6.2. Spreekbeurt door een scholier 3576 woorden 10 december keer beoordeeld. Nederlands. Spermadonatie

Transcriptie

1 Spreekbeurt door een scholier 3576 woorden 10 december keer beoordeeld Vak Nederlands Spermadonatie Het krijgen van kinderen is vaak een eigen keuze. Niet voor iedereen is deze keuze echter weggelegd. In Nederland is ongeveer één op de tien paren ongewild kinderloos. Geen kinderen kunnen krijgen kan verschillende oorzaken hebben. Zowel de man als de vrouw kan onvruchtbaar zijn. Ongewilde kinderloosheid kan aanleiding zijn tot groot verdriet bij de betrokkenen. De kinderwens kan zelfs zo groot zijn dat de onmogelijkheid om een kind te krijgen het gewone dagelijkse leven ontwricht. Kunstmatige inseminatie met donorsperma (KID) is een oplossing. Wanneer de man onvruchtbaar is, zijn er medisch gezien weinig mogelijkheden deze vruchtbaarheid te herstellen. Sommige paren die met deze situatie geconfronteerd worden, aanvaarden kinderloosheid. Anderen gaan over tot adoptie of doen een verzoek tot kunstmatige inseminatie met donorsperma (KID) bij een afdeling voortplanting of gynaecologie van een ziekenhuis. Kunstmatige inseminatie met donorsperma houdt in dat ingevroren donorsperma door de arts ontdooid wordt en bij de vrouw gedurende de vruchtbare periode ingebracht wordt. De kans op een zwangerschap na een KID-behandeling is echter klein. Zo n 10% per maand. Dit betekent dat de behandeling vaak herhaald moet worden. Soms kan dat een hele lange periode van behandelingen betekenen. na 12 behandelingen is 70% van de vrouwen zwanger. De betrokkenen kunnen dit als zeer belastend ervaren. Waarom zijn er zoveel spermadonors nodig? Per behandeling van de vrouw is relatief veel sperma nodig. Een groot deel van de inseminaties blijkt namelijk niet succesvol te zijn. Alle donaties (dat wil zeggen zaadlozingen oftewel ejaculaties) worden uit veiligheidsoverwegingen, zoals bijvoorbeeld aids-preventie, ingevroren in vloeibare stikstof (-196º). Deze donaties worden dan maandenlang in ingevroren staat bewaard om zo de donor te kunnen blijven testen om een eventuele besmetting bij de patiënte te voorkomen. Helaas kan het echter zo zijn dat na het ontdooien van het sperma geen of te weinig zaadcellen nog leven. Dit verschilt per donatie en treft regelmatig iedere donor. Zo n donatie kan dan niet gebruikt worden en wordt vernietigd. Hierover is van te voren niets te voorspellen. Overigens zegt het niets over de vruchtbaarheid van de donor. Per donor worden slechts een zeer beperkt aantal zwangerschappen gerealiseerd om zo de kans op een huwelijk tussen een ongeweten halfbroer en zus nagenoeg nul te houden. Pagina 1 van 8

2 Om het kind een gelijkenis te geven met de opvoedende vader wordt een donor uitgezocht die wat betreft uiterlijke kenmerken, bloedgroep e.d. het meest op hem lijkt. De donorkeuze kan dus beter zijn als er zich meer donors aanmelden. Welke mannen komen in aanmerking voor spermadonorschap? In principe is iedere gezonde, vruchtbare man geschikt om spermadonor te worden. Deze mannen geven iets zonder dat zij daar iets voor terugkrijgen, behalve de wetenschap dat door zijn bijdrage waarschijnlijk één of meer paren een kind kunnen krijgen. Helaas zijn er - steeds langer wordende - wachtlijsten door het nijpende tekort aan spermadonors. Ook donors die uit andere landen dan West-Europa komen, zijn er veel te weinig. Waaraan moet een donor voldoen? De donor moet volledig gezond zijn. Er mogen geen erfelijke ziektes in zijn familie voorkomen. Een uitgebreide medische keuring behoort dan ook tot de selectieprocedure. De donor moet bereid zijn zich iedere drie maanden te laten testen op tal van seksueel overdraagbare aandoeningen. Hierbij wordt getest op o.a. antistoffen tegen het aids-virus, hepatitus-b en C, syphilis en chlamydia. Om een optimale