GRONDWATERWINNING TE OVERHAAM (TONGEREN) Hydrogeologische studie van een nieuwe grondwaterwinning in het Krijt

Transcriptie

1 GRONDWATERWINNING TE OVERHAAM (TONGEREN) Hydrogeologische studie van een nieuwe grondwaterwinning in het Krijt 05/12/2017 directie Techniek Afdeling Waterbronnen en Milieu Auteur: S.Six Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening CVBA

2 Versie Datum Auteur Opmerkingen/aanvullingen 1 25/10/2017 S.Six basistekst 2 4/12/2017 S.Six Aanpassingen na bemerkingen Bureau DW 2 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

3 Hydrogeologische studie Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren) 1 Inleiding De Watergroep plant de uitbouw van een nieuwe waterwinning en waterbehandelingsinstallatie te Tongeren (Overhaam). Momenteel wordt het drinkwater voor de stad Tongeren geleverd vanuit twee grondwaterbronnen, nl. deze te Lauw en deze te Diets-Heur. Het water uit deze bronnen is enerzijds zeer hard en anderzijds zijn deze bronnen zeer kwetsbaar voor kwaliteitsveranderingen/verslechtering door hun ondiepe ligging. Het project te Tongeren kadert binnen de tweede fase van het onthardingsproject om in heel de provincie Limburg zacht water te leveren. De Watergroep gaat voor de stad Tongeren een nieuw waterbehandelingsstation bouwen. Dit station komt aan het industrieterrein Overhaam ten zuiden van de stad, omdat deze locatie niet ver van de watertoren is gelegen en niet ver van de verbruikerszone (stad Tongeren zelf). Op de nieuwe locatie te Overhaam is de Krijtlaag beter beschermd door een afdekkende klei en leemlaag waardoor de leveringszekerheid op korte en lange termijn toeneemt. Omwille van kostenefficiëntie dient de nieuwe waterwinning in de nabije omgeving van het industrieterrein aangelegd te worden. In de watervoorzieningsplannen van De Watergroep staan de nodige volumes per leveringsgebied. Uit deze plannen zijn de nodige volumes van het nieuwe WPC gekend. Om de drinkwatervoorziening te verzekeren is er een gemiddeld dagdebiet vereist van 3360 m 3 /dag. De maximale dagpiek bedraagt 5050 m 3 /dag. Het WPC is ontworpen voor een productie van maximaal 6000 m 3 /dag, om in te spelen op toekomstige verbruiksevoluties en voor het opvangen van calamiteiten in andere winningen. De vergunningsaanvraag is zodoende gericht op een debiet van maximaal 6000 m 3 /dag en m 3 /jaar. De gemiddelde productie zal onder normale productieomstandigheden lager liggen dan deze maximale waarden die aangevraagd worden om redenen van leveringszekerheid van drinkwater. Deze hydrogeologische studie wordt opgemaakt om voldoende inzicht te verschaffen in de hydrogeologie van het gebied, in de effecten van de waterwinning op de grondwaterstand en stroming, en om te voldoen aan de bepalingen van het addendum R53 en RH bij de omgevingsvergunning 1. 2 Locatie van de nieuwe waterwinning De uitbouw van een nieuwe waterwinning wordt onderzocht in de regio tussen het industrieterrein Overhaam in het noorden, het dorp Vreren in het zuiden, de Luikersteenweg in het westen en de spoorweg in het oosten (zie figuur 1). Langsheen de straat Tussen Tweebroek werd er een verkenningsboring en een multi-level peilbuis aangelegd ( en 002). Langs de Luikersteenweg werd er nog een multi-level peilbuis geboord ( , zie putschema s in bijlage 2). In januari 2017 werd er een pompproef uitgevoerd op deze verkenningsboring waarbij de peilen in de verschillende peilbuizen werden opgevolgd. 1 Bijlage 2 bij het besluit van de Vlaamse Regering van 27 november 2015 tot uitvoering van het decreet van 25 april 2014 betreffende de omgevingsvergunning 3 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

4 De nieuwe winningputten worden ingepland in dezelfde regio. De uitbouw van de winning wordt besproken in hoofdstuk 6. Figuur 1. Locatie van de verkenningsboring ( ) en de peilbuizen en 003 op een topografische kaart Figuur 2. Locatie van de verkenningsboring ( ) en de peilbuizen en 003 op een kadasterkaart 4 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

5 3 Geologische en hydrogeologische opbouw ter hoogte van de waterwinning Op basis van de uitgevoerde boringen is de geologie in het gebied goed gekend ter hoogte van de beekvalleien. Op de interfluvia ten noorden en ten zuiden van de boringen zal de dikte van de tertiaire deklaag toenemen. Bovenaan komt er een Quartaire deels alluviale deklaag voor bestaande uit fijn afzettingsmateriaal. Deze deklaag heeft een dikte variërend tussen 7 en 10 m en is samengesteld uit bruine leem, kleiige leem soms met fijne grindjes, plastische klei of kleiig fijn zand. Hieronder bevindt zich een grovere laag bestaande uit middelmatig tot grof grind (Pleistoceen). Deze grindlaag heeft een dikte van 1 à 4 m. Op een diepte van 11 m beginnen de afzettingen van de tertiaire Formatie van Sint-Huibrechts-Hern. Bovenaan bestaat deze uit een egaal fijn zandig deel (dikte van 5 m). Onderaan komen er kleiigere afzettingen voor (dikte van 5 m). Deze onderste laag bestaat uit plastische tot silteuze klei. Onder deze deklagen beginnen de Krijtafzettingen. Bovenaan komt er grofkorrelig beige Krijt (Formatie van Maastricht) voor tot op een diepte van 47 m. Daaronder begint een grijs compacter hard Krijt (Formatie van Gulpen). In beide Formaties komen silexbanken voor. De volledige dikte van het Krijt bedraagt ter hoogte van de winningssite zo n 80 m (van 80 m TAW tot 0 m TAW dov.vlaanderen.be 2 ). De geologische opbouw ter hoogte van verkenningsboring ziet er dan als volgt uit: 0-9m: Quartaire fijne afzettingen (leem, colluvium/alluvium) 9-11m Pleistoceen grind 11-12m: Formatie van Sint-Huibrechts Hern zandig deel 12-21m: Formatie van Sint-Huibrechts Hern kleiig deel 21-47m: Formatie van Maastricht - Krijt m: Formatie van Gulpen - Krijt 2 De Geyter et al. (2001) Toelichting bij de Geologische Kaart van België, Kaartblad 34, Tongeren 1: Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

