7,4. Samenvatting door een scholier 2432 woorden 20 maart keer beoordeeld. Maatschappijleer HOOFDSTUK 1:

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 2432 woorden 20 maart ,4 44 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer HOOFDSTUK 1: Gedrag: Onmaatschappelijk gedrag: afwijkend gedrag dat niet verboden is bij de wet. Rechtsregel: wettelijk vastgelegd crimineel gedrag. Wetboek van Strafrecht: hierin staat omschreven welk gedrag strafbaar is en welke sancties door de rechter opgelegd mogen worden. Rechtsregels: Rechtsregels zijn er om: - ongewenst gedrag tegen te gaan - orde te brengen in de maatschappij - conflicten naar behoren op te lossen of te regelen - onafhankelijke rechtsspraak en daardoor rechtvaardigheid te waarborgen Wetboek van Strafrecht: Reden om wetten in het wetboek te veranderen: - normen en waarden van de bevolking veranderen - onze samenleving wordt complexer (vroeger kon je nog niet rijden onder invloed want er was én nauwelijks verkeer én er waren nog nauwelijks auto s) De wetten worden veranderd zodat ze beter na te streven zijn. Men zou niet naar de wetten luisteren als ze té streng waren. Misdrijf of overtreding: Misdrijf: meer ernstige strafbare feiten (zoals diefstal, mishandeling en moord) Overtreding: mindere ernstige strafbare feiten (zoals door rood rijden e.d) Een misdrijf komt wel op je strafblad te staan maar een overtreding niet. Misdrijven behoren tot de definitie van criminaliteit, overtredingen niet. Statistieken: Misdrijfstatistieken: deze zijn niet zo betrouwbaar om de volgende redenen: - ze geven alleen een beeld van de geregistreerde criminaliteit omdat: o niet iedereen aangifte doet (bijv. iemand doet geen aangifte als zijn of haar fiets gestolen is omdat hij of Pagina 1 van 9

2 zij er toch niet vanuit gaat dat de fiets weer gevonden wordt. Ook kan het zijn dat iemand het niet aangeeft omdat het misdrijf wat gepleegd is tot een taboe behoord zoals bij incest soms het geval is.) o niet alle misdrijven worden ontdekt. Zo kan iemand een hele rit gereden hebben terwijl hij onder invloed van alcohol of drugs was, maar die iemand is niet aangehouden en heeft geen ongelukken gemaakt. - niet alle misdrijven worden geregistreerd omdat de formulieren niet altijd goed ingevuld worden, - als er meer gesurveilleerd wordt, worden er ook meer misdrijven ontdekt, - een agent kan subjectief geoordeeld hebben zodat het misdrijf niet waarheidsgetrouw op papier staat. Slachtofferenquête: nadelen: - de metingen van slachtofferenquêtes zijn subjectief en dus onbetrouwbaar, - er worden te weinig van zulk soort enquêtes gehouden zodat ernstige misdrijven, zoals moord, er soms geheel niet in voor kan komen terwijl er natuurlijk wel moorden gepleegd zijn, - slachtofferloze misdrijven zijn er wel (vuilnis storten) maar zullen nooit op een slachtofferenquête ingevuld worden. Daderenquêtes: zijn ook niet betrouwbaar omdat: - daders durven niet altijd de waarheid te vertellen, - zeker bij harder criminaliteit, zal een dader dat (haast) nooit invullen. Inbraken, geweld en zinloos geweld: Er zijn de afgelopen jaren minder inbraken gepleegd maar er is meer geweld gebruikt, zeker zinloos geweld. Dit zou kunnen omdat alles tegenwoordig goed beveiligd is tegen inbraak behalve mensen Schade: Criminaliteit geeft 2 soorten schade: - materiële schade bij vernieling, diefstal e.d - immateriële schade bij seksueel misbruik e.d HOOFDSTUK 2: Aangeboren of aangeleerd? Men denkt dat criminaliteit zowel aangeboren als aangeleerd is. Niveaus van aangeleerd: Er zijn 2 niveaus die invloed gehad kunnen hebben op het aangeleerde deel van criminaliteit: - microniveau (in de primaire socialisatie). Het zou van invloed geweest kunnen zijn van op wat voor een school een kind gezeten heeft en in wat voor een gezin het is opgevoed. Het gezin is hier als het ware de voedingsbodem voor criminaliteit. Als jonge kinderen in hun kindertijd al erg goed zijn in het verleggen van hun grenzen dan kunnen ze later ook hun eigen normen makkelijk verleggen en zo crimineel gedrag gaan vertonen. Ook kinderen die op school graag erg stoer wilde zijn, kunnen dat bereikt hebben door crimineel gedrag te vertonen. Als ze later zich willen bewijzen doen ze dat op dezelfde manier. - macroniveau (in de maatschappelijke omstandigheden en ontwikkelingen). Als men een maatschappelijke achterstand heeft kunnen de normen en waarden vervagen. Daardoor kunnen ze, versterkt door de afnemende sociale controle en pakkans, crimineel gedrag gaan vertonen. Pagina 2 van 9

