n rijbewijs ingenomen worden. - Bij alcohol in de auto dus. Plukze-wetgeving: Deze wet komt uit En is bedoeld om georganiseerde misdaad af te schrikken. Omdat wederrechtelijk verkregen voordeel kan vrij gemakkelijk worden afgepakt. Het moet duidelijk worden dat misdaad niet lonend is. De zaken tegen grote misdadigers kost veel inspanning - Bij georganiseerde criminaliteit dus. Schadevergoeding: Bij dit experiment is een overeenkomst tussen de dader en het slachtoffer nodig. De rechter kan als alternatief voor een strafrechterlijke vervolging een schadevergoeding voorstellen. Dit noem je strafrechterkuhje dading. 6.Hoe werkt het in de praktijk?(hoe verlopen opsporingen en berechting in de praktijk?) - In 2000 loste de politie 15% van de 1,3 miljoen geregistreerde misdrijven op. - In 1978 was dat 33%. - In 1960 zelfs 55% De pakkans is dus afgenomen, maar het is ook zo dat de politie beter kan registreren. - Per jaar worden er (geschat) 8 miljoen lichte misdrijven gepleegd. - De politie houd verdachten aan. - een tiende deel wordt veroordeeld tot onvoorwaardelijke gevangenisstraf. - De kans voor een dader om in de cel te belanden is dus 1 op 300. In werkelijk is dat iets hoger omdat de verdachten meestal meerdere misdrijven hebben begaan. De pakkans verschilt trouwens ook sterk per misdrijf. - driekwart van de misdrijven tegen het leven, die vrijwel allemaal door de politie worden geregistreerd, worden opgehelderd. Dat komt doordat de politie hier aan prioriteit geeft en de daders meestal bekende van het slachtoffer zijn. - Het aantal gevangenen is de laatste kwarteeuw vervijfvoudigd, doordat het aantal misdrijven is toegenomen. En omdat er meer zware misdrijven worden gepleegd. - De gemiddelde duur voor verkrachting steeg van 250 dagen in 1980 naar 600 dagen in Daardoor is de gemiddelde detentieduur ook toegenomen. In het strafrechtelijk systeem vind voortdurend selectie plaats. Pagina 10 van 13

11 - De strafwetgever kan iets strafbaar stellen of juist iets uit het strafrecht halen. - De politie kan het accent leggen op een bepaald soort delicten, of een bepaalde soort mensen vaker controleren. - Het OM maakt keuzes over wel of niet seponeren. - De rechter kiest de vorm en de zwaarte van de straf. - De politie speet ook een rol in: ze maken beleidskeuzes(meer geld voor de politie, voor preventies, voor meer gevangenissen of uitbreiding van de rechterlijke macht). Selectiviteit is onvermijdelijk. Dat lang niet alle misdadigers worden aangehouden en vervolgt komt door een capaciteit gebrek. Het gelijkheidsprincipe komt in gevaar als er verschillen in pakkans zijn omdat de daders verschillende kenmerken hebben. Zulke selectiviteit kan betekenen dat er sprake is van klassenjustitie, dat de mensen in lagere sociale klassen een grotere kans maken om gepakt en veroordeeld te worden dan andere bijvoorbeeld. Dit is zichtbaar als je kijkt naar het verschil in behandeling van verschillende delicten. Of indirect: als misdrijven die vaak door lagere klassen worden gepleegd actiever vervolgd en berecht worden. In de praktijk is de politie vaak gericht op traditionele vormen van misdaad. Ze laten fraude-achtige delicten eerder schieten omdat ze heel ingewikkeld zijn en omdat er weinig deskundigen aanwezig zijn. Ook hebben lagere-klassendelicten vaak aan aanwijsbaar slachtoffertje(dat maakt dat de mensen zich direct bedreigd voelen, dat heb je niet bij omkoping en fraude). De politie is meestal bij controle strenger tegen mensen met een niet-blanke huidskleur(en dan zet Delvi daar dus achter: mensen met een niet-blanke huidskleur zijn meestal mensen uit lagere klassen) en bij mensen die zich stoer of uitdagend gedragen. Bij het wel of niet seponeren van de officier van justitie gebeurt 't ook een beetje, de officier van justitie laat meestal meespelen of er een kans is tot recidiveren(of de dader in zijn eigen milieu goed wordt opgevangen en wat de toekomstmogelijkheden zijn). Een werkloze jongere loopt veel meer kans op een gevangenisstraf dan iemand die met een opleiding bezig is. Het uiteindelijke resultaat van het gehele gedoe is dat mannen, mensen uit de lagere klassen en allochtonen meer in de gevangenis terecht komen dan hun aandeel in de criminaliteit rechtvaardigt. Of de ervaring van een straf bij een veroordeelde hem ervan weerhoud om opnieuw de fout in te gaan verschilt per persoon, bij de mensen waarbij het niet werkt is dus moeilijker iets aan te leren. Deze personen zijn impulsief, extravert(naar buiten gericht), of niet gevoelig voor straf, en ook de pakkans en de sociale bindingen spelen een rol. - Ongeveer 60% van de ex-gevangenen recidiveert. Gevangenisstraf lijkt daarmee niet veel meer nut te hebben dan een lichtere straf. Psychologen zeggen dat bij een grotere pakkans en als de straf snel volgt op de daad het meer effect heeft(een straf dus). Ze zetten vraagtekens bij het feit dat bij herhaling verzwaring van de straf moet optreden. Het effect van straffen wordt teniet gedaan als men in de gevangenis slechte dingen aan leert en dat maakt de terugkeer in de samenleving heel moeilijk. De pakkans moet bekent zijn bij mensen en ze moeten het eens zijn met de straf, als ze de straf onterrecht vinden zal het ook geen nut hebben. 7. Beleid (Wat is het Nederlandse beleid ter bestrijding en voorkoming van criminaliteit?) Het criminaliteitsbeleid bestaat uit: Pagina 11 van 13