6 Figuur 3. Geologische kaart in de ruime omgeving van Tongeren (De Geyter et al. 2001). Naar het zuiden toe verdwijnt de tertiaire deklaag en wordt het Krijt freatisch ter hoogte van de dorpen Rutten, Diets-Heur en Vreren. Ter hoogte van de Luikersteenweg wordt er een breuk ingetekent aan de top van het Krijt waardoor het Krijt plots ondieper ligt meer naar het westen. Naar het noorden toe verschijnt de Formatie van Heers tussen het Krijt en de Formatie van Sint-Huibrechts-Hern. Het betreft het Lid van Gelinden dat voornamelijk uit witte kleiige mergels bestaat. Deze laag vormt ook een remmende laag tussen het Krijt en het freatische grondwater. 6 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

7 Figuur 4 Geologisch noord-zuid profiel doorheen de locatie van verkenningsboring Figuur 5 Geologisch west-oost profiel doorheen de locatie van verkenningsboring Hydrogeologie 4.1 ALGEMENE HYDROGEOLOGISCHE SITUATIE Er komt slechts 1 watervoerende laag voor in het gebied die geschikt is voor het onttrekken van hoeveelheden nodig voor de openbare watervoorziening, en dat is het Krijt. Op de boorlocaties heeft het Quartaire grind een zeer beperkte dikte en heeft de Formatie van Sint-Huibrechts-Hern een te beperkte doorlatendheid door het kleigehalte, om te dienen als watervoerende laag. Ter hoogte van de put kan er een duidelijk onderscheid gemaakt worden tussen het bovenste deel van het 7 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

8 Krijt (21 47 m) dat bestaat uit beige grofkorrelig Krijt (Formatie van Maastricht) en het onderste deel (vanaf 47 m) dat bestaat uit grijs compact Krijtgesteente (Formatie van Gulpen). Het bovenste deel van het Krijt is het meest watervoerend. Ter hoogte van put is het Krijt afgesloten door 21 m slecht doorlatende lagen (klei + kleiig zand). Naar het zuiden en het westen komt het Krijt zeer ondiep te liggen op ongeveer 1 km afstand en wordt de waterlaag freatisch. Naar het noorden toe duikt het Krijt dieper weg en wordt dit nog verder bedekt door de Formatie van Heers en andere tertiaire lagen. Het Krijt heeft een dikte van 70 à 80 m en wordt naar onder toe afgesloten door de Smectiet van Herve en het sokkelgesteente. Formatie lithologie dikte HCOV typering Quartair Formatie van St Huibrechts Hern alluviale deklaag 9 m 0140 afdekkende laag pleistoceen grind 2 m 0163 fijn zand 1 m 0451 zeer beperkt watervoerend siltige klei 9 m 0452 afdekkende laag Formatie van Maastricht grofkorrelig krijt met silex 26 m 1112 watervoerende laag Formatie van Gulpen grijs compact krijt met silex 54 m 1113 Smectiet van Herve Klei 20 m 1120 zeer slecht doorlatende phyllades en Sokkel laag kwartsiet 1340 Tabel 1. Schema van de hydrogeologische condities ter hoogte van de verkenningsboring te Overhaam (Tongeren) Op 06/02/2017 werd er door de firma Wabron (Ndl) een flowmeting uitgevoerd op de productieput bij een debiet van 50 m 3 /u. Deze meting toont aan dat voornamelijk het bovenste deel van het Krijt tussen 23 en 40 m (78% van het debiet) het water levert en dat het onderste deel relatief weinig bijdraagt. Aan de onderkant van de filter wordt er echter op 51 m, dit is het bovenste deel van de Formatie van Gulpen (grijs compact krijt) nog 5 % van het debiet geleverd (figuur 6). 8 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

9 Figuur 6. Resultaten van de flowmeting op put SPECIFIEK DEBIET VAN DE WATERWINNING Tussen 10/01/2017 en 03/02/2017 werd er een pompproef met drie trappen, van 30, 50 en 70 m 3 /u uitgevoerd. Het grondwaterpeil werd opgevolgd in de verkenningsput en in de drie filters van beide peilputten met automatische sondes, met een meetinterval van 5 minuten. Tijdens de tweede pomptrap is de stroomgroep defect geraakt op 17/01/2017 zodat deze trap hernomen werd op 23/01/2017. Tabel 2 geeft een overzicht van de pomptrappen en van het specifieke debiet (m 3 /u/m) van de put. Put pomptrap Debiet start pomping einde pomping duur pomping statisch peil (m dynamisch peil (m afpomping Qs (uur) onder meetpunt) onder meetpunt) (m) (m3/u/m) /01/ :10 13/01/ : /01/ :45 27/01/ : /01/ :00 3/02/ : Tabel 2. overzicht van de pompproef op put en berekening van het specifieke debiet. De put heeft een specifiek debiet van ongeveer 6 m 3 /u/m. De karakteristieke kromme is rechtlijnig wat duidt op het afgesloten karakter van de waterlaag. Het kritieke debiet is nog niet bereikt bij 70 m 3 /u (figuur 6). Omwille van de afpomping in de put van bijna 14 m wordt er aangeraden het exploitatiedebiet te beperken tot 70 m 3 /u. De bovenkant van de Krijtlaag bevindt zich op 21 m, wat 9 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

10 Afpomping (m) Afpomping (m) nog enige speling laat voor het hangen van de pomp, extra afpomping van 1 à 1.5 m door eventuele bijkomende pompputten in de omgeving, putverstopping en verdere stabilisatie. 0 Q (m 3 /u) Qs (m 3 /u/m) Figuur 7. Debiet versus afpomping en karakteristieke kromme van put HYDROGEOLOGISCHE PARAMETERS De waterpeilen uit de verschillende peilfilters en uit de productieput werden per pomptrap geïnterpreteerd met het programma MLU 3. In dit programma kunnen op analytische wijze de hydraulische parameters van een meerlagig oneindig symmetrisch model gecalibreerd worden op basis van afpompingsgegevens opgemeten in de verschillende lagen. Figuur 8. Conceptueel analytisch model, gekalibreerde parameterwaarden en kalibratiegrafiek voor pomptrap 1 op put (30 m3/u) Kh geeft horizontale doorlatendheid voor aquifers en vertikale voor aquitards T is de transmissiviteit voor aquifers en weerstand (d) voor aquitards S (-) is de bergingscoëfficiënt 3 Hemker en Post, 2012, Aquifer test Analysis for Unsteady State Flow in Multiple Aquifer Systems, v Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

