- Varen op gegist bestek Paul de Leeuw. - Pauze. - Ankeren Maarten van Herk. - MOB procedure Gerard de Graag. Inhoud

Transcriptie

1

2 - Varen op gegist bestek Paul de Leeuw - Pauze - Ankeren Maarten van Herk - MOB procedure Gerard de Graag Inhoud

3 Gegist bestek Noodnavigatiemiddelen aan boord Methodiek (numeriek) Tochtplanning / stroom Koers uitzetten Logging Methodiek (op de kaart) Onnauwkeurigheid & strategie Plaatsbepaling Kimduiking Peilingen Varen op gegist bestek

4 Grootcirkel navigatie: Kortste weg Geen constante koers Aan te bevelen > 500 mijl Loxodroom navigatie: Omweg bij grote afstanden Constante koers Aan te bevelen >100 mijl Gemiddelde breedte navigatie: OK bij afstanden < 50 mijl Museum Ipswich: Aardbol navigatie opleiding Varen op gegist bestek

5 Koers: K Koers: K Koers: K graden radialen cos K tan K graden radialen cos K tan K graden radialen cos K tan K 0 0, , , , , , , , , , ,85 0, , , , , , , ,0341 0,3 0, , , , , ,4647 1, , ,863 0, ,5756 0, , ,056 0,453 1,63 4 0,0681 0,756 0, ,5341 0,8204 0, , , , , ,61 0, , ,8115 0, , , , , ,452 0, , ,8002 0, ,1512 0, , , ,255 0, , ,7864 0, ,1637 0,3073 2, ,1363 0,027 0, , , , , , ,475 0, ,876 0, , , , , , , , ,8481 0, ,6813 0, , , , , ,11 0,8163 0, , , , ,2318 0, , ,2044 0,7815 0, , , , , ,3002 3, ,2268 0,7437 0, ,7504 0, , ,2740 0,2237 3, , ,7030 0, ,7674 0,7134 0, ,2154 0, , , ,653 0, , , , ,3000 0, , ,2725 0,6126 0, , ,6466 1, , ,2412 4, ,2671 0,5630 0, , , , ,3430 0,2245 4, , ,5106 0, , ,6613 1, , ,2071 4, , ,4552 0, , , , , ,1081 5, ,3407 0,36 0, , ,6427 1, ,3626 0, , , ,3358 0, ,8012 0,6232 1, , , , ,3837 0,2718 0, ,0757 0, , , ,1317 7, , ,2050 0, ,2502 0, , , , , , ,1355 0, ,4248 0,5877 1, , ,10453, , ,0631 0, ,53 0, , , , , ,4537 0,887 0, ,7738 0,551 1, ,5008 0, , , ,8101 0, ,484 0, , , , , ,4886 0,8825 0, ,0122 0,522 1, ,5358 0, , , , , ,0274 0, , , , ,20 0 1, ,00000 oneindig Varen op gegist bestek

6 breedte breedte lokale schaalfactor vergrotende breedte (graden decimaal) graden minuten cos breedte 1/cos breedte 10764, , , , , , ,1736 5, ,338 75, ,2588 3, , , ,3420 2, , , ,4226 2, , , ,5000 2, , , ,5736 1, , , ,6428 1, ,320 45, ,7071 1, ,601 40, ,7660 1, , , ,812 1, , , ,8660 1, ,521 25, ,063 1, , , ,37 1, , , ,65 1, , , ,848 1, , , ,62 1,0038 0, , ,0000 1,0000 Varen op gegist bestek / Vergrotende Breedte:VB

7 Varen op gegist bestek / Vergrotende Breedte - grafisch

8 Varen op gegist bestek

9 Navigatie- & communicatiemiddelen aan boord (voorbeeld): Kompas Peilkompas Sleeplog (primitief, was onbruikbaar bij varen op de motor) Kaarten Pilot s Guide to the English Channel Radio (SSB) Varen op gegist bestek

10 Praktijkvoorbeeld: Oversteek Lyme Bay & Passage Portland Bill Varen op gegist bestek

11 Praktijkvoorbeeld: Oversteek Lyme Bay & Passage Portland Bill Varen op gegist bestek

12 Aanpak in stappen (voorbereiding): Oversteek Lyme Bay: 42 mijl (verheid), 73 graden, geschatte vaarduur 10 uur. De koers wordt gecorrigeerd: kompasdeviatie en -variatie en de drift De invloed van de verwachte stroming onderweg wordt in kaart gebracht. De invloed van de stroom (dwarse component) wordt bij de drift opgeteld. De invloed van de stroom (in de koersrichting) wordt van de verheid afgetrokken. Als het goed is komen we nu precies op de gewenste plaats uit. Varen op gegist bestek