kwaliteit van het sperma te krijgen, wordt de donor gevraagd vóór donatie drie dagen seksuele onthouding in acht te nemen. Wanneer en hoe vaak kan een donor sperma afstaan? De donatietijden zijn over het algemeen s avonds op de daarvoor bij de donor bekende data. In overleg met de medewerkers van de spermabank kan donatie ook overdag plaatsvinden. Maximaal zijn zo n 25 donaties per jaar mogelijk. Meestal zal het aantal kleiner zijn. Per donatie wordt een ruime reis- en onkostenvergoeding verstrekt. De duur van het donorschap kan variëren van een half jaar tot enkele jaren. Uiteraard staat het de donor vrij te allen tijde het donorschap, zonder opgaaf van redenen, te beëindigen. Hoe zit het wettelijk? De Nederlandse wet kent geen biologisch vaderschap. Dat betekent dat de man met wie de vrouw getrouwd is, volgens de wet de vader is. Bij samenwonenden kan de man het kind erkennen, waardoor hij juridisch de vader is. Er zijn enkele uitzonderingen op deze regels, maar voor het spermadonorschap zijn deze niet van belang. De Nederlandse wet kijkt dus niet naar van wie de zaadcel afkomstig is, dus de spermadonor wordt wettelijk gezien niet de vader! Er is dus geen kans op een claim tot betaling van onderhoud ten behoeve van het kind. En wegens het ontbreken van een familie- en gezinsleven zal ook een juridisch verzoek tot een omgangsregeling niet ontvankelijk worden verklaard. Het A-loket Het A-loket houdt in dat een donor bij zijn aanmelding er voor kan kiezen volstrekt anoniem te willen blijven. Dat wil zeggen dat de donor nooit zal weten bij welk paar zijn donaties zijn gebruikt. Ook zal het Pagina 2 van 8

3 ontvangende paar nooit de identiteit van de donor leren kennen. Wel kan het paar ten behoeve van het kind gegevens krijgen over bijvoorbeeld beroep en uiterlijke kenmerken als haarkleur e.d. van de donor. Het is echter uitgesloten dat er zich ooit een kind bij de donor bekend zal maken. Het zijn veelal mannen welke uit ideële motieven doneren. Er ligt nu een wetsvoorstel bij de 2e Kamer om de anonimiteit van spermadonoren op te heffen. De reden hiervoor is dat men vindt dat elk kind recht heeft op kennis over zijn biologische afstamming. De 2e Kamer heeft in 2000 besloten dit wetsvoorstel twee jaar aan te houden en een overgangsfase in te stellen. Gedurende deze overgangsfase zou er een eind moeten komen aan anonieme donaties. Dit heeft helaas nu al geresulteerd in een terugloop van het aantal donoren. Voorlopig wordt op dit moment de anonimiteit echter nog steeds worden gegarandeerd. Het B-loket. Sinds enkele jaren bestaat ook het B-loket. Ingeval de donor kiest voor het B-loket houdt dit in dat hij geen bezwaar heeft dat een eventueel kind, verwekt met zijn gedoneerde sperma, via de notaris de persoonsidentificerende gegevens van de donor kan verkrijgen. Vanaf 12 jaar kan het kind dan informatie krijgen over persoonlijke kenmerken van de donor: zijn uiterlijk, zijn opleiding, zijn beroep en zijn sociale achtergrond. Zo kan het kind zich een beeld vormen van de donor. Vanaf de leeftijd van 16 jaar kan het kind zelf (dus niet de ouders) in geval er sprake is van belangrijke (emotionele) redenen, om nadere gegevens vragen als naam en adres. Alvorens tot verstrekking van deze gegevens over te gaan wordt eerst toestemming gevraagd aan de donor. Indien hij op dat moment bezwaren heeft, dan worden de belangen van het kind en de donor tegen elkaar afgewogen. B-donoren zijn vaker mannen zonder eigen gezin, die het leuk vinden om heel misschien later hun nageslacht te zien: een soort vaderschap op afstand. Bij een B-donor leeft heel sterke kinderwens, de wil om zich voort te planten. Hoe en waarom wordt een man spermadonor? Motieven. Spermadonorschap kan als een vorm van maatschappelijk gedrag worden gezien, doneren dient dan ook in de eerste plaats vooral een