12 - Bestrijden: repressie(taak van de overheid, uitgevoerd door politie en justitie). - Voorkomen: preventie(taak van overheid+particulieren). In de jaren was het Nederlandse beleid relatief tolerant en weinig repressief. Men verwachte dat door de maatschappelijke kansen de criminaliteit vanzelf wel zou afnemen(nee dus). Er werd veel aandacht besteed aan de resocialisatie van de daders en er werd heel weinig gevangenisstraf gegeven(dat zou bij niemand een positieve uitwerking hebben). Toch nam de criminaliteit in de jaren 70 toe, vooral kleine vermogenscriminaliteit, grotendeels het werk van jongeren. De commissie-roethof adviseerde in de jaren 80 dat jongeren meer bindingen met de samenleving moesten krijgen en meer sociale controle nodig was omdat de normen en waarden zwakker waren geworden. Er kwamen toen meer toezichthouders(zoals een conducteur) om de sociale controle te vergroten. - Het politie personeel groeiden met 50% - Het aantal cellen is in 1985 verdrievoudigd. - Driekwart van de bevolking vind dat er nog harder gestraft moet worden. De misdadiger moet nu in de eerste plaats worden gestraft en er is weinig over van het optimistische idee van resocialiseren. Wat straffen en gevangenen betreft is NL nu een gemiddeld Europees land. Nieuwe ideeën vanuit de politiek: Minimum straffen voor geweldsmisdrijven. Meer politie op straat. Twee gevangenen in 1 cel. Heropvoedingskampen. Verplicht afkicken voor verslaafden. Harder optreden tegen illegale. Minder rechten voor verdachten en meer voor slachtoffers. Een groter deel van de misdrijven moet opgespoord en berecht worden. Hogere straffen voor geweldsmisdrijven, Makkelijker maken om mensen te fouilleren. Nederland op het gebied van drugs: NL maakt een verschil tussen hard-drugs en soft-drugs en tussen handel en gebruik. Gebruik wordt niet bestraft, bezit van kleine hoeveelheden is sinds 1976 geen misdrijf meer, maar een overtreding die in de praktijk niet vervolgt wordt. De coffeshops waar drugs verkocht wordt zijn eigenlijk verboden. Op grond van het opportuniteitsbegisel worden ze niet vervolgd maar gedoogd. Niet minder dan 17% van de gevangenen zit vast wegens overtreding van de opiumwet. Het Nederlandse beleid is vanuit het oogpunt van de volksgezondheid tamelijk succesvol. Er zijn in NL gemiddeld 1,6 marddrugsverslaafde op de 1000 inwoners. In west Europa is dat 2,7 en in de VS 10. Er zijn in NL ook veel minder spuiters besmet met aids en de sterfte door drugs ligt op het europese gemiddelde. Bolletjesslikkers smokkelen met gevaar voor eigenleven cocaine(in hun maag) via schiphol Nederland binnen. Er is een discussie bezig of die mensen gestraft of teruggestuurd moeten worden. Bolletjesslikkers zorgen voor 3% van de aanvoer in Nederland(via de haven van Rotterdam komen groten hoeveelheden binnen). - Linkse partijen: nadruk op preventie. Pagina 12 van 13

13 - Rechtse partijen: nadruk op repressie. Links verdedigd het Nederlandse drugsbeleid. Net als op andere terreinen wordt het beleid steeds meer voor de hele EU uitgestippeld. Zo zijn er afspraken gemaakt voor de gezamelijke aanpak van de internationele criminaliteit, dan kunnen veroordeelde criminelen makkelijker uitgeleverd worden. Maatregelen van burgers en overheid om delicten te voorkomen: De dader: Kinderen goed opvoeden en voorlichten over de gevaren van de criminaliteit. Mensen in acvhterstandssituaties helpen en steunen: je verandert daarbij iets aan 1 van de voedingsbodems van de criminaliteit(weinig maatschappelijke kansen). Reclasseing werkt ook aan preventie door te proberen recidive van ex-gedetineerden te voorkomen. De situatie: Technopreventie(sloten, beveiliging, controleapparatuur wordt steeds beter). Dat maakt de controle beter en de gelegenheid kleiner. - In vier jaar tijd zijn de uitgaven voor particulieren beveiligingen gestegen van 486 naar 719 miljoen euro. Het slachtoffer: Cursus zelfverdediging en trainingen voor bank- winkelpersoneel. Dat maakt de mensen weerbaar. Op sommige punten lijkt preventie te helpen. De eerste manier heeft het meeste kans van slagen. De 2e manier werkt van korte duur, de criminaliteit verplaatst zich dan vanzelf naar plaatsen waar het niet goed beveiligd is. Vooral op korte termijn werkt het dus goed maar op de langere termijn die je ook onbedoelde gevolgen. bijvoorbeeld: de verplaatsing van criminaliteit. En een andere is verharding van de strijd tussen criminelen en politie. En net als bij de strafrechtketen bij preventie sprake van sociale ongelijkheid. Mensen die veel geld hebben laten 50 sloten en 80 camera's inbouwen, mensen die weinig geld hebben moeten hun huis op slot doen met een fietsen slot. Hierdoor verplaats de criminaliteit zich naar arme wijken. Pagina 13 van 13