13 Varen op gegist bestek

14 stroom gevaren rakken oude positie N W 50-3 graden 1-32 minuten 40,0 3,0 seconden windrichting & golfhoogte golf kompas totale ware toename toename zee ware koers verheid sterkte (meter) richting koers deviatie variatie drift miswijzing koers breedte lengte opmerkingen ZZO 3-4 0,5 kalm Noord 73 Oost 0 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 tijd (uren) 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 stroomsnelheid 1 0,7 knp 225 Zuid 225 West 0,7 0,5 0,5 1 0,8 knp 20 Noord 20 West 0,8-0,3-0,8 1 0,4 knp 0 Noord 0 West 0,4-0,4 0,0 1 0,6 knp 40 Noord 40 Oost 0,6 0,5 0,4 2,5 1 knp 75 Noord 75 Oost 2,5 0,6 2,4 1 0,8 knp 0 Zuid 0 Oost 0,8 0,0 0,8 1 0, knp 120 Zuid 120 Oost 0, -0,5 0,8 1 0,1 knp 120 Zuid 120 Oost 0,1-0,1 0,1 0,5 1 knp 270 Zuid 270 West 0,5 0,0-0,5 totale toename (breedte en lengte) in mijlen totale toename breedtegraad en lengtegraad (minuten decimaal) totale toename breedtegraad en lengtegraad 0,4 3,7 0,43 5, graden 0 5 minuten 25,7 46,3 seconden De geschatte invloed van de stroom wordt verwerkt in de drift, Er wordt een graad bij de (wind&golf)-drift opgeteld. nieuwe positie N W 50-3 graden minuten 5,7 4,3 seconden Varen op gegist bestek

15 stroom gevaren rakken oude positie N W 50-3 graden 1-32 minuten 40,0 3,0 seconden kompas totale ware toename toename ware koers verheid koers deviatie variatie drift miswijzing koers breedte lengte opmerkingen Noord 73 Oost 38,5 11,3 36,8 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 tijd (uren) 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 stroomsnelheid 1 0,7 knp 225 Zuid 225 West 0,7 0,5 0,5 1 0,8 knp 20 Noord 20 West 0,8-0,3-0,8 1 0,4 knp 0 Noord 0 West 0,4-0,4 0,0 1 0,6 knp 40 Noord 40 Oost 0,6 0,5 0,4 2,5 1 knp 75 Noord 75 Oost 2,5 0,6 2,4 1 0,8 knp 0 Zuid 0 Oost 0,8 0,0 0,8 1 0, knp 120 Zuid 120 Oost 0, -0,5 0,8 1 0,1 knp 120 Zuid 120 Oost 0,1-0,1 0,1 0,5 1 knp 270 Zuid 270 West 0,5 0,0-0,5 totale toename (breedte en lengte) in mijlen totale toename breedtegraad en lengtegraad (minuten decimaal) totale toename breedtegraad en lengtegraad De stroominvloed verwerken in de verheid (42 wordt 38,5 kn) nieuwe positie 11,7 40,5 11,68 63, graden 11 3 minuten 41,1 3,0 seconden N W 50-2 graden 31-2 minuten 21,1 6,0 seconden Varen op gegist bestek

16 Aanpak in stappen (voorbereiding): Oversteek Lyme Bay: 42 mijl (verheid), 73 graden, geschatte vaarduur 10 uur. De koers wordt gecorrigeerd: kompasdeviatie en -variatie en de drift De invloed van de verwachte stroming onderweg wordt in kaart gebracht. De invloed van de stroom (dwarse component) wordt bij de drift opgeteld. De invloed van de stroom (in de koersrichting) wordt van de verheid afgetrokken. Als het goed is komen we nu precies op de gewenste plaats uit. De voorbereidingen zijn klaar, we kunnen gaan varen: De werkelijke koers en verheid worden nu bijgehouden in de tabel. Varen op gegist bestek