maatschappelijk doel: de kinderwens van een ander in vervulling te laten gaan. Daarnaast spelen individuele en sociale motieven ook een belangrijke rol. Uit het onderzoek. Ongeveer één derde van de doneren heeft individuele motieven: procreatie is 32%, de financiële beloning is 10% en medische controle is 18%. Sociale motieven is voor 15% van de donoren een motief. Hieruit kunnen we opmaken dat het maatschappelijke motief bij de meesten een belangrijke rol speelt om daadwerkelijk te gaan donoren. Je kunt zeggen dat veel donoren wel goed over hun donorschap hebben nagedacht, ze kunnen vaak meerdere motieven op verschillende vlakken aangeven. Ook kunnen we het veel gehoorde misverstand en vooroordeel; dat men 'doneert voor het geld' weerleggen uit de gegevens van het onderzoek blijkt dat maar 10% van de spermadonoren 'de financiële beloning' als motief hebben. Wat voor soort mannen wordt spermadonor? Is generalisatie mogelijk?het blijkt dat het moeilijk is om één profiel te geven van spermadonoren; qua leeftijd, geloofsovertuiging of op wat voor gebied dan ook. Door bepaalde richtlijnen vanuit de spermabanken is er wel een bepaalde populatie te noemen: "De leeftijd Pagina 3 van 8

4 moet liggen tussen de 18 (meerderjarigheid) en 45 jaar (bovengrens op genetische gronden)"., daarnaast mogen de spermadonoren geen (erfelijke) ziektes hebben, geen drugs en alcohol gebruiken of een partner hebben die drugs gebruikt. Maar ongeacht dit blijkt dat de spermadonoren onderling juist veel verschillen. Tijdens onze interviews met medewerkers van verschillende spermabanken was hun antwoord ook direct dat er geen generalisatie mogelijk was, vooral tegenwoordig niet meer: "Vroeger waren het voornamelijk studenten, daarvoor waren het nog vaak assistenten van de spermabank zelf. Tegenwoordig allerlei mensen; van stratenmakers, leraren." Het aandeel studenten Geneeskunde onder de donoren is tegenwoordig nog wel steeds hoog. Met de invoering van het twee-lokkettensyteem in de afgelopen jaren kan men tegenwoordig een onderscheid maken tussen de zogenaamde A- en B-donoren, oftewel de anonieme donoren en de bekende donoren. De hoeveelheid A-donoren is in de jaren gehalveerd van 1000 naar 500. Het aantal B-donoren is tegenwoordig het ongeveer 100 Bij de spermabank in Leiden hebben ze ongeveer 30% bekende donoren en in het AMC zijn ongeveer 90% bekende donoren. Hieruit blijkt dat de verhouding anonieme en bekende donoren per spermabank in Nederland erg verschilt, dit is onder andere afhankelijk van het beleid wat er gevoerd wordt. Een ander verschil is dat veel spermadonoren ook bloed- of orgaandonoren zijn. Er blijkt dat er bij veel kenmerken onderling grote verschillen bestaan. Leeftijden verschillen van begin dertig tot begin vijftig, maar de populatie heeft over het algemeen een leeftijd van rond de dertig jaar. De opleidingen verschillen van MTS tot universitair, de ene is katholiek en de andere heeft geen geloofsovertuiging. anonieme donoren hebben wel vaker kinderen in tegenstelling tot de bekende donoren,. En het dat bekende donoren vaker alleenstaand zijn (42% vs. 20% van de anonieme donoren) Procedure: De gehele procedure om spermadonor te worden is een langdurig proces. Vanaf het moment dat de donor zich aanmeldt tot het daadwerkelijk doneren, wordt de spermadonor geconfronteerd met allerlei vragen en testen. de zogenaamde donorkeuring. Onder donorkeuring wordt verstaan de totale procedure van aanmelding dat wil zeggen;, lichamelijk onderzoek en het laboratoriumonderzoek van bloed en sperma. Het doel van de donorkeuring is te beoordelen of een donor aan de eisen voldoet en donor kan worden "Bovendien moet de donor akkoord gaan met de zogenaamde donorovereenkomst; een overeenkomst tussen de donor en spermabank die tot doel heeft, de wederzijdse rechten en plichten vast te