11 Figuur 9. Conceptueel analytisch model, gekalibreerde parameterwaarden en kalibratiegrafiek voor pomptrap 2 op put (50 m3/u) - Kh geeft horizontale doorlatendheid voor aquifers en vertikale voor aquitards T is de transmissiviteit voor aquifers en weerstand (d) voor aquitards S (-) is de bergingscoëfficiënt Figuur 10. : Conceptueel analytisch model, gekalibreerde parameterwaarden en kalibratiegrafiek voor pomptrap 3 op put (70 m3/u) - Kh geeft horizontale doorlatendheid voor aquifers en vertikale voor aquitards T is de transmissiviteit voor aquifers en weerstand (d) voor aquitards S (-) is de bergingscoëfficiënt 11 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

12 De berekende transmissiviteit ligt tussen 195 en 210 m 2 /d, wat neerkomt op een doorlatendheid van 6.25 à 7 m/d voor een aquiferdikte van 30 m (filterlengte). De weerstand van de bovenliggende lagen wordt ingeschat op ongeveer 620 dagen. De berging in het Krijt ligt rond wat normaal is voor afgesloten watervoerende lagen. 4.4 FYSICO-CHEMISCHE SAMENSTELLING Grondwaterkwaliteit in het Krijt in de verkenningsput en in de ruime omgeving Tijdens de pompproef werd er een staal van het grondwater genomen op 09/02/2017 uit put en op 09/02/2017 uit de peilput F3 (bijlage 3). Daarnaast zijn grondwaterkwaliteiten gekend uit privé-pompputten aan de landbouwbedrijven aan Tussen Tweebroek en in de Martensweg. VMM heeft een peilput net ten noordoosten van de spoorweg (Figuur 11). Figuur 11. Locatie van de staalnamepunten te Overhaem Omwille van de geologische situatie waarbij het Krijt van een freatische zuurstofrijke toestand overgaat naar een afgesloten gereduceerde toestand is er een duidelijke verschuiving zichtbaar in de hydrochemie van het zuidwesten naar het noordoosten. Ter hoogte van de waterwinning van Diets- Heur (3 km naar het zuiden) is het Krijt volledig freatisch en zuurstofverzadigd. Hier bevat het water geen ijzer en hoge concentraties aan nitraten (30 à 40 mg/l). Het grondwater uit het Krijt in peilput F3 bevat nog nitraten (12 mg.l). In de overige staalnamepunten meer naar het noorden verdwijnen deze nitraten. In de plaats wordt ijzer en mangaan gereduceerd en komt in oplossing. De put Tussen Tweebroek en de peilput van VMM bevatten het meeste ijzer (0.7 à 1.8 mg/l). In de productieput ligt het ijzergehalte rond 0.35 à 0.40 mg/l. Ook mangaan is gereduceerd en komt voor in concentraties net onder of rond de drinkwaternorm van 50 mg/l (37 à 51 mg/l). De totale hardheid van het water ligt rond 35 à 45 F. Het grondwater bevat lage concentraties (onder drinkwaternorm) aan nitrieten en ammonium. 12 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

13 In tegenstelling tot het grondwater te Diets-Heur worden er in de verkenningsput of in de putten Tussen Tweebroek en Martensweg geen micropolluenten waargenomen. Figuur 12. Piperplot van de grondwaterkwaliteit van het Krijt ten zuiden van Tongeren Figuur 13. Nitraat versus IJzerconcentratie voor de verschillende staalnamepunten in het Krijt ten zuiden van Tongeren Volgens de Suyfzand-classificatie behoort het water uit het Krijt tot het type F3CaHCO3+. Enkel het ruwe grondwater te Diets-Heur behoort tot het type F3CaHCO30. Het verschil tussen de + en de 0 heeft te maken met de Base Exchange Index die neutraal of positief is. Positieve BEX duidt op een trend naar verzoeting (verdringing van oorspronkelijk zouter water door zoetwater infiltratie). De redox-staat van het water varieert tussen oxic en oxic reducing (Diets-Heur, put F3), daar waar er nog zuurstof en nitraat in het water aanwezig is, over iron reducing (put , put Tussen Tweebroek en put VMM) tot sulphate reducing (put Martensweg ). De Saturatie Index toont dat het grondwater min of meer in evenwicht is met calciet Grondwaterkwaliteit uit de peilbuizen Op 01/03/2017 werden er stalen genomen uit de filters 2 en 3 van de peilbuizen en 003 (i.e. in het Pleistoceen grind en in het Krijt, bijlage 3).. Uit filter 1 kon er geen water onttrokken worden, 13 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

14 omdat deze filter zich in de lemige deklaag bevindt. De hydrochemie van het water in de peilbuizen is gelijkaardig als deze in de productieput. Op de locatie van peilput is het grondwater anoxisch en bevat het geen nitraten. Filter 2 van peilbuis bevat wel veel ijzer en mangaan. Er werd in filter 2 van peilput ook een zeer minieme concentratie bentazon waargenomen (0.02 µg/l). Andere organische componenten werden niet gedetecteerd. Ter hoogte van peilput bevat het grondwater nog nitraten (12 à 14 mg/l), maar is de concentratie ijzer en mangaan miniem. De concentratie van nikkel ligt in peilput rond de drinkwaternorm. De oorsprong van dit metaal is onduidelijk. Een andere verontreinigingsparameter werd niet gedetecteerd zodat dit vermoedelijk natuurlijke concentraties zijn. Op de andere pomplocatie zijn de nikkelconcentraties veel beperkter Grondwaterkwaliteit in de peilbuizen van VMM De grondwaterkwaliteit wordt in de omgeving van de boorlocatie door VMM opgevolgd in het grondwatermeetnet (bron: dov.vlaanderen.be figuur 14 en 15). De put 901/72/5 ligt ten noordoosten van put , waar het Krijt al een afgesloten karakter heeft. De bovenste twee filters zitten in de deklaag. Er worden hier amper nitraten waargenomen (zie figuur 15). Waar het Krijt freatisch is ten zuiden van de Luikersteenweg werd de kwaliteit gemeten op peilbuis 901/82/6. Hier worden in de bovenste filter (op 21 m diepte in het Krijt) soms nog nitraten gemeten met pieken tot 30 à 35 mg/l. Organische componenten worden niet geanalyseerd op deze locaties. Figuur 14. Locatie van 2 peilbuizen van VMM ten zuiden van Tongeren (put = gele vlag) 14 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