17 Varen op gegist bestek

18 stroom gevaren rakken oude positie N W 50-3 graden 1-32 minuten 40,0 3,0 seconden kompas totale ware toename toename ware koers verheid koers deviatie variatie drift miswijzing koers breedte lengte opmerkingen Noord 73 Oost 20 5,8 1, Noord 68 Oost 6 2,2 5, Noord 66 Oost 5 2,0 4, Zuid 165 Oost 3-2, 0, Noord 63 Oost 4 1,8 3, Noord 61 Oost 3 1,5 2, Zuid 162 Oost 2-1, 0, Noord 57 Oost 2 1,1 1,7 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 tijd (uren) 0 0 Noord 0 West 0,0 0,0 stroomsnelheid 1 0,7 knp 225 Zuid 225 West 0,7 0,5 0,5 1 0,8 knp 20 Noord 20 West 0,8-0,3-0,8 1 0,4 knp 0 Noord 0 West 0,4-0,4 0,0 1 0,6 knp 40 Noord 40 Oost 0,6 0,5 0,4 2,5 1 knp 75 Noord 75 Oost 2,5 0,6 2,4 1 0,8 knp 0 Zuid 0 Oost 0,8 0,0 0,8 1 0, knp 120 Zuid 120 Oost 0, -0,5 0,8 1 0,1 knp 120 Zuid 120 Oost 0,1-0,1 0,1 0,5 1 knp 270 Zuid 270 West 0,5 0,0-0,5 totale toename (breedte en lengte) in mijlen totale toename breedtegraad en lengtegraad (minuten decimaal) totale toename breedtegraad en lengtegraad nieuwe positie 10,1 42,2 10,12 65,6 0 1 graden 10 5 minuten 7,0 41,6 seconden N W 50-2 graden 2-27 minuten 47,0 44,6 seconden Varen op gegist bestek

19 Aanpak in stappen (voorbereiding): Oversteek Lyme Bay: 42 mijl (verheid), 73 graden, geschatte vaarduur 10 uur. De koers wordt gecorrigeerd: kompasdeviatie en -variatie en de drift De invloed van de verwachte stroming onderweg wordt in kaart gebracht. De invloed van de stroom (dwarse component) wordt bij de drift opgeteld. De invloed van de stroom (in de koersrichting) wordt van de verheid afgetrokken. Als het goed is komen we nu precies op de gewenste plaats uit. De voorbereidingen zijn klaar, we kunnen gaan varen: De werkelijke koers en verheid worden nu bijgehouden in de tabel. De kans op afwijkingen tussen gegist bestek en ware positie wordt steeds groter. De werkelijk afgelegde afstand werd gemeten met een mechanische sleep-log. Verwerk onderweg het verzet door de werkelijke stroom t.o.v. veronderstelde stroom. NB: Koersvastheid hangt sterk af van de stuurman en de ruwheid van de zee. De totale geschatte onnauwkeurigheid wordt aangegeven door de paarse rechthoek. Volgende stap: Bepaal de exacte positie door peiling van objecten op de wal. Varen op gegist bestek

20 Varen op gegist bestek

21 Varen op gegist bestek

22 Varen op gegist bestek

23 Shit happens Hier gaat de koelwaterpomp van de motor kapot Varen op gegist bestek

24 0 Varen op gegist bestek

25 0 Procedure: Ware koers 240, peil regelmatig. Zodra de peiling ,5 is wordt logstand 1 genoteerd. Zodra de peiling is wordt logstand 2 genoteerd De loodrechte passeerafstand tot de vuurtoren wordt (bij vaste koers) log2 minus log1 Varen op gegist bestek

26 Varen op gegist bestek 0 Procedure: Ware koers 240 Doe een peiling en bereken peilhoek minus 240. Dit is hoek α. Noteer logstand 1. Zodra de peiling α is wordt logstand 2 genoteerd. De afstand tot de vuurtoren is op dat moment log2 minus log1

27 Nog vragen?

28 Pauze

29 Veilig ankeren ANKEREN IS ROMANTIEK VOOR ALS HET KAN, MAAR HET IS HEERLIJK ALS HET NIET HOEFT! Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

30 Het oertype van het grondtakel Stokanker (~ 100) zwaar en onhandelbaar Juist ingegraven Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

31 Types ankers CQR-anker ploegschaar (hoge uitbreek bij gras) Ankeren Hoek < 10 graden SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

32 Types ankers Danforth-anker met stok (modder/zand) Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

33 Types ankers Britany-anker zonder stok (modder/zand) Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

34 Types ankers Fortress-anker met variabele hoek (universeel) Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

35 Types ankers Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

36 Bodemgesteldheid Kaart 1: grondsoorten S M Cy Si St G P S Wd zand modder klei slib stenen grind kiezels schelpen wier Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

37 Types ankers Uitbreekkracht in Kg/Kg ankergewicht : gras modder zand Stokankers CQR anker Danforth anker Britany anker Fortress anker* * Claim leverancier Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

38 Krachten op voor anker liggend schip 1) Stuwdruk door de wind ( afhankelijk van dwarsdoorsnee-oppervlak ) 2) Waterdruk als gevolg van stroomsnelheid ( afhankelijk van waterverplaatsing en lengte op de waterlijn ) SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