leggen." ( Het spermadonorschap brengt nog allerlei rechten en plichten met zich mee voor zowel de spermadonor als voor de spermabank. De donor heeft bijvoorbeeld het recht om "indien gewenst een andere bestemming te geven aan het niet gebruikte deel van zijn gedoneerde sperma en desgewenst hierover te beschikken". De spermabank mag "...de donor op te roepen voor nader onderzoek indien dit voor hem, recipiënten en/of KID-kinderen relevant of voor de behandeling van belang is...". Door deze regels wordt het spermadonorschap, wat op zich heel persoonlijk is, een zakelijke overeenkomst. Hoe staan de spermadonoren tegenover anonimiteit? Daar [de anonimiteitkwestie] zijn ze allemaal mee bezig, ze worden iedere keer wanneer wij weer wat weten ingelicht. Dus ze zijn precies op de hoogte van wat er aan de hand is, ja. Tien jaar geleden waren er Pagina 4 van 8

5 meer spermadonoren dan nu omdat het nog niet in de publiciteit kwam. Nu zit je dus met die anonimiteit en een heleboel haken er af, want die zijn toch bang dat hun naam ergens bekend wordt. Deze medewerker van de spermabank voorziet dat de spermadonoren niet meer bereidwillig zullen zijn tot spermadonatie omdat ze bang zijn dat ze bekend worden. Een voormalige, anonieme spermadonor beschrijft waarom hij is gestopt: Ik had er een raar, tegenstrijdig gevoel bij, niet goed, en dat kwam ook wel, denk ik, omdat in die tijd die discussie was om de anonimiteit op te heffen. Vroeger deed ik het gewoon, niet teveel zeuren, dacht ik. Maar nu vind ik het goed dat er meer vanuit het belang van het kind word gekeken. Want anders zet je kinderen doelbewust op de wereld met meteen een vraag. Ik vind ook dat het kind het recht heeft om te weten wie zijn ouders zijn. Die wetgeving is wel oké, het punt is alleen dat als de ouders graag een kind willen hebben het niet meer op die manier zomaar zullen krijgen, via de anonimiteit. En dat het aantal donors minder word, dat is wel logisch denk ik. Andere spermadonoren zeggen: SD 1: "Ik wil niet dat de anonimiteit opgeheven wordt, ik ben donor geworden om onvruchtbare mensen te helpen en niet om vader te worden." SD 4: Over anonimiteit: "Het is een positieve discussie die gevoerd moet worden. Al was het alleen maar om het onderwerp uit de 'taboe en foute grapjes sfeer' te halen." SD 2: Over de nieuwe wet: "Zuiver theorie, in de praktijk is het anders." Het valt op dat er verschillende reacties zijn, de een gaat uit van zijn eigen situatie en de ander gaat uit van de maatschappelijke kant. Ze zien over het algemeen wel degelijk het belang in van openheid ten opzicht van het kind, maar zetten daar het belang van hun eigen situatie tegenover, die zwaarder weegt zodat ze voor anonimiteit kiezen. Donoren die niet bereid zijn te blijven doneren vinden het recht van de donor op anonimiteit het belangrijkste, dit is voor hen belangrijker dan de belangen van het kind. Zij menen namelijk dat de opheffing van de anonimiteit nadelen met zich mee gaat brengen zoals de confrontatie met het biologisch kind en het feit dat de omgeving op de hoogte zal worden gebracht van het spermadonorschap. Als zij dan een afweging maken van de kosten/baten balans valt die negatief uit. Degene die wel blijven doneren zijn voor het merendeel B-donoren en A-donoren die wat gezinssituatie betreft overeenkomsten vertonen met de huidige B-donoren, mannen die veelal alleenstaand zijn of met een mannelijke partner samenwonen en voor wie de confrontatie met een biologisch kind niet op voorhand bezwaarlijk is. Voor een deel van de donoren vormt een eventuele ontmoeting met een biologisch kind een motief om door te willen gaan met doneren. Redenen om het donorschap na opheffing van de anonimiteitwaarborg niet langer te ambiëren lijken vooral te maken hebben met twijfel over het recht van een kind te weten wie zijn biologische vader is. Uit dit onderzoek blijkt dat de helft van de donoren zal stoppen met doneren vanwege de afschaffing van de anonimiteit. Ze staan dus niet zo positief tegenover de nieuwe wet. Ze zien echter wel het belang in van openheid naar het kind toen en blijven mede daardoor ontvankelijk voor suggesties om een bekende donor te worden. Het blijft voor de spermadonoren moeilijk en gênant om over hun donorschap te praten, dat zeggen ook de medewerkers bij de spermabank. Hieruit maken wij op dat het taboe nog niet volledig is doorbroken. Er bestaat een verkeerd beeld van spermadonatie en spermadonoren, wat zorgt voor onbegrip in onze Pagina 5 van 8

6 maatschappij. Dit maakt het moeilijk voor de spermadonoren om er openlijk over te kunnen praten. Het opheffen van de anonimiteit van spermadonoren: Recentelijk is in de Tweede Kamer overeenstemming bereikt over het wetsvoorstel dat in de beginjaren 90 werd gedaan over het opheffen van de anonimiteit van spermadonoren. Dit heeft tot gevolg dat de anonieme spermadonor over twee jaar definitief tot het verleden behoort. Volgens CDA en D66 heeft de psychische nood van sommige kinderen lang genoeg geduurd en zien zij de wet liever vandaag dan morgen ingaan. Andere partijen vrezen een tekort aan spermadonoren in de toekomst. De discussie: Het uitgangspunt van de nieuwe regeling gaat over de verlangens van mensen naar kennis omtrent hun afstamming. Dit was een zwaarwegend aspect. Daarnaast werd onderkend dat andere belangen ook een rol spelen. Dit zijn de belangen van donoren als ook het belang van een KID-systeem dat borg moet staan voor een zorgvuldige registratie van medische gegevens. Die verschillende belangen zijn zorgvuldig afgewogen. Het is niet zo dat de anonimiteit van spermadonoren zonder meer wordt opgeheven. Van een absoluut recht van het kind op kennis omtrent zijn afstamming is geen sprake. De bescherming van het privé-leven van de donor wordt erkend. KID-kinderen krijgen de mogelijkheid meer te weten te komen over hun biologische afstamming. Zij kunnen hiertoe een verzoek indienen. Na afweging van alle belangen kan het belang van het kind doorslaggevend zijn. Dan kan worden besloten, de persoonsidentificerende gegevens van de donor bekend te maken aan het kind. De toekomstverwachting: In de eerste plaats heeft het kind vanaf de leeftijd van 12 jaar de mogelijkheid informatie te krijgen over persoonlijke kenmerken van de donor, zoals zijn uiterlijk, zijn opleiding, zijn beroep en zijn sociale achtergrond. De verwachting is dat het kind met deze gegevens, die een beeld geven van de donor, tevreden zal zijn. Is dat niet het geval, dan kan vervolgens het kind van 16 jaar of ouder verzoeken om de identiteit van de donor aan hem/haar bekend te maken. Nieuwe wet: Donorgegevens worden opgeslagen door de Stichting donorgegevens kunstmatige bevruchting. Deze stichting ontvangt de gegevens van de donoren. Het gaat om medische gegevens, fysieke gegevens en persoonlijke gegevens. Tenslotte dienen de geslachtsnaam, voornamen, geboortedatum en woonplaats van de donor verschaft te worden. De medische gegevens van de donor worden op verzoek aan de huisarts van het kind verstrekt. De niet-persoonsidentificerende gegevens van de donor worden op verzoek van het donorkind van 12 jaar of ouder verstrekt. De persoonsidentificerende gegevens van de donor worden op verzoek van het donorkind van 16 jaar of ouder verstrekt, indien de donor met deze verstrekking schriftelijk instemt. Maakt de donor daartegen bezwaar dan wordt de identiteit niet zomaar bekend gemaakt. Er vindt een afweging plaats van de belangen van het kind en die van de donor. Als de belangen van het kind zo zwaar wegen, bijvoorbeeld als het kind ernstig lijdt onder het niet kennen van zijn biologische afstamming, telt dit belang zwaarder dan dat van de donor. De inbreuk op het privé-leven van de donor wordt dan gerechtvaardigd geacht. De rechter kan op verzoek van het kind zelfs een ontmoeting tussen het kind en zijn biologische verwekker afdwingen. Aan het bekend zijn van zijn identiteit kleeft voor de donor echter geen enkele sociale of juridische verplichting. De donorgegevens worden Pagina 6 van 8