15 Figuur 15. Evolutie van de nitraatconcentraties op twee peilputlocatie van VMM ten zuiden van Tongeren 5 Grondwaterpeilen in de omgeving van de waterwinning 5.1 GRONDWATERPEILEN TIJDENS DE POMPPROEF Na de ontwikkeling van de put en net voor de pompproef werden de waterpeilen in de verschillende putten opgemeten (tabel 3). Putnummer Datum Waterpeil (m onder meetpunt) 28/11/ /01/2017 Waterpeil (m onder maaiveld) Waterpeil (m onder meetpunt) Waterpeil (m onder maaiveld) Tabel 3. grondwaterpeilen in de putten , 002 en 003 na aanleg Hoogte meetpunt boven maaiveld (cm) Opmerkingen /11/ cm + Flens is meetpunt, is 65cm boven MV F1 28/11/ cm + Beschermbuis in PE 85cm boven MV F2 28/11/ cm F3 28/11/ cm F1 28/11/ cm + Beschermbuis in PE 85cm boven MV F2 28/11/ cm F3 28/11/ cm + Het waterpeil staat het diepste in de Krijtlaag waardoor er een infiltratieregime is onder natuurlijke omstandigheden. De opgemeten grondwaterpeilen tijdens de pompproef zijn weergegeven op figuren Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

16 Waterpeil (m onder maaiveld) 10/01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/2017 WATERPEIL (M ONDER MAAIVELD) 10/01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/ m 3 /u 50 m 3 /u 70 m 3 /u 14 Figuur 16. Grondwaterpeilen in productieput tijdens de pompproeven (m onder maaiveld) m 3 /u F1 pomp uit F2 pomp uit F3 pomp uit F1 pomp aan F2 pomp aan F3 pomp aan 50 m 3 /u 70 m 3 /u Figuur 17. Grondwaterpeilen in peilput tijdens de pompproeven (m onder maaiveld) 16 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

17 Waterpeil (m onder maaiveld) neerslag (mm/dag) 10/01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/2017 Waterpeil (m onder maaiveld) 10/01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /01/ /02/ /02/ /02/ /02/ /02/ F1 pomp uit F2 pomp uit F3 pomp uit F1 pomp aan F2 pomp aan F3 pomp aan m 3 /u 50 m 3 /u 70 m 3 /u Figuur 18. Grondwaterpeilen in peilput tijdens de pompproeven (m onder maaiveld) 0 Neerslag Kanne F F F Figuur 19. Grondwaterpeilen in productieput tijdens de pompproeven (m onder maaiveld) en neerslaghoeveelheid (mm/dag) opgemeten te Kanne (bron: Tijdens de derde pomptrap viel peilput F1 droog, het waterpeil daalde dieper dan 4 m onder maaiveld. In de tweede filter kon het peil ook niet opgemeten worden omdat de sonde hier ook op 4 m diepte was gehangen. De handmatige metingen geven nog opmeting van de afpomping op het einde van de pomptrappen in deze filters (tabel 3). 17 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

18 In de peilput , op 13 m van de productieput, daalt het waterpeil in het Krijt 5.58 m tijdens de hoogste pomptrap. In de twee bovenste filters ligt de daling rond 2.7 à 3 m. De pompproef toont aan dat de krijtlaag een gespannen karakter heeft, en dat er een voeding plaatsvindt doorheen de afdekkende lagen, die gedempt reageren op de pompproef. Uit de figuur 19 blijkt dat de peilschommelingen door de voeding via de neerslag tijdens de meetperiode in de grootte-orde zijn van 0.6 à 0.7 m in de eerste filter. De twee diepere filters reageren meer gedempt. De eerste twee pomptrappen geven geen impact in peilput Tijdens de laatste pomptrap aan 70 m 3 /u is er een mogelijke impact op de filter in het Krijt. De opgemeten daling van 0.11 m (tabel 4) is mogelijks een overschatting omdat er over een langere periode dan deze pomptrap een licht dalende trend wordt waargenomen. pomptrap debiet (m3/u) Put Statisch peil (m onder meetpunt) Dynamisch peil (m onder meetpunt) Afpomping/Verschil (m) F F F F F F F F F F F F F F F F GW GW F F F F F Tabel 4. Waterpeilen en afpompingen in de verschillende putten te Overhaem tijdens de pompproef op put (GW: geen waarneming put valt droog) 5.2 PIEZOMETRISCHE KAARTEN OP BASIS VAN METINGEN Op basis van de grondwaterstandsmetingen van 2014 werd er een geïnterpoleerde stijghoogtekaart opgemaakt (Figuur 20). De algemene grondwaterstroming is van zuid naar noord. Als gevolg van verschillen in de doorlatendheid is de gradiënt lager ten zuiden van Tongeren dan ten noorden. Ten zuidoosten van de stad Tongeren heeft de Jeker nog een duidelijke impact op de stijghoogtes, waar dit ten zuidwesten minder of niet het geval is. Deze data dient om het grondwatermodel te kalibreren en om de vaste stijghoogtes als randvoorwaarden in het model en de initiële stijghoogtes te bepalen. 18 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

19 Figuur 20. Piëzometrie in de omgeving van de Tongeren op basis van geïnterpoleerde meetgegevens (data van najaar 2014) 6 Opbouw van de nieuwe waterwinning 6.1 LOCATIE VAN DE NIEUWE WINNINGSPUTTEN Om de stad Tongeren te voorzien van drinkwater is er een debiet nodig van maximaal 250 m 3 /u in piek en een gemiddelde dagproductie van 140 m 3 /u. De pompproef toonde aan dat een productieput in het Krijt maximaal 70 m 3 /u kan leveren. Voor een gemiddeld pompdebiet zijn er bijgevolg twee productieputten vereist en voor het maximaal piekdebiet vijf. Rekening houdend met de pompkegel en de onderlinge beïnvloeding van de putten werden er 5 percelen bepaald voor het aanleggen van de putten (figuur 21) en wordt het perceel aan peilput als reserveplaats gehouden. Deze zijn: Tongeren, Afdeling 12, Sectie A, perceel 314D Tongeren, Afdeling 11, Sectie A, perceel 215A Tongeren, Afdeling 12, Sectie A, perceel 329A Tongeren, Afdeling 12, Sectie A, perceel 345B Tongeren, Afdeling 12, Sectie A, perceel 454A Reserve Tongeren, Afdeling 12, Sectie A, perceel 133B 6.2 PUTSCHEMA VAN DE NIEUWE WINNINGSPUTTEN Een concept putschema voor de productieputten is bijgevoegd als figuur 22. De diepte van de filter kan wijzigen afhankelijk van de lokale geologische opbouw. 19 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

20 Figuur 21. Locatie van de aan te leggen productieputten te Overhaam (Tongeren) 20 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