39 1 - Winddruk in Kg/m2 Windkracht Bft winddruk in Kg/m2 ( T ) Zwakke wind 2 1 Matige wind 4 5 Krachtige wind 6 14 Stormachtige wind 8 30 SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

40 Dwarsdoorsnee-oppervlak (m2) Breedte: B (m) Vrijboord: H (m) Benadering scherp jacht: O = 1,4 x H x B (m2) SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

41 Windkacht op voor anker liggend schip Voorbeeld : Hoogte vrijboord Breedte Doorsnee-oppervlak Winddruk bij 4 Bft H = 1 m B = 3,2 m O = 1,4 x H x B = 4,5 m2 T = 5 Kg/m2 Kracht op schip : K1 = T x O Kg = 5 x 4,5 = 22,5 Kg SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

42 2 - Waterdruk in Kg/m2 Stroomsnelheid knts waterdruk in Kg/m2 ( benadering! ) 0, , , , SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

43 Waterkracht op voor anker liggend schip Voorbeeld : Lengte op de waterlijn Waterverplaatsing m3 Waterdruk bij 2 knts L = m W = 5 m3 Q = 55 Kg/m2 Kracht op schip : K2 = 2 x Q x W = 2 x 55 x 5 = 20,5 Kg 3 L 3 SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

44 Totaalkracht op voor anker liggend schip Voorbeeld : Wind : 4 Bft Stroomsnelheid : 2 knts Totaalkracht : K = K1 + K2 = 22,5 + 20,5 = 43 KG SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

45 Lengte van de ankerlijn scope = lengte / diepte resterend Scope percentage uitbreekkracht :1 10% 3:1 40% 5:1 70% 7:1 85% 10:1 100% Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

46 Lengte kettingvoorloop De hoeveelheid kortschalmige ketting in verhouding tot het schip is ~ 1:1 Dus: 10 m bootlengte is ~ 10 m kettingvoorloop Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

47 Scope met ketting Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

48 Scope met kettingvoorloop Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

49 Scope met enkele lijn Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

50 Diepte, welke diepte?? Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

51 Diepte, welke diepte?? (bodemprofiel) Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

52 Gierend uit de hand? doe er iets aan! Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

53 Veilig ankeren..tien geboden 1. Bepaal geschikte plaats op de kaart, let op bodemgesteldheid 2. Houdt rekening met weer en weersverwachting 3. Reken op getijdewater met grootste diepte en stroomsterkte 4. Aanvaren tegen de stroom in en zet het anker deinzend uit 5. Geef vooraf berekende lengte ankerlijn 6. Controleer trekkracht eventueel door achteruitslaan 7. Hijs ankerbol resp. ontsteek ankerlicht 8. Noteer (GPS) positie en stel ankeralarm in. Pijl positie op punten die ook s nachts herkenbaar zijn 10. Bespreek ankerwacht en instrueer bemanning dienovereenkomstig Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

54 En denk aan de buren! Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

55 Veilig ankerop gaan.. 1) Maak schip vaarklaar, start de motor 2) Langzaam anker aanvaren 3) Haal gelijktijdig de ankerlijn binnen 4) Let op de hoek die de lijn maakt met wateroppervlak 5) Vaar de lijn recht op en neer boven het anker 6) Anker met de hand uitbreken en binnenhalen 7) Als 6 niet lukt zet dan de lijn vast en breek het anker langzaam varend uit en haal het binnen 8) Maak waar mogelijk anker schoon voor het verstouwen ) Haal de ankerbol neer 10) Schip is klaar voor verdere manoeuvres SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

56 SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012 BETONHAVEN

57 Foutje? Bedankt! Ankeren SHIT Happens Dinsdag 2 mei 2012

58 Man Over Board

59 Inleiding 1. Voorkomen! Voorkomen!! Voorkomen!!! Shit Happens 4. MOB Procedure MOB procedure Inhoud

60 Voorkomen is altijd nog het allerbeste: Aanlijnen zeker op zee zeker met zwaar weer zeker met een kleine bemanning MOB procedure Voorbereiding

61 Toch vindt er een MOB plaats. Hoe maak ik toch nog zoveel mogelijk kans op een goede afloop? Schip: uitrusting hekstoel boei(en) met lijnen (evt met licht) joon, uitgevoerd met lichten marifoon isolatiedeken GPS (MOB knop) takellijn (giek) Bemanning: reddingsvest noodflits PLB (Personal Location Bacon) Voorafgaand aan de tocht de taken / rollen eerst goed doorspreken MOB procedure Voorbereiding