7 tenminste 80 jaren bewaard. Wanneer: Na goedkeuring van het wetsvoorstel door de Eerste kamer zal de aangenomen wet gepubliceerd worden in het Staatsblad. Twee jaar na plaatsing van de wettekst hierin treedt de wet in werking. Na die twee jaar zal de anonimiteitwaarborg zijn opgeheven. Praktijk Bij het ingaan van de wet mag de arts die een inseminatie verricht dat alleen doen met sperma waarvan de donor officieel aangemeld is bij de Stichting donorgegevens kunstmatige bevruchting. Dit orgaan moet overigens nog in leven geroepen worden. Dus vanaf dat tijdstip mag alleen geïnsemineerd worden met B- loket donorsperma. Stelling: 'sperma donoren mogen niet anoniem zijn. Argument Voor: Kinderen hebben het recht om te weten waar ze vandaan komen. Ze moeten weten wie hun biologische vader is. Als ze te horen hebben gekregen dat ze een kind zijn ontstaan door kunstmatige inseminatie kan het helpen als ze weten wie dan de donor is geweest om het allemaal te kunnen verwerken. Want het is natuurlijk een grote schop voor het kind. Argument voor 2. *Als je weet wie je donor is kun je altijd nog contact met hem opnemen als b.v. blijkt dat je een erfelijke ziekte hebt. Een spermadonor van wie tussen 1989 en 1995 het zaad is gebruikt in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch, blijkt een ernstige erfelijke aandoening onder de leden te hebben. Van het zaad van de man zijn achttien kinderen verwekt bij dertien ouderparen. Het gaat om de zeldzame aandoening ADCA, waardoor de kleine hersenen geleidelijk verschrompelen. Er is een kans van 50 procent dat de ADCA wordt doorgegeven aan nakomelingen. De spermadonor wist niet dat hij de ziekte had. Tegen Argument 1: Omdat mensen proberen anoniem te blijven gaan mensen via bijvoorbeeld, het internet sperma aanbieden. Pagina 7 van 8

8 Veel personen die via een spermadonatie kinderen willen, willen graag twee of zelfs drie kinderen van dezelfde spermadonor omdat dan de kans groter is, dat de kinderen op elkaar gaan lijken qua uiterlijk. Er zijn bij sommige spermabanken wel wachttijden van twee maanden en langer, terwijl er in sommige centra wel achttien inseminaties per dag worden gedaan. Omdat deze personen niet zo lang willen wachten, proberen ze een donor te vinden via particulieren of het internet. Dus waarneer de wetswijziging in gaat, zien sommige personen zich gedwongen alternatieven te zoeken, en de kinderen die uit zulke contacten ontstaan, zijn alleen maar slechter af. Tegen argument 2: Waarneer de donoren niet meer anoniem zijn kunnen mensen bepalen hoe hun kind eruit komt te zien. Waarneer in 2003 de waarborg van de anonimiteit wordt opgeheven. Kunnen de personen gewoon kiezen wie hun biologische vader wordt. Met andere woorden; de personen kunnen dan kiezen of ze een donor met donker haar willen, blauwe of bruine ogen, allerlei keuzes zijn mogelijk. Hier kan heel veel misbruik gemaakt van worden; een goed voorbeeld daarvan is: Wanneer je een man kiest die je als spermadonor neemt is dat eigenlijk heel onnatuurlijk. Wanneer je zwanger bent heb je dus gekozen voor een baby die je wil krijgen. Je zoekt een 'leuke' man waar je een kind van wilt en waar je van weet hoe dat kind er misschien uit zal gaan zien, dit is erg raar. Dan kan je net zo goed gewoon een kind adopteren. Dus wanneer de waarborg van de anonimiteit wordt opgeheven, betekend dit dat personen hun eigen baby uit kunnen kiezen die ze willen krijgen Wat eigenlijk heel onnatuurlijk is. Pagina 8 van 8