21 Figuur 22.Concept putschema van de productieputten te Overhaam (Tongeren) 7 Hydrogeologische modelstudie De grondwaterstroming en de afpompingskegels zijn verder bestudeerd aan de hand van een 3Dgrondwaterstromingsmodel. De opzet van het model is om: - op regionale schaal een overzicht te krijgen van de grondwaterstroming zonder grondwaterwinningen, - op regionale schaal de impact van de grondwaterwinningen in te schatten, - op regionale schaal de intrekgebieden van de winningen en de verblijftijden van opgepompt water in te schatten, - een basisinstrumentarium aan te leveren om scenario s, bv (toekomstige) pompregimes, door te rekenen, - randvoorwaarden aan te leveren voor detailmodellen gefocust op specifieke locaties en problematieken. De grondwaterstromingscode MODFLOW-2005 (Harbaugh, 2005) werd gebruikt voor de berekeningen. 21 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

22 De analyse van intrekgebieden en verblijftijden in de verzadigde zone gebeurt met MODPATH (Pollock, 2012). 7.1 MODELOPBOUW Voor het gebied rond Tongeren werd er een 3D-hydrogeologisch model opgemaakt (De Watergroep, 2015). Er werden enkele aanpassingen doorgevoerd om de pompkegels van een waterwinning te Overhaem te simuleren en om enkele scenario s door te rekenen: - Het model werd tijdafhankelijk gemaakt om de berging nabij de watertafel in rekening te brengen - De ingevoerde doorlatendheden van het Krijt werden aangepast aan de waarden bekomen uit de pompproef. Waar het Krijt afgesloten is werd er een waarde van 7 m/d ingevoerd Modelgrenzen en randvoorwaarden Het modelgebied meet 16 km bij 10 km en is gecentreerd rond de verschillende winningen. Als randvoorwaarden werd er een vaste stijghoogte genomen. Deze vaste stijghoogtes werden bepaald op basis van een interpolatie van gekende stijghoogtes in het Krijt in het modelgebied. De grenzen liggen op relatief grote afstand van de winningen. Het modelgebied heeft de volgende Lambert-coördinaten: X: Y: Modellagen HCOV-codering Het geologisch model is gebaseerd op de HCOV kartering (Meyus et al., 2000). Het sokkelsysteem wordt als ondoorlatende grens voor het grondwatermodel genomen. Boven het sokkelsysteem komen er 4 hydrogeologische lagen voor (figuur 23). Bovenaan is het Quartair aquifersysteem (HCOV 0100) aanwezig wat op bestaat uit de alluviale afzettingen in de vallei van de Jeker en in de verschillende kleine beekvalleien en lemige deklagen op de heuvels. Afhankelijk van de locatie zijn Pleistocene afzettingen in minieme mate aanwezig. 22 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

23 Figuur 23. Noord-zuid en west-oost georiënteerd hydrogeologische doorsnede door het centrum van het modelgebied. De heuvels bestaan uit het Onder-Oligoceen aquifersysteem (HCOV 0450, i.e. de Formatie van Sint- Huibrechts-Hern). In het zuiden van het modelgebied zijn in de valleien deze kleiige zanden weggeërodeerd en dagzoomt het Krijt. In het noorden en het noordwesten van het modelgebied komt er bovenop het Krijt nog de Formatie van Heers voor (HCOV 1030). Deze bestaat onderaan uit enkele meters van het Lid van Orp en bovenaan uit het Lid van Gelinden. Dit Lid van Gelinden bestaat hoofdzakelijk uit kleiige mergels die lokaal uit gespleten kleisteen kan bestaan. Hierdoor heeft het Lid van Gelinden lokaal een beperkt watervoerend karakter. Figuur 24 tem 29 tonen in detail de topografie en het niveau van de basis van de verschillende lagen. 23 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

24 Figuur 24. Topografie van het modelgebied in m TAW. Figuur 25. Niveau van de basis van de Quartaire lemige deklaag in m TAW. Figuur 26. Niveau van de basis van de Quartaire alluvium in m TAW. 24 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

25 Figuur 27. Niveau van de basis van het Oligoceen aquifersysteem in m TAW. Figuur 28. Niveau van de basis van het Heersiaan Aquifersysteem in m TAW. 25 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

26 Figuur 29. Niveau van de basis van het Krijt in m TAW Modelgrid Dit geologische model wordt vereenvoudigd in drie verschillende geologische lagen die in het model worden gebracht. De eerste laag is de quartaire deklaag (leem en alluvium). De Formatie van Heers en Sint-Huibrechts- Hern vormen de tweede, eerder slecht doorlatende, laag. De derde laag wordt gevormd door het Krijt. Het Krijt wordt opgedeeld in verschillende delen. De doorlatendheid van Het Krijt is ter hoogte van de freatische waterwinningen te Diets-Heur en Lauw zeer hoog: >100 m/dag. Uit een gedetailleerde studie van het Krijt in de Jekervallei door de Ulg (Orban, 2008) bleek dat het Krijt ter hoogte van de valleien een meer ontwikkeld spletenpatroon en een hogere doorlatendheid had dan buiten de valleien. Ook op basis van een pompproef op een put ter hoogte van Tongeren Motmolen bleek de doorlatendheid eerder beperkt (VMW, 2009). Dit werd verklaard door de grotere diepte en het feit dat het Krijt er nog bedekt werd door de Formatie van Sint-Huibrechts-Hern. Bij het invoeren en calibreren van het model werd met deze gegevens rekening gehouden (zie tabel 5). Het modelgebied meet 16 km in de x-richting en 10 km in de y-richting (X: Y: ). Dit wordt opgedeeld in een eindig-verschil netwerk dat bestaat uit 140 rijen en 245 kolommen. De breedte van de rijen en kolommen bedraagt 50 m rond de winningen (tussen en in de X-richting en tussen en in de Y-richting). Deze celgrootte wordt aangehouden tot op 2 km van de winningen in X en Y-richting. Verder weg van de winningen bedraagt de celgrootte 100x100. Als top van het model werd de topografie ingevoerd. De drie lagen komen over heel het modelgebied voor, maar waar de Formaties van Sint-Huibrechts-Hern en/of de Formatie van Heers afwezig zijn hebben ze een laagdikte in het model van 0,1 m. De randvoorwaarden (vaste stijghoogtes) zijn gebaseerd op de geïnterpoleerde stijghoogtes van het Krijt (data 2014 figuur 20). Deze stijghoogtes komen uit het meetnet van VMM dat ten zuiden van Tongeren redelijk uitgebreid is. Voor modellaag 1 werd een vaste stijghoogte opgelegd die 2 m hoger 26 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