62 MOB procedure Recente innovatie

63 Voorafgaand aan de tocht MOB taken / rollen afspreken Belangrijk is je 1 e rol en je 2 e rol (redundantie: niemand kan voorspellen wie het lot zal treffen). Bij een kleinere bemanning zullen ook de taken gecombineerd moeten worden. Bij de toewijzing van de rollen rekening houden met de sterke punten van de crew Rollen: spotter, roerganger, navigator en de zeilen bedienen Spotter: houdt voortdurend oogcontact met de drenkeling (wijzen ) (desoriëntatie ligt op de loer) Roerganger: voert de benodigde manoeuvres uit. Navigator: activeert de MOB knop op de GPS, indien nodig noodsignaal uitzenden en behoudt ook het geografische overzicht Zeilen bedienen: voert de nodige handelingen uit op aanwijzingen van de roerganger Schipper: (heeft één van de 4 rollen) en regisseert de MOB procedure MOB procedure Rollen

64 MOB 3 Fasen: drenkeling localiseren en schip naar de drenkeling manoeuvreren drenkeling binnen boord brengen nazorg drenkeling Let op! Alle 3 fasen kunnen kritiek zijn en fataal aflopen! MOB procedure Fasen

65 Note: veel schippers zullen er de voorkeur aangeven om direct de zeilen te strijken en de motor te starten. MOB procedure Localiseren en manoeuvreren onder zeil

66 MOB procedure Localiseren en manoeuvreren onder zeil

67 MOB procedure Drenkeling binnen boord brengen

68 Weer een geval van verdrinkingsdood in jachthaven. Dit ongeval heeft een dodelijke afloop door de Cold Shock Response. MOB procedure

69 MOB procedure MOB haven

70 Onderkoeling Overlevingskansen in water (ruwe inschatting) Watertemperatuur 0 C 5 C 10 C 15 C Wetsuit 15 minuten 3 uur uur 12 uur Gekleed minuten 1 uur 3 uur 5 uur Zwemkleding 2 minuten 0,5 uur 1 uur 2 uur MOB procedure Nazorg

71 Wat stel je vast? Bij een beginnende onderkoeling: Rillen Koude, bleke en droge huid De ademhaling gaat van hyperventilatie naar langzaam en oppervlakkig Vaak verwardheid, vermoeidheid en suffigheid Dalend bewustzijn MOB procedure Nazorg

72 Wat doe je? Bij een beginnende onderkoeling: Breng het slachtoffer in een warmere omgeving Wikkel het slachtoffer in een (isolatie)deken inclusief hoofd Voorkom verdere afkoeling Vraag indien mogelijk om professionele hulp MOB procedure Nazorg

73 MOB procedure Nazorg

74 Wat stel je vast? Bij een diepe onderkoeling: Slachtoffer stopt met rillen Dalend bewustzijn Verminderd reflexen Hartslag neemt af Spieren worden stijf Mogelijk blauwe lippen, oren, vingers en tenen MOB procedure Nazorg

75 Wat doe je? Bij een diepe onderkoeling Direct marifoonoproep (kanaal 16 >> pan pan, pan pan, pan pan) of telefoon 112 >> wel vermelden dat het een onderkoeling slachtoffer betreft Voorkom verdere afkoeling, knip evt. natte kleding weg Voorkom onnodige bewegingen of verplaatsing van het slachtoffer Wikkel het slachtoffer bij voorkeur in een (voor verwarmde) deken (ook het hoofd!) Geef niets te eten of te drinken (zeker geen alcohol!!) MOB procedure Nazorg

76 Bedenk tijdens de eerste twee dagen hoe je op de boot waarop je bent ingedeeld (fictief: maar met twee bemanningsleden) de ander uit het water zou moeten halen op zee. De drenkeling (wel met een zwemvest aan) drijft inmiddels naast de boot. Hoe zou je dit aanpakken in het geval de drenkeling niet gewond is? Hoe zou je dit aanpakken in het geval de drenkeling gewond is? Zaterdag namiddag tijdens de borrel zullen de verschillende oplossingen (iedere boot is toch ook weer anders) worden gevalueerd. MOB procedure Oefening 1

77 Zondagmorgen op het Hollands Diep onder zeil een stootwil (aan de puts) uitwerpen en de volgende handelingen oefenen: de 4 MOB rollen localiseren en manoevreren oefen ook eens met een rescue sling of werplijn voer één van de MOB manoeuvres onder zeil uit Omdat deze oefening niet meer geëvalueerd kan worden het verzoek om na het weekend een korte mail te sturen met de leer- en evaluatiepunten van iedere afzonderlijke boot. Mail sturen naar g.degraag@chello.nl Ik zal een korte samenvatting naar alle deelnemers sturen. MOB procedure Oefening 2