3 Motieven: Criminaliteit is vaak leeftijdsgebonden of periodegebonden. Veel mensen stoppen al weer na enkele misdrijven. Ook kan het zijn dat een crimineel uit twee landen komt en dus twee soorten normen en waarden kent, die niet met elkaar overeenkomen. Persoonlijkheidstheorie van Sigmund Freud: Hij ziet verband tussen het criminele gedrag van volwassenen en hun kinderfase. Volgens hem is iemands persoonlijkheid opgebouwd uit 3 ego s: het id.: aangeboren instinctieve driften zoals seks en agressie. het ego: het bewuste deel van de persoonlijkheid dat de overhand krijgt als je volwassen wordt. het superego: de inwerking van de samenleving op de mens. Hiermee bedoelt hij de schuldgevoelens, je geweten en je schaamte. Volgens hem vertoon je crimineel gedrag als het verband tussen die drie ego s verstoord is. De anomietheorie van Robert Menton: Crimineel gedrag krijg je als iemand een te grote kloof heeft zitten tussen zijn levensdoel en de beperkte middelen die je hebt om dat levensdoel te bereiken. Als je te weinig middelen hebt, fa je stelen e.d om toch een doel te kunnen bereiken. De etiketteringtheorie van Howard Becker: De sociale afkeuring op een persoon is de oorzaak tot crimineel gedrag. Als iemand denkt of zegt dat jij altijd steelt, dat ga je dat ook doen, volgens hem. De aangeleerd-gedrag-theorie van Edwin Sutherland: Crimineel gedrag is aangeleerd. Jongeren die in contact komen met andere criminelen worden zelf ook crimineel. Het ligt volgens hem dus aan je vrienden, familie en of kennissen De bindingstheorie van Travis Hirshi: Iedereen is een geboren crimineel, volgens hem. Doordat iemand een goede vriendenkring heeft, houdt iemand zich nog wel in. Iemand met weinig familie of vrienden is dan dus meer geneigd tot crimineel gedrag. HOOFDSTUK 3: Soorten misdrijf: Je hebt verschillende soorten van misdrijf: - delicten tegen de openbare orde en gezag (vlag verbranden, telefoon afluisteren e.d) - misdrijven tegen leven en personen (moord, mishandeling e.d) - ruwheids misdrijven (vernieling, graffiti e.d) - vermogens misdrijven (diefstal, verduistering e.d) - seksuele misdrijven (aanranding, verkrachting e.d) - verkeersmisdrijven (rijden onder invloed e.d) Pagina 3 van 9

4 - misdrijf tegen de opiumwet (drugs dealen, drugs bezit e.d) - economische delicten (verkeert vlees verkopen e.d) - milieudelicten (vuil storten e.d) Zware, veelvoorkomende en georganiseerde misdrijven: Zware misdrijven: moord, inbraak, overval, harddrugs e.d Veelvoorkomende misdrijven: winkeldiefstal, fietsendiefstal, vernieling, graffiti e.d Georganiseerde misdrijven: criminaliteit met een vaste taakverdeling en over langere periodes. - Kenmerken ervan zijn:. o intern sanctiesysteem o geweld gebruik voor eigen positie o witwassen van geld o verschillende soorten misdrijven o dekmantels o in meerder landen activiteiten o vaak in de prostitutie of drugs. Tweesporenbeleid: Het tweesporenbeleid houdt in: - zware criminaliteit en georganiseerde criminaliteit wordt bestraft met hoge gevangenisstraffen - veelvoorkomende criminaliteit wordt bestraft met geldboetes, alternatieve straffen of verhoging van de sociale controle. Bedoeling van de alternatieve straffen: De alternatieve projecten rusten op 2 pijlers: - intensivering van het functioneel toezicht, - versterking van de binding tussen jongeren en de samenleving. Winkeldiefstal: Winkeldiefstal wordt tegengehouden door: - technische preventie maatregelen (camera s, spiegels e.d) - meer winkel en bewakingspersoneel. - betere training en motivatie van het winkelpersoneel, - centrale registratie van winkeldieven - uitbreiding van de politie controle - heling zwaarder bestaffen en aanpakken Voetbal vandalisme: - aanstellen van stewards die tussen de supporters moet zitten om het rustig te houden, - strakke begeleiding bij het supporters vervoer, - alcohol verkoopverbod in de stadions - pasjesregeling Pagina 4 van 9

5 - weinig media in de buurt - snelrecht en hoge straffen. Drugs en alcohol: - softdrugs e.d wordt gezien als een overtreding, - harddrugs wordt extra streng bestraft, - alcohol drinken is niet zo erg, - rijden onder invloed is een enorm misdrijf. Kenmerken witteboordencriminaliteit. - dader heeft hoge status - strafbare feit is in de beroepssituatie - het vertrouwen van de collega s wordt geschonden Geweldsmonopolie van de overheid: Alleen de overheid mag geweld gebruiken. Rechtsstaat: Als de overheid zich niet aan de regels houdt heet dat rechtsstaat. Bij die rechtszitting zit dat sowieso een onafhankelijke rechter. Mensen rechten en specifieke bepalingen: Je hebt algemene mensenrechten: - niet discrimineren - niet martelen - niet zomaar gevangen nemen - vrijheid van meningsuiting Specifieke bepalingen: - legaliteitsbeginsel = je mag alleen gestraft worden voor wat in de wet staat als strafbaar - er is een nauwkeurige omschrijving van de maximale straf die je iemand voor een bepaald misdrijf mag opleggen - ne bis in idem-regel = je mag iemand niet twee keer voor één ding bestraffen - een verdachte is onschuldig tot hij door de rechter schuldig is bevonden. Taken en procedure: Het opsporen en aanhouden gebeurt door de politie en de officier van justitie. De rechter leidt de rechtszaak. De procedure gaat als volgt: - je bent verdacht als er een redelijk vermoeden bestaat dat je een strafbaar feit hebt gepleegd. De politie verzamelt informatie over het strafbare feit in en stuurt het later als proces verbaal naar de officier van justitie. De officier van justitie leidt het opsporingsonderzoek. - er wordt gezocht naar bewijzen. een rechter-commissaris kan toestemming geven aan de officier van Pagina 5 van 9

6 justitie om telefoons e.d af te luisteren. De officier van justitie verhoort ondertussen de verdachte. - de officier van justitie heeft voldoende bewijzen gevonden. Hij stuurt het dossier naar de rechter. De rechter zegt of iemand schuldig is en geeft een straf. Er zijn vier voorwaarden om de schuld vast te stellen: o de schuldige is een mens of bedrijf maar geen dier o er is bewijs dat de schuldige schuldig is o er is volgens de wet een strafbaar feit gepleegd o de dader had geen psychische druk o.i.d Taken van de politie: - hulpverlening (wegwijzen, helpen e.d) - handhaven van de openbare orde (bemiddelen bij ruzies e.d) - opsporen van personen om verdere misdrijven te voorkomen. Verdachte en zijn rechten: Je bent verdacht als je op heterdaad betrapt wordt of als er aangifte is gedaan. Je hebt als verdachte een aantal rechten: - je hoeft niet mee te werken (behalve bij alcoholcontrole) - je mag als verdachte weigeren iets te zeggen - je mag als verdachte liegen behalve als je onder ede staat en om wie je bent Dwangmiddelen: De politie mag een aantal dwangmiddelen gebruiken bij het opsporen van verdachten: - staande houden (legitimeren). Je hoeft niet mee te werken maar je mag niet liegen. - aanhouden (arresteren). Je mag je niet verzetten maar je moet wel verdacht zijn. - fouilleren. Je mag alleen gefouilleerd worden als het bijdraagt aan de oplossing van een strafbaar feit. - vrijheidsbeneming (vasthouden). Op het politiebureau mag je maximaal 6 uur verhoord worden. In die 6 uur mogen er geen foto s of vingerafdrukken gemaakt worden. Na het vasthouden ga je naar het huis van bewaring, in voorarrest, waar je maximaal 3 maanden vast mag blijven zitten. - huiszoeking mag alleen met machtiging - inbeslagname. De officier van justitie beslist of je je eigendommen later terugkrijgt. - inverzekeringstelling. Deze periode mag maximaal 2 x 24 uur duren en evt. nog 2 x 24 uur extra. HOOFDSTUK 4: Officier van justitie: De officier van justitie leidt het opsporingsonderzoek. Hij brengt de verdachte voor de rechter en eist bepaalde straffen in de zaak. Hij is verantwoordelijk voor de uitvoering van een straf. Het openbaar ministerie zijn alle officieren van justitie bij elkaar. De politie voert de onderzoeken voor de officier van justitie uit omdat zij opsporingsbevoegd zijn. Vervolgen: Er kunnen 3 dingen met je gebeuren voor een rechtszaak: Pagina 6 van 9

7 - seponeren: er wordt niet vervolgd omdat er te weinig bewijs is, de zaak te klein is of als de verdachte al genoeg gestraft is (bijv. omdat hij zijn baan verloren is). Als iemand het seponeren weigert heet dat voorwaardelijk sepot. - transactie: je komt er vanaf met een geldboete. Ook dit kan je weigeren, je wordt dan als nog voorgeleid. - vervolgen: je wordt voor de rechter gebracht. Problemen met opsporen en oplossingen: Men is moeilijk op te sporen omdat er tegenwoordig bij de criminelen veel verfijnde informatietechnologieën zijn en omdat de organisatie goed geïnformeerd is. Als oplossing van dat probleem zijn er nieuwe opsporingsmethoden bedacht: - er wordt meer gebruik gemaakt van richtmicrofoons - er wordt meer gebruik gemaakt van infiltranten (spionnen). Deze infiltranten mogen ook drugs kopen e.d als bewijs van een misdrijf. - er wordt meer gebruik gemaakt van gecontroleerde doorvoer (afwachten) om op die manier meer over iets te weten te komen. - ook gaat er nog meer geld heen naar de hierboven genoemde opsporingsmethoden. - er wordt meer gebruik gemaakt van kroongetuigen (klikken voor je vrijheid). Voor de hierboven genoemde methodes moet wel toestemming gevraagd worden aan de hoofdofficier van justitie. Commissie van Terra: Omdat het zo ingewikkeld was welke methode je mag gebruiken bij welk misdrijf heeft de commissie van Terra een enquête gehouden voor de tweede kamer waaruit het antwoord kwam. Nu zijn er duidelijke regels en richtlijken voor welke methodes je gebruiken mag. HOOFDSTUK 5: Reden van onafhankelijke rechters: Een recht is onafhankelijk omdat: - een recht voor het leven wordt benoemd (hij kan niet ontslagen worden) - zijn salaris van tevoren is vastgesteld - ook het aantal rechters van tevoren zijn vastgesteld. Rechters hebben ook nog rechtssecretarissen die voor hen het proces-verbaal maken. Soorten rechters: - kantonrechters: laagste rechtscollege en is belast met mindere ernstige zaken zoals bijvoorbeeld verkeersovertredingen. Als je het niet eens bent met hun uitspraak dan kan je in hoger beroep gaan bij de arrondissementsrechtbank. - arrondissementsrechtbank: enkele kantons samen. Zij zijn er voor zwaardere zaken en zij zijn ook weer onderverdeeld in: o politierechter: lichte misdrijven als vernieling o meervoudige kamer: zwaardere misdrijven als mishandeling en moord Pagina 7 van 9

8 o kinderrechter: voor kinderen van 12 tot 18 jaar. als je het niet eens bent met hun uitspraak kan je naar het gerechtshof gaan. - gerechtshof: enkele arrondissementsrechtbanken samen. Als je het niet eens bent met hun uitspraak kan je naar de Hoge Raad gaan. - Hoge Raad: Als je het nog niet eens bent en je wilt nog eens in hoger beroep gaan heet dat cassatie. De Hoge Raad voert dan geen onderzoeken meer uit maar kijkt dan alleen naar of er juist gehandeld is bij het gerechtshof. Is dat niet het geval dan wordt de uitspraak veranderd. Stappen van een rechtszaak: - opening: de namen worden gecheckt en de regels worden uitgelegd - aanklacht wordt ingediend door het lezen van de dagvaarding (= het omschrijving van het delict, opgesteld door de officier van justitie) - onderzoek: de getuige komt onder ede aan het woord - verhoor van de verdachte: eerst mag hij zich verdedigen dan moet hij vragen beantwoorden. Hij staat niet onder ede. - requisitoir: officier van justitie geeft aan dat de schuldige schuldig is en welke straf hij tegen de schuldige eist. - pleidooi: (de advocaat) verdedigt de straf - laatste woord: de verdacht mag nog een laatst woord zeggen (spijt, onschuld e.d benadrukken) - vonnis: de definitieve straf wordt gegeven. Rechtshulp: Je kan op verschillende plaatsen vragen om rechtshulp: - bij de advocaten - bij het bureau voor rechtshulp - en je kan gratis informatie krijgen bij de wetswinkel. HOOFDSTUK 6: Motieven voor de straf: - vergelding: misdaad moet worden bestraft - afschikken van de dader zodat hij het niet nogmaals doet - afschikken van de samenleving zodat met de dader niet na gaat doen - handhaving van de rechtsorde zodat met niet eigen rechter gaat spelen en wraak neemt - resocialisatie = het verbeteren en genezen van de dader - beveiligen van de samenleving tegen bijvoorbeeld moordenaars. Historie van het straffen: In het begin speelde men eigen rechter. Er werd veel op elkaar gewroken e.d. Daarna kreeg iedere stad zijn eigen wetten (accusatoire = beschuldigde). Je werd alleen voor de rechter gesleept als je beschuldigd werd. Later werd er ook misdadigers opgespoord (inquisitor = opsporend). Daarna werd men vooral gestraft om anderen af te schrikken. De straffen waren zo erg mogelijk zoals vierendelen en lijfstraffen. Pagina 8 van 9

9 Toen kwamen er de algemene wetten en resocialisatie (= dat de dader heropgevoed moet worden) Hoofdstraffen: Voor elk misdrijf is een maximumstraf gegeven. De hoofdstraffen die het meest gegeven worden zijn: - geldboete - vrijheidsstraf - alternatieve straf - TBS (=ter beschikking stelling). De dader moet verplicht psychisch geholpen worden. Dit mag maximaal 4 jaar duren. HOOFDSTUK 7: Burger tegen burger: De eiser legt de zaak voor. De gedaagde wordt het een en ander gevraagd of kan eventueel ook schriftelijk iets indienen. Als men er onderling niet uit komt, spreekt de rechter het vonnis uit. Tijden: Je kan tot maximaal 3 maanden na het vonnis in hoger beroep gaan. Doe je dat niet dan moet je luisteren. Als je dat niet doet komt er per dag dat je te laat bent een geldboete of komt de deurwaarde beslag op je salaris leggen. Kort geding: Een kleine procedure waar alleen maar een uitspraak wordt gedaan. Pagina 9 van 9