27 is dan het peil in het Krijt, in de noordoostelijke zone van het modelgebied waar het Krijt nog bedekt wordt door de Formatie van Heers of de Formatie van Sint-Huibrechts-Hern. Dit werd in realiteit ook geobserveerd in de peilputten van VMM in die zone. De geïnterpoleerde stijghoogtes werden als initiële stijghoogtes ingevoerd om de berekening te starten Modelparameters Bij het calibreren van het model werden de volgende waarden voor de doorlatendheden ingevoerd. Voor de eerste modellaag werd er een Kh waarde van 0.01 m/d en Kv van m/dag ingebracht. Deze waarde is realistisch voor lemige deklagen. De tweede modellaag bestaat uit de minder goed doorlatende lagen van de Formaties van Sint- Huibrechts-Hern en Heers. Hier werd er een Kh-waarde van en Kv-waarde van m/dag ingevoerd. Voor het Krijt werd er een opdeling gemaakt, afhankelijk van de situatie. De ingevoerde K-waarden zijn weergegeven op figuur 30 en in tabel 5. De calibratie verbeterde significant wanneer een unieke K- waarde voor het hele gebied vervangen werd door dit patroon, dat gebaseerd is op fysieke kenmerken van het gebied. Figuur 30. Ingevoerde waarde voor de horizontale doorlatendheid (Kh) in het model (K is geel, 40 licht blauw of 7 donker blauw m/d). Modellaag Kh (m/d) Kv (m/d) Quartaire deklaag Onder-Oligoceen en Heersiaan Krijt freatisch en in valleigebieden Krijt freatisch buiten de valleigebieden Krijt afgesloten aquifer Tabel 5. Ingevoerde doorlatendheden in het grondwaterstromingsmodel 27 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

28 7.1.5 Rivieren, drainage en voeding De verschillende rivieren en beken zijn in het model ingebracht via het RIV-pakket. Het waterpeil is afgeleid uit de topografie en de hydraulische connectie met de aquifer wordt berekend op basis van de cel afmetingen. De hydraulische conductantie werd voor alle beken op 100 m 2 /dag ingeschat terwijl deze voor de Jeker, door de grotere breedte, op 200 m 2 /dag werd ingeschat. Het waterniveau in de beken werd ingeschat op 1 m onder de topografie en 1,5 m voor de Jeker. De drainagebasis werd nog een halve meter lager geplaatst. Er werd een voeding in het model ingebracht van 200 mm/jaar Waterwinningen Bij de modellering werd enkel de impact van de nieuwe waterwinning van Tongeren-Overhaem ingeschat. De overige twee waterwinningen van De watergroep in het gebied (Lauw en Diets-Heur) werden inactief geplaatst. Uit de hydrogeologische studie van deze winningen bleek dat deze slechts een lokale impact hebben en geen effect op het waterpeil ter hoogte van Overhaem. In het modelgebied zijn er geen waterwinningen groter dan m 3 /jaar vergund en werden er bijgevolg geen andere winningen gedefinieerd in het gebied Tijdsdiscretisatie en scenario s Het grondwatermodel werd eerst steady state opgesteld en gecalibreerd. Daarna werd er een tijdsafhankelijk model opgemaakt met een pompperiode van 100 dagen en van 1 jaar met 150 tijdsstappen. Het model werd tijdsafhankelijk gemaakt om de berging in de waterlaag en deze nabij de watertafel mee in rekening te brengen. De volgende scenario s werden doorgerekend met het model: Scenario 1: nulpomping Scenario 2: continue pomping aan het gemiddelde dagdebiet van 140 m 3 /uur (i.e m 3 /dag) uit twee putten (met verschillende subscenario s zie verder) Scenario 3: maximale pomping op vier putten aan 250 m 3 /uur (i.e m 3 /dag) (met verschillende subscenario s zie verder) Vergelijking met de waarnemingen De opgemeten stijghoogtes van 2014 in de peilbuizen van VMM (dov.vlaanderen.be) voor het modelgebied worden vergeleken met de berekende stijghoogtes. De relatief goede overeenkomst weergegeven op figuur 31 geeft aan dat de regionale grondwaterstroming goed kan gesimuleerd worden. 28 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

29 Figuur 31. Vergelijking tussen berekende en waargenomen peilen voor het model (RMSE=1,89m) 7.2 BEPALING VAN HET STIJGHOOGTEPATROON EN DE GRONDWATERSTROMING De grondwaterstroming in de ruime omgeving van de waterwinning kan ingeschat worden aan de hand van een piezometrische kaart die berekend werd met het 3D-grondwaterstromingsmodel (figuur 32). De stroming is globaal gezien van zuid naar noord, maar wordt ter hoogte van en ten oosten van Tongeren nog beïnvloed door de drainerende werking van de Jeker. Ter hoogte van Tongeren buigt de stroming af naar het noordwesten. De berekende grondwaterstand ligt rond 91 m TAW ter hoogte van de waterwinning te Overhaam. Door de grote doorlatendheden ten zuiden van Tongeren is hier de gradiënt relatief klein. Deze neemt toe waar het Krijt bedekt is door de Formaties van Sint-Huibrechts- Hern en de Formatie van Heers. In het oostelijk deel van het modelgebied wordt het patroon ook bepaald door de aanwezigheid van de Jeker Figuur 32. Berekende grondwaterstijghoogtes in het Krijt in de omgeving van Tongeren (De Watergroep, ). 4 De Watergroep (2015) Grondwaterwinningen Diets-Heur en Lauw, Hydrogeologisch stromingsmodel in emod, intern rapport. 29 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

30 7.3 BEPALING VAN DE AFPOMPINGSKEGEL EN HET VOEDINGSGEBIED Afpompingskegel van de waterwinning Met het tijdsafhankelijke model werden de pompkegels gesimuleerd. Hieronder worden de pompkegels weergegeven waarbij het debiet verspreid wordt over verschillende putten. De volgende scenario s werden berekend zodat maximaal zicht verkregen wordt op de verspreiding van de pompkegel: - Pomping aan 140 m 3 /u op putten en 006 (elk 70 m 3 /u) - Pomping aan 140 m 3 /u op putten en 007 (elk 70 m 3 /u) - Pomping aan 140 m 3 /u op putten en reservelocatie (aan peilput ) (elk 70 m 3 /u) - Pomping aan 250 m 3 /u op putten , 004, 006 en 007 (3x 70 m 3 /u en 1x 40 m 3 /u) - Pomping aan 250 m 3 /u op putten , 004, 007 en reservelocatie (aan peilput ) Afpompingskegel van de waterwinning pomping aan 140 m 3 /u Op figuur 33 tot 35 staan de afpompingskegels weergegeven voor de drie berekende scenario s met een pompkegel in het Krijt en in de Quartaire deklaag. Bij het gemiddeld debiet van 140 m 3 /u blijft de afpompingskegel in het Krijt relatief beperkt in diepte, maar is relatief uitgebreid, wat te verwachten is bij relatief hoge doorlatendheden. Een afpomping van 1 m wordt verwacht op een afstand van 250 m tot de pompput, de berekende 0.1 m afpomping ligt op een afstand van 2100 m naar het noorden en 1900 m naar het zuidoosten. Bij het pompen op put wordt de pompkegel iets minder diep. Dit is het gevolg van het feit dat deze put dichter bij de freatische zone ligt met veel hogere doorlatendheden. Uit de berekening blijkt dat de afpomping zich voornamelijk in het Krijt voordoet en dat de daling van de grondwaterstand in het Quartair beperkt blijft tot de regio net rondom de putten en deels ook in het freatische deel van het Krijt ten zuidoosten van de winning. De vorm van de afpompingskegel is verschillend van deze in het Krijt door de dempende werking van de deklagen en de interactie met de rivieren. De pompproeven toonden dat de impact van het freatische waterpeil net langs de pompputten tot 2 m bedraagt. Door de relatief hoge berging nabij de watertafel vermindert deze impact echter snel met toenemende afstand. In de ruimere omgeving van de winning wordt er nog een daling van 10 à 20 cm berekend. 30 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

31 Figuur 33. Pompkegels in het Krijt (links) en in de Quartaire deklaag (rechts) bij pomping te Overhaem aan totaal van 140 m3/u op put en (0.1 en 0.05 m afpompingscontour in het Quartair weergegeven) Figuur 34. Pompkegels in het Krijt (links) en in de Quartaire deklaag (rechts) bij pomping te Overhaem aan totaal van 140 m3/u op put en (0.1 en 0.05 m afpompingscontour in het Quartair weergegeven) 31 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

32 Figuur 35. Pompkegels in het Krijt (links) en in de Quartaire deklaag (rechts) bij pomping te Overhaem aan totaal van 140 m3/u op put en op reservelocatie (0.2, 0.1 en 0.05 m afpompingscontour in het Quartair weergegeven) Afpompingskegel van de waterwinning pomping aan 250 m 3 /u Bij pomping aan 250 m 3 /u verdeeld over vier putten wordt de pompkegel iets dieper en breidt deze zich verder uit (figuur 36 en 37). De 1 m afpompingcontour in het Krijt wordt berekend op een afstand van ongeveer 700 m. Op 100 m afstand van de putten wordt er een afpomping verwacht van 1.5 à 2 m. De afpomping in het Quartair breidt zich ook uit tot max. 0.5 m in de omgeving van de pompputten. Vlakbij de pompputten kan de afpomping groter zijn (zie pompproef) maar deze kunnen niet exact berekend worden omwille van de modelresolutie van 25 m. Naar het zuidoosten waar het Krijt freatisch wordt, ter hoogte van Vreren en Nerem, wordt ook nog een beperkte daling van 0.2 à 0.1 m berekend. Naar het noorden en het noordoosten wordt er geen impact van de winning berekend. Dit is te verwachten door de aanwezigheid van afdekkende lagen en van de dempende werking van de rivieren. Figuur 36. Pompkegels in het Krijt (links) en in de Quartaire deklaag (rechts) bij pomping te Overhaem aan totaal van 250 m 3 /u op putten , 004, 006 en 007 (0.2, 0.1 en 0.05 m afpompingscontour in het Quartair weergegeven) 32 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

33 Figuur 37. Pompkegels in het Krijt (links) en in de Quartaire deklaag (rechts) bij pomping te Overhaem aan totaal van 250 m 3 /u op put , 004, 007 en op de reservelocatie (0.2, 0.1 en 0.05 m afpompingscontour in het Quartair weergegeven) Voedingsgebied van de waterwinning en reistijden van het grondwater Met het model werd het voedingsgebied van de pompputten bepaald via een forward tracking techniek, waarbij de afgelegde weg en reistijd van een waterdeeltje wordt berekend voor een 25x25m grid van deeltjes. Er werden 2 scenario s doorgerekend voor het pompen aan het maximaal debiet van 250 m 3 /dag: 1) Pompen aan 70 m 3 /u op putten , 003 (reserveput), 004 en aan 40 m 3 /u op put 007 2) Pompen aan 70 m 3 /u op putten , 006, 007 en aan 40 m 3 /u op put 005 Door de uiterste putten in exploitatie te nemen aan het maximaal pompdebiet worden ook de maximale grenzen van het voedingsgebied zichtbaar. Het voedingsgebied is door de natuurlijke grondwaterstroming die van noord naar zuid loopt en door de hoge doorlatendheden in het freatische deel van het Krijt, lang en smal, en verschilt zeer sterk van de invloedszone/pompkegel van de winning. De resultaten van de berekeningen zijn weergegeven voor scenario 1 op figuren 38 en 39 voor de deeltjes vertrekkende in de Krijtlaag en aan de watertafel, en voor scenario 2 op figuren 40 en 41. Het voedingsgebied van de waterwinning ligt ten zuidwesten van de pompputten. De reistijden zijn relatief kort. De waterwinning trekt voornamelijk relatief jong water aan: 40% van het opgepompt water is jonger dan 50 jaar (figuur 42). In het Krijt is er een beperkte zone van ongeveer 250 m rondom de putten met een reistijd van 0 tot 5 jaar. De 0-5 jaarszone komt aan de watertafel in beide scenario s niet voor. Enkel in het tweede scenario wordt er rondom putten en nog een zone met reistijd van 5 25 jaar berekend. De grootste zone rondom het putten veld heeft een reistijd van 25 à 75 jaar vanaf de watertafel wat erop wijst dat het grondwater in het Krijt goed beschermd is door deze deklaag. 33 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

34 De vorm van het voedingsgebied wijzigt niet sterk bij het wijzigen van de putconfiguratie. Dit is het gevolg van het pompen in een zone van het Krijt met lagere doorlatendheden dan in de freatische zone waar het Krijt een veel hogere doorlatendheid heeft. Het grondwater wordt voornamelijk aangetrokken uit de zone met de lagere doorlatendheid. Figuur 38. berekend reistijden van het grondwater in het Krijt naar de winning voor de waterwinning te Overhaem (in jaren) bij pomping op putten , 002, 004 en de reserveput 34 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

35 Figuur 39. berekend reistijden van het grondwater vanaf de watertafel naar de winning voor de waterwinning te Overhaem (in jaren) bij pomping op putten , 002, 004 en de reserveput 35 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

36 Figuur 40 berekend reistijden van het grondwater in het Krijt naar de winning voor de waterwinning te Overhaem (in jaren) bij pomping op putten , 004, 005 en Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

37 Figuur 41 berekend reistijden van het grondwater vanaf de watertafel naar de winning voor de waterwinning te Overhaem (in jaren) bij pomping op putten , 004, 005 en Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

38 Figuur 42. Cumulatieve verdeling van de reistijden van het grondwater opgepompt in de waterwinning te Overhaam 8 Peilputtennetwerk rondom de waterwinning te Tongeren De waterwinning ontrekt water op een plaats waar het Krijt een afgesloten karakter heeft voor een debiet van maximaal m 3 /jaar. Volgens het Vlarem art dienen er bijgevolg 4 peilputten aangelegd te worden rondom de winning. De peilbuizen dienen zo geplaatst te worden dat de afpompingskegel in de aangesproken watervoerende laag en in de bovenliggende waterlagen door meting kan bepaald worden. Twee van deze peilputten zijn reeds geboord en hebben het nummer en en hebben een filter in het Krijt, in de afdekkende laag (Sint-Huibrechts-Hern) en in het Quartair. Er moeten bijgevolg nog twee peilputten aangelegd worden. Voorgesteld wordt om deze aan te leggen op het perceel waar het WPC gebouwd zal worden en aan de meest zuidoostelijke productieput. De locatie van deze peilputten is weergegeven op figuur 43. Een concept-putschema is weergegeven op figuur 44. De exacte diepte van de onderste filter kan nog wijzigen afhankelijk van de exacte diepte van het Krijt op het terrein. Met de aanleg van deze vier peilbuizen voldoet het peilputtennetwerk aan de Vlarem-criteria. 38 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

39 Figuur 43. Locatie van de bestaande peilputten en 003 en de nieuw aan te leggen peilputten en 009 rondom de waterwinning te Overhaam (Tongeren) blauwe cirkels: productieputten. 39 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

40 Figuur 44. Concept putschema voor de aan te leggen peilputten te Overhaam (Tongeren) 9 Grondwaterwinningen in een straal van 5 km rondom de winning Binnnen een straal van 5 km rond de waterwinning bevinden er zich een 40-tal grondwaterwinningen. Het overgrote deel zijn waterwinningen in het Krijt die gebruikt worden voor landbouwdoeleinden en hebben een beperkt vergund volume van < m 3 /jaar. Op figuren 45 en 46 worden de vergunde waterwinningen weergegeven volgens de watervoerende laag waaruit ze pompen. In de onmiddelijke nabijheid van de waterwinning zijn er een 5-tal winningen die een daling van >0.5 m kunnen ondervinden door de pomping. De dichtstbijgelegen waterwinning ondervindt een daling van het waterpeil in het Krijt van 1.75 m. Het dak van het Krijt bevindt zich op die locatie op ongeveer 28 m diepte terwijl het grondwaterpeil in rust er op ongeveer 9 m staat (opmeting december 2016). Dit betekent dat een daling van 1.75 m niet direct een impact heeft op de capaciteit van deze winning en dat het vergunde debiet van 20 m 3 /dag van deze winning gegarandeerd kan blijven. 40 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

41 Figuur 39. Vergunde waterwinningen in een straal van 5 km rond de waterwinning Overhaem met de afpompingscontouren voor het maximale dagdebiet van 250 m3/u (blauw: winningen in het Krijt, groen: winning in het tertiair, oranje: winning in het Quartair). Figuur 40. Vergunde waterwinningen in een straal van 5 km rond de waterwinning Overhaem met de afpompingscontouren voor het maximale dagdebiet van 250 m3/u (blauw: winningen in het Krijt, groen: winning in het tertiair, oranje: winning in het Quartair). 41 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

42 10 Referenties Harbaugh AW, MODFLOW-2005, the U.S. Geological Survey modular ground-water model - the Ground-Water Flow Process. U.S. Geological Survey Techniques and Methods 6-A16. Meyus Y, De Smet D, De Smedt F, Walraevens K, Batelaan O, Van Camp M, Hydrogeologische codering van de ondergrond van Vlaanderen 8, Orban P., Solute transport modelling at the groundwater body scale: Nitrate trends assessment in the Geer basin (Belgium), Thèse de doctorat, Ulg, Faculté des Sciences Appliquées Pollock DW, User guide for MODPATH version 6 A particle-tracking model for MODFLOW: U.S. Geological Survey Techniques and Methods, book 6, chap. A41. VMM (2008). Grondwater in Vlaanderen: het Centraal Vlaams Systeem. Vlaamse Milieumaatschappij. Aalst. 125 p. Vandenbohede A, emod - elementary MODFLOW: a MATLAB Application for MODFLOWbased Groundwater Flow and Solute Transport Models. Department Geology and Soil Science, Ghent University. Von Asmuth J, Maas K and Knotters M, Menyanthes version 2.x.e.n. (beta), KWR water cycle Research Institute. 42 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)

43 Bijlage 1 Tabellen Bijlage R53 voor de aanvraag omgevingsvergunning site winning maaiveld (m TAW) meetpunt (m TAW) X (m) Y (m) type diepte put (mmv) HCOV winningsputten nummer op het uitvoeringsplan top filter (m-mv) basis filter (mmv) datum aanleg boorfirma boorverslag putschema 20/02/2016 Overhaem productieput / Boorploeg De Watergroep Overhaem productieput / nog uit te voeren nog te bepalen Overhaem productieput / nog uit te voeren nog te bepalen Overhaem productieput / nog uit te voeren nog te bepalen Overhaem productieput / nog uit te voeren nog te bepalen Overhaem reserve productieput / nog uit te voeren nog te bepalen zie putschema ja peilbuis in de pompput nog uit te voeren HCOV aangevraagd maximaal dagdebiet (m³/d) aangevraagd maximaal jaardebiet (m³/j) termijn indelingsrubriek putten permanent , 004, , 006, 007, reserveput naam X (m) Y (m) maaiveld (m TAW) aantal filters diepte put (m-mv) peilputten watervoerende laag (HCOV) top filter Krijt (mmv) basis filter Krijt (mmv) /0452/ /11/ /0452/ /10/ * /0452/ * /0452/ * Kenmerken werden ingeschat aangezien de putten nog aangelegd moeten worden datum aanleg boorfirma boorverslag putschema nog aan te leggen nog aan te leggen Tjaden (Ndl) Tjaden (Ndl) ja ja ja ja 43 Grondwaterwinning te Overhaam (